Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 9, 26 February 1876 — HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA POHIHIHI O KA 1866! [ARTICLE]

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA POHIHIHI O KA 1866!

MALiKĪ,E 1. MOKUNA VII. Moihli r ka Mobilisi. IKEIA manawa, ua wailioia mai la na pa mea ai a pau iluna o ka pakuukau ; noho iho la makou o paina. 110 mea maopopo, he poe kanaka o na lahui iki;iu.io ko makou mau kamaaina, a ina aole kela malamalama ano o o ka uila o kolili iho ana maluna o makou, ho hiki loa ia'u ko olelo ao, o na papaaina o ka llotele Aelelepi ma Livapulu, a i ole ia, o ka llotele Nui paha o Pariaa, o keia, ua like pu. Aka hoi, o ka berena a me ka waina na mea i nele ma keia papaaina. 0 ka wai, he huihui, a aiai no hoi, aolo nae ia i kupono no ko Nede puu. Mawaeua o na pa mea ai i laweia mai na makou, he mau i-a no kekahi o na ano he ua hoomo-a, a hanaia hoi ma na ano akamai loa o ke kuko ana, he ono, a mokaekao pono i ka hoao ana ; aka, o kekahi mau mea ai aole o hiki iu'u ke koho pono i ke ano, no ko aupuni holoholona paha a i ole no ko aupuni paha o na mea ulu. Ho uala ko auo i ka nanaina, aka, i ka hoao ana, he ano like me ka uala i huipuia me ua ea ia ; o kekahi he palaoa palai i ka naua iho, a i ka ai ana, ua like me ke jele i awili pu ia mo ka pilali uwauwa. Aka ma na ano a pau i ka nauaina, he papaaiua ko makou i hoolako pono loa ia me na moa ai kiekie o ka papa akahi. 0 kelaa mo keia ipu mea ai, puua, pa, kiaha, bola, pahi a me ke o, ua kaha wale ia no me kekahi hua palapala, me na huaolelo kumu (moto) maluna iho, o liko me keia ke ano : Mobili i ka Mobilisi. N Me he la f o ka hua N oia uo paha ka hua kumu o ka inoa o ke kauaka kamahao nana i hoouialu i ka papaku o ka moaua. Aolo i hoomaopopo o Nede a mo Kosila i keia mea. Ko noke nei laua la i ka hoouuu ; a o ko makou iho like iho la no hoi ia, "o wahio ka ai." Nana aku, oia no oe o ka mea e hahai ia aua ka ka mea o ka hele ino. Aka hoi, liiki mai la ka hopena o neia mau mea, hala ae la ka maka poniuuiu pololi o ka poe i hookomo wahi ai ole uo na hora he umikumanialima. l*iha aku la ka lua o ka inaina, a hookau mai la ka heha make hiamoe. M E loaa aua ia'u ka hiamoe maikai 1 pano mai oi o Kosila. "A ia J u hoi, na hiolani aoa no oa aina moeuhane," i puana ae ai o Nede.< Me ia maa huaolelo i ko laua waha, ua kikookoo aela ua mau hoa nei o ? u r a waiho aku la ilaua o ka papahele. Aolo i emo ua hooipo koke ia mai ia laoa e Niolopua, a kaili koke ia aku la i na aina moenhane. Owau nei, he nui ua ; mea a ko'u poo e noonoo ana, he nui na ! uiaau hoohuahualau i ko J o malllo, nolaila, ua hia-a wale aku la au me na li-a ana o kuu poo. Eia la makoa i hea ? Ileaha ka mana kupua nana makou e lawe nei ? Aole i emo, ua hoomaopopo koke iho la au e iuu ana ka moku, e iuo ana hoi ilalo o ka papaku o ka moana Kau koke mai ia na hihio ano e ioiua o kuu mau maka, ho ano eehia ka i uhi iho iluna o'o, ft mahope T owau kahi i lilo pu aku la i ka aina o ~K auehuuamoku.v ! E io ana anei au ? Aoie! me kuu mau uiauao e li-a aua iloko o'u, a

me kuu maki e kaakaa an\, he moi hiki ■ o!e ia'u ke m »n \o e hiam>e ani au. Aka nae, mai ka ipu aniani mai nana e '. hoomalamalama anai ia makou, maiaila | mal i anapu ae ai ke*ahi alohi auo e. I aia hoi ua hooakea iia aku la ua wahi e i hiki ai ke ike aku no kekihi poepoe nui laula ma o a maanei, me he pi-o 11 o kekahi lani uuku ke nana aku. Ke j hoomaopopo nei au o holo ana ka moku, | aole nae me ke ano maoli o ka holo ana, i aka, me he tnea la e lele aua ; a iloko o ; ia wa, ho lehulehu wale na ano i-a, a me , na mea ku i ka hooweliweli i maalo ae | la imua o kuu mau maka. Me he la e | leie emo 010 ana lakou i hope, a o makou e holo aku ana imua. I kela a me keia sekona e halawai mau m »i ana ko'u ike me ua i-a nunui o ua maka, loioa o ka nuku, a pela hoi me kekahi ano i-a kiekie me he pali la. t ho pokole nae ka pauku kiuo, a i kahi wa, me he la o popoi mai ana na malu pali a o hauee mai ana hoi iluua o makou, aka, ua maalo wale ae Ia no me ka hoopoino ole mai. E na lani ! heaha keia mau mea a'u e iko nei ? Eia anei au iloko o ka lua o Satana a me koua kini, lehu mauo pau ole i ka heluia? Nana aku la au a hiki i ka wa i manaka ai. Heaha ka peni nana e hoakaka lea keia mau mea, iua aole e hiki i ka mea pena kii ke hoolala pono i neia mau mea a'u i ike ai ? Aka mahopo mai, ua hoomanao ae la au o ka malamalama e iho mai "nei he aniani hoonui ike no ia, nolaila e ano e ana na mea kiuo a pau ke nana aku iioko olaila. Na keia noonoo i hooakakuu mai la ia'u, a maalili iho la hoi na hoauwa-; naia ana o kuu 1010, a pela i auwaua aku ai ka mauao iloko o ka hiamoe maoli ana. MOKUNA IX. Ko Nede Lana ulupuni i ka iiuhu. Pehea ka loihi o keia hiolani ana? aolo au i ike : aka, mo he la he wa loihi loa ko makou i hiamoe ai, no ka mea, ua auhee loa aku ka maluhiluhi mai ko makou kino aku. Owau ka moa i ala mua ae. O kuu mau hoa, aoho wahi mea a onioni iki, oia mau no ka iapuu -aua ma ko laua kuono i lapee ai. la'u i ala ae ai mai ko'u wahi oolea i moe ai, ua auhee aku ke polnluhi o kuu 1010, a ua mohaia maikai ka manao. Hoomaka ae la o nana i ko makou kulana, oia mau no, aohe mea i hoano—o ia, mai ko makou noho ana pio a ia makou na paahao o loko. Aka, ua hoomaemae ia ka papakaukau iloko o ko makou wa i hiamoe ai; o ke ea nae he ana paakuku ke lianu iho. Ua ane pupu kuu akemama no ke kaumaha o ke ea. Iloko o ia | nui o ke keena me he la ua pau ka ha- j pa nui ,o ke e-a ,mama (okidone) i ke j omo ia e makou. Ae, o ka nui o ke ea okidene a ka mea hookahi o omo ai iloko o ka hora. 176 paina ea a oi iki, a me keia ea ua aueane like pela ka nui o ke ea maemae ole, a nolaila, aole he kupono i ka hanu ana. He mea pono e hookomo ia ke ea hou iloko o ko makou keeua paahao, a i ole me ka moku holookoa a pau. Oia ka mea a'u e noouoo ana ia wa. Heaha la ka hana a ke kapena o keia mea lana i hoomau ia ai ko ola o na poe o loko ? Ma ke auo hoohui akeakamai anei i loaa ai ke ea o loko, ma ka hoowela ana i ka okidene iloko o ka lnnahu o ka potasa, a me ke omoia ana o ka acida eahooien e ke kohu wela o ka potasa. A i ole ia, na malama ia anei ke ea ma ke kau wahi o ka moku, a na hoano e mau ia ma ka pii ana iluna o ka. ili o ka moana e hookomo-mai i ea hoa, eiike me ka ha* nn aua o na kohola ? 1 keia wa ua ane pinapinai loa kuu hauu ana, oiai e koe iaukn iho ana ke ea okidene o ke keena, aka, mo ka hikiwawe ano e i hoomama hou ia ae ai ko ea o loko, —he mau ea maemae k* i hoholo ae la a puui ko keena, e lawe pu mai ana i ke ala o ka lipoa. He ea huihui waianuhea o ke kai i puia pu i ke ala o ka limu ; a me ko lakou huihui i ke akemama i haawi hou ia mai ai ia ? u he ika*

1 \ka ano hou. I \ wa pn, hoomaopopo iho la au e loli aua ka moku, e aui iki ; aua ma kekahi aoao a ma kekahi. Pela I i maopopo ai ia'u ua pii ae ia i ka ili kai ! e lana ai. Hele aku la nu e huli i ka | puka i komo mai ai o ke ea hou. a loaa j ia'u kekahi wahi hakahaka maluua ae o j ka puka komo, kahi a ka ea hou e kolo--5 lio inai ana. la'u nae o nanea ana i ka nana ana malaiU, puoho koke mai la o Nede Lana a me Kosilu. Huli ao la o Kosila a ninauaku, aPohea kou hiamoo ana e kuu haku ?" ss Maikai pono, e kuu keiki wiwo ole. Pehea hoi oo o Nede Lana? ?J "Nauiwahi a ua keiki Kanada uei. „Ea, heaha keia ea hou, he elau eka o ke Kai Anu ? ?7 Ae aku la au me ka hoike aku iaia i na mea a'u i ike ai iloko o ko makou wa e hiamoe ana, a hiki i ke ala ana. ''Oia kela mau halulu owe a kakou i lohe ai, m'e ko kuhihewa o kakou, he hanu ana no ke a-u nui." Hooia aku la au me ka apono ana i kana olelo. Aka, uinau hou mai la uo 0 Neda, "E Mr. Aronaka,o kahoraehia la keia? Ua hiki anei i ko awakea?" "Aole ! E kuu hoa ! 0 ka aina kakahiaka paha keia, no ka mea, ke hoomaka hou nei kakou i ka lua o na la uia ka moku nei ?*' "Alaila, he iwakalua kumamaha ae nei ! hora o ko kakou hiamoe ana? JJ i ninau j mai ai o Ivosila. ! "Pela knu manao ana, oiai ua loihi ; loa ko kakou hiamoe ana." I mai la o Nede, "Aohe o'u manao nui no ia mea. Ina o ka aina awakea, a o ka aina kakahiaka paiia keia, he ake au e hookipa maikai mai i ke kueno no kela a me keia auo mea ai aua e la- j we mai ai." Paue mai o Kosila, "E Mr. Lana, eia kakou iluna nei o ka moku malihini, he hooloho wale no ko kakou pono i na rula o keia moku. Manao au, aolo kakou e pololi koke ana mamua o ka hiki ana mai o ka aina awakea." Pano mai la o Nede Lana mo ke ano okaikai, "O kou mau no ia o Kosila, ho hopepe wale, he ake nui oe e mahalo waIe aku no me ka huhu ole. Ua oi ae kou ake e uiake i ka pololi, me ka nonoi mua ole aku o ka waha i ke kamaaiua, e haawi mai i ai." Hala ae la he hora hou, a pela ka paneo emoolo ana ae o ka manawa, me ka hoea 010 mai o ke kuene. Nani ka ma eele o ka opu i ka pololi! I ka hora mamua ao o keia manawa, aolo au i ike 1 ka pololi, aka, ano, ua oheaauoe e mai la loko i ka ka mea o ka hakahaka. Ina he inanao maikai ko lakou no makou, a heaha la ke kumu o keia hooloihi ana i | ko naakou manawa ai ? I keia wa, ua | ulupuui loa o Nede Lana i ka huhu, oiai! | na ikaika loa kona pololi. E wili ana | oia i o a ianei. ! j Aka, i ka hala hou ana ae o na hora elua, aolo e hiki ia Nede Lana ke hoomanawanui hou, nolaila, ua kahea okoa ae la oia me ka leo nui, ua nwo hoi, he makehewa nae. Ua kuli na paia, na meha boi, aohe leo pane mai. Aohe luli hou o ka moku i keia wa, ma ka halulu aua o na motio o ka huila malalo ae o ka moku, i maopopo ai ia'u, e luu ana oia iioko o ka hohonu—nani ke eehia o ka mehameha. Ua haalulu loa an i ka maka'u, a o Kosila, aohe ona oni mai, a 0 Nede hoi, ke uwo nei no oia me ka leo nui. Ia wa, he halulu kai loheia mawaho. He koele aua hoi o na kapuai i ka paia hao, nakeke mai la ka laka, a hemo ae la ka puka. Me na maka inaiua a me na heleheleoa hahu, i holo kiki aka ai o Nede i ona la. A mamaa ae o ko'u hiki ana aku e paa ia Nede, ua loaa e aku la ke kuene 1 kona mau liuia ikaika, a kulaiia aku la i ka papahele, me ka paa loa o ka puu i ka pulikiia. Mai aueane na kueae nei e make, uo ka paa ioa o ka paaua-i. Ua holo i\kū la nae maua me Kosila e nwao, aka, ia wa, ua aneaue koke au e

uiiipnni ano e i k \ puiwa, no k;i loht | ana aku i kek \hi leo uuukaka i pae mu , iHii ka olelo Panui. peuei : \ u t T ft oki e Mr. Lma !ao oe hoi eke Kumu Aronaka, o hooloho ro>ii i kuu | olelo." \ i /Mii.)