Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 9, 26 February 1876 — Aha Kaapuni o ka Mokupuni o Oahu. [ARTICLE]

Aha Kaapuni o ka Mokupuni o Oahu.

' Koa r; Kaahanui. — llookolokoioia m» fva« huku, KouUuloa, O-iha, ma ka hi 30 o l)ekeiuaba IS"S. ile hoopii hoohaUh »I.* keiu inn ka Lunikaoawai uo ka Apan i o Knoliuloa. Olklo Uuohji.o a Jupd, Lu.nakakawai. Eiu 04 mea i hooiaijia ma keia hihia : * lloko o Nove;n«bi 1875, o Kaahanm, he kanaka la e nohoaua mu ka o Ka haua, ua ike oia i kekahi pauku laiu im ko kai mawaho ue o ka aina o Puualuu, a i ka wa i pae keia laau iuka oki ino oU kona inoa maluua i kekahi ia ae unuhi oia ku laau [iiiiloko aku o ke one a lawe oi* i ko oa wahi pono ; . Ue piuku laau haole keia, ulua an>ma ka loiie', a ua manaoia kona waiwai he *4, a $S ptiha. Aia no i ka mea Ooopii ke kai o Punaluu ma ka hoolimulij ma me Ciiulau iih, a ua hoolimalima lakou I me kd oua o ka aina. lie koi nei ka mea j Hoopii i keia laau nona, no ka mea he wai- | wai ia maluoa o koua aina. Ke koi enai nei hoi ka mea iloopiiia noua ua laau nei inaiuuli o ka pauku 1478, o ke kauawai iviv• la, a pouei e heluheluia'i. j "Pauku 0 na laau a pau o kela ano keia ano, e p&e waie ana iuka iloko o i keia Aupuni, e lilo ia i ka mea i loaa mua; a e hiki no i ka moa i lo*a inia ka laau pae waie, ke lawe iioua iho, me ka haawi ole i kauwahi i ko Aupuni ; aole n&e i manaoia ma keia pauku, ua pili i kekahi moku i pae mauka, iloko o keia Aupuni." Ua oleloia no ka mea o keia pauku aia no malalo o ka Mokuna 34, o ke Kanawai Kivila nona ke ia poo : ".Vi> kehahi mau pono ponoi o na kanaka," a ma ka pauku mamua ae o keia pauku e noonoo ia oei, ua ae ia na kaoaka o kela aina keia aina e lawo "i wahie, i laan iiale," a pela &ku, a peia no roa ka hoohalike ana i ke kuleana maluna o na laau pae wale e lilo i ka mea mua i loaa ai maiunao ka aina i pae ai ua laau uei. Maiie paha he pololei keia hoohaiki ana i na kanaka 0 ia aina, aka, aole au i manao ua hiki ia'u ke hana pela, uo ka mea, aole no i olelo ka paoku he pomaikai ia no na kanaka wale iho no o ka aina kahi i pae ai ka laau. Ua hooholo ia ke kanawai mua e pili ana i keia mea ma ka makahiki 1851, a penei ka oielo o ia kanawai. "He kanawai e lioonoa ai i ka laau pae wale, No ka mea, ua uele kekahi mau wahi o keia Aupuni i ka laau ole, e like me ka mokupuui o Niihau, a ke aho uei no kekahi poe no keia nele : Nolaila, e hooholoia e ua Lii o ka Ahaolelo, a me ka poe i kohoia e na makaainana o ko Hawaii Pae Aina i akoakoaia e kau kanawai, Na laau a paa o kela ano keia ano i pae wale ma kela mokupuni keia mokupuoi e lilo i waiwai no ka mea i loaa ai. B pono oo ka mea nana e ioaa kekahi laau p*e w&le, ke lawe oana iho, me ka uku ole i ke Aupuni." Ua hoololi ia keia kanawai i ka wa i hooholoia ai ke Kanawai Kivila e like : aie ka pauku i hai mua ia maluoa. 1 lle mea maopopo, ua manaoia ma keia kanawai, e hoololi ka mei i maa iloko o ke | ia aupuoi, o ka lilo ani no k-3 aupaoi oa | laau pae, a e haiwi oo ki mea i loaa ai Ma ke kanawai m*a maa o Beretania—"O oa mea biki ke hooneeia i loaa malooa o ka ili o ka honoa, a iloko o ke kai « aole boi i koi ia e ke'*abi ona, aa maoaoia keU maa mea oa liaaleleia e ka mea uooa ia mao mea mamua a ros aoo aa hoi hou iloko o oa mea i Mo ole i kekahi kaoaka ; a oolaiia ua lilo, e like me ui mea a pia e w*iho wale aua, i ka mea e loaa ai." Aka o oa moko ili a pae ioka oo ke Lii oo ia. —2od B!cckstooe Mokooa 2ti. Ma ka paaka 12 o ka mokuaa 15, o ke Kaoawai Hoopai Karaima ua oleloia "o ka waiwai o ka moka ili, holoholoua aea, me ka waiwai hanie, e maoao ia oo koaa haku no, a o ka Uwe waie ana ia mau waiwai ma ke aoo aīhoe be aihue oo ia ; ak», o ka lawe ana i ka waiwai i haalele maoliia a i kiolaia p%ba, aole ia he aihoe." NoUila, o ke ano o ka Pauko 1478, o ke KdUiwai Ku'lU, oia keia o na Uau o na ±no a pau, iaa oo be Uaa Hawaii a Haole

p«hi, i p«e wsle mi keU w.ih» kpia w»h ; o koi» Aupuni. ii# wuwii \ h**!eie & | i kioUii paha, a oolaĪl* oa hiki i k* moi ; loa* ke lawe nona Oke *no ma ke tan<\viti o ka s, »ne» ioaa," «ole wale no o k.i | me& e ike mu« ana jka b«u pae, »k», okA ! mea mahopi» kupooo iiio o kon» ike ana ua ; o!e!o non* ia laso, a ua liana i kekahi moa | e «niop<ipd ai nona, I mea e l-lo ai Uia, no | kona f)v>uo ponoi iho. linna ka mea ■ iI->opiia ma feeia hihii i kfia msu niea » piu, & ke hooholoia nei ka pooo tna ko:ti 6010 (Iaoa) A. Frasvms Jtd:\ Lunak.inawai o ka Aha Kiek e e i.olio an i m« ka Ah* Kaxpuni o Oahu. S. M. Naukanu, uo ka mea Hoopii . t*. n aenahi. no ka mea \ Hoopiiia. Honuluio, F« b. 1ST(».