Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 13, 25 March 1876 — Page 4

Page PDF (1.70 MB)

KA NUPEPA KUOKOA. ME KE AU OKOA I HUIIA.

HE HIMENI.

COME LET US ALL BE MERRY.
Cheerful Naices p. 132.
1 E oli e na hoa,
E i ae ka wa hoomaha,
Hoomaha a loloa,
Hooho oli paha.


Cho — Me ka ha, ha, ha, me ka ho, ho, ho,
Me ka ha, ha, ha, ho, ho,
Mele oli, mele oli,
Naue me ka oli pu,
Mele oli, mele oli,
Naue mele like ao.


2 E waiho na kaumaha,
E oli keia kula,
He la hookahakaha,
E helu i na rula,

Cho — Me ka ha, ha ha, me ka ho, ho ho, $c.


3 La oli a hauoli
No koonei poe keiki,
Hoomaemae i ka lole,

E ku a mele like,

Cho.— Me ka ha, ha ha, me ka ho, ho, ho &c.


4 Na pokii hiwahiwa,
Na pua, na kulia,
Nana a iwaiwa,
Ku ku a ilihia


Cho — Me ka ha, ha, ha, me ka ho ho ho, &c.
Hawaii

HAAWINA KULA SABATI.
HELU 2. SABATI, APER. 9.
KUMUHANA — Ka la Penetekoka. PAUKU BAIBALA — Oihana 2 : 1 — 11.

                    A HIKI io mai la ka Penetekota, ua akoakoa pu lakou a pau, me ka manao lokahi.
               2 Emo ole, pae mai la ka leo, mai ka lani mai, me he makani nui ikaika la ; a hoopiha loa iho la i ka hale a pau, kahi a lakou i noho ai.
               3 A ikeia'ku la o lakou na elelo manamana, me he ahi la, a kau mai la iluna iho o kela mea keia mea o lakou a pau.
               4 A piha aela lakou a pau i ka Uhane Hemolele ; a hoomaka lakou e olelo aku me na olelo e, e like me ka haawi ana mai o ka Uhane ia lakou e olelo aku.
               5 E noho ana no ma Ierusalema na Iudaio, he poe kanaka haipule no na aina a pau malalo nei o ka lani.
               6 A loheia'ku la keia leo, alaila, lulumi mai la ua ahakanaka la, a pilipu iho la lakou, no ka mea, lohe no kela kanaka keia kanaka i ka lakou olelo ana ma kana olelo iho.
               7 Pilihua iho la lakou me ke kahaha o ka naau, i ae la kekahi i kekahi, Aia, aole anei no Galilaia lakou a pau e olelo mai nei ?
               8 Pehea hoi keia lohe ana o kela mea keia mea o kakou i ka olelo o kona wahi i hanau ai ?
               9 O ko Paretia, a me ko Media, a me ko Elimai, a me ka poe i noho ma Mesopotamia, a ma Poneto, a ma Asia.
               10 A ma Perugia, a ma Pamopulia, a ma Aigupita, a ma na aina o Lebona e kokoke ana i Kurene, a me na mea malihini o Roma mai, na Iudaio, a me na mea hoi i huli mai.
               11 O ko Kerete a me ko Arabia, ke lohe nei kakou ia lakou e olelo mai la i na mea nui o ke Akua ma ko kakou olelo iho.
Pauku hoopaa p. 4.
Mele — Him. 166, 8 — 6. Leo.
1 Mamua o ka pii ana'e
O Iesu i ke ao,
Ae oia e hoouna mai

I kokua launa mau.

2 Ua ko, ua hiki mana mai,
Me he makani e,

A, me he ahi hoomaemae,
Ua bapetizo mai.
               Pule, i hiki mana mai ka Uhanei Hemolele maanei ma keia kula Sabati e hoala, o hoohuli, e hoohanau hou mai i ua haumana, &c.

NA NINAU A NA KUMU.

                    P I. Owai ka poe i akoakoa ? mok. 1 : 13, 14. Pehea ko lakou nui ? p 15. Mahea i akoakoa'i ? Ma kekahi keena paha e pili ana i ka luakini. Me ka manao aha ? Heaha ka lakou hana ? 1 : 14. 15 : 22 — 26. Owai ka la i hiki io mai ? Penetekota, heaha ke ano ? 50. Ka la 50 ia mai hea mai ? Oihana Kahuna 23 : 15, 16. Kau. 16 : 9. He la ahaaina keia a na Iudaio. Oia kekahi o na ahaaina nui ekolu ma ka makahiki. O ka ahaina berena hu ole, ka mua. O ka ahaaina hebedoma ka lua. E heluia 7 hebedoma, mai ka la 2 o ka ahaaina berena hu ole oia hoi 49 la, A o ka la mahope iho, oia ka la 50, o ia ka la Penetekota. He inoa hou ia. Ka ahaaina hebedoma, ka ahaaina ohi hua moa, oia na inoa mua. Elua ano o keia ahaaina, he ahaaina hoomaikai i ke Akua no ka haawi ana oiai i na hua mua ; a he ahaaina hoomanao i ka haawi ana mai i ke kanawai ma ka mauna o Sinai. Puk. 19 : 1. He hana hope mai keia. Ehia la i kali ai na haumana ma Ierusalema me ka pule ana mai ka la pii aku ai Iesu i ka lani a hiki mai ka la Penetekota ? Noho Iesu 40 la mahope o kona ala hou ana a pii ae iluna. Maihea ke helu ana i na la 50 ? Oihanakahuna 23 : 15, 16.
               P 2. Emoole, hiki wawe, ku hewa, aole manao na haumana e hiki mai ana ka Uhane pela. Heaha ka i pae mai la ? me he aha la ? mai hea mai ? A aha i ka hele ? He leo halulu ano e ka i hoopiha i ka hale, i ke keena i noho ai na haumana. Hoik. 1 : 15. Me ia ano ko ke Akua iho ana maluna o Sinai Pak. 19 : 16 — 19.
               P 3. Heaha ka i ikeia e na haumana ? me he aha la ? a kau mai mahea ? He mea hoohalike paha me ke ahi i hoopuni i ka mauna o Sinai me Mose. Ka olelo awai ka i hookoia ? Mat 3 : 11.
               P 4. Piha lakou i ke aha ? Ka wai olelo i hookoia ? Mok. 1 : 4, 5. Heaha ka mana i haawiia mai i na haumana ? Heaha ka lakou olelo ponoi ? Ka olelo Suria ano Helena nae. Aole anei i hiki ia lakou ke olelo ma na olelo e, olelo haole mamua ? Aole paha. Aole Iesu i ao ia lakou ma na olelo e. Hookahi wale no olelo i maopopo ia lakou. Aole paha lakou i noi aku ia Iesu e ao ia lakou i ka olelo haole, e like me na kanaka Hawaii e koi ana i na misionari e ao ia lakou i ka olelo haole. Ka wai olelo i hookoia ma keia ? Mareko 16 : 17.
               P 5. Owai ka poe e noho ana ma Ierusalema ia wa ? Na Iudaio no kahi e mai, na Iudaio ma ka hanau ana, na kanaka e i lilo ano Iudaio ma ka ae e oki poepoe ia, a e hoomana ia Iehova. No ke aha ko lakou noho ana ma Ierusalema ? 1 No ka ahaaina Penetekota. 2 No ke kuhi ana, ka wa keia e hiki mai ai ka Mesia e kukulu i kona aupuni ma ka honua nei. Nui loa lakou. He miliona paha, a oi aku, a emi iho paha.
               P 6 — 8. Ehia mea ma keia mau pauku ? 1 Ka lohe ana o ka lehulehu i na leo kupanaha. 2 Lulumi mai lakou. 3 Pilipu, pilihua, kahaha loa. No ke aha ? No ka lohe ana o kela, a o keia i na mea nui o ke Akua ma kana olelo iho. Ko Paretia lohe lakou ma ka lakou olelo ponoi. Ko Media lohe lakou ma ka lakou olelo ponoi, a pela aku. Me keia paha. Nui na Lahuikanaka ma Honolulu, ko Beritania, ko Falani, ko Geremania, ko Sepania, ko Kina, ko Iapana. Akoakoa like lakou ma ka luakini, a ku kekahi kahuna i ike i ka olelo hookahi wale no mamua'e, aka, ma ka hora i ku ai oia e haiolelo, hai maopopo no i ka olelo a ke Akua ma kela, a ma keia olelo o na Lahuikanaka imua ona. Aole nae oia i ao i ka lakou mau olelo mamua. Akahi no oia a kamailio ma keia mau olelo e. Na ka Uhane Hemolele i kokua mai. Kahaha loa paha lakou. Pela keia mau lahui ano okoa, Ua ike lakou i na haumana, he poe Galilaia naaupo, ike ole i na olelo e mamua, Aka — ano — hiki ka ke kamailio pololei ma na olelo e, ma ka lakou mau olelo ponoi pakahi. Nohea keia ?
               P 9 — 11. Ehia Lahuikanaka i akoakoa ma keia ahaaina ? He hapa, paha o kela, o keia, lahui. Mahea i noho pakahi ai keia mau lahui ? Ma Asia, ma Aferika, ma Europa. Laula loa kahi i noho ai.
Mele.— Him. 172 8 — 6. Leo.
1 Uhane mau, hoolohe mai,
A launa me makou ;
E iho me kou mana e,

E iho mai ano.

2 E iho me he lama e,
I ao ae na naau ;
A nau makou e alakai

I kahi ola mau.

NA NINAU A KE KAHU.

                    Na makua. Pauku hoopaa hai mai. Ma ka la hea ka iho mana ana mai o ka Uhane Hemolele ? Mahea na haumana ? E aha ana ? me ka manao ana ? Ua loaa mai anei ka Uhane Hemolele mamua ? Io. 20 : 22. Loaa uuku. Hai mai i na mea kupanaha ma keia iho nui ana mai o ka Uhane. Pehea mamua ma Hawaii nei ma na mak. 37 — 43 ? Auhea ka poe i ike i na mea kupanaha ma ia mau mak. Ua loaa anei ka maua e kamailio ai ma na olelo e ? Aole paha i loaa ka mana e kamailio ai kanaka Hawaii ma ka olelo haole, aka, ua loaa ka mana e kamailio ai ma ke ano hou ana o ka olelo. Okoa ka hai olelo ana, ka pule ana, ke mele ana, ke kamailio holauna ana. Ikaika me he makani la ; wela me he ahi la, akamai, makaukau me he poe i aoia ma na kula hoonaauao oluolu, akahai haahaa, lokahi.
               Na keiki. I na hiki mai ka Uhane Hemolele iloko o ko oukou naau, heaha ka mea e maopopo ai ? Okoa ka makou kamailio ana, pule ana, mele ana, noho ana. Pau ka olelo huhu nuku, kuamuamu, haikaika, hoomaewa, henehene, lealea, hilahila, oluolu, akahai, paipai kekahi i kekahi ma ka ke Akua olelo, pule pono me ka oiaio, mele maikai me ka leo, me ka naau, me ka akaaka ole. Me ke aha i haawiia mai ai ke kanawai ma ka mauna Sinai ? Me ke aha i haawiia mai ai ka Uhane ma ka la Penetekota ? Pehea la e loaa'i ka Uhane ia oukou ? I na loaa ole nawai ka hewa ? Makaukau anei ka uhane e komo ano iloko o ko oukou naau ? Ae, ke wehe makou i ka puka. Ina pela e wehe koke i ka puka i komo oia a hoopiha ia oukou, i ka olioli, i ka manaoio, ka manaolana, i ka malamalama, i ke aloha.
               Ke kula a pau. I ka wa i hookahi ai ka olelo he aha ka mea kupanaha ? Ma ka la Penetekota heaha ka hana kupanaha no na olelo e ? Ehia la olelo e i keia wa ? Pehea la e hiki ai ke hai aku i ka ke Akua olelo ia lakou ? Pehea la e loaa'i na olelo e i na misionari i keia wa ? No keaha ka loaa ole o ka mana e kamailio koke ai ma na olelo e ? Ma na olelo ehia i paiia'i ka Baibala i keia wa ? Ma ke aha e loaa nui ai ka Uhane Hemolele ? Heaha kana mau makana nui ? I Kor. 13 : 1 — 3, 13.
Mele.— Him. 183 8 — 7. Leo —Malawaina.
1 E ka Uhane Hemolele,

Me kou mana e iho mai ;
Hooauhee i ka pouli

Ma o makou aku nei,
Hoakaka i kau pono,
Pale i ka naaupo ;
Kinai i ko makou hewa,

I ole ai e ulu hou.
               Pule i iho nui mai ka uhane ma kela, a ma keia wahi a puni ka honua.
               HAAWINA KULA SABATI NO APERILA 16, Oihana   : 12 — 28 HAWAII.

NO GILIBETA KA IKAIKA !
KA LUA OLE O KE KOA,
A ME KA PUUWAI KINA OLE.
HE MOOLELO KAHIKI NO ALABIONA !
MOKUNA IX.
NA LEALEA MA KE KAHUA MOKOMOKO.
KE PIO ANA O WILI AHUI — NA GILIBETA KE EO.

                    O KA makana, aole loa ia e lilo mua ia oe," wahi a Gilibeta ; " ai a nele i ka mea ole nana e a-a e paio pu me oe. I ko'u manao he ake nui kou e lilo o oe ka mea lanakila. No ka mea, me kuu kakali ole no ka hele ana mai o kekahi mea e ae e halawai me oe, ua nonoi mua aku nei oe i ka makana."
               " Nani kou hopo ole i ka paio mai ia'u," wahi a Wili, " heaha ke kumu o kou a-a aua e olelo mai imua o'u pela e keia kamalii ?"
               " He a-a au e olelo aku a nui mamua o keia," wahi a Gilibeta ; " a e paio pu me oe. I hookahi haneri dala gula ka'u pili, ma ka hiki i kuu mau lima e hoohina ia oe me kuu mau kapuai e like me kou hoohina ana i ke kanaka i laweia aku nei mawaho o ka lina."
               "Nau ?"
               " Ae. Nau !"
               " Me keia mau olelo hooinaina au," wahi a Wili, "e haawi au i na kiola ana e naha ai ko iwi poo, i mea nana e ao iho ia oe no kou a-a ana i ka poe maluna ae o kou ikaika."
               "Ina he hiki ia oe," wahi a Gilibeta me ka mino aka iho.
               " Hele mai," wahi a Wili me ka piha i ka inaina, oiai oia e hele aku ana iwaenakonu o ka lina.
               Ukali aku la o Gilibeta mahope ona. Oiai oia e wehe ana i ka ili i paa ai kana pahi, he mau leo minamina ka i pa-e mai ia ma na lehelehe o ke anaina e ku mai ana a puni.
               O Sir Keoni hoi a me ke kaikamahine he mau manao like ole ko laua i keia wa. Ua nana aku la ka makuakane i ke koa opio me ke ano hooinaina no kona hooio, oiai, ma kona mau helehelena a pau, aohe kupono nana e a-a aku i ka mea ikaika, a e hina koke ana oia ia Wili Ahiu. I ko ka Lede Beta hoi, he mau helehelena o ke aloha kai luna ona, i hoonele ole ia i ka mahalo. Huli koko ae la ia, a olelo aku la i kona makuakane :
               " E hoopau oe i ko laua mokomoko ana. Aole i kupono i ke keiki wiwo ole e hookuu ia e holo paukiki iloko o kona wahi e poino ai."
               " E hoomalu e kuu kama," i pane mai ai o Sir Keoni. " Oia ka mea e ao ia ai ka pue hooio wale, a o kona hina ana ilalo ka mea e ao ai iaia iho."
               " Aka, e ka makua, mai hookuu aku ia ia iloko o na puili aloha ole a ke kanaka manao ino. Ke nonoi aku nei au e hoopau koke i ko laua hoao ana, mamua o ka loohia ana o ka poino i ke kanaka ui opio."
               " Ua oki oe," wahi a Sir Keoni, o ka naha ana o kona piko poo ka mea e hoohaahaa iho ai i kona haakei."
               I ko Beta ike ana he mea makehewa ia ia ke nonoi hou aku, ua mumule koke iho la ia ; a ua haikea koke ae la kona mau helehelena i ka wa i lalau mai ai na lima ahi o ke kanaka powa i ua keiki opio nei.
               Ia wa, alawa ae la o Wili i ka aha kanaka me na hailona lokoino i kona mau maka, a olelo ae la. " E ka mea hooio wale, he mau iwi-aoao malulelule wale kou, a e ike auanei oe i ka pepa wale, he mea ia e ao ai ia oe mai hoaano wale i ka poe i oi ae ka nui a me ka ikaika mamua ou."
               " E hoopau i kou akena wahahee e ke kanaka pupuka," i olelo aku ai ke koa opio, a hopu aku la ia me na puili ana o ka hao. " Ina aole au i kuhihewa, hookahi haule ana o ka mea nona keia leo ma kuu mau kapuai, mamua aku nei."
               "A ! o oe ia ea !" i hooho ae ai o Wili.
               " E malama ia oe iho," i pane koke aku ai o Gilibeta ; "e malama i kou aho ; ke i aku nei au ia oe, ua nele ole i keia mea."
               Puili paa iho la na manamana o ua kanaka powa nei i ka alu o ko ia nei kapa, a hoomaka iho la e kulai me ka nau o na kui.—" Ua ake nui au e loaa ia'u keia manawa," i puana ae ai o Wili, "ano e haawi ou au i kuu inaina maluna ou."
               Me kona ikaika nui a pau i noke ai oia i ka kulai, aka, aohe wahi mea a neeu ae o Gilibeta, me he pali pohaku la ka paa o ua keiki opio nei, a ia wa, i mino aka ae ai oia me ka i aku. " O ka pau iho la no anei no kou ikaika e ke kanaka uha-uha wale !"
               Ua ulupuni loa ae la o Wili i ka ukiuki no keia mau olelo a ke koa wiwo ole. Puni mai la ka enaena o ka inaina ma kona mau lehelehe i na huaolelo pelapela a pau loa, me ka hoao ana i kona akamai kulakulai a pau e hoohina ia Gilibeta i ka lepo, oiai, he kilohana oia o ke akamai ma ia hana he mokomoko. Aia, he makehewa.
               Me ke ku malie oni ole o ke keiki Gilibeta ; me ka mino aka i kikohu iho i kona mau papalina nohea, a me ka paulehia maluna o kona ikaika iho, i kakali hookanaleo iho ai oia no ka manawa ana i makemake ai. Hiki mai la, ua manawa la, ua hapai ia ae la ua alii powa nei mai ka lepo ae, a maluna ana kona mau wawae i ka lewa.
               He manawa ole ua pu-o ae la na lima elua o Gilibeta, a me he wahi hulumanu la i kona mau lima i ka walawala niniu o Wili i ka lewa, a me ka nei halulu o ka lepo i ka'ia ia iho ai o Wili, a waiho oni ole ana ma na kapuai o Gilibeta ka Ikaika.

MOKUNA X.
KE KA-KA LAAU ANA. — KA PANA PUA AKAMAI
LOA — KA PEPEHIIA ANA O TETA.
KA PAKELE ANA O KA MEA
NANA I PEPEHI.

                    HE uwauwa loihi paiakuli kai wawalo ae la a puni ke anaina kanaka, no Gilibeta ka lanakila, ka ikaika, a me ka hupo ole.
               Ua uwa mai la na kanaka a hiki i ka ha ana o ka leo ; ua owiliwili mai la na lede i ko lakou mau hainaka, me ka paipai nui ana ; a ua kiola ae hoi kekahi poe kanaka i ko lakou mau papale i ka lewa.
               O Teta keia, ua kiola ae la i kona papale i ka lewa, a no ka nele ana i ka mea ole e kiola ai, ua lalau aku i ko Tobia papale, a hoouna pu ae la i ka lewa, me ka leo nui hauoli ;
               " Makau ole ! wiwo ole ! e ke koa hopo ole !" i kahea leo nui ae oi oia. " Ma o ko kakou lede la, o ke koa opio ke keu o ke akamai ! ka ikaika ! palamimo ! palanehe ole ke au o kona mau lima. E huro e Tobia ! e huro henehene i ka hiena ikaika ole. Hora !"
               Maluna ae o na kanaka a pau o Teta hookahi ka oi, ua kohu pupule oia i ka ka mea o ka olioli.
               O Sir Keoni keia a me ka makua Eustace, aole laua i hoonele ia i ka huro leo nui ana, no ka mea, ua piha laua i ka mahalo a me ka haohao no ka ikaika lua ole o ke keiki opio.
               Iloko o ka wa e uluaoa ana o ka hauoli, ua ala mai la ka Lede Beta iluna, aka, ua hina hou aku la i hope me ka maha o ka manao, a puana ae la i kana mau kalokalo i na lani. " E hoomaikaiia ke Akua ?"

Ke ano o ke Kulanui o Ahuimanu,
mai ka M. H. 1873,— 74 — 75, a me
ka hapa o keia M. H. 1876.

                    Ua kono ia mai ko'u manao, e hoikeike aku imua o na tausani naauao e noho ana mai ka la hiki i Haehae, a hiki i ka welona a ka la i Lehua, no na hana e pili ana i keia kula a me kona kulana iloko o na makahiki eha.
               He kupa au no ka Ehukai kaulana o Waialua, a ua noho au malalo o ka malu o ka makua Mrs. U S N Emesona, iloko o na makahiki ekolu paha ka loihi, ke ole au e kuhihewa.
               He oluolu a maikai kuu noho ana malalo o ko laua malu, aka, mahope mai oia manawa ano e mai la na manao a me ko'u lunaikehala no keia mea he naauao haole, (olelo haole) me ka nalu ana i o a ianei, i kahi kupono e loaa ai ka olelo haole, me ka uku ole.
               A mahope iho o kuu noonoo akahele ana, i kahi e hiki ai ia'u ka olelo haole, ua loaa koke no ia'u ma kuu hoonaauao ana i ko'u hanau mua i noho ai ma Ahuimanu, oia o Daniel Iaea. Ea ! O Ahuimanu ka ka ihu : Ka pane a ka lunaikehala. Ae, wahi a'u, aole i liuliu ma ia hope iho ike koke iho la no au i ka hoolaha o ke kulanui o Ahuimanu ma ka nupepa " Hawaii Ponoi," ma ka la 4 o Iulai l873, me ka hoihoi o ka manao no keia.
               I ke kokoke ana'ku i ka la 4 o Iulai 1873, hiki pono aku ia au i ka uka waokele o kuu home imi naauao i haalele aku la, oiai, ka leo uhene o ka ohe keleawe e hoolai ana i ke anaina hanohano i akoakoa ae malaila ; o kuu hehi mua ana i ka lepo makamaka o Ahuimanu a i ke kilohi ana ae ma o a maanei he mea e ka nani a me ka hauoli o ka manao no keia home imi naauao a'u i moe ole ai i na po he nui i kunewa hope ako la.
               A mahope o ka pau ana o ka hoike, kuka pu au me kekahi kumu o ke kula, no na mea e pili ana no'u, a ua hoapono ia mai ko'u mau manao, a huli hoi aku la no ka Ehukai.
               A he mau la mahope iho o kuu hoi ana aku mai Ahuimanu, me ka hauoli o ka manao no keia home hou, nonoi aku la au i ko'u mau haku e hookuu mai ia'u ke oluolu laua, a ua hooko ia no ka'u noi. Ua liuliu koke iho la no ao no ka hoi aku i kuu home hou, oiai, ke alaula o ka malamalama e hoomaka ae ana e uhola maluna o kuu aina makuahine, ka mahinaai hoi o Edena iloko o keia mau la e naue nei. A haalele aku la au i ua Ehukai la i ka la 27 o Iulai 1873 oia ka Poaono ; ke ole nae au e koho hewa, a huli hoi aku la no ka home hou, a hiki ma Honolulu, hoomaha iki no kekahi mau hebedoma.
               A i ka hiki ana mai o ka hebedoma hope o ka malama o Augate, Poaono hope hoi oia malama la 30, hookele pololei hou iho la i ka ihu o ka lio no Ahuimanu. I kuu hiki ana'ku ma keia home, e pai kii ana ke kumu nui o keia kula (kii hoolele aka), a halawai aku la au ma ka lulu lima ana me ia a me kona mau hope, a ma keia ka hoomaka ana aku o na hana.
               I ka la mua o Sepatemaba, oia ka Poakahi, hoomaka iho la au ma ka A B C &c. Aole i emo ua haalele au ia ia, a kau aku la i ka Primer (Kumu Mua) hookahi hebedoma ma ia buke, kau hou ae i ka First Reader. (Buke Heluhelu Mua), a ma ka First Reader iho la au i kaahele ai no akahi makahiki, iloko o keia wa a'u e noho nei ma ke kula, me he mea la i ka hoomaopopo iho, he holo na hana hoonaauao ma keia makahiki 1873, a me ka hapa o ka makahiki 1874, a hoomaha ke kula.
               I ke komo hou nui o ke kula i ka la 15 o Augate 1874, haalele iho la au i ka First Reader oiai au, i ka papa eha i ka makahiki mua a i ka hiki ana mai i keia makahiki 1874, ua hehi malie ia e a'u ka papa ekolu a hiki i ka lua. A ma ka papa elua au kahi i kaohi iki ai, no ekahi makahiki me ka hapa, a haalele aku la i ua home aloha'la o makou, a ua like na hana o keia makahiki 1874 me ka hapa o ka makahiki 1875 me na hana o ka makahiki i hala, oiai na kumu e noho ana ia wa ; Eia ko lakou mau inoa. Rev. Father Lieven Hentrau, ke poo o ke kula ; Rev. Father McGuinnis, kokua kumu akahi, kula po, Mr. Victor Kapule, kokua kumu elua ; Brother Quintin, Paulo, kokua kumu no ka manawa. O lakou na kumu mai ka M. H, 1873 — 1875 iho nei i hala, a iloko no hoi oia makahiki, hemo iho la elua kumu haole, oia o Father McGuinnis he kokua kumu oia no ke kula Katolika ma Hilo, a o Brother Quintin Paulo, ua huli hoi loa i ke kaiaulu o Farani mamuli o ke kauoha a ko lakou haku Epikopo, a koe wale no elua kumu i keia wa.
               I ke komo hou ana iho nei o ke kula i ka malama o Augate o ka M. H. 1875 i hala iho nei, ua ike ia ka emi a me ke ulolohi ma na mea hoonaauao iloko o ke kula, kona kulana a me kana mau hana pu e pomaikai ai makou na haumana, a me oukou hoi ka lehulehu mai Hawaii a Niihau.
               He oiaio, i ka hoomanao ana ae i na hana a me ke kulana o ke kula i na makahiki i hala, oiai ua kumu eha e akoakoa pu ana ma ke ao ana, he oi aku ka uleu o na kaumana ma na haawina i kela la keia la kela ahiahi keia ahiahi a pela wale aku A pehea hoi i keia wa o Ahuimanu ? Haina. Ke emi nei o Ahuimanu ihope e like me ka ia o kai he muhee. A ma keia makahiki wale no ka emi ana o na hana hoonaauao. Kana hana, a me kona kulana. Iloko no hoi o keia makahiki nui ke kuee iwaena o na kumu a me na haumana, a nai pu no hoi me na hana a ke Diabolo, e like me ka hoolaha i hala aku nei.
               A maanei e ike ai ka lehulehu mai ka la hiki a ka la komo, a na oukou e wae a e kaana no oukou iho i ka pono, a me ka ole. kou ; A maia ahiahi no, loaa koke iho la no ka hana, e uhai ai i ke kanawai paa a makou i hooholo ai, oia ka hana bia, aole i hele iki kekahi mau keiki ma kela hana, a no ka hele ole aku o kamalii, kii maila no oia a kauo aku la i kekahi keiki.
               I ke kakahiaka Sabati, oia ka wa kakahiakanui uleu iho la na keiki me ka manao e huai, aka, i ka huai ana hiki aku la ke kumu a makou i kahi o ka imu ulu oiai na pai ulu e waiho ana ua moa pono, aka, lawe aela i ka mana e hana ino i ko makou luhi, me ka hehi ana i kona kamaa, a okioki i ke Kopala, a uhi hoi i ka lepo maluna oia mau mea i hana ia me ka luhi, aole nae owau malaila ia manawa, a owau no hoi ke keiki nui i hui me na keiki liilii ma keia hana maikai.
               A ma ia hana, kakau koke iho la makou, me ke kau ana o ko'u pulima ponoi maluna iho o ka pepa, i ka la 28 o Feberuari 1876 mamuli o ka lokahi ana o na haumana a pau, e hoolaha aku i ke ano o ke kula a me kana mau hana, hookahi hebedoma ke kawa mawaena o ka Hoolaha a makou, a i ka lua o ka hebedoma, i ka Poaono la 11 o keia malama ike a maka iho la na kumu a makou, a hoopuka mai la i keia mau huaolelo, " e hele oukou ka poe nana i hoolaha i ka inoa maikai o ke kula," aka, i ka ninau ana i na haumana a pau, aole lakou i ae me ka pololei a me ka oiaio hoi, aka, i ka hiki ana mai o ka kinau ia makou, ua hai pololei makou me ka oiaio imua ona, me ka manao hoopili-mea-ai ole, a ua kipakuia mai makou no ka hai i ka oiaio. Eia ko makou mau inoa : S P Kanoa, Isaac D Iaea, no Waialua, Mikaela, H Kalua, Victor K Paele no Awa, o Herman Pupule no Honolulu.
               A e ike na mea a pau ma keia hoolaha, o makou ka poe i kipakuia mai ke Kulanui mai o Ahuimanu, no ka hai i ka oiaio, aole ka hoopunipuni. A ke noi haahaa aku nei makou imua o ka lehulehu, mai Hawaii a Niihau, no ko makou kipakuia ana, mai ke kula mai, no ka hewa o ka hoolaha i ka inoa maikai o ke kula, a me ka ninau pu aku imua o oukou. Ua kipaku ino ia ai ei makou mai ke kula mai o Ahuimanu, no ka hai i ka oiaio ? Ea, ke manao nei makou, aole i kipaku ino ia makou mai ke kula mai ; aka, na oukou e wae iho me ke kanana akahele ana, iloko o ko oukou mau poo noonoo.
               O ka hai anei imua o ka lehulehu, oia anei ka hewa ino ? Aole makou e manao pela.
               Aole no hoi makou i kipakuia mai no ka hewa moekolohe, hewa aihue, a pela wale aku, aka, hookahi wale iho no hewa i kipakuia ai, oia ka Hai I ka Oiaio.
               Ke haawi nei makou i ko makou aloha no oukou e ka lehulehu, a maluna o ka Luna Hooponopono ko makou mahalo piha, a me kona mau keiki ulele hua-kepau.
Me ke aloha. ISAAC D IAEA.
Honolulu, Maraki 14, 1876.

KA HUNT'S LAAU OLA
(HUNT'S REMEDY)

                    HE LAAU LAPAAU HOU, MAI AMERIKA MAI ! He Laau Maikai keia no Na mai pehu o ka opu, Na mai o ka puupaa a me ka opu mimi, Mimi-paa, Mimi-eha, Mimi-helelei, Ka lepo gravel iloko o ka opu-mimi, Ka mana ole, kapalili, hui ono ole ka ai. Na Mai Wahine, NAWALIWALI O KE KINO, LEPO ULA ILOKO O KA WAI MIMI, MANOANOA PAHA KA WAI E like me keokeo o ka huamoa, Like paha me na kaula silika keokeo, eleele, lenalena paha ; a i ole ua like paha me ka lepo i anaiia i na iwi keokeo, a i ka mimi ana, ua wela oioi ka mai, me ka eha nui o ke kikala a me ka puhaka.
               HE NUI NA HOIKE e ola nei, ka poe i loohia i keia mau mai i haiia maluna ae, ua pau lakou i ke ola maikai, no ka inu ana i ka HUNT LAAU OLA. ("HUNT REMEDY)!"
                    UA HAAWI mua ia keia laau, e kekahi kahuna lapaau naauao, i ke kanaka mai pehu o ka opu, e noho ana me ka ohana a Mr. Hunt ; John Hunt kona inoa, he 45 kona mau makahiki, he kanaka nui poepoe, ua loohia i ka mai pehu. Ua haawiia kela me keia laau no keia mai, aole nae oluolu ; ua mahuahua mau kona pilikia, ua pau loa ke kino a me na wawae i ka pehu ; ua kokoke paa loa ka mimi ; kokoke pau loa ka hanu ana ; a ua mahuahua loa ka wai iloko o ke kino. Aole hiki iaia ke moe ilalo ma ka moe, nolaila, ua noho wale no iluna i ka po a me ke ao. Pela mau kona popilikia a hiki i kona hoao ana i keia laau, a ke kahuna i kuhikuhi mai ai. A i kona inu ana i keia laau, ua hoomaka koke ka oluolu. Ua paipai koke ia ka puupaa i ka laua oihana ; ua puka hou ka wai mimi a nui wale ; ua emi koke mai la ka pehu o na waewae ; a ua oluolu hou ke ake-mama i ka hanu ana ; ua oluolu a maikai ka io o na lala, a e hoi nui mai ana ke ola maikai, alaila, me ke kuhihewa, ua waiho oia i ka laau i kekahi mau la. Ua pono ole nae ka waiho ana ia manawa, no ka mea, aole i ola io maoli kona mai pehu. Ua molowa hou na puupaa i ka laua oihana, a ua mahuahua hou ka wai iloko o ka opu, a ua popilikia hou e like me mamua. Alaila, ua inu hou oia i ua laau la, a ma ka hoomanawanui ana, ua lanakila hou auanei maluna o ka mai, a ua ola io maoli, a ua hoomaka hou oia i kana oihana mawaho o ka hale.
                    Oia ka lapaau mua ana me keia laau ; a mai ia wa mai, (he 25 makahiki) ua hahanaia keia laau e like me ka hana ana o Mr. Hunt, a ua haawi na kahuna lapaau i keia laau i ka poe mai pehu a me na mai like.

               Mai ia manawa mai, ua ikeia, e mahaloia hoi keia laau, mai o a o, e na kanaka, a ua inu ia hoi ma ke ao ana a me ke ao ole ana mai o na kahuna lapaau ; oia ka mea i hoola mai i na kanaka he nui, ka poe pilikia i ka mai pehu, a kokoke i ka make.
                    Na kuhikuhi no ka inu ana :

               E INU I KE PUNA TI PIHA, a hala na hora 4, alaila, e inu hou. E mahuahua liilii nae a hiki i elua puna ti piha — a hiki hoi auanei i puna nui piha.
                    NO KE KEIKI hookahi makahiki a hiki i na makahiki eono, e haawi 5 kulu, a hiki i na kulu 20 ; eha hora nae mawaena o ka haawi ana.

KUMUKUAI, he - - $1.50 no ka omole.
DILLINGHAM & CO.,
745 3m Na Agena no ka Pae Aina Hawaii.