Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 14, 1 April 1876 — Page 3

Page PDF (1.79 MB)

KA NUPEPA KUOKOA. ME KE AU OKOA I HUIIA.

Na kumu manao a na halawai makaainana o Kona Akau.

                    E ka Nupepa Kuokoa, ua kauoha ia au e na halawai makaainana o Kona Akau nei, e hoouna aku i na kumu manao, ma ko'u ano kakauolelo no ua mau halawai la. He elua wahi i malama ia ai na halawai, ma Kahonaiki ka mua, ma ka la 10 o keia malama ; a ma Holualoa ka lua, ma ka la 15.
               Ua maikai, a lokahi ka manao o na makaainana ma ua mau kumu manao la, a me he mea la, ua anapu like ka mana o ka lokahi me he uila la iloko a pau. Ma na wahi i malama ia'i na halawai, ua hoomakaukau e ia he mau mea ai e na kamaaina, ua lawa pono ka waihona o ke kino, me ka hoohalahala ole.
               Ma ka la 10 i olelo mua ia, ua hiki aku au ma Kahonaiki, ma ka'u hana he L. M. e halawai pu me lakou. Ua konoia o Kaiakoili i Luna Hoomalu, a owau no ke kakauolelo. Ua waihoia na kumu manao no ka ahaolelo, mai a'u aku, a mai ia lakou mai — a pela no a pau ka hana, (no ka lokahi o na manao o ka halawai hope me ka mua, a ma ko ka halawai hope, e hoike aku ai i na kumu manao.)
               Ma ka la 15, ua weheia ka hana ma Holualoa ma ka hora 10 o kakahiaka no ka paina ana ; a pau ia, o ka hoomaka no ia o na hana. O J. Waiamau ka Luna Hoomalu mau a ua kohoia o G. W. Pilipo i kakauolelo. Pule ka Luna Hoomalu.
               Waiho aku ke kakauolelo i ka pepa kumu manao, e noonoo pakahi ia, a hooholo pakahi ia penei :
               1 E nonoi aku na makaainana o Kona Akau nei i ka ahaolelo ; e nonoi aku ia aha i ka Moi, e waihoia mai imua o ka ahaololo, ke Kuikahi Panailike, mawaena o keia aupuni, a me ke aupuni o Amerika Huiia, ua hooholoia. 2 E hoomau ia na kanawai dute, me ka hoololi ole ia, ma ka hookuu dute ole ana aku i na waiwai o Amerika ilaila, ina e hooholoia mai ana ke Kuikahi i keia wa. Hooholoia. 3 E hoopau loa ia ke kanawai e hoomana ana i ka Moi e aie i miliona dala i ka mea dala. Hooholoia. 4 E hoole aku i ka hookomo ana mai i na lima hana owaho mai, he mau ia e hoonele ia ai na kamaaina ina hana. Hooholoia. 5 E hoole aku, i na e waiho ia mai imua o ka ahaolelo, e ue ana i ka hookomo ia mai o ke dala pepa iloko o keia aupuni. Hooholoia. 6 E hooemi i ka uku makahiki o ka Moi, na Kuhina, Lunakanawai kiekie, a me na Luna aupuni e ae i kiekie ka uku. Hooholoia. 7 E hoohuihui ia kahi mau oihana aupuni malalo o ka mea hookahi ma kahi kupono. Hooholoia. 8 E hoopaa ia kahi mau hana a ke aupuni e malama nei, i ike ia ke poho o ke dala. Hooholoia. 9 E ae hou ia ka laikini opiuma, (me ka hana kanawai ana, aole e haawi ia ka opiuma ina kanaka Hawaii ma na ano a pau.) Hooholoia. 10 E kau ia ka auhau hapalua keneka maluna o na uku makahiki o na Luna aupuni a pau. Hooholoia. 11 E hoole ia ka uku ana i ua lilo o ka holo ana o ka Moi, kona mau ukali, na Komisina hana kuikahi i Amerika Huiia. Hooholoia. 12 E hoole ia na haawina hoomau hou, ina e noi ia mai imua o ka ahaolelo. Hooholoia. 13 E mahele ia, e like me ke kanawai, na Aina Lei Alii a pau loa no ka Moiwahine kane make Kaleleonalani ; a e hoopau ia kona haawina hoomau. Hooholoia. 14 E hoololi ia na pauku 4, 20, 45, o ke Kumukanawai. Hooholoia 15 E hookaawaleia i $3,000, no na alanui o Kona Akau nei. Hooholoia. 16 O na lawehala a pau i hoopai ia ma ka hana, o na hihia hewa, e hoohana ia lakou ma na alanui o ko lakou mau apana iho. Hooholoia, 17 E hana ia i kanawai, e hookuu ia na makua mea keiki nui, i na auhau pilikino, mai ke eha keiki aku. Hooholoia. 18 E hoonoa loa ia na kai o na konohiki a me na i-a hoomalu no ka lehulehu. Hooholoia. 19 E hooemi ia ka auhau waiwai 25 - 100, aole hoi e hiki ina luna helu, ke hooi wale aku i ka helu waiwai paa, me ka ae ole o ka mea waiwai. Hooholoia. 20 E hookuu ia na auhau pilikino i ka poe mai ma Kalawao. Hooholoia. 21 E hoopau ia ke kanawai no ka Papa Ola, a e lapaau wale na kanaka Hawaii. 22 E hoopau ia ke Kula Hoopololei ma Keoneula, Kapalama, Oahu. Hooholoia. 23 E hoopau ia ke kokua ana o ke aupuni i na kauka kaahele o na mokupuni. Hooholoia, 24 E ae ia na koena aina aupuni, o kuai, a e hoolimalima i na kanaka Hawaii ponoi e noho ana iluna o ua aina la. Hooholoia. 25 E hoemi ia ka auhau o na lio i 50 keneta a e auhau mai ka elua makahiki aku ; aole e auhau ina lio i lawa ole na makahiki elua. Hooholoia. 26 E weheia ke awa o Kailua no na moku Kahiki. Hooholoia. 27 E hoole ia na moku popopo e holo ma na kai o Hawaii nei, no ka lawe ukana, a ohua paha. Hooholoia 28 E hoopau ia ko ke aupuni kokua ana i ka Halemai Pupule. Hooholoia. 29 E hoopau ia ka auhau o ka medala ma ka a-i o ka ilio. Hooholoia. 30 E hoemi ia na koina no ke oki mare ana. Hooholoia. 31 E hoopau ia ke kanawai e hoemi ana i na ino i loaa ma ka hookamakama ana. Hooholoia. 32 E hana ia i kanawai, e auhau ana i $25.00 no na auhau pilikino o na lahui i komo mai, a e komo mai ana ma keia aupuni, i kuikahi ole ko lakou aupuni me Hawaii nei. Hooholoia. 33 E hana ia i kanawai, aole e lawe na loio i ka uku loio, ke ko ole ka aoao a lakou i kokua ai, imua o na ahahookolokolo o keia aupuni. Hooholoia.
               Maanei ka pau ana o na hoopuka manao ana i hooholoia ma ke kuka maikai ana.
               Ua lilo ka aha e kakau inoa ma kekahi mau kumu manao i hoomakaukau ia no ka hoopii imua o ka ahaolelo ; a o ka hapanui, ua waihoia ma o ka Luna M. e hana bila kanawai, a no ka bila haawina hoi.
               He hana ku no i ka maikai no na apana koho o kakou a pau, ke hoohuiia na makaainana me ko lakou mau Lunamakaainana, e kuka pu i ko kakou mau pono e noi aku ai i ko kakou Aha Kau Kanawai.
               Eia na kumu manao lehulehu loa a ko Kona Akau nei mau makaainana i kuka akahele ai ; a malia hoi, o kupono i ko kakou mau manao lokahi ana ; a heaha hoi ka hewa oia, i hookahi ai ko Kona Akau nei apana, me ko Waiohinu i Kau, a hiki i Waimea i Kauai ; a pela hoi e hookahi ai ko Kona Akau nei Luna M. me kona mau hoa Lunamakaainana e ae he 27, i hiki ke hapai like me ka lookahi.
               Ua oluolu loa i ko Kona Akau, a me ko lakou L M. ka hui ana e pale aku i na hana he poino ma ka hopena no kakou e Hawaii mai o a o.
Me ke aloha nui, G. W. PILIPO. Kakauolelo.
               P S Ma ko'u lilo ana i L. M. no ka apana o Kona Akau nei me ko'u lilo ole i hookahi keneka ; alaila, ua lilo aku la au he waha olelo no lakou ; a ke lawe nei hoi au i keia mau kumu manao imua o ka ahaolelo, me ko'u wahi ikaika a pau — ilihune, a waiwai, lanakila, a haule.
G. W. PILIPO. Lunamakaainana. Kona Akau, Maraki 18, 1876.

He Olelo kike.
Keoni me ke kahawai.

                    Heaha kau e walaau wale nei, e ke kahawai ? ninau o Keoni.
               Walaau wale! aole au e walaau wale ana, e helu ana au i ka'u mau hana i pau, me na hana e koe ana, wahi a ke kahawai
                    Kau mau hana ! aole au hana, o ke kahe a paani, oia wale iho la no kau, i pane aku ai o Keoni.

               Hana ole kau ! hele aku oe ilalo a kali no'u, A e hai aku au i ka'u mau hana.
               Holo o Keoni ilalo, kahe malie a oli ke kahawai. Kali o Keoni a puka mai ke kahawai.
               Ke manao nei ka oe, aole a'u hana ! keu ka naaupo, a kuhihewa ! aole paha he keiki, aole hoi he kanaka makua, i oi aku kana hana i ka'u.
               Nani ka pohihihi ! wahi a Keoni, wehewehe mai oe i akaaka ia'u.
               Ae, e hoolohe oe, a na'u e wehewehe aku. Aia kuu kumu i uka lilo, i ka ululaau kulipolipo. He mau manamana kumu elua ko'u, e kahe ana kekahi ilalo i ka pali o Waipio 2000 kapuai paha, a kapaia he wailele, he mea hoonui i ka oli a me ka mahalo o ka poe hele e makaikai. Ua ike anei oe i kela awawa nui o Waipio i paapu i na loi-kalo, i na mea ulu he nui wale.
               Ae, ua ike au. Nau ka ia e hooulu a hoouliuli ? Ae, na'u no me ka'u mau manamanamana. Aole nae na'u wale, na ka manu no o ke Akua, ma o'u nei nae. Ina aole au, aole no he mea ulu, aohe mea uliuli. Panoa, maloo wale.
               Auwe ! nou ka ka nani o Waipio ! lawa ia no kau manamana kumu mua. Hai mai i na hana a ka manamana kumu elua. Ae, ke paupauaho ole oe, e Keoni i ka hoolohe ana.
               Ke ike nei anei oe i kela maiau haa nui a liilii hoi ma ka ululaau i uka lilo ? Ae. Na'u no lakou i hanai a haneri makahiki a oi wale aku.
Kahaha ! ua haneri ka kou mau makahiki ? Haneri ko'u ma makahiki !
               Ua tausani. Mamua o ka hanau ana o kou kapuna mua e kahe ana no au.
               Nohea ka hoi oe ? Nolalo lilo mai kekahi, a no luna, no na ao mai kekahi.
               Hai mai oe i kekahi mau hana au. Ae, ke haliu mai kou pepeiao.
               Makena wale ka'u mau hana. Aia, ke hele mai la he poe kamalii e lele kawa, a auau iloko o kekahi ki-o a'u, i olioli, i oluolu, i maemae. No'u no ka wai. Nana oe ilalo. Aia la he mau wahine e holoi a kopa lole ana. Ina aole au, pehea la e pau ai ka lepo o ka lole ? Aia hou hoi he poe makewai me na bakeke ; a hue-wai a pahu hoi e hoopiha ana a hoi aku, a ma ia wai e iua ai e kuke ai, e hana'i i ti, i kope i barena i wai holoi i na pa, na ipu, na papa, na lole. Ina aole au, maloo na puu, nele i ka ai mo-a, pololi, pelapela, uwe no ka make.
               Auwe ! akahi no au a noonoo iki i kau mau hana ; hai hou mai.
               Ae, ke paupauaho ole oe. Aia ma o ke holo mai la, he pu-a no, pu-a pipi, e inu wai. No'u hoi ka wai. Pao lakou i ka make, i na aole au e haawi aku i ka wai. K nana hoi oe i na kula, na mala, na mahina ai, na mala kalo, mala kope; mala ko, mala maia, na laau piku, piki, kilika, na pua he paapu wale, uliuli e, nani, aala, haiamu. Na'u aku no ka wai hoopulu hooma-u, hookupu, hooulu, hoopua, hoonani. Ina aole au, ina hooki au i kuu kahe ana, makena na lao uwe.
               Oia io ! he mana kou, he lokomaikai. Alia, mai kuhihewa ; aole no'u ponoi ka mana, no ke Akua, ko'u Poo mai ia. E hoomaikai aku ia ia.
Hai hou mai oe i kekahi mau hana au. Nani kuu oli i ka lohe ana. Ae, kuu makemake no ia e hoomaopopo lea oe i ka'u mau hana i mea paipai ia oe e hoohalike mai me a'u.
               E nana oe i kai, ike anei oe i kela mau hale, hale hana ili, puni aila, olo papa ? Ae, ua ike au. A heaha kau malaila ? Heaha ka'u malaila ! Nohea ka wai e hooluu ai i na ili, e loaa'i ka mahu puhi aila, e hookaa ai i na huila olo papa ? Aole anei no'u aku ? A i kahe ole au pehea lakou ? Oki loa paha ka hana.
               Maopopo ia. Eia nae kekahi ninau. Ke kahi nei oe ma ke ao, ma ka po, kahe piha a lawa i kekahi manawa, aka, i kekahi manawa, kahe lohi, kahe hapa oe ane maloo, a maloo no ma kau wahi, a nui ka ukiuki, ka ohumu, a aumeume o kekahi poe, no keaha keia ? no kou molowa anei ? Ko'u molowa ! Aole loa he wahi huna molowa iki iloko o'u. Aole loa no'u ia hewa. No ka la, a no ka moana mai no ia. Wela ka la a hooemi, a hoomaloo mai ia'u. Auaka moana i kono mahu nona mai na ao nae a me ka ua, a na ka ua au i hoopiha mai. A no ka hewa o kanaka kekahi kahe hapa ana o'u. Mai hana hewa oe e Keoni o nel, oe i ka wai ole. HAWAII.

OLELO HOOLAHA.

Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.

                    UA HOONOHOIA ma ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A., i Lunahooponopono Waiwai no P. T AKAWA Pake (Amara) o Lahaina i make. Nolaila, o ka poe a pau i aie mai i ka mea i make, e hookaa koke mai ia'u, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai ia'u me na Bila kupono, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole loa ia.
THOS. W EVERETT. Lunahooponopono Waiwai o P T Akawa. Lahaina. Mar 21, 1876. 748 4ts 751

               MA KA WAIWAI O KEEKAPU (w), o Honolulu i make, ke hoikeia aku nei ka lohe i na kanaka a pau loa, ina paha ua hoopaaia ma ka moraki a ano e ae paha, he mau koina ka lakou i ka waiwai o Kaekapu, a i ole ina he noi mai paha i kekahi waiwai o Keekapu, e hoike mai lakou me na hooiaio kupono, i ka mea nona ka inoa malalo iho, Helu 8, Alanui Kaahumanu, Honolulu, iloko o na malama eono mai keia la aku o ka puka ana o keia hoolaha, a i ole ia, e hoole loa ia ; a o ka poe i aie mai iaia, ke kauohaia aku nei e hookaa koke mal i ka mea nona ka inoa malalo iho. D W PAUAHI, Lunahooko Kauoha a me ka hooilina o Keekapu i make. Honolulu. Mar 28, 1876. 748 4ts 751

               OIAI, ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo, i Lunahooponopono Waiwai me ka Palapala Hooilina e pili ana no ka waiwai o MATHILDA ECKART, i make mai nei ma Kapalakiko, Kaliponia, Amerika Huipuia, a he kamaaina hoi no Honolulu, ko Hawaii Pae Aina mamua, a i kohoia hoi i Lunahooponopono Waiwai no CHRISTIAN ECKART i make mua, ma ke koho ana o ka Aha Kiekie ma ke Keena : nolaila, ke kauoha aku nei au i ka poe a pau a Mathilda Eckart aie aku ai, e hoike mai i ka lakou mau koina, me na hooiaio kupono ina he aie kekahi, a e hui pu hoi i na koina, ina paha ua hoopaaia he mau aina ma na moraki ia'u ma ke Keena hana ma ka Hale o C BREWER ma, i Honolulu, iloko o eono malama.
P. C. JONES, Jr Lunahooponopono Waiwai. Honolulu, Mar 28, 1876. 748 4ts 751

               MA KA WAIWAI o G S KAPUA i make, ke hoolahaia aku nei, o na poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o G S Kapua, ke kauohaia nei, e hoike mai i ko lakou mau bila aie kupono, maloko o na malama ekolu, mai ka la aku e puka ai kela olelo hoolaha, o hoonele loa ia lakou, o na poe a pau i aie mai i ka mea i make e hookaa koke mai i na mea nona na inoa malalo iho.
J B PILIWALE k, ame KAILIANU w.
Na Lunahooko Kauoha o ka palapala hooilina o Kapua. Kawainui, Hilo, Mar 13, 1876. 748 4ts 751

               UA HOONOHOIA mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e ka Mea Hanohano F S Lyman, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu ma Hilo H P A., i Lunahooponopono Waiwai o JOHN M POHANO (k), o Piihonua, Hilo i make aku nei. Nolaila, o ka poe a pau i aie mai i ka mea i make, e hookaa koke mai ia'u, a o ka poe a pau a ka mea make i aie aku ai, e hoike koke mai ia'u me na Bila kupono, maloko o na mahina eono mai kela la aku e hoolahaia aku nei, a i ole, e hoole loa ia aku no. A ina he mau waiwai ko ka mea i make e paa ia ana e kekahi mea, e pono e hoihoi koke ia mai ia'u.
G. W. AKAO HAPAI,
Lunahooponopono Waiwai o John M Pohano, Hilo. Mar 22, 1876. 748 4ts 751

               E IKE na ano kanaka a pau loa. Ke hookapu loa ia'ku nei na mea holoholona, lio, bipi, miula, hoki, kao, puaa, moa, pelehu, kaka &c., aole e hele wale, aole hoi e ikeia maluna o keia mau " Kuleana Aina" o makou malalo iho. Waihi, Lokoeli, Kieilole, Kamolokala, Amakeahi, Kalaekea. Na kuleana ma Hoaeae, o Mahuna, Kinawamakawalu, Kaluamoo, Kalokoloa, Ma Halawa, a me ke kahuahale ma Kapapapuhi, o Ke kea, Kamalua, Kamoku, Kamaikeaho. Loloulu a me ke kahuahale ma Kapapapuhi o Hulumua, ma Honouliuli, o ka uku hoopai no ka holoholona hookahi, he $1.00. A ina e kue lakou i keia mau olelo i hoikeia ae la, na ka makou luna e hopu a hoopaa ma kahi paa, ke ole e ukuia mai iaia. E lilo keia mau mea i hoikeia ae la maluna i olelo paa, e like me ke Kanawai, mai kela la aku e puka ai. O makou iho, KUKAHIKO (k)., KAHALEPAAKAI (w) 747 4t° 750 MALIA (w).

               E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai ma keia palapala hoolaha, ua lilo mai ia'u ma hoolimalima o Lihue, e waiho ia ma Manana, Ewa, mokupuni o Oahu, nolaila, ke papa aku nei au i na kanaka a pau, aole e hele wale maluna o ua aina la a me na holoholona a pau loa o kela ano keia ano. Ina e loaa ia'u, e hooukaia e a'u hookahi dala no i ke poo. O ka poe e kanu ia maluna o ua aina la, e hele mai lakou me a'u e hooponopono ai. Ina e kue kekahi i keia mau mea i haiia ae la maluna, e hoopiiia e a'u e like me ke Kanawai. PETER JOHNSON, Manana. Ewa, Mar 25, 1876. 74S 3t° 749

               E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei. ke hoike aku nei au imua o ke akea, ua kapu loa kuu aina mahiai kalo i na mea a pau, oia hoi o OHIA, iliaina iloko o ke Ahupuaa o Waihee, Maui, aole e komohewa kekahi, aole no hoi e hele wale na holoholona maluna o keia aina ; a ina e komohewa kekahi Lio, Bipi, Hoki, Kekake. Puaa, Hipa, Kao alaila, e ukuia $1.00 no ke poo, a ina ua nui ka poino, alaila, e uku ia no e like me ka nui o ke poho o na mea ulu o ka aina i na holoholona, a o ka olelo paa ia o keia aina i kona wa e puka ai me ka nupepa. A ua hoonoho aku au ia William Kamalahea, oia kuu Luna a me kuu Hope, nana no e malama a hooponopono i ua aina la malalo o'u.
ABENERA KAHANANUI.
Ohia, Waihee, Maui, Mar 16, 1876. 748 2t° 749

               I NA kanaka a pau e ike ana i keia, owau o Nahua (w), no Kikihale, Honolulu, mokupuni Oahu, ka wahine mare a J KONAMAUKUKU, o ia wahi, i make ma ka la 29 o Aperila, M H 1873, a ma ko'u ano he hooilina no kona mau waiwai, nolaila, ke papaia aku nei na mea a pau e komohewa ana, e noho malie, me ka malama pono i ka maluhia o na pono Kivila o ka wahine kanemake, me ka hoopoino ole i kekahi laau, a i kekahi mea e ae ma ka pahale i oleloia ma Kikihale, oia ka pahale e pili ana me ko Uilama (Poomuku), a me Hoomoeapule, Kaiole a me Keomailani, a i hooliloia mai ia J Konamaukuku, ma ke kuai e M Kekuanaoa, ma ka la 23 o Dekemaba, AD 1857. Ua kapu loa na mea a pau o ia pahale, a mai kolohe i kekahi mea o hoopii koke la. Mrs NAHUA. Honolulu. Oahu, Mar 23, 1876. 748 1t°

               E IKE no na kanaka a pau ma ka mana i loaa ia'u ina kekahi palapala moraki, i haawi ia e J KAUHI no Honolulu Oahu ia Henry Damon, a lilo ia S. Allen ma ka la l o Novemaba, M. H. 1875, no na dala he haneri a oi, a me ka uku hoopanee. E kuai kudala ia ana ua aina la ke pau na pule ekolu o keia hoolaha ana e like me ke kanawai o ka makahiki 1874. J. PORTER GREEN.
Loio no S. Allen. Honolulu, Maraki 30, 1876. 3ts

               EIA iloko o ka Pa Aupuni o Kohalaloa Apana o Honolulu, na Lio e kuai kudala ia ana ke hiki aku i ka la 8 o Aperila, hora 12 awakea Poaono, Eia ke ano a me na hao Kuni, Lio k. hulupala laekea loihi a hiki i ka ihu wiwi AK VK [-( Lio k. eleele keokeo iki ma ka lae wiwi kua puka loihi 2 w. Keokeo mahope hema like me ka honu. Lio k ulaula keokeo uuku me ka lae keokeo uuku maluna o ke kua 2 keokeo iki ma kapuai hope hema ak I hema T Lio w eleele laekea iki kuapuka loihi 2 w keokeo mahope ak U hem KU Lio w ulaula hauliuli laekea iki 1 w keokeo U mahope hem ak NP Lio w ulaula laekea iki keokeo Z iki malalo o ka ihu 1 w keokeo mahope hem ak U Lio kane ulaula wiwi kuapuka 4 w keokeo ak S hem like kalaunu uha mua hem kalaunu no. Mau Lio hou mai no kahi — Lio k eleele puka iki ke kua 2 w keokeo mahope ak K hema K M Lio k kalakoa laekea mai a hiki i ka ihu 2 4 w keokeo ak iki kaimana me ka II iloko hem YM.
A B KAAUKUU, Luna Pa Aupuni o Kohalaloa, Mar 31, 1876. 743 1t°

               UA kohoia mai au e ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, i Lunahooponopono no ka waiwai o WILLIAM WILLIAMSON, no Kalauao, Molokai i make, nolaila, o ka poe aie a pau e lawe koke mai. J. PORTER GREEN, Lunahooponopono Waiwai o William Williamson, Honolulu. Mar 11, 1876. 746 3t6 747

HOOLAHA HOOKOLOKOLO.

                    AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE ma ke Keena — Ma ka hihia Banakarupe o F. R. PADEKEN, oia o E. ASEGUT mamua. Ke hoikeia aku nei ka hoao i ka poe a pau ana i aie aku ai, a i aeia ka lakou mau koina, a he mana koho ko kakou, e kohoia ana ma ka balota i Lunahooponopono aie no kela waiwai Banakarupe, iloko o ke Keena Kakauolelo o ka Aha Kiekie, mawaena o ka hora 10 A. M. a hiki i ke awakea o ka Poaono, la 15 o Aperila, A D 1874, ma Aliiolani Hale. WALTER R. SEAL. 743 3ts 750 Kakauolelo Aha Kiekie.

               MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAHILI (w) a me LU (k), no Waialua, Molokai i make.
               Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Maluhia w, e noi ana, e hoonohoia o D W Kaiue Esq., i Lunahooponopono no ka waiwai o Kahili w, a me Lu (k) no Waialua Molokai i make. Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha, oia ka la 20 o Aperila 1876, i ka hora 9 o kakahika, ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER. Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. 748 3ts 730

               MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o PAHOEHOE k, a me NAONEA 2 (k) no Waialua, Molokai i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kamai k, e noi ana e hooponoponoia a e hooholoia ka waiwai o Pahoehoe k. a me Naonea 2 k, no Waialua, Molokai i make i na hooilina o na mea i make. Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha, oia ka la 20 o Aperila, 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana mai i na noi la a me na mea kue ke hoikeia. ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Mar. 17, 1876. 748 3ts 730

               E LOHE auanei na hooilina o PET. KAMAKA, i make iho nei ma Wailuku, i Maui, ina aole lakou e hookaa koke i kona mau aie, e hele ana au e kudala i kona mau waiwai L KEHINU. 743 4t° 748 Lunahooponopono

                    KE hoike aku nei makou i na kanaka a pau, ma keia palapala, ua kapu ke komo wale oukou maluna o ka aina i kapa ia o Kamaole, ua kapu na Bipi, Lio ma na holoholona e ae, mai kii wale aku me ka ae ole o ka poe nona ka inoa malalo nei. O ka poe kue i keia kauoha, e hoopiiia no ma ke Kanawai. MANUEL PAIKO, C. SILVA &Co., (Kale Pukiki ma). Wailuku. (746 4t° 749) Lunahooponopono.

                    KE papa a hookapu loa ia aku nei na kanaka a pau, aole e hele wale Maluna o na aina Koalipua, Mapuna, Nawiliwili a me Kaeleku, Waikele, Ewa, Oahu, o hoopiiia auanei ma ke Kanawai.
STETTA KEONIAILANI,
Na kona Kahu Malama Fanny Kekelaokalani.
Honolulu. Mar 11, 1876. 746 4ts 749

               KE papa nei maua i na mea a pau, aole e kuai i ka aina o ko maua makuakane, o Kaaihumoku i make, ma Hamakua, Hawaii, i hoakakaia ma ke Sila Nui, Helu 2381, no ka mea, o maua no na pilikoko ponoi.
HALIMAILEI (k) a me KEKOI (k).
Honolulu. Mar 17, 1876. 746 4ts 748

WEHE ANA I KA HUI.

                    O NA MEA nona na inoa malalo iho, he mau Hoa Hui laua iloko o ka HUI o ASAWANA a me KOKA, e hana ana i ka Oihana ma Hanalei, mokupuni o Kauai ; i keia la, ua wehe i ko laua Hui, ma ko laua ae like ana. Ua hoolilo aku oku o Asawana i kena pomaikai a pau ia Koka, a ma keia hope aku, nana no e lawelawe i ka oihana Halekuai, a e ohi mai i na aie a pau i ua Hui la, a e hooponopono i ko laua mau kuleana a pau.
ASAWANA,
KOKA.
Na kona hope Apoe,
Honolulu, Mar 11, 1876. 746 4t° 749

O NA UKU HOOLIMALIMA WAI MAI

                    Ianuari 1, 1876 aku (he uku mua) a hiki i Iulai 1, 1876, oia ka wa e uku ai, a o na poe a pau aole i hookaa i ko lakou mau uku wai, ke kauohaia aku nei, e hele ae ma kuu Keena, e hookaa ai, mamua ae o ka la 31 o Maraki, oia ka pau ana o ka makahiki aupuni. O na wai i uku ole la mahope iho o ia wa, e okiia ana me ka hai hou ole ia aku. H. S. HOWLAND, 746 4ts 749 Luna Wai.

               O NA POE a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o YOUNG SHEONG, o Honolulu i make, ina paha ua paa i ka moraki, a ma kekahi ano e ae, e hoike mai me na hooiaio kupono ia'u ma ka Halekuai o Afong & Achuck, ma Alanui Nuuanu, Honolulu, iloko o eono malama mai keia la aku o ka hoolaha ana, a i ole ia, e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai i kuu Loio ia Mr, E T O Halloran, Helu 30, Alanui Papu, Honolulu, YOUNG HEE, Lunahooko Kauoha o Young Sheong.
Honolulu. Mar 13, l876. 746 4ts 749

               Kuai Kudala a ka Luna Hooponopono Waiwai ! MA ka Waiwai o Kaumauma, o Lahaina, Maui i make, mamuli o ke kauoha a Hon. Abraham Fornander, Lunakanawai Kaapuni o Maui, ia Kahikina, ka Lunahooponopono o ka waiwai, ua kauohaia mai au e kuai kudala aku ma ke akea, ma ke alo iho o ka Halekuai o Mossman & Son, ma Wailuku, i ka hora 12 awakea o ka Poakolu, - - Aperila - - 19, 1876.
               I na pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make, ma ke Ahupuaa o Huelo, Hamakua, Maui Hikina, nona na Eka 300 a oi aku e emi mai paha, oia no ka aina i haawiia ma ke ano kuleana e like me ka palapala. O na lilo o na palapala, ma ka mea nona ka aina e lilo ai. Kuike ke dala HENRY W DANIELS, Luna Kudala.
Wailuku, Mar 13, 1876. 748 4ts 749

E KIPA MAI E KE ALOHA.

                    I NA MAKAMAKA A PAU O KA UA Kukalahale, ke waiho aku nei au iluna o oukou, he olelo poloai, e pili ana i na Lole Nu Hou e waiho nei ma ko'u Hale KUAI, ma ka aoao ma Ewa o ka Hale Borabora, ma ke Alanui Nuuanu. A penei na ano : Na Kalakoa hou loa o kela a me keia ano. Alapia o kela a me keia ano. Kihei huluhulu papamu alokahi o na wai hooluu like ole he lehulehu. Kihei huluhulu pukapuka, me ka huhui mahope o na ano he nui wale. Kihei huluhulu nanahe a me na kihei huluhulu he huihui ke kae a puni, e hoohiolo na wainaoa i ke kehau. Papale wahine pinana o ka aoao, a luhe hoi kekahi ilalo o kela a me keia ano. Na hulu a me na pae papale he nui wale. Leta 4 Silika loloa o na Lede o na ano like ole. Mamalu Silika liilii a me ke nui. Kamaa wahine nihoniho o ka aoao. Iliwai huluhulu manoanoa o na ano he nui wale. Holoku Lilina keokeo, kakau a papamu he nui wale. Na Lole Kane. Kuka Kainahai manoanoa a lahilahi. Na Koheo huluhulu paina manoanoa a lahilahi, a me na koheo Lilina. Lole wawae huluhulu paikini hou a me na ano e ae he lehulehu. Na apa huluhulu paina a kakimea hoi. Na palule o kela a me keia ano. Na Papale o na ano a pau. Na Kamaa buki a me haahaa o na ano he nui wale. Na Pahulole koa a ili hoi. NA paiki ili. Na mea kamano, e lawa ai ka makemake o na kamana. Aole o keia mau mea wale no na mea hou, aka, e hiki hou mai ana no. A o ke kumukuai o keia mau mea i haiia ae la maluna, he haahaa loa no. A i mea e ike io ai, e hele mai no. Me ka mahalo. GOO KIMA.
Honolulu, Mar 13, 1876 746 6m 739

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA !
KAPENA MARCHANT !

Poakahi Aper 10..............................................Kaapuni ia Hawaii
Poakolu, Aper 19.............................................Kaapuni ia Kauai
Poakahi Aper 24..............................................Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mei 1...............................................................No Hilo
Poakahi Mei 8..................................................Kaapuni ia Hawaii
Poaha, Mei 18..................................................Kaapuni ia Kauai
Poakahi, Mei 22...............................................Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mei 29...............................................................No Hilo
Poakahi, Iune 5.................................................Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Iune 12...............................................................No Hilo
Poakahi, Iune 19...............................................Kaapuni ia Hawaii
Poakolu, Iune 28...............................................Kaapuni ia Kauai
               I ka huakai hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono. Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a.m., a mahope iho paha ; Makena a hiki i ka hora 4 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 9 a.m., a mahope iho paha.
                    Uku Eemoku mai Honolulu aku,

A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai..............$ 5.00
" Lahaina, " " ..................................................... 6.00
" Maalaea, " " .................................................. 7.00
  " Makena, " " ................................................... 8.00
  " Mahukona, " " ............................................. 10.00
  " Kawaihae, " " .............................................. 10.00
  " Kailua, " " ................................................... 10.00
  " Kaawaloa, " " ............................................. 10.00
  " Hilo, " " ...................................................... 12.50
  " Kau, " " ...................................................... 13.50
Uku kaapuni ia Hawaii, .................................. 22.00
A hiki i na awa o Kauai .................................... 8.00
Uku kaapuni ia Kauai ..................................... 12.00
Uku ohua Hawaii oneki .................................... 2.00
               Aole aie no na uku ohua.
               Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
               Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no ka paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
               E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
               E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
Agena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui
Papu a me Moiwahine. 606 3m

OLELO HOOLAHA.
$3.00 MAKANA !

                    Ua nalowale aku nei kekahi lio ma Kaneohe, a penei kona mau hao : ma ka uha akau J 'K, a ma ka uha hema W. E haawi aku wau ka uku i oleloia maluna, i ka mea nana e hoihoi mai. J. MOTT SMITH.
744 5ts 748

               E IKE auanei na kanaka a pau e nana mai ana, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hoolaha aku nei au, a hookapu, a papa loa aku i na kanaka a pau, aole e hookuu wale, a hele wale na holoholona maluna o ke ahupuaa o KAAPUNA, Kona Hema, Hawaii, me kuu ae ole.
               Ina e loaa ana ia'u, a i kuu hope, a mau hope paha ka Bipi, Lio, Hoki, Kekake a me na Kao, e hele ana maluna o ua aina la, e hopu no makou, a e hoouku i hookahi dala no ke poo o na holoholona mua pakahi, a he hapaumi no ka poo o ke kao hookahi, a e koiia ka uku, a i ole e loaa mai, e hoopaaia no ma ka Pa Aupuni, mahope iho o ka puka ana ma ka nupepa Kuokoa. L. KEOLA.
Kaapuna, S. Kona, Mar 3, 1876. 743 4t° 748

Hoolaha a ka Luna Hooponopono
Waiwai.

                    UA Hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iho, i Lunahooponopono no ka waiwai o A W NEEDHAM, o Waihee, Maui i make. Nolaila, ke haiia aku nei ka lohe i na mea a pau i aie iaia, e hookaa koke mai, a o ka poe a pau he mau koina ka lakou, e hoike koke mai iloko o na malama eono, a i ole, e hoole loa ia. W. G. NEEDHAM. Lunahooponopono Waiwai o A. W. Needham.
Waihee, Maui, Feb 17, 1876. 745 4ts 748

               KE HOIKE ia aku nei ka lohe i na mea a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai o AIONA (pake) o Alanui Marina, Honolulu, i make, e hoike koke mai iloko o na malama eono mai keia la aku. A o ka poe a pau e paa ana i ka waiwai o ka mea i make, e hoihoi mai. Ke kahea pu ia aku nei no hoi ka poe pili, e manao ana oia ka hooilina, e hoike mai. W. O. SMITH, Lunahooponopono Waiwai o Aiona.
Honolulu, Mar 7, 1876. 745 4ts 748

               UA HOONOHO ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A., i Lunahooponopono waiwai o KANIHO k, o Lahaina i make. Nolaila, o ka poe a pau i aie mai i ka mea make, e hookaa koke mai ia'u, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai ia'u me na bila kupono, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole ia. M. MAKALUA, Lunahooponopono Waiwai o Kaniho, Lahaina, Feb 28, 1876. 745 4t° 748

               OWAU o ka mea nona ka inoa malalo, ke hai aku nei au i ka lohe i na ano kanaka a pau, oiai, ua lilo mai ia'u ma ke kuai ke kuleana mahiai o AKOAI Pake, o Kalawao, Ewa, Oahu, na bipi, hale, lako mahiai. Nolaila, o ka poe ana i aie aku ai, aole o lakou kuleana ma ua mau waiwai la i oleloia, e koi no lakou ia Akoai. AIAU (Pake.) Kalawao, Ewa, Mar 20, 1876. 747 4t° 758

E naue mai ! E naue mai !!

                    KE POLOAI IA AKU NEI OUKOU E NA keiki lalawai o na pali hauliuli, a me na kaikamahine puukani nohenohea o na pali Koolau, e naue mai ma ko makou mau Hale Kuai ma KAALAEA a me KANEOHE, malaila e loaa'i oukou na nuhou o na ano a pau. Na Lole Kane, Wahine a me na kamalii, Na Kamaa Na Hou. Na ano Papale a me na mea liilii o kela ano keia ano he nui wale. E loaa no ia oukou ke kumukuai makepono loa. E naue mai ! E naue mai !! E hoao i pau ko oukou kuhihewa. AKANA & KONGER & Co. Koolaupoko. Maraki 23, 1876. 747 6m. 771

Eia ka inoa o na Buke Himeni Hou ma ka
Hale kuai Buke o Wini.

Songs of Salvation
The River of Life

Sun Shine
Cheerful Voices
Pure Gold
Sparkling Rubies
Golden Robin
Nine O'clock in the Morning
Bright Jewels
New Golden Center
The Morning Star
Sabbath Carols
The Bank of the Rhine
Royal Diadem
Hallowed Songs
Song Monarch
Gospel Song.
Golden Wreath.
Happy Voices.
New Songs.
Tempel Choir.
Fresh Laurels.
Charm,
Merry Voices.
Song of Life.
H. M. WINI.

MAKANA HOU ! MAKANA HOU !

                    KE PAHOLA HOU IA AKU NEI HE MAKANA ANO NUI! NO NA KANAKA A PAU, Mai ka lokomaikai mai o AKE MA. ! E LIKE ME KO LAUA AKE MAU E HOOPOMAIKAI ! a e hoolako hoi i ko oukou hemahema i na AAHU NANI ! ME KAHI DALA UUKU ! i ane like me he MAKANA LA ! NOLAILA, ke haiia aku nei ka lohe i na mea a pau, E KUAI EMI LOA HOU IA aku ana na waiwai o na ano a pau, MA KA HALE KUAI O AKE MA ! MA MONIKAHAAE ! E hoomaka ana ma ka POALIMA, LA 10 O MARAKI. Aia no ke oki he pau no ka Lole.
AKE MA. Kihi o Alanui Papu me Hotele.

Honolulu. 743 4ts 743

OLELO HOOLAHA.
HALE * KUAI
WAIHUIHUI
— MA —
WAIALUA.

                    AIA MALALO IHO O NA EHEU oluolu o ka HALE KUAI WAIHUIHUI, o ke keiki puuwai wai-pahe, Mr. Ahuna, o ka Aina PUA, na wehi a pau a ka manao e moeuhane mau ai, oia hoi Na Kalakoa nani, Na Ulalii. Na Alapia, Na Keokeo, Na Iliwai Na Paina, Na Bolu, Na Makue, Na Ahinahina Pelekane, Na Ahinahina-hapa, Na lepo-nalo, NA Lainakini anee hale a hele kahakai. Na lole kane paa o kela a me keia ano, Na Papale kane a me na Papale wahine, Na Wai Lukini o kela a me keia ano, Na Kamaa kane, Kamaa wahine, Na Ipukukui mahu, NA Ipukukui hele po, Na Ipukukui Piula, Na Ipuhao nui, Ipuhao liilii,   Na Bora a me na Pa, Na Pahi me na O. Na Hainaka Silika, Na Hainaka Kalakoa, Na Hainaka Keokeo, Na Hainaka Ulaula, Na Hainaka Lenalena, Na Kihei Huluhulu, Na Kihei moe, Na malo lawaia, Na Aniani, Na Kahi Lauoho. NA Kaula Lio, Na Lipine o kela a me keia ano, Na mea ai haole, Na i-a Makale Eia iho ka Ono, O ke Kamano io ula o Keomolewa, aohe poo, aohe hiu, o waena konu kuhinia wale no e ko'u ai ka puu.
Me ka Mahalo.

AHUNA.
Ehukai Maikai. Mar 1, 1876. 746 3m 756

ANOAI I KA LEHULEHU,

                    E kipa mai a e nana i kumaka ka ike i na waiwai nani i loaa mai nei iloko o na La Kulaia iho nei.
               Penei ke ano o ua mau waiwai la : Na wati & na kaula gula, a na Ledee a me na Keonimana. NA KAULA OPELE A NA LEDE NA KOMO GULA NANI O KELA A ME KEIA ano o na Lede a me na Keonimana. NA KUPEE GULA, NA LIPINE GULA, Na gula pepeiao o na wahine, e oaka ai i na pepeiao, a e hulali ai hoi na manamana lima, a e kilipohe ai hoi na ai. Na komo humuhumu gula a me ke dala Na pihi pulima gula wahine a kane, Na laketa gula lei wahine nani, Na komo daimana o na Lede, Na kaula laketa, Na pine omau kihei, Na laketa aniani, Na huka gula wahine. NA LAKO HALE, NA PUNA, NA PAHI, NA KIAHA KALA, NA APO KALA, NA KAWELE holoi lima, NA O KALA o kela a me keia ano. a me na mea nani e ae no he nui wale. E KUAI IA AKU ANA NO MA KE kumukuai haahaa loa i ko na wahi e ae o ke taona nei.
                    Ua makaukau no hoi na mea nani no kanaka makua a me na kamalii. Na Kamaa Paa Loa. e loaa no maanei e like me ka makemake ; a ina e loaa koke ka ino, he hiki no ke hoihoi mai.
M. McINERNY.

Kihi o na Alanui Papu a me Kalepa. 737 3m 749