Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 15, 8 April 1876 — Hooulu i ka Lahui. [ARTICLE]

Hooulu i ka Lahui.

E Ki Nlpepa Ku xj4 e ; Aloha o* :— Ua ehoaui oe i tu»tDo aoa i kaa m*oau i fco»pu*aia n»*Ulo o k«o iuoa, ro k» "Mcrt)crial■*" • cn»kam*ka b>oieo keia kal«ti*ktuh»l(% a oa ue iho *q i»'u *ku i)«i i k» M-Aupuni o K«a*€, ot ouuhiia aa ka oleio h«uie Aole iloio o ! u ka uia* Dfro ko-e ioo, aka t he v«hi hoohilalul» iki tio, oi«i u« kuk* oie i* msi makoo oa L«oaoaakaaioi&a, a aie na cn«katio«o* o ka Ap»o* o Hooololu ne», e koioo po oku iloko oke kuka aua uo ia mc« 001. Ahe hoohtl*h«U pooo 00, oo k» mea, e boofoe« kt aku aoa ke Aupuoi e komo iloko o is htoa oui, aiaili, eit k» met ai*ikai, e pooo e lohe oa loakaaioaoa, ka Uhui mai o a o, t hiki «i i ko iakou mao Lonaoiakaaioeaa me ka (oakaakao ke ae me k% UeUe i puu dala oo ke kii «oa aku i na Uhoi o ko »ia aio« e, e komo m»i, e h'-oolu a e boopuUpula hou aku i keia Uhoi. ] *• oim le< aoi iho, i ke hoopukaia ant ae o ka "Meaion'al" ata ke /£<iokoa o keU pule i hala ae oei, oa kaoaiua no au, Nu ke aha Uka v o! i hooUha ae ai i kei i noi a na haoie o keia' koUnakauhale 1 iie oaaupo paha no ka Mo» t a heaha la. Aka, eia ka mea i hiki ke koho ako, oiai he oui loa na kumuhoopii o lokn o oa p&lapaU "Memorial" nei, a o kekahi oia mau Kuaiu Hoopii, he aoo hupo loa. Eu H\ KI'MU HooPU ASfŌ NUI. 1 Ke auo ltlo aku uei keia Aupuni, a rno kona koukoa no ka make o ka Luhui iUwai».

2 Aole i hana na Knhinā. 3 O lta haalele ans o ka Moi i ke ao 11 kona rnaa Knhina, a hele ae e huli i poe naauno e ae rntw>hu e kuka pu ai no kem hana. 4 Na lakon ka i hoonoho i ka Moi ma ka Nuho Alii 5 O ka Moi oik ka manaolaoa o ka Poluomia a o kaoe.hi ana i ka Woi e hanaiai keia meu e ponG ai. 0 E kuhikuhi ana e kii ia ka lahui o Inia a me na mokupuoi o Malae ilaila e kii ai. 1 E huemiia na lilo o ke Aupuoi i hiki ke kukna i keia hana. 8 0 ka hoopuuopono aua i na Kanawai no ke oU o ka Lahui. Ma ke kuma akuhi Malniia ua hoikeia tnai f mau uli ka o na olelo o n* Komiaini o Kamehameha 111. i ke Aupnni o BeriUnia i hoopukaia eka Uakn Aberdceiti i ka M. H. 1843, no k» uuku o keiu Aupuni he 100,000 ka holuna, a uo ka eini loa iuai a hiki ike 5t),000 kamka, oia ka ka mea e ike ole inai ai na Aupnni nui o ko na aina e, ike kuokoa ana o keia Anpuni. O keia mau olelo aka iiaku Abctrdeeo f ua polopolona loa a ua puuahelu. U.» lawe aku nei o B«r t< uia, a me na aopuui nui e ae, e haua kuikahi, me keia aupuni i ko lakou uiau Luna Aupuui mai Hawaii aku oei ? Aia a liiki mt»t kekahi Wahi loliu hou «o la mea, alaila, he wahi kuuiu kekahi uo kakou e hookuio ae ai i keia uiau olelo hooweliweli auo e ; aka, auo la aoho wahi kumu iki no kakou e hopohopo ai o lilo aua ke kuokoa o keia aupuui. Eia mai ka oiaio, ame ka manaolaua eka Lahui Hawaii: E huli ae ua mau makamuka haole nei, a o nana ae i na polapala hooiaio a ka Moiwahiue o BcriUuta, ka rerts dena o oi i,mepera o Ooieinania, Rusia, Aust>turia ; oa aiii ua Moi o ltalia, Suedeua, a me Norewai, Deneiuaka, a me Belegiuma ; ka Peresideua (Gratit) o Amenka Uuipuia ; oa Perefiideua o ua Mokuaina o Amerika llenia, a oie ke auponi o Sppauia, a pela ako, e hoomaikm ana i ka noho Moi ana o Kalakau», ma ka noho alii, a uie ka hoomau loa la aku o ke kuokoa o kooa Aoponi, a aie koun lahui kaoaka no ka mauawa pau ulo.

A iloko no o koia miu makahiki uiua loa oko ka *Mui uoho aiii ao», aa uoounaia ; luai ho cd«u kea hoohauohauo, e hooia aoa t i ka manao msu aua t launa aloha Hiawaeoa o kakou a me Ukou, e hogiu9U ia oo koua anhj «11«, a uje ka noho kuokua an» « hiki ika *ra a k«ikou i ike ole ai. Uo lUO 000 ka heiuua o kakoa ia Kaoiehameha 111 ka Moi lokoaiaikai, a he 10,1)00 hoi i ko au ia Kalakaua 1. uoi, ka Moi ahouui. i A oia oiau no o ua wahi Hawaii nei la, ; a ioa he oiaio ka Papa Lloike belu o Ha- ' vraii uei, uo ka ulu uui o oa hapahaole, aUila, aole no e p*u !oa ana. lua paha e ; emi ana ka iahui Hawaii poooi be 1,000 i Ika makahiki, mea wwpopo ho 50 oia- . kahiki ma koia hopts aku, e ulu ae aua no | ho Hawaii hapah*ole oaua e tniUtni i kt>j na kuokoa aua a hiki i ka pua aueiuo ! £ | ia no boi ivraeoa o kikou nei lie mau haole | a uukamaka «n»ikai i tnaaao ole e haalele | i ka aina o liawaii oei, ua aloha a ua ewo j a kulaiwi ka nohu ona, a aole oo hoi anei ] a lakou mau pua o uei m<u la aku, he tnau pua 00, a o lakoa pa kulil o malanu ike keokoa o Oawaii nei a hiki ika poa aoe, • !Na keiki ana pike t lilo i hapa 11*waii, ua holookoa i Hawau i keia wa, na lakou he tnau pua he nui wale ;oa Pwt : gi i | moe i ko Hawaii uei, ko Af«rika eia iwae* | na o kakou ua ioaa a haoau nui na keiki, ko Malaea oo hoi, a me ni ohana Inia, a me oa lahui e a«, na keia poe no e hoopui pui ans a hontn«hu<»hua hou ae i ka lahui Uiawaii e naloWile o!e ai. No ke kumu elua. Aole i'a olelo ooi ma ia wahi, e kali oo au no lakou ke hiki L.

| ma? k» ah*o!elo, no ka m*a ioa mao ku- • mo hoohaUhila fo k» k* poe memonala oo 1 na Kch*o% o ka M«i o ka aba keeoHke *o* • powia oo n* hoopii luoa o»< m« aeo, e l»e- -; w» ai Ukon, a e «aiho ako fit i f>* kooio . hoopii, oo ko lakou hao* ole. No ke komo ekola. Ke minao nei ao, -oa heoitbema loa k« i ia ooi ana, a hew* hoi, > e hele ae k* Moi oiiwaho ae o te Kuma- \ kaoawai e knka rr.e na mta e ae ra*waho ; Ao'e anei o kona mau Kubin<, (oia ia Aba Kohina) • me kon» Ahakuk&ualo, o« Aha ' i hilioai ia ma ke Kuaukao»wn t oia ibo U oo Oa aha ana e keka ai, ke manao oi« e koka oo ka pono oke aupooi. Ama keia wahi, oa makemake lta Memonal e haalele ;ka Moi i kooa mau Kuhma, a e kuk» po !ne Ukou i p*a ai kona hilioai *oa i» la- , | koo. Ke hili oei Ukoo ika Moi, malona | I o ke kua o na Kuhina ; keelelo nei Ukou | \ r*e h»ua ole ka Moi, he molowa, e eoeu ae j | ka poiio, a e oaoa i ka eon o kooa Uhuika- i | oaka, e Upaao ma ke kii aoa i lahui ma ko j ■na aina e. AU ma keia wahi i hemahewa | : b<Hi ai, a 000000 ole ai kh poe Me(iJorīal, i, Ika baoa nui aka Moi l ahouui ai, ina ka ] ■ hele kioo «aa aku nei ike Kuikahi Paoai-1 I like me Aoienka. Kekahi ona komo noi, { akea a paUhn'aha oana e komo mai io kakoo nei, oia aa akaka lea he Lua Gula noi keia i hoea ae iwaeoa koau o kakoa. He aiakaha ke Kuikahi Panailike no ka Hooo-1 lu Lahui aua, ma ke komo nui aoa oiai o j Dft Lihui okua, me ke kii ole ia, a me ka lilo nui oU o ke d»la ma ka rna mai ia lakou e like me ka'u wehewehu pokole, a ano nui, me ka moakaka le'% ma ka pepa o kela pule i hala aku la. So ke kumu eha. Aole a'u kumailio nai ma keia mea, oo ka mea ; ua piha loa kuu naao ika akika ake hehene nei eu noia mea. He Upuwale loa ! Na ka Ahaolelo no ka oiaio !! No ke kumu elima. He mea aoo ole

wale noia. No ke kumu eono. He haoa keia na ka mana hooko a na ka puu dila o ka ahaolelo e noouoo noia mea. No ke kumu ehiku. Ua maikai Leia, aka ; aole nae mailoko mai o keia mau dala i lioemiia, e kii ai i ka Uhui e, a hookomo mai. Ua kupoiio wale noia no ka ieni ana no na pono kuloko o H»waii nei, malaila e hoolilo makepouo ai. iie haoa keia ua ka Ahaolelo, ' No ke kiunu ewalu. Ua maikai keia kumu, ke iiui paa nei ko'u naao, he hoolilo kupono ana keia i keia puu d*la i hoemi la |uo ka nono na hanauna hou, ki lioolilo ana no na kula hao'e, a me ke kukulu ana i mau Halemai ma ua Apaua o keia inau mokupum mai Hawaii a Niihau, a roe kekahi mau hemaheina kupono eae o ka lei | hni i ike leaia he pilikia io maoli. Oka i ike ana o keia lahui i keia olelo inalihini a | naauao, e neh.i no lakou ma na Oihana ; Aupuni, a hookole i ko lakou lihui iho, me | ka ike lea hoi i ka malama ana i na kōnai wai o ke ola kiuo, oiai lakou e n&ho ohaua uiaemae ana. A heaha hoi ka hewa, ke lilo nui na dala o ke Aupuni tni keia mea, oiai o ka pono ponoi no keia o ka lahui? Ke mauao kei au, ao'e oukou e hoahewa mai ana uo keia. Ke oianao nei no au, kakou no paha a pau, ua kaukapakahi no ka manao ana no keia mea he "hoopie lahui." E hoolaha mua ka pono a puni ka aina mai o a o, e like hoi me ka ka Moi hana e piU ana no ke Kuikahi Panni L ke. Ua hoolaha e kri la mauiiia oo kcjna hele aoa iwaena o oa | makaainana. He hana maikai keia i ulu j ae, aka, e hanaia no tne ke akahale loa. : No ka mos, na nui na mai luku i hele mai ! iwaena o kakou, a he uiau mii wale no i | malihini i ka aina nei. | Mahope iho o kaokuu, ua nui ka Inknia i ana o ka lahui no na mai i loaa noloko i o kapala ; a pau ia, ooloko uaai o ka rsui', m wai ikaika ; oia na mai waiopua i ia kakou, kohe popo, ake pau a me ua mai 1 ina ka puuwai. Pnu ia, oka Ulalii, pau lia o ka hepera (stnall pox) a pau aku nei | hoi lakon, nee a o'ni paa ruai nei ka leper», 1 ka ' f • ke aaki paa mai nei 1 keīa | manawa ka hva, i kapaia ka taiforda. Ma | ka heluhelu ana iloko o na moolelo kahiko j o oa Lahul o keia ili honni, he hookahi : raai luku i koe, oia ke koliU o Asia, ■ e ; pono e oiakaala loa ka poe e hoopae mn ! ana i ka lahuiolnia oo» keia mai luko, ' oiai ua koe mai he 50,000 kauaka no loko , mai o na mai ahulau i hoikeia ae nei mai luaa. | Ma keia mau wehewehe maikai aua a'u , imua o oukou e ka Apaua o Kona oei, a ' me ka lahui makaainaua mai o a o. ualilo i iho la nae ia he me« hewa i kekahi o kuu j mau makamaka oiaio, i houio mai nei ma ! ka pepa o keia puie iho uei, i huna iaia iho \ malalo oka tnos Uonolulu. Ua kapa oii | la keli», ua piha ko'u vaba i ka opala a me , na olelo ino i ku ole i oa loiaa o ke kanaka j oaauao, aka» aole u»e au i ehaeha oo ia | mea ; oiai ka Luoa e Honololu e wehewe- . he auj me ka oi«io, a ke kulnao nei u ; ike m»o*o, aole e hiki te hoohioloia, a ua ' k* lehu'ehu e ike i ua mea o maua. { Me ka mahalo. | Edwiri> LII ILIEAUNI, i He kauwa oa ka lehuleho.

Kaaba kmlAinu boo ® Fjr»»ni Pors», M*r 9. koknloīa »ene> he ah* kohin* h«?a no F«rta-. a peaei ko iikoa hoonohonoho a-n : r>af«fure, Hope Pe-rr«-d»*na o ka aha a Kobfaa Ksna*a« ; R ; c»rl, Kohin* K*Ui«ioi; Wid hngtTO, Kohia* Ao P-iikpala a ®e ka Huom»ai ; C ir>si*)ph?e» Koiiin* o n* Elaea H »«; Tn<»«ssereoe de B -td, Kuhiaa o km Mahiai » ae ke Kalep« ; Ad o FonrCfV»n, Kuhina o 04» Aomoit;u Kaua ; Leon S y. Knnin» W*iwat ;Geoer»U de Kuhina Kan%, DiC de C>ss*s t Kuhioa o n* a>oa e. O na lala a pau o keia aba kohina h >o, | he poe Ripub»lika o»e w«le ao. E kaka | atu an» ka aht kuhioa in® ka H>»le Aha-1 olelo i ka U apopo, tnt k* p*UpaU p#ha i f kakaoia ai n« bana« a ma ka haulelo w». | h i p*ha a D if4ore. He !epo hanee a nhiia he mau hale- j L<diQ%, Mar ll.— L'a hau»-e he p*li !e- ! po i ka po nei ina ki lu i eli Unahu ra» - kahi oi Gerenoanij4 akau, o j ke kuma i elieln'ii paha * pu*li e ka oh noi \ iho net, a ua uhi iho la ew.lu man Imie ; noho me ka lawe pu ako i ke oU o iwaka ! ln»kum*maono mau kino k«niks.