Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 19, 6 May 1876 — Page 1

Page PDF (1.66 MB)

NUPEPA KUOKOA :

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XV. HELU 19. HONOLULU, POAONO, MEI 6, 1876. NA HELU A PAU 753.

MAIKAI KA HOI KA PAPA !

— A ME —

Ka Laau o kou Hale ! No Hea la ?

KA I NO HOI NO KAHI O

WAILA MA !

Nana aku no hoi ia la,

OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO, i ka ua mea o ka nani o

Na Papa, Na Laau

— A ME —

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU,

— MA KE KIHI O —

Na ALANUI PAPU a me MOIWAHINE,

...... Honolulu ......

MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA makemake, no ke

Kumukuai makeponoloa. PAPA, PAPA, PAPA

Na PAPA huluhulu,

Na PAPA manoanoa, Na PAPA i kahiia, Na PAPA kepa,

PAPA holo keokeo, PAPA holo ulaula.

NA LAAU! LAAU!

NA KUA.

NA KAOLA, AAHO,

MOLINA,

PEAPEA, PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA,

Na Papa a me na Laau Ulaula ! PILI ULAULA

PILI KEOKEO, PANI PUKA,

PANI PUKA ANIANI IPUKA ANIANI,

OLEPELEPE.

PENA O NA ANO A Pau

Hulu Pena mai ka liilii a ka nui !

AILA PENA ! AILA HOOMALOO,

WANIKI, PATE

NA LAKO

o kela a me keia ano. NA AMI-PUKA HALE,

NA AMI-PUKA PA.

ANIANI !

Pepa Hale me na lihilihi

E LOAA NO MALAILA

KA PAAKAI Helu 1,

O KAKAAKO a me PUULOA

No ke Dala kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.

O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia mai ana no ia me ka lawa pono.

E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio

749 3m 760

IWAKALUA TAUSANI LEGUE

MALALO O KE KAI !

— NA MEA —

KUPANAHA O KA MOANA !

KE ALA O KA MEA HUNA,

— A O KA MEA —

POHIHIHI O KA 1866 !

MAHELE 1.

MOKUNA XIII. KA MULIWAI ELEELE.

O KA hapa o ka poepoe honua nei i uhiia e na wai, ua manaoia, he kanawalu miliona eka a keu ka nui. A iloko hoi o ka paa o keia manowai, elua biliona, elua haneri me kanalima miliona mile paailiono ; a ina e hooliloia keia mau wai nui i mea poepoe, e loaa ana he honua wai nona na mile he 180 ke anawaena, a o kona kaumaha, he ekolu kuini-tiliona tona. I ka hoomaopopo ana i ke ano o keia mau huahelu aiwaiwa, e hoohalike i ke kuini-tiliona, me he biliona la, a o ka biliona hoi i kahi ; nolaila, ua like ka nui o na biliona iloko o ke kuini-tiliona hookahi, me ka nui o na kahi iloko o ka biliona. O keia manowai aiwaiwa, ua like ia me ka wai i hookaheia ma na muliwai a pau o ka honua nei, no na makahiki he kanaha tausani ka loihi.

Iloko o na au mua loa o ka honua nei, ua lanakila ae la ke au ahi maluna o ke au wai. He moana, a i ole, he wai ka makamua o na mea a pau. Mailoko mai olaila, i puka liilii mai ai ke au hoopaa i na mea lewa, a hoomaka ae la ka piko o na mauna e ikeia maluna o ka ili o na wai, a hoea ae la hoi he mau mokupuni, aka, no kekahi mau heepue ikaika ana o na wai, e nalowale hou no lakou. Hala ae la he manawa, a e ike hou ia aku lakou ma ka hokua o na wai, a i ko lakou aaki paa ana, ua hookumuia iho la na Ainapuniole ; a pela i panee aku ai na aina i ka loa a me ka laula, a hiki i ko kakou ike ana i ka houna nei, mamuli o ke ano i keia wa. Mailoko mai o ka lewa wai i lawe mai ai ka aina maloo i ke kanakolu kumamahiku miliona mile kuea, a me ekolu haneri me kanalima kumamahiku, oia hoi ua like ia me elua biliona, eiwa haneri a me kanaono miliona eka.

No ke kulana o na ainapuniole i kono mai ia kakou e hookaawale ae i na wai iloko o na mahele nui elima ; ka Moana Anu Akau, ka Moana Anu Hema, Moana Iniana, Atelanika a me ka Pakipika.

Ke moe nei ka Moana Pakipika mawaena o na poai anu elua, a mawaena hoi o Asia a me Amerika, mai ka Hikina a i ke Komohana, he 145 degere lonitu a keu. O ka oi aku ia o ka moana lana malie, mamua o na moana e ae a pau ; he akea kahi o ka holo ana o kona mau au, a he hakalia hoi ke kahe ana ; he mau au iwaena kona, a he nui ka ua e hoopulu ana i kona lili. O keia ka moana, kahi a'u i keehi mua ai, oiai ko'u kaahele ana malalo o keia mau kumu ano e i loaa ia'u.

I mai la o Kapena Nimo, " E hele paha kaua e nana i ko kakou kulana e holo nei, a e hoopaa i kahi o ka hoomaka ana o keia holo hou ana aku, ina ua oluolu oe e hele pu me a'u. He hapaha hora i koe, hiki ae i ka hora 12 ; ke ake nei au e pii hou i ka ili kai."

No na manawa ekolu i kaomi aku ai oia i kekahi wati uwila. Hoomaka ae la na pauma e kipaku aku i ka wai iloko o na lua malalo o ka moku ; a ia manawa no hoi, ua panee ae la ke kuikele lewa o ka manometa, e kuhikuhi ana i ka nui o na kapuai i pii ae ai ka Nautilo iluna, a hiki i ka paa ana o na kuikele nei i kahi hookahi.

" Ua hiki kakou," i pane mai ai ke Kapena.

Hele aku la maua i ke alapii e ku ana

iwaenakonu o ka moku, kahi e pii aku ai a puka loa iwaho, a pinana ae la ma na anuunuu hao, a hiki iluna ; aia hoi, e ku ana maua iluna pono o ka piko o ke kuala o ka Nautilo, ma kekahi papa hao palahalaha i pale ia o waho me na pa hao.

O ua wahi nei, ekolu wale no kapuai ke kiekie mai ka ili ae o ke kai ma ka laina pololei. O mua a me hope o ua Nautilo nei, e pio kamoe ana kona mau kukulu, e like me ka moe nepue ana o ke kika. Nana aku la au, aia hoi, o ka moe ana o na papaa hao, a me ke ano o ko lakou hanaia ana, ua like loa me ka uhi ana o na unahi iwi o na moo nunui o ke kai. Ma keia ano i akaka ai ia'u, ua hiki loa ke kuhihewaia oia, he ia noloko o ke kai, ina e nanaia mai me ka ohenana.

Ua papuhea ka lani ; e waiho molale ana ka moana iloko o kona nani, me he waoakua one la. He kakaikahi loa ka manawa e hooluliia ai ka moku e na ale o ka moana. He malanai aheahe malie ke pa koaheahe ana mai ka Hikina mai, oia wale no ka mea nana i hoaie iki ae i ka lana malie ana o na wai. Ua ahu wale ka huinuaouli, aohe kualau, aohe ohu nana i huna aku i ko lakou mau kakai ; pela i molaelae maikai ai ka nana ana i ka la. Aohe mea ikeia aku, aohe Ailana, he waoakua palahalaha akea wale no o ka moana. Aohe no hoi he luli o ka moku, oia waiho lai malie wale iho la no.

Iwaenakonu o kahi palahalaha o ke kuala, aia malaila kekahi wahi ahua i hookiekieia ae, me he wahi ohuku la i kupu ae mailoko mai o ka moku. Mamua a mahope o ua ohuku nei, he elua mau keena liilii e ku ana, aole nae hoi he kiekie loa, a ua hamo kona mau kukulu a pau. Ua uhiia kekahi hapa o ua mau puoa poepoe la me na aniani manoanoa hoonui ike ; o ka puoa mamua, malaila kahi o ke kanaka nana e hookele i ka moku, a o ka puoa mahope, malaila kahi o ka ipukukui uila nana e hoomalamalama ke alanui.

Ia manawa, nana ae la o Kapena Nimo i ke kiekie o ka la me kana seketana, i mea e loaa ai ka latitu. No kekahi mau minute, i kakali iho ai oia no ka hoihoi ana mai i ka papalina o ke aka o ka la, a kupono i ka huina aouli. A oiai oia e ana ana i ke kiekie o ka la, aohe oni, aohe luli, aohe no hoi he ano haalulu i ikeia maluna ona. O kana paa ana i ke seketana, me he la he paa ana a na lima o ka pohaku mabela.

" O ka hora 12 keia," wahi ana.

Nana aku la au no ka manawa hope loa i ka ili o ke kai, ike aweawea aku la au i ka pualena moowini mai o na kapakai Iapana, i kahi mamao loa, alaila hoi hou iho la maua ilalo i ke keena hookipa.

Pane mai la ke Kapena, " I keia wa e haalele ana au ia oe e noho hookahi, a e huli aku i kau mau mea i makemake ai mawaena o na mea au i ake ai e ike. O iki-noliki (Hikina Akau Hikina) ko kakou ihu e holo ai ; o ko kakou hohonu he iwakalua kumamaono anana. Eia na palapala aina o na wahi a pau ; nau ia e huli nou iho. O ke keena hookipa a pau aia malalo o kou makemake, a me kou ae ana mai, e hookuu mai ia'u e hooluolu." Kulou mai la o Kapena Nimo, a puka aku la iwaho ; noho hookahi iho la hoi au me na lia ana o kuu mau manao auwana no ke ano o ke Kapena o ka Nautilo.

He hora okoa ko'u i noonoo nui ai, a i anoi nui ai hoi e ike lea i ke ano o keia mea huna, a o ka mea pohihihi kupaianaha a kekahi kanaka naauao loa e kahaha ai, alaila huli ae la au, a ike i ke kii nui i hoolalaia no ka poepoe honua a me kona mau mea nui i piha ai, e hohola ana iluna o ka papakaukau, kiei aku la au e nana, a kuhikuhi iho la i kahi i aua ia ai ka latitu a me ka lonitu.

Ano e hookuu mai ia'u e hoakaka iki aku i kekahi mau mea i huli ia e na poe noiau, no ke au a me ke ano o ke kahe ana o na muliwai nui o loko o na moana.

He mau muliwai nui ko na moana e like me ko ka aina nei, a e ike ia no lakou mamuli o ke au o ko lakou kahe ana a me ko lakou mau wai-hooluu, e ano okoa ae ana i ko na wai e ae ma ia wahi. O ka muliwai kaulana o keia ano iloko o na au o ka moana, ua kapaia oia ma ka inoa o ka Waikahe o ke Kaikuono. Ua hooholo na poe ake akamai a paa i ke ano o na muliwai nui elima o ka moana, a me ko lakou wahi e kahe nei : o ka mua, ma ka Moana Atelanika Akau, o ka lua ma ka Moana Atelanika Hema, o ke kolu, ma ka Moana Pakipika Akau, o ka ha, ma ka Moana Pakipika Hema, a o ka lima ma ka hema o ka Moana Iniana. He mea maopopo, e puka mai no paha ke ono o na muliwai e kahe nei i kekahi manawa, a i ole he moe-na au e ae no paha kekahi ma ka Moana Iniana Akau, i ka wa e hoohuiia ae ai na kai o ke Kasepiana a me ka Arala i hookahi moe-na au o ko laua mau wai.

Ma kahi o ke ana ana i hoikeia mai maluna o ka palapalaaina o ka poepoe honua, ua kupono ko makou wahi e holo nei i ka Muliwai Eleele nui, a i ke Kuro-sekivo o Iapana. O ua Muliwai Eleele nei, ua hoomaka mai ke kahe ana o kona mau heepue wai mai ke Kaikuono mai o Benegala, malaila hoi kahi i hoopumehana ia ai e na kukuna la kupono o ka poai wela, a holo aku no mawaena o ke Kowa o Malaka, ma na kapakai o Asia, a komo i ka Moana Pakipika Akau, a hiki i na mokupuni Alopeke ; e lawe pu ana keia mau heepue wai me na kumu laau Kamapoa, a me na mea ulu e ae o ka poai wela ma ka hema o Asia ; a he akaka ka palena o kona kahe ana, no ka mea, ina oe e nana aku i ka lauhi akea o ka moana, e hoopuni mau ia ana kona mau palena e na ale hauliuli me he inigo la, a he pumehana hoi ka wai. Ma keia au-lipo o ka moana i honi aku ai ka Nautilo i kona meheu. Ke hoomoe nei au i kona kahe ana maluna o ka palapalaaina a hiki i kona nalowale ana iloko o ka laula akea o ka Pakipika, me ka hoomaopopo iho i ke ano i kahaia ai kona kii ma ka palapalaaina ; aka ia wa la, hoea mai la o Nede Lana a me Kosila ma ka puka o ke koena nui hooluana a'u e noho ana.

Ku malie iho la ua mau hoa wiwo ole nei o'u, me ke ano kahaha, oiai laua e makaikai ana i ka nani kamahao o ke keena.

" Eia kakou i hea ?" i hooho mai ai o Nede Lana. " Eia anei kakou iloko o ka Museuma o Kuebeka ?"

Peahi aku la au ia laua e komo mai, me ka i aku. " E o'u mau hoaaloha ; eia no olua iluna o ka moku Nautilo, aole i Kanada ; a he kanalima iwilei ka hohonu malalo iho o ka ili o na wai."

I mai la o Nede. " E Mr. Aronaka, e hiki anei ia oe ke hai mai i ka nui o na kanaka maluna nei o ka moku ? He umi, iwakalua, kanalima, a he haneri anei ?"

" Aole e hiki ia'u ke hai aku ia oe e Mr. Lana ; he oi aku ka maikai e haalele i na manao a pau no ka hopuana i ka Nautilo i keia wa, a me ka mahuka ana hoi mai laila aku. O keia moku he hana akamai ia noloko mai o ka noeau hana o ke au hou, a he minamina loa au ke ike pono ole i ke ano o kona hana ana. He nui loa na kanaka e makemake ana e loaa ia lakou ko kakou kulana e noho nei, a e ike hoi i na mea kupanaha a pau o ka moana a me ko ka moku. Nolaila, e akahele oe, a e hoao kakou e ike i na mea i maalo ae imua o ko kakou mau moku no kekahi manawa."

" E ike i ke aha ?" i pane kikoola mai ai ua o-ia nei. " Aole a kakou mea e ike ana iloko o keia halepaa o ka hao ! Ke hele nei kakou — ke holo nei — me ka naka makapo ana."

Aole i paa pono loa mai na huaolelo hope a Nede Lana i ka pane ia, ia wa no i uhi koke mai ai he pouli konoele. Ua pio koke iho la ka malamalama e kahe ana mai ka pale luna mai o ke keena, a no ka hikiwawe loa, ua ane eha kuu mau maka.

(Aole i pau.)

Ke Kau Ahaolelo o M. H. 1876.

LA HANA 1. — Poaono, Aper 29.

Mahope iho o ka haiolelo alii, ua kahea ia ka hale e ke kakauolelo Henry Macfarlane Esq, ma kona ano he kakauolelo mua no ka Hale. O ka Hope Peresidena mua Hon. S K Kaai ma ka noho.

Me ke noi a ka Hon S. G. Waila, ua hoopanee ka Hale a noho hou ma ka hora 10 kakahiaka o ka Poakahi, Mei 1.

LA HANA 2 — Poakahi Mei 1.

Halawai ka Hale i ka hora 10 A. M. e like me ka hoopanee ana.

Hope Peresidena Hon. S K Kaai ma ka noho.

Pule ia e Rev. J N Paikuli

Heluheluia ka moolelo o ka la 29 o Aperila, a ma ke noi ua aponoia.

Kaheaia na inoa o na lunamakaainana, a eia ka poe i pane mai i na inoa :

G W Pilipo, K Kamauoha, J Kahuila, J Nawahi, S K Mahoe, L Kaina, G W D Halemanu, S Aiwohi, J A Nahaku, L Aholo, E Preston, T N Birch, L W P Kanealii, W H Halstead, E Helekunihi, J Nakareka, D W Kaiue, S W Mahelona,. S M Naukana, J L Naili, G Barenaba, H Waterhouse, A P Kalaukoa, E K Lilikalani, J Kauai, J. W. Gay, H. J. Wana, — S M Kamakau (aole i hiki mai).

Noi mai ka Hon S G Wilder e kohoia i Komite e nana ai i na palapala hookohu o na lunamakaainana. Koho ka noho ia Aholo, Waterhouse, Kaiue, Nawahi, Halemanu.

Komo ke Komite i ke Keena, a mahope o ka hala ana o kekahi mau minute, hoi mai lakou a hoike, ua maikai wale no ua palapala hookohu a pau, koe wale no ko ka luna mai Waimea, Kauai mai, no ka mea, ua kakauia he elua mau lunamakaainana ma ia palapala hookohu.

Noi mai ke Kiaaina Kapena e apono i ka hoike.

Hoopaapaa loihi ka hale, a ma ka ninau ia ana ua aponoia ka hoike.

Ma ke noi a ka Hon. Mr. Aholo, ua hapai hou ia ka noonoo no ka palapala hookohu o ka luna mai Waimea, Kauai mai.

Ma ke noi a ka Hon S G Wilder, ua hooholoia, e noho no ka luna mai Waimea, Kauai mai, no ka mea, ua loaa iaia na balota oi mamua o kona hoa paonioni.

Ma ke noi a ka Hon S G Wilder, ua hooholoia, e kauohaia kekahi lunakanawai o ka Aha Kiekie e hele mai e hoohiki i na alii, na kuhina a me na lunamakaainana.

Ma ke noi, ua kohoia o Hon. Mr. Birch i Komite e ukali aku ai i kekahi o na luna kanawai kiekie.

Hoohikiia na Alii,.Kuhina a me na Lunamakaainana.

Waiho mai o Hon. Mr. Nawahi ke ninau mahea o ke Kumukanawai i haawiia ai ka mana e hoohiki aku i na kuhina.

Mahope o ka hoopaapaa ana no keia ninau, me ka hiki ole i ka hopena, ua hoohiki aku ka lunakanawai Harris i na Alii, na Kuhina a me na lunamakaainana.

Ma ke noi a ka Hon Mr Waila, ua hooholoia e koho i na luna o ka hale ma ka balota, a penei ka hopena : Peresidena — Kapena Loke Hope Peresidena — L Aholo Kakauolelo — Godfrey Brown Maheleolelo — W L Wilcox Makai o ka Hale — W O Parke Elele no ka Hale — C P Iaukea

No ke koho ana i ke Kahunapule, ua nui ka hoopaapaa. Manao kekahi poe e hoole loa ia oihana, aka mahope o ka hela ana o elua hora paha, ua koho ka hale ma ka balota ia Rev M Kuaea i Kahunapule.

Waiho mai ke Kuhina Waiwai i kana Hoike no na makahiki elua, e pau ana i Mar 31, 1873.

Hoohikiia ke Kakauolelo a me ka Maheleolelo e ka Peresidena.

Ma ke noi a Hon S G Wilder, ua hooholoia o na rula o ka 1874 na rula o ka hale no keia kau.

Hoolaha mai ka Hon S K Kaai, e lawe mai ana ia i ka la apopo e hoopau i ka rula 21.

Ma ke noi a Rev S G Wilder, ua hooholoia e pai i ka Hoike a ke Kuhina Wai. wai.

Hoike mai ka noho, aia ma kona pakaukau ka Hoike a ka Aha Kiekie.

Ma ke noi a Hon S K Kaai, ua hooholoia e pai.

Hoopanee ka Hale a halawai hou i ka la apopo, hora 10 A. M.

LA HANA 3 — Poalua Mei 2

Halawai ka Hale ma ka hora 10 A M, e like me ka hoopanee ana.

Peresidena Hon Godfrey Rhodes ma ka noho.

Pule ia e Rev M Kuaea.

Heluhelu ia ka moolelo o ka la i hala, a ma ke noi, ua aponoia.

Heluheluia na Palapala Hoopii — Na ke Alii Waila, mai Hamakua, Hawaii mai, e pili ana i ka Papa Ola. Na Mr Birch mai Wailuku mai, e hoonoaia na kai lawaia a pau. Na Mr Nahiku mai Ewa a me Waianae mai, e hoonoaia ke kohoia ana o ka luna mailaila mai. Na Mr Halstead mai Makawao mai, e hoololiia na Pauku 1417, 1419 & 1420 o ke Kivila. Na Mr Birch mai Wailuku mai, e hoopau loa i ka auhau kino. Na Mr Mahoe, mai Hilo mai, e hookaawaleia i lunakanawai okoa ko Hilo Akau. Na Mr Nahaku mai Honolulu mai, e hoonoaia ke kohoia ana o S M Kamakau. Na Mr Nahaku mai Honolulu mai, e hoonoaia ke kohoia ana o A P Kalaukoa, Na Mr Nakanaka mai Molokai mai, e hoemiia ka uku o ka Moi i $22,500 ; Pauku, $2,000 ; na Kuhina, pa $6,000. Waihoia ua hoopii i na Komite kupono.

Waiho mai ka noho i na Komite mau, oia keia malalo iho :

No ko na aina e.— His Ex J O Dominis, His Ex J M Kapena, Hon J Kahuila, Hon L W P Kanealii, Hon K Kamauoha.

Waiwai.— Hon J M Smith, Hon P Isenberg, Hon S Aiwohi, Hon G W Pilipo, Hon E K Lilikalani.

Na Aina aupuni a me na hana hou.— Hon W H Halstead. Hon S G Wilder, Hon J I Dowsett, Hon J W Gay, Hon G W D Halemanu.

Koa.— H R H W P Leleiohoku, Hon A S Cleghorn. Hon J Kauai, Hon P Isenberg Hon J L Naili.

Malama Ola.— Hon G Barenaba, Hon W T Martin, Hon J P Parker, Hon A P Kalaukoa, Hon S Aiwohi.

Hoonaauao.— Hon S N Kakela, Hon J Nawahi, Hon G W D Halemanu, Hon S K Mahoe, Hon H Kuihelani.

No ka Oihana Kalepa, Mahiai a me Hana Lima.— Hon H Waterhouse, Hon J I Dowsett, Hon J A Nahaku, Hon H J

Wana.

No na Buke Helu.— Hon P Isenberg, Hon S K Kaai, Hon S M Naukana, Hon S K Mahoe, Hon J Nawahi.

Komite Hookolokolo.— Hon. E. Preston, Hon W H. Halstead, Hon. D W. Kaiue, Hon. L. Kaina. Hon J. Kauai.

No ka Hooiaio Bila Kanawai.— H R H W. P. Leleiohoku, His Ex J M. Kapena, Hon. S W. Mahelona, Hon. H. Waterhouse, Hon J. A Nahaku.

No ke Pai.— His Ex. W. L Moehonua His Ex W. L. Green.

Waiho mai ka noho he lono mai ke Kiaaina J. O. Dominis mai, e noi mai ana i ka Hale, e kala aku ia ia no kekahi mau la no kona nawaliwali. Ae ia.

Heluhelu mai o Hon. S. N Kakela he olelo hooholo e koho ia i Komite nana e pane aku i ka haiolelo alii.

Kue mai ke Keiki Alii Leleiohoku, i ka olelo hooholo me ka manao e hookaulua a hala he mau la, alaila koho. He ake nui oia e ike pono e ia ka Hoike a ke Kuhina Waiwai mamua o ka pane ana.

Maanei i haiolelo ikaika mai ai ka Hon Kapena Loke no ka mea pili i ke Kuikahi Panailike.

Ninauia ka olelo hooholo a hooholo ia. Koho ka noho ia na Mea Hanohano S. N. Kakela, His Ex J M. Kapena, Hon. S. M. Naukana, Hon D. W. Kaaiue, Hon. S. K. Mahoe.

Waiho mai o Hon. S K Kaai he olelo hooholo e ukuia ke kakauolelo i $10.00 no ka la. Ae ia.

Waiho mai o Hon. G W Pilipo i keia olelo hooholo malalo iho :

Hooholoia. Me ko kakou Kumukanawai, he pono ke noonoo nui ia imua o keia Ahaolelo. He kuleana anei ko na Kohina o ka Moi e noho nei iloko o keia Ahaolelo, ke koho, ma ka hooholo ana, a me ka hoole ana i kekahi Bila Kanawai. a olelo hooholo paha i ka wa o ka Peresidena, a Luna Hoomalu paha e ninau ai.

Lilo ka Hale i ka hoopaapaa. Eia ka poe kokua ma ke kamailio ana ; Pilipo, Nawahi, Kauai, Kaiue, Nazareta a me Mahelona.

Eia ka poe kue i ka olelo hooholo. Kuihelani, Kapena., Birch, Nahaku, Martin, Naukana a me ka Loio Kuhina.

Eia ka olelo a ka Loio Kuhina : " Ua hookaawaleia e ke Kumukanawai na mana ekolu nana e kau i na Kanawai, oia ka Moi, na Alii a me ka Poeikohoia. O makou o na Kuhina, ua hele mai a noho ma keia hale, ma ke ano he panihakahaka no ka Moi, no ka mea, aole ona hiki kino pu mai i keia hale e kau kanawai ai, aka, o makou kona mau panihakahaka ma na hana a pau,"

Ma ke noi, ua hoopaneeia ka olelo hooholo, e noonoo hou i ka Poaha ae nei.

Hoopanee ka Hale, a halawai hou i ka la apopo, hora 10 A M.