Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 21, 20 May 1876 — NA PALAPALA I KE KUOKOA. [ARTICLE]

NA PALAPALA I KE KUOKOA.

I o'u llaku Makaaina.s'a o ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o H.»waii, a i hlehulehu a pau ; Aloha oukou : Aole e hiHi ia'u ke kaohi iho i ka hoike ae i ka nui o ko'u minamina i kekahi mao olelo hooholo, o ka'u mau olelo hooholo i waiho ai imua o ka Ahaolelo o keia Kau ; oiai oia mau olelo hooholo, he man mea Wble no ia i ku i ka poma'kai no kakou mai o a o ; a c pono au e hoak&ka pakahi no laua : O ka ouio, *'Ua pili ia i ka ūinau oua i ko na Kuhiua kuleaoa e hoeholo pu me na Lii a me oa {«uoamakaaiuuna, rna na oinau a pau o keia Hale." Ua ikeia ma ke Kumukanawai ko likou ku'eana e noho ai i ka Ahaolelo mawaena o ua Lii, oo ka la* kou oihaua wale no, e like me ka Pau> ku 43. Ma ke Kumakanawai, ua oleloia, •'Aole e oi aku na Lii e noho i ka Ahaolt> lo mamua o ka '20," oia ka mea i ikeia ma | ka pauku 57. Ua hookohuia e ka Moi na | Lti o keia Hale, a ua piha pono ka 20, a . ke huipnia me na Kuhina, he 24 ma ia aoi ao. 0 kei» oi ana o ka ao.io o oa Lii, he I kalohe ia a ka hapanui o ba 0«le i ae ako i ai ; a ua hoomaka mua ka hapauui e kukulu i ka makou hooholo aoa a pau maluna o ke kohua e hookekee ana i ka makou mau hana ; a o ka tnea mua, ua maiama ole makou i ka makou mau hoohiki imua o ka Mea Luaole, i puana aku ai, "Ke hoohiki oei au imn.% o ke Akoa Maoa Loa, e kukoa au mamuli o ke Kumukaoawai o ke Aupuoi Haw&ii, a e Lao* pololei rue ka ewaew» ole i ka'u haoa iloko o keia Hale Ahaolelo." O na eoemi k» poe i kee mai i ua olelo hooholo la, o ka Hoi s J. A Nahaku, o Kaaoapali ; Biroh o Wailako ; Kamauoha o Kooa Hema ; Kaioa o Hdo ; Halemanu o Hamakua ; Naukaoa o Waialoa ; Naili o Koolauloa ; Bareoab» o Koolaopoku • Waoa o Hauaki. 0 lakoo nei ka poe i hoapooo bko i ko na K uhma koho pu aua ma na ninau a pau o ka Hale, a i koe po hoi i ka paoko 57 o ke Kumukanawoī, ma ka hookomo wale mai i eha hma kue Ku* mukanawa», a heohoio pu hoi ma na aoo a pao. 0 ka loia hoa aoa ako o keīa mao lima, o ka loaa ana aku ia o oa iieoa e ko-

: ka* »i e iiolo k*h» m*o htoa i do<,-o«o iitu» | ia. a kakou i e'e a». E mah»L ; aoa paha ko oukou naio b»»q i ke'» nuu haoa a ko'u mao hoa, a pela paha ko Ukou «d»q Apaaa. 0*«o m« ko ookou aoao e ko Kooa A , j aole ookou e koe mai aoa i ki'n l'.ani o ' keia ano. Ua hoeko au i kj*u olelo mua Mūa onkoo, ma ko oukoo aoao »u eku ai, a

UnakiU, a b»o!e; aole hoi e boi hope, aole uo bo» e baa*i pio. A o ke*abi o ko'u oiau boa, o» ko Ukou ma ke kuUna kanalua, oia na ilons. L Aholo o Lahatai ; Holekooihi o j Kaiue o Mi-lokai a ine LUikaUni o Hoooiulu. £ o'u h<iku roai Keahualooo a Puuohau, e;'a mai o'u hoa kuihoia, e hooie ako ana i ko na Kuhiua kuho ana ma na ninau a puu : Owao no hoi, (Goo. G W Pilipo) Hoo. J Nawahi o Puna, KahuiU o Kao, Aaiwuhi o Kohala, Mahoe e Hilo, Kanealii o Weiluku, HalsteBd o Makawßo, ka Mea Kaulana. Prestou o Libaloa, N&zireta o Molokai, WoUkahauki a me Kalaoko-i no Honolulu, Mahelooa oo Ew>i a me Waianae, Kauai no W«in\ea, G y no L hue. 0 makou ka hspauui no na makaamana, aka, i ka hui ana o ko m&kou hap* uuko me ka akoakoa o ua Lii, ua baule iho la. Eii ka loa. He olelo hooholo, e koho kaawale na Lii, a peia na Luuauiakaainaoa, ao ka hapaaui m&hope iho oia mau ninau ana, oia ka mea e hoohulo īa ana uo k& hale. Aole i mauao iki ko ookou luna makaaiuana he hana ku-e ia i ke Kumukanawai. He hiki no nae la'u ke olelo ae, nn ke kulana o ka aheolelo e ku nei, ruai ka wa uiai o ka hui aoa ma ku hale heokbhi ; a hiki i beia wa, he mea anoninoni ka manao aoa ae, e lot>a aua i ko ka Uhui aoho na hoomamaiA. No ka me*, oko ka« kou aoio ka inea uana i kumaka ia nnu moi ia kakou, uia ka lilo aoa aku o ko inakou aoao hapa uuku, e hui mo ko kela aoao (1000 alii) o ko kakou hiulo iho U no i.>. loa e loaa ke kulana ia niakou ma ke keho kaawale ana i keia kau, ua like uo ia me k-' noho kaawale o na hale, a e loaa ana ka manaolana, he nnti pono e loaa ana ma ko kakou aoao, a he mau haawe hoi e haule eku nna !nai na poohiwi aku. lle pono no nae ia'u ke ole!o ae, ua anenne no e Uuakila ka olelo houholo, a hookahi waie no ka oi o ka poe ku e mai imua o makou. O keia mau hooikaika ana ma keia mau kahua, no ka imi ana ia e loua i ka hapinui o ko kakou oirtn wuhaolelo, a no ka Uhui hoi na pomaikai. E hoomaopopo oukou i keia, o ke aupuni, oia ku lahui, a o ua lunamakaaiuaua o ko ka laliui mau wnhaolelo ia ; a o ka hooholo oua u ka hapanoi a na luuainakaainana oi* no ka hooholo ana a ka hapauui o k* Uhui ; aka, i keia wa a makou e koho pu nei, ua ikeia no, o ka h ipanui no o na lunamakaainana ma ko kakou aoao, a o ko inukou hapa uuku hoi, oa hui aku la ia mo ka aoao o na 'Lii, a h »ule mau iho la ka aoao o ka hapanui o ka lahui.

He mau 01010 hooholo kei'i e hiki ai i na Kau Ahaolelo e hiki mai aua ke lawe mai, malia o o' ae na Luoamakaainana oiaio maoli e komo mai ana ma keia hope aku i ko keia kau. Malia hoi, o keia kau ka u>ea naua i kaupaona kupono i ko makou mau aoao, a e hiki ai ke ae i ka poe e kunihi ae ana mai ka Lhui aku, a holo mai ia ma keU aoao m&i. Maiia paha, eia ma ko aoao, ke nana aku nei i ka hua pala, i wahi oihaua Luna Helu, Luna Ohi, a peia aku, loaa kahi puoio ke hoi aku ; "he kanaka no kahi aiii" ka olelo ana. Aule i pouii imua ona maka nana aku ko lakou kulana o ia auo maoao, &oie no hoi o iakou manao poho no ka nele. No oukou mai no hoi kekahi e na makauinana, ua ike mai no hoi oukou, he uiau Lanakanawai o mea ma, a he Luno Makai o mea a me mea ma iho hoi, be niau Luna Heiu no hoi i ke>a makahiki iho nei ; a ua iohe no hoi paha oukou, he noinoi oihana iho hoi o mea, a o ko oukoo koho mai ne hoi ia ia lakou. Ena hoa VakaainaiiB a pau, nana pouo ia Lkou nei. Ua oi aku ka pouo, e hoomoe ako ia lakou i ka moe 0 ka manao poho no kau e hiki «oai ana, tualia aia ia lakou la ka lia ana no lakou nei i tirahi puolo e hoi ako ai ; naoa ia mai 1 ka hoi aku, a i loaa, oia iho U no ka puana o ka moe, a i neio hui ia, oa Kauluiki ma ia e mi m ; -mihi iko. Owan iho me ka haahaa. G W. P.