Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 23, 3 June 1876 — HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA Pohihihi o ka 1866! [ARTICLE]

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA Pohihihi o ka 1866!

MAHELE 1. MOKUNA XIV. KA PALAPALA POLOAI. IKE kakahiaka noi o ka la 11 o Novemaba, ua komo mai la a pahola ae la iloko o ka Nautilo he ea hou huihui, na ia mea i hoike mai ia'u, ua pii ae makou i k» ilikai, e hoopiha hou i ka moku me na ea okigene maemae. Ua kapio koke aku la ko'u mau kapuai i kahi e hiki aku ai i ke alapii hao, a pii ae la a hiki iluna, a iwaho hoi o ka Nautilo. O ka hora eono ia o ua kaumaha ka lewalani i na ao, a he auo j pohina ke kai ke nana aku, aka, he malino uae. Aohe aui ale i ike ia uia kona hokua. Oke Kapena Nimo, ka mea a'u i iiui nui ai e haiawai hou, eia anei oia maanei ? Aole. Aohe kanaka e ae a'u i ike ai malaila, o ke Jcanaka ku hoe wale no iloko o kona pahu aniani. Noho Lho la au ma na pale o ka pa hao, a hoomoani mai la i ke ehu wainohea o ke ea kai. Aole i em©, hoomaka liilii ae la ka noe pohina e nalowalo no ka hoea ana mai o ka wena o ka la, oiai kona mau kukuna e oili ae ana ma ke kua aku o ka huinaaouli ika hikiua, Ua lalapa loloa ae la ka ilikaii i kona mau weli, me he lalani pauda la e pulumi ia aua eke ahi. ona ao hoi keia i houluulu ae ia lakou ma kahi hookahi, ua pualena mai la i na waihooluu kinohinohi, no ka pa ana aku i na eheu o ka malamalama, a maokioki mai la hoi ke ao hulu hipa loloa a me ua ao opua hookiikii ; e hoike mai ana ko lakou mau helehelena, he makani ino ke hookokoke mai ana ia la. Aka, heaha la ia makani i ka Nuutilo, ka mea nana o alo hopo ole na ino ma ka maka'u ole o kona mau luina. E bcTob*bi ana ka manao i ka hauoli 0 ka puka'na mai a ka la, me koua nani molale i ka hikina, i,a wa i lohe ae ai au 1 kekahi inau kapuai e hele mai ana Inahope o'u, huli ae la au e aloha aku, mo ka manao o Kapena Nimo la, eia ka auanei o kooa kokoolua, ka mea a'u i ike ai me ke kapena i ka la mua loa o ko makou laona ana. Hele mai ia oia imua ma ka papahele hao o lunu, me he mea la, aole i ike mai ia'u. Me ka ohenaua i kau. ae aii oia i kona maka, a hakilo aku la ika huiuaaouli a puui. I ka pau aua o kana nana pela, hele aku la i ka puka a puana ae la i kekahi hopunaolelo ano e i akaka ole ia'u ke ano ; aka ua hiki nae ia'u ke hoomanao pono i ua mau huaolelo la t no ka mea, 0 ka huaoielo mau ia e kahea ia ai i kela a me keia kakahiaka, a penei ka olelo ana: 4, Nautron respoc lorni virob." Heaha ko auo o ua mau huaolelo nei, aole e hiki ia'u ke hoike aku i ko lakou auo. Mahope iho o kona puaua ana ae pela, iho akm la oia i lalo. Manao iho la au o ka luu hou koe o tta NautUo nei ilalo, wikiwiki koke aku ia au i ka puka, u iho iho la, a hela ioa aka la i ko'u keena. Elima la i hala ae la me ka hoano e hou ole ia o ko makou kulana e holo nei. I kela ame Ikeia kakahiaka, e pii mau aua ao iluuao ka papahola o waho. 1 keia a me keia kakahiaka, e iohe uau aua no hoi i ka puana iu o ia huaolelo hookahi © ua kokoolua nei o ke kapena, aka, o K»ipena Nimo, eia la i hea ? aohe ike ia.

Ua hooholo iho au i ko'u m=umo aole \ an e ike hoa ao;i ia ia, -a i ole, oa hoo- j pale mai paha oia ika ike ana nie a s u, | a i ka la 16 o Novemaba, ia'u i komo j aku ai i ko'a keena, me Nede a me Ko- i sila, loaa iho la ia'u kekuhi palapala i ! kakau ia ma ko ; u inoa, e waiho aua ilu- ; na o ka papakaukau. Wehe koke ae j la au me ka pihoihoi nui. Ua kukau ia me ka lima moakaka, he ano oioi nae ke ku ana o n» hua, i like loa m« na pilapalalima aua a ka poe Geremauia. Penei na olelo o loko o ua palapala nei : "I ke Kumu Akonaka ma ka moku Nautilo 4 'Novemabfr 16, 1807. "Ko poloai aku nei o Kapena Nimo i ke Kumu Aronaka e hele pu me ia i ka hahai holoholona, ina na ululaau o ka Mokūpuni Keresepo. Ua manao oia, aohe mea nana e kaohi aku i ua kumu ia mai kona hiki kino ana ae ; a ua oiuolu uo hoi oia, e helo pu mai kou mau hoaaloha iloko o keia hnakai. "Kapena Nimo," <k Ke Kapena oka Nautilo." "Ile hahai holoholona! ? ' i hooho mai ai o Nede. "Ae, aia iloko o na ululaau o ka Mokupuni o Keresepo !" i pakui mai ai o Kosila. "0 ! e hele ana ua keonimana nei i j ka aina maloo ?" i ninau mai ai o Nede | Lana. | "Pela ke ano o ka olelo," wahi a'u, a nana hou iho la au i ka palapala. "E ae aku i pane mai ai o 1 Nede. "I hookahi o kakou manawa i koe e kau ai i ka aiua maloo, ilaila e ike pono ai kakou i ka kakou mea e haua ai. He oiaio aole au e hopo ke ai kohana i ka io dia maka." Me ko'u hoomanao mua ole i ka Kapena Nimo mau olelo mua, aole oia e keehi hou ana maluna o na ainapuni ole, a mo na mokupuni, ua hoomaka iho la au e huli i k» aina i haiia maloko o ka palapala, ilaila makou e hahai holoholona ai, me ka olelo aku 1 ua mau hoa nei o'u ;UE pono kakou e imi mua, aia la mahea ka Mokupuni o Keresepo?'' Nana iho la au iluna o ka palapala aiua, a ike iho la au, aia ma ka latitu Akau 32 deg. 40 miu., a ma ka lonitu Komohana 157 deg. 50 min., na wahi mokupnni nuku nei ; o Kapena Keresepo ka mea nana i ike mua i ka makahiki 1801, a ua kapa ia kona inoa ma na palapala aina kahiko a ka poe Sepania, o "R(icca de l*t Plat oke ano o ia, o <! Ka Pohaku Kala." He umiknmamawalu haneri mile ko makou kaawale i keia wa, mai kahi mai o ka hoomaka ana, a ua hoololi iki ia ae la ka ihu i ka aoao hikina hema. Hoike akn la au i ua mau hoa nei o'u, "o keia mokupuni i olelo ia, ua nalowale kahiko iloko o ke kai o ka Moana Pakipika Akau ; a ina e manao ana o Kapena Nimo e hehi hou i ka aina maloo, e koho ana paha oia i kekahi uiokupuni mehameha kauaka ole." No keia mea, luliluli iho la o Nede Lana me ka pane ole mai, a aole i liuliu, haalele mai la laua ia'u.

Noho hookahi iho la au me ka hakanu, a i ka wa i pau ai ko'u paiua ahiahi, ua hoi aku la au e moe, me na iia ana o ka manao no kekahi la ae, ano ka ha* lawai hou ana hoi me ua kapena nei.

I ke kakahiaka ae, oia ka la 17 o No* vemaba, ia'u i puoho ae ai, aia hoi e waiho oni ole ana ka mokn, aohe halulu i lohe ia no ke kokope ana oka huila mio. Komo wikiwiki iho la au i kuu mau kapa komo, a puka aku la iwaho o ko'u keena moe, a iloko o ke keeua hooluolu.

Aia hoi e noho mai ana o Kapena Nimo iloko, e kakali ana no'u. 1 kona ike ana mai ia'u ku ae la oia iluna, a kuuou aioha mai ]a me ka waipahe, me ka ninau pu mai, ina ua makaukau au e heie pu me ia ma kana huakai. Pane aku la uo hoi au, tia makaukau au a me ko'u mau hoa e heie pu me ia ; aka, aole aua* wahi olelo iki i pili no kona nalowale ana, a me koua wahi i hole ai iloko o na ia ewalu i hala ae.

Komo ae la maua i ke keeua paiua, aia hoi. na makaukau ka aina kakahiaka. tk E Mr. Aronaka/' wahi aua kapena nei, "e ai me ka hoomenemene ole ; oia ka'u noi, a iloko o ko kaaa wa e ai ana e kamailio pn kaun. No ka mea hoi na hai ak.ii au ia oe, e hele pu ana kaua iioko o na ululaau, kahi e loaa ole ai ia oe he mau hale hotele no ka paina awakea. Noiaila, eaioe me ka manao iho aole oe e paina ana i kou aina awakea, a hiki paha i ke ahiahi loa* au»." Na iala ka olelo pela, na'u hoi ka noke. Mukeoa wale na pa o kela a me keia ano i-a, a me na apana lal.ihi maikai o ka holotoridti ; a me na limu he nm. He wai maemae wale no ko maua mea inu i na manawa a pau, aka, i keia wa, ua paipai iho la ke kapena i ka wai me kekahi mau kulu'i hoawaawa ia, noloko mai o ka limu kai i kapa ia, he u ßodo menia pama" (Rodomenia palmala). Me ka olelo hou ole mai o Kapena Nimo, ua hoomaka iho la oia e ai. Aka, ika hala ana ae o kekahi mau miuute ua hoomaka mai la oia e kamailio penoi : {Aoīe ipau.)