Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 26, 24 June 1876 — Page 3

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

I kumukanawai hou no kakou.

O ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V., ma ka la 20 o Augate, ke Kumukanawai hoi kahi e ku nei ke aupuni a me kona mau pono a pau maluna ona, he Kumukanawai la i puapuai mai mahope o ka inaina enaena o ka Moi Kamehameha V , mahope o kona kipaku ana i na Elele a na makaainana i hoouna mai ai e hana pu me ia i ke Kumukanawai, e like me ke kauoha o ua Moi nei.

A mahope o kona kipaku ana i na Elele, ua ko iho la kona manao a me ka li-a mua ana o kona poo, i mea e pau ai ma kona

lima ka mana nui ma ka Hale Kau Kana-

wai, a pela io no.

Mai ka la i onou ia mai ai keia Kumu-

kanawai a hiki i keia manawa, aohe i pau

kona nune ia ana a me kona kamailio ia ana, " He Kumukanawai ino keia." Oiai,

mai ka la 20 o Augate, 1864, a hiki i keia Kau Ahaolelo, he 12 makahiki i hala ; a e

like me ka nee ana o ka manawa a me ka pii mahuahua ana o ka naauao maluna o ka aina, pela no ka ulu ana mai o na mea hoopaapaa ano pohihihi maluna o keia Kumukanawai.

Eia i keia manawa, ke ulu mai nei ka hoopaapaa no ka pono koho o na Kuhina iloko o ka Hale Ahaolelo. Ke hoole aku nei a hoole mai na aoao hoopaapaa elua ma keia ninau nui e waiho nei iloko o keia Kumukanawai.

Ke hoao nei keia Hale Ahaolelo e noho nei, e hookaawale i elua Hale Ahaolelo ; ma ka ninau, e koho okoa na 'Lii a me na Lunamakaainana, iloko o keia Hale Ahaolelo hookahi no.

Ke hoole loa ia nei na Kuhina, aole he wahi mana Kau Kanawai i haawiia ia lakou malalo o keia Kumukanawai. Ko kakou Oihana Kiaaina, aole ona kahua i ike ia malalo o ko kakou Kumukanawai e noho nei ; ua kau wale ia oihana e hanohano ai ke aupuni me kona kuleana ole, a aole he puka i hoohamamaia ma ko kakou Kumukanawai, no ka hookahe ana aku i ke dala no na oihana Kiaaina. Aka, iloko o na mahahiki he 12 i hala aku nei, ua lawe wale ia mai ke ano maa o na makahiki he umikumamalua mamua aku ; no keia hemahema, pono no e hooponopono hou ia.

Ma ka nana ana i keu mau mea a pau, a me kekahi mau mea e ae e waiho pohihihi nei iloko o keia Kumukanawai a me ke ano nui o ka noho ana o na aupuni alii Kumukanawai, ua ulu mai ka noonoo e hana hou i Kumukanawai no kakou.

O keia Hale Ahaolelo e noho nei i keia manawa, na lakou no e koho i mau elele, oia hoi e koho na Lunamakaainana i hookahi elele no lakou, a e koho no hoi na'lii i hookahi elele no lakou, a e koho no hoi ka Moi i elele nona ma kona aoao, na ia mau elele i kohoia e keia mau mana ekolu, e nana hou i Kumukanawai hou, a waiho mai i loko o keia Hale Ahaolelo, a apono ia e lakou, alaila e waiho aku i ka hooholo ana na kela Kau aku, a i ole ia e hooholo koke ia no i keia Kau Ahaolelo, a oia ke Kumukanawai kupono no kakou ma ia hope aku, alaila aole paha e ala mau mai na hoopaapaa ma ia hope, a ke pii mau nei ka naauao o ka aina, ke pii mau mai nei no hoi ka hoonaueue ana no na mea i kukulu ia e ka poe naauao mua, a mamuli paha e hiki mai ka wa e hookui ai na hoopaapaa hahana ana no ka pono o na aoao elua i loko o keia Hale Ahaolelo a ke kanaka hookahi i kukulu ai, heaha la ka pono. Aole au i ike o ka — e like me ka olelo kahiko ina popopo ka hale, pono no e kapili hou ina hoi i ka manawa i ua ole mai ai pono e ka e ke pulu, a e like hoi me keia haale ana o na kupikipikio o ka hoopaapaa makee pono ma na aoao elua, e aho e hana hou ke kahua hale o ka Lahui. I Kumukanawai hou no kakou. A K.

Haiolelo kue a Hon. E. Helekunihi i ka Bila Kanawai ae i ka inu rama.

E KA LUNAHOOMALU :

Eia au ma ka aoao kue i ka Bila Kanawai ; aole au he mea inu rama, aka, e ae mai ana no paha na hoa hanohano o keia Hale, o na ike elima o ke kanaka, o ka ike maka ana, lohe ana, haha ana, hoao ana, a pela aku ; he mau mea ia e kokua nui mai ai i ka'u mea e hoakaka aku ai no ke ino o ka rama, e like me ia i hai mua ia e ke'lii naauao o na au i hala. Ua olelo o Solomona, " he mea henehene ka waina. He walaau nui hoi ko ka mea e ona ai — o na mea a pau i puni malaila aole i naauao."

Aia ka manao o ke'lii naauao, no ka mea e koi ia nei e ka poe e haawi aku i ka hanohano o ka inu ana i na mea ona i na kanaka Hawaii — he poe naaupo lakou. Ina ia he Moi, a he Emepera paha, a ina hoi he akeakamai la, a hiki ke nana i na mea o ka lani, aka, o ua Moi la nae, he puni i na mea e ona ai, ke i mai nei o Solomona, he Moi naaupo loa ia, ; nolaila, ua ao ia mai kakou e haalele i na mea ona, no ka mea oia ka naauao.

Eia hoi, o ko kakou Moi aloha Kalakaua, ua hookumu oia i Ahahui Hoole Waiona ma ka malama o Iulai A. D 1875 ma kona hale alii, iwaena o kona mau ohua ponoi, a ua hoolaha pu ia ae no hoi ia mua mea hana ma na nupepa. Heaha anei ke kumu o kona hookumu ana i keia Ahahui Hoole

Waiona ? Eia no kona ike he mea ino ka rama ! A heaha hoi ka kakou hana pono, e kokoa ae kakou ia ia, a oia auanei ka kakou hana pono ; o ke kinai, aole o ka wehe ae e inu akea ia.

Ua hooiaio ia mai he mea ino ka rama, a he mea make no hoi. Ke hoomanao nei au i ka haiolelo hoole waiona a J. E. Bush, ma ka luakini o Kaumakapili, i hoolaha ia ae ma na nupepa. Ma ia haiolelo, ua hoike ae oia o ke kumu i oki pokole ia ai ke ola o ko kakou mau Moi o ia no ka rama, aole no hoi paha au e hewa ke hai ae. Ma ia haiolelo o Ailuene Bush, (aia no oia ke noho mai la), ua helu ae oia i ke kumu i make ai o Kamehameha II, Kamehameha III, Kamehameha IV, Lunalilo, a me na poe e ae, o ka rama no ia. A he hiki no hoi ia'u ke hai aku i ka'u mea i ike ai i kekahi haole ma Kauai, i kona manawa ona, pepehi wale aku oia i kana wahine, a me na keiki o kona poli, a na'u e malama ia lakou e like me ka loihi o kona ona ana. O keia nae ka kakou e ake aku nei.

Ua olelo mai nei ka hoa hanohano mai Kaanapali mai, mai hele mai oukou e na hoa me ka manao palua, mai lawe mai i kahi oihana hou i mea e aua ai i ko oukou kuokoa — Heaha ke ano o kana olelo, e koi mai ana anei ia'u e haalele au i kuu ano kahunapule ! Aole loa. He oiaio ua hele mai au me kuu manao aloha i kuu lahui. A o kuu aloha, oia kuu hoole loa i keia bila. Inu pau loa o'u hoa hanohano e ae aku e inu na kanaka i ka rama, ke i aku nei au, owau, aole loa au e ae aku.

Pii ke kai a Waihololo i ka rama.

E NA LUNAHOOPONOPONO :— Aloha oe ;

Eia mai na hunahuna huikau o ka ae-kai o Iwilei, a nau e hoopuka aku i na hoa puni mea hou.

1 E haawi ana " Ka Ahahui Hoku Betelehema opiopio o Iwilei ponoi," he paina la hauoli no ka loaa ana o ka hapalua makahiki i ku ai ia ahahui, ma ka la 24 e hiki mai ana, a ke liuliu nei na lala no ia la.

2 Ia'u i naue aku ai no ku'u hana ma Iwilei, a hoonanea iki ma kahi hale kamaaina, oia ka hora 7 paha, la 12 o keia malama ; a ia makou e luana'na, lohe aku la au i ka haluku mai o loko o ka hale o Kekahuna. Heaha ke ia ? wahi a makou e puana'na, He hakaka ! Aia i hea ? Aia i ka hale o Kekahuna ! Ia Kekahuna i kii aku ai ia Kekino me ka manao e hoeha'ku, haolia mai, nana'na kii pu-a-i, a u hoao eu ulele maoli, hiki e na kokua, o D Pueke a me Kailianu, a pakele ae la o Kekahuna mai na eha he nui. Holo aku la au me ka manao e uwao ua hiki hope aku nae au. Ia'u i hiki aku ai, hai ia mai ia ia'u ke kumu o keia haunaele, oia hoi, ua ona o Kekahuna i ka rama, a e ake ana e pepehi i kana ewa, o na apu awa, ua pau i ka ninini ia, o na keiki a me na makua, ua holo no ka maka'u, he mau malihini ua holo no, a e noke ana o Kekahuna i ka wawahi i ka hale laau. Nowai ko Kekahuna rama ? Ina io no e ae ia ka inu o na kanaka Hawaii i ka rama " pau pule aole lau kanu."

3 Ia'u hoi i hoi aku ai, a hui me na hoa nanea, hai ia mai ia'u, eia no hoi kela mea ona rama John Keliilili, wahi a lakou la ma o. Hele au, a ike pono, e moe ana iluna ke alo, e namu ana ka waha. Ia'u i hoomaopopo ai, ike pono iho la au, he haumana oia no ke kula nui o Lahainaluna, a e hoi hou aku ana no oia ke hiki ae iloko o Iulai, ma ke ano he haumana no ia kula.

Eia kahi moolelo pokole no John K., he $25.00 dala ana, ua inu rama ia eia $5.00, koe $20.00, a oia ke kumu o kona ona. Ninau au ia ia, heaha keia e Keliilili ? I mai kela, " mai hai oe ia'u." Ke noke nei i ka luai, oiai, ua hele a " ku pouli ke aloha o Kanehoa," aohe onioni ae i ka hahana e ka ona, oia moe lolii wale iho no i ka manienie.

E aloha auanei. Owau no me ka hookamani ole imua o ka lehulehu.

S. P. K. NAWAA.

Honolulu, Oahu, Iune 13, 1876

John W Kalua,

Loio ! Loio !

E loaa no ma Lahaina, Maui 760 6m* 786

MAI hoaie mai oukou e na poe waiwai a pau maloko o keia aupuni i kuu wahine mare ia Kahiwakalana, o nele oukou iaia aole au e hookaa ana i kana mea i aie ai. Ke kauoha ia'ku nei mai hookipa kekahi iaia i ka ai a me ka ia a me ka hale, no ka mea, he ai no ka'u a he ia no a me ka hale. Ua koekoe mai nei keia ia'u ua hele kela e like me kona makemake, ina e lohe au ua hookipaia e hoopii no au i ka mea nana i hookipa.

P C LULA. Hokukano, Kau, Hawaii. 760 1t*

OIAI ua hoonohoia mai au e C F Hart, ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu i Lunahooponopono waiwai no Aki pake i make, o Kohala Akau, Hawaii. Nolaila ke kauohaia aku nei ka poe a ua Aki la i aie ai e pono lakou e hookomo mai i na bila kupono me ka oiaio, iloko o ka wa kupono, a o ka poe a pau i aie mai i ua Aki la, e pono no e hookaa koke mai o hoopii ia auanei. ATUN, Lunahooponopono waiwai o Aki. Kohala, Hawaii, Iune 12, 1876. 760 4t* 763

EIA kekahi lio k ulaula laekea loihi a ka ihu, elua ka-

puai keokeo hop hookahi mamua hem i kuni ia i ka hao T i maheleia ka U uh hope ak. Ke kauoha aku nei au i ka mea nona keia lio e kii koke mai maloko o na la he kanakolu mai kela la aku, me ka uku o ka malama ana

a me ka lilo i ka hoolaha ana, ina e kii ole mai a hala kela

mau la i hai ia maluna, ua lilo loa ia'u. Owau ka ona oia waiwai ua loihi kuu malama ana me ka hoolaha ana ma ka apana aole kii ia mai. J. KAIMU. Waiawa, Ewa, Oahu, Iune 21, 1876. 760 2t* 761

EIA i ka pa aupuni o Heeia, Apana o Koolaupoko, na holoholona helehewa i laweia mai, eia ke ano malalo iho Lio k ulaula laekea keokeo na wawae i kuniia i ka hao Jm ak Lio k ulaula laekea kuapuka, hao -L K kuai — kudalaia ana ke hiki aku i ka Poakolu, oia ka la 28 o Iune i ka hora 12 awakea. P KAHUHU,, Luna Pa Aupuni o Heeia, Koolaupoko. 760 1t*

KE noiia aku nei i na me a pau i pili, e hoike mai, ina he mau bila aie a mau koi ana paha ka lakou iloko o ka waiwai o AUWANA k, o Kamooloa, Kauai i make ; iloko o na malama eono ; a ina hoi he poe aie mai a mau waiwai paha ko ka mea make ma ko lakou lima, e hoihoi koke mai. A K MIKA,

Lunahooponopono Waiwai o Auwana. Koloa, Kauai, Iune 5, 1876. 760 4t* 763

HOOLAHA HOOKOLOKOLO.

MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o P NAHAOLELUA, no Lahaina, Maui i make.

Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kia Nahaolelua a me F Kekelaokalani, na Luna Hooko Kauoha ma ka waiwai o P Nahaolelua no Lahaina, Maui H P A i make, e noi ana e hoapono ia ko laua moo-waiwai, a e hooholoia ka waiwai e like me ke kauoha o ka mea make, a e hookuu ia laua mai ka oihana. Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua, oia ka la 15 o Iulai 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana mai i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. ABR. FORNANDER, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A

Lahaina. Iune 15, 1876. 760 3ts 762

AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Aha o ko

Hawaii Pae Aina. Ma ka Banco kau o Augate A D

1876. Ma ka hihia o ke noi a AINAIKI e hooponopono i kekahi aina e koiia nei ma ka pono hooilina ma ka hanau ana. Imua o Mr. McBryde.

Ma ka waiho a me ka heluhelu ana i ke noi a Ainaiki (k) o Pokii, Apana o Waimea, Mokupuni o Kauai, e koi ana e hooponoponoia ma ka pono o ka hanau ana kekahi aina e waiho la ma Nawiliwili mokupuni o Kauai, oiai o kekahi hapa o ua aina la ua hoakakaia e na Luna Hoona Kuleana Aina helu 3210, i haawiia no Luka (k) e hoike ana, o ua Luka la oia no ka pili mua o ka mea noi i make hope, hoomalu a lawe i ka aina ; ua make kauoha ole oia ma Na-

wiliwili i ka A D 1850, a e noi ana e aponoia o Ainaiki, a e lilo ua aina ia nona.

Ua kauohaia o ka Poalua, la 1 o Augate A D 1876, oia ka wa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la imua o ia Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Aha ma ka Hale Hookolokolo ma Nawiliwili, a ma ia wahi hookolokolo, e hele mai ai ka poe a pau i kuleana e hoike ina paha he kumu e ae ole ia ai ia noi ; a i hoolahaia kela kauoha ma na olelo Haole a me Hawaii iloko o na nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa no na hebedoma aole e emi iho malalo o ekolu mamua ae o ka la e weheia ai ia Aha Kaapuni.

Hanaia ma Wahiawa, Kauai, i keia la 30 o Iune A D 1876. DUNCAN McBRYDE,

734 3ts 761 Lunakanawai Kaapuni Apana 4.

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka

waiwai o MARIA KALAMA (w), o Kepohoni, Honolulu i

make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Chas. C. Harris.

Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a M. K. Maikai (k), o Waianae, Oahu, e hoike mai ana,

o Maria Kalama (w), no Kepohoni, Honolulu, ua make kauoha ole ma Honolulu, Oahu, ma ka la 7 o Augate M. H.

1875, a e noi ana, e haawiia ka palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia M. K. Maikai (k).

Ua kauohaia, o ka Poaha, ka la 29 o Iune M H 1876,

oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no

e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu

pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iune 7, 1876. CHAS. C. HARRIS,

Ikeia : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Walter R. Seal, Kakauolelo. 758 3ts 760

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii

Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o KAAIAWAHIA (k), o Kahana, Koolauloa, Oahu, i

make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C. C. Harris. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai

Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kalunahala w, o Kahana, Koolauloa, Oahu, e hoike mai ana, o Kaaiawahia k., no Kahana, Koolauloa, Oahu, ua make kauoha ole ma Kahana, Koolauloa, Oahu, ma ka la 7 o Iune M H 1875 a e noi ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kalunahala w, ka wahine mare a Kaaiawahia, ka mea i make kauoha ole.

Ua kauoha ia, o ka Poakahi, ka la 26 o Iune, M. H. 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no

e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu. Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iune 7, 1876.

CHAS. C. HARRIS,

Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Kokua Kakauolelo. 753 3t 760

E KUAI IA ANA

HOOKAHI KUKAA BAKA HAWAII o ke ano maikai loa, aia ia 760 2ts 761 F. A. SCHAEFER & Co.

HALE KUAI * HOU.

KAWAIHAE, KOHALA HEMA.

Allen & Stackpole. (Kale).

UA lilo mai ka Hale Kuai ma Kawaihaekai, a ua hoopihaia me na lole hou loa i makemake kupono no ka makemake o na kanaka — E kuai hoemi aku ana laua, malalo iho o na Hale Kuai e ae ma ia apana. E loaa mau ana na lole ma na ku ana a pau o " Kilauea." Iune 22, 1876. 760 3ms

E IKE auanei na kanaka a pau o kela ano keia ano, owau o IUKO (k), keiki a Hauli w. ke hookapu loa aku nei au i na holoholona helehewa a pau loa, e hele ana maluna o ko'u mau apana aina e waiho ana ma Puiwa, Nuuanu, mokupuni o Oahu, oia hoi na Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Hipa, Kao, Puaa, a pela aku. Nolaila, o ka poe i kue a hookuli i keia olelo papa, e hookuu wale

ana i ka lakou mau holoholona ma kuu mau apana aina, e uku ia no i hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi, ke loaa i ka'u Luna, oia hoi o Beniamina a me kona mau hope. E lilo kela hoolaha i kanawai paa mai kona la e puka ai ma ka nupepa Kuokoa ; a ina o ka mea a mau mea paha e kue i kela, e hoopii no au e like me ke kanawai.

IUKO.

Kapauhi, Honolulu, Iune 5, 1876. 735 3t* 760

Mai ka hakuaina C C Harris o Kailua, Ahupuaa o Koolaupoko, Oahu, ua lilo mai ia makou ka

hoomalu ana i na kai lawaia o Mokulua, Ahulili a me Kea. Nolaila, ua koho ponoia o Jona A Cummins, i Luna nana e hoomalu a hooponopono i na mea a pau ma ia mau wahi no ka makahiki. E hoolohe na mea a pau. W L MOEHONUA. Mei 20, 1876, 757 6t* 762

O maua o na mea nona na inoa malalo nei, ua hoonohoia mai maua e ka mea Hanohano Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A, i Lunahooponopono, no ka waiwai o D Kaui, o Keanae, Koolau, Maui, i make. Nolaila, o ka poe a pau i aie mai i ka mea i make, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai ia maua me na bila kupono, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole loa ia auanei. KEUOHO,

KAMAKA w.

Na Lunahooponopono Waiwai o D Kaui. Keanae, Maui, Mei 5, 1876. 754 4t* 751

Oiai ua hoonoho a Hookohu mai ka mea Hanohano, Abraham Fornander ka Lunakanawai Kaapuni a ka apana elua o ko Hawaii Pae Aina i ka mea nona ka inoa malalo nei i Lunahooponopono no ka waiwai o Kahili (w) a me Lu (k) he mau mea i make no Waialua, Molokai. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau i aie ia laua a i kekahi o laua paha, e hookaa koke mai ia'u maloko o na malama eha mai keia la aku, a o ka poe hoi a laua i aie aku ai e waiho koke mai lakou i ko lakou mau koi ana, me na bila kupono i hooiaioia, e like me ke kanawai iloko o na malama eha mai keia la aku, o hoole mau loa ia. A ke kauoha pu ia aku nei, ina he waiwai kekahi o na mea make i oleloia maluna, a no kekahi o laua paha e paa ia nei e kekahi poe, alaila e hoihoi koke mai lakou iloko o ko'u lima, o hoopiiia auanei ma ke kanawai. A o ka poe hoi e mahi nei malkna o ke kuleana aina i kapaia o Hookau e waiho 'la ma Waialua, Molokai, ke papaia aku nei lakou, aole e kuai aole hoi e hana ma kekahi ano e ae e hoopau ai i na mea ulu maluna iho, me ka hooponopono pu ole me a'u. A ina he mau kekahi maluna o ua aina la i kuaiia mamua aku nei mahope iho o ko laua make ana e pono i ka poe nana i kuai aku ke hooponopono pu me a'u.

D W. KAIUE, Lunahooponopono o ka waiwai o Kahili w, a me Lu k, i make no Waialua, Molokai. Honolulu, Iune 5, 1876 758 4t* 761

E IKE auanei oukou e na kanaka a pau o kela me keia ano i like ole na waihooluu, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu loa aku nei au i na holoholona Bipi, Lio, Hoki, Miula, aole e hele maluna o kuu mau kula o kuu mau aina, oia o Hahaione, Kaelekei a me ka apana kula o Keokea, a me ke kulanahale o Koko ma Maunalua, mokupuni o Oahu. Ina e loaa ia'u mau paniolo kekahi o kela mau holoholona, e uku no i $2.00 no ke poo hookahi. A ke papa loa ia aku nei no hoi na kanaka o kela ano keia ano, a me na kanaka o Mr. Paiko. Ua kapu loa na aina o ke konohiki, oia hoi o Awawamalu, Hanauma a me Kalua, aole e kii a lawe wale i na i-a a me na mea e ae o ke kai. Ua aeia no nae i na kanaka a pau malalo o'u a me na hoaaina o'u. A ina e loaa kekahi, a mau mea paha e kue ana i keia hoolaha a'u, ia'u a i o'u mau hope, e hopuia no a hoopaa. He kuli ka make, he lohe ke ola. W C MAHUKA. Maunalua, Oahu, Iune l, 1876. 757 4t* 760

O KA POE A pau he mau Bipi a Lio,

a pela aku, ko lakou e holo ana maluna o Wailuku a ma Waikapu, ke konoia aku nei lakou, e lawe koke aku, a ina aole e lawe e ia mamua o ka la 1 o Iune, 1876, alaila, mahope o ia la, o na holoholona e loaa aku ana, e holo wale ana, e hoopaaia maloko o ka pa aupuni e like me ke kanawai. O ka poe e makemake ana e hooholo i ko lakou mau holoholona maluna o ua mau aina la, ua hiki no ke alualu ia.

HENRY CORNWELL, & Co.

o Waikapu, Maui.

N. B. Aole e aeia ka ho-a a me ke kuai holoholona maluna o ia mau aina, me ka ae ole o Cornwell & Co., a i ole ia ko lakou mau Agena paha.

Wailuku, Mei, 22 1876. 756 3m 760

OLELO HOOLAHA.

EMI LOA * NA KII !

MA KA HALE PAI KII O AHI, MA KA Helu 63 Alanui Nuuanu, Honolulu. O ka uku o ke kakini Kii Pepa mamua, he $2.50, a i keia manawa, emi loa, he $2.00. O ka uku o ke kii aniani, he $2.50 mamua, ua hoemi loa ia a i ke $1.50 wale no ! Emi maoli ! Makepono loa ! Aole like pu mamua ! E hele wikiwiki mai e pai i na kii.

HALE KAMANA !

AIA no maloko o keia Hale maluna ae, e hanaia ai na Pahukupapau, na Moe, Noho, Pakaukau, Mamalu, a ia mea aku ia mea aku. O ka Pahu kupapau paina mamua, he $3.00, a i keia manawa, he $2.00 wale no. O na kumukuai o na mea e ae i koe, e kuai makepono loa ia aku ana.

HALE KUMEKA !

AIA NO malalo o ka Hale Pai Kii, he keena Ku-

meka, oia ka humuhumu ana i na kamaa hou me

ka makepono, a me ka poho ana i na kamaa nahaehae me ke emi. 753 6m 776

E KIPA MAI E KE ALOHA.

I NA MAKAMAKA A PAU O KA UA

Kukalahale, ke waiho aku nei au iluna o oukou, he

olelo poloai, e pili ana i na Lole Nu Hou e waiho

nei ma ko'u Hale KUAI, ma ka aoao ma Ewa o ka Hale

Borabora, ma ke Alanui Nuuanu. A penei na ano :

Na Kalakoa hou loa o kela a me keia ano. Alapia o ke-

la a me keia ano. Kihei huluhulu papamu alokahi o na

wai hooluu like ole he lehulehu. Kihei huluhulu puka-

puka, me ka huhui mahope o na ano he nui wale. Kihei

huluhulu nanahe a me na kihei huluhulu he huihui ke

kae a puni, e hoohiolo na wainaoa i ke kehau. Papale

wahine pinana o ka aoao, a luhe hoi kekahi ilalo o kela a

me keia ano. Na hulu a me na pae papale he nui wale.

Leta 4 Silika loloa o na Lede o na ano like ole. Mamalu

Silika liilii a me ke nui. Kamaa wahine nihoniho o ka

aoao. Iliwai huluhulu manoanoa o na ano he nui wale.

Holoku Lilina keokeo, kakau a papamu he nui wale.

Na Lole Kane.

Kuka Kainahai manoanoa a lahilahi. Na Koheo hulu-

hulu paina manoanoa a lahilahi, a me na koheo Lilina.

Lole wawae huluhulu paikini hou a me na ano e ae he le-

hulehu. Na apa huluhulu paina a kakimea hoi. Na pa-

lule o kela a me keia ano. Na Papale o na ano a pau. Na

Kamaa buki a me haahaa o na ano he nui wale. Na Pa-

hulole koa a ili hoi. NA paiki ili.

Na mea kamano, e lawa ai ka makemake o na ka-

mana. Aole o keia mau mea wale no na mea hou, aka, e

hiki hou mai ana no. A o ke kumukuai o keia mau mea

i haiia ae la maluna, he haahaa loa no. A i mea e ike io

ai, e hele mai no. Me ka mahalo. GOO KIMA.

Honolulu, Mar 15, 1876 746 6m 772

OWAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke ho-

oiaio aku nei ia H Kipi k, i Luna a i mea hoi nana e hooponopono i ko'u aina e waiho ia ma Waipio, Ewa, mokupuni o Oahu, oia hoi o HANAPOULI. A ke hooiaio aku nei au, o kana mau kauoha a me kana hana, e hooloheia. A o ka mea kue mai i kana mau hana, e hiki no iaia ke hoopii ma ke kanawai, koe nae ka poe i hoolimalima aku iaia. Me ka mahalo.

GEO. N. HARBOTTLE. Kohala Akau, Aawaii, Iune 2, 1876. 758 4t* 761

UA LOAA i ka mea nona ka inoa malalo iho, luna o ka Aina o ka Poe Hui o Kapaliluahine, Manoa, he Bipi wahine ulaula moo, ua hanau he keiki bipi wahine. Ua ninauia ka ona nona ia bipi, aohe nae he loaa. O kona hao kuni, he kohu ano eki daimana ; a ua maheleia kona pepeiao akau. O ka mea nana keia bipi, e kii mai ia me ka uku i ko'u mau poho.

KAUKANI. Manoa, Iune7, 1876. 753 4t* 761

Mai keia la aku, nole au e hookaa ana. i kekahi aie ma ko'u inoa, ke ole e loaa ke kauoha mai a'u aku. Hilo, Iune 1 1876. (757 6m*) C. K. HAPAI.

Ua Makemakeia

I MAU kanaka mahiai kalo. Ina o ka mea

a mau mea makemake, e ninau ia

CHARLES LONG.

ma Alanui Kalepa, No 5 757 4ts 760

E. STREHZ, (AILUENE,)

HAAWI A KUAI

LAAU LAPAAU.

AIA MA MONIKAHAAE, KIHI O NA HUINA o na Alanui Papu a me Hotele. Aia malaila na Wa Ala a me na Wai Rukini maikai loa e loaa ai.

E hamama mau ana i na ahiahi Poaono a pau.

741 1y 792

E IKE auanei na kanaka a pau o kela ano keia ano, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke

papa aku nei au i ka poe mea lio, pipi, hoki, kekake, hipa, kao, puaa, mai hookuu oukou i ko oukou mau holoholona maluna o kuu aina alodio e waiho'la ma Halepuna, Puna, mokupuni o Hawaii. Ina e ku-e kekahi i keia olelo papa, e hopu no au me ko'u mau hope, oia o B. L. Huai, a me L. P. Bau, he mana hiki ia laua ke hana e like me ke kanawai ; koe nae ka poe i hui mai malalo o'u. A ua kapu no hoi na mea ulu a me na laau eua, aole e ae ia kekahi mea a mau mea paha e kii wale i na mea i haiia'la maluna, ke ole au e ae aku, a o ko'u mau hope paha, e lilo kela i kanawai paa, mai kono ia aku e puka ma ke Kuokoa. P. KANEOLAELAE.

Kalihi-uka, Honolulu, Oahu, Mei 30, 1876. 737 4t* 760

E IKE auanei na mea a pau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ua koho ponoia i lunahooponopono no ka waiwai o Paele k, i make kauoha ole ma Kepohoni, Honolulu, Oahu. Ke kauohaia aku nei ka poe a pau i aie iaia e hookaa koke mai, a o ka poe hoi ana i aie aku ai, e hele mai imua o'u, me na bila pu e hooiaio mai ai iloko o na mahina eono mai keia la aku ; eia kekahi, o ka mea a mau mea paha i lawe wale i na waiwai o Paele mai loko aku o ka hale o Paele e ku ana ma Kepohoni, e like me Maikai i lawe ai i na waiwai mai loko aku o ka hale o Paele e ku ana ma Kepohoni a piha ke kaa kikane, a halihali i Waialae ; ke kauoha ia'ku nei e hoihoi koke mai, o hoopii ia auanei ma ke Kanawai. Ina aole au e loaa ma kuu hale ma Kepohoni, oia hoi ka hale o Paele, alaila, o kuu hope no o J Kauai Lunamakaainana o Waimea, Kauai.

MAHOE (k), Lunahooponopono Waiwai. Honolulu, Iune 16, 1876. 759 2t* 760

Na Buke Himeni Hou ma ka Halekuai Buke o Wini.

Songs of Salvation The River of Life

Sun Shine Cheerful Voices

Pure Gold Sparkling Rubies

Golden Robin Bright Jewels Nine O'clock in the Morning New Golden Censer

The Morning Star Sabbath Carols

The Bunk of the Rhine Royal Diadem

Hallowed Songs Song Monarch

Gospel Song Golden Wreath

Happy Voices New Songs

Temple Choir Charm

Merry Voices Song of Life.

Bradbury Trio Ne Plus Atra

Song King Song Queen

Mocking Bird Sacred Song

Hour of Singing Sabbath School Bell

Shining River Pearl Choice. H. M. WINI.

Hoolaha Hui.

UA Hoohui ae nei na mea nona na inoa

malalo iho, no ka lawelawe ana i ka Oihana Kalepa

ma Kawaihae, Kohala, Hawaii. O ka inoa o ka Hui,

Allen & Stackpole.

E kuai no laua i na uala kahiki, na ili pipi, na ili kao, kope, a me na mea e ae i hoouluia mai ka aina.

W. F. ALLEN, 738 4ts 761 C. E. STACKPOLE (Kale)

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

Mokuahi Hawaii

KILAUEA !

KAPENA MARCHANT !

Poakahi, Iune 26...............................................Kaapuni ia Hawaii

Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Ha-

waii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora

9 a.m., a mahope iho paha ; Kawai a hiki i ka hora 10

a mahope iho paha ; Makena e like me ka mea i hoolaha

wahaia ; Maalaea a hiki i ka hora 7 a.m., a mahope iho

paha.

Uku Eemoku mai Honolulu aku,

A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai..............$ 5.00

" Lahaina, " " ..................................................... 6.00

" Maalaea, " " .................................................. 7.00

" Makena, " " ................................................... 8.00

" Mahukona, " " ............................................. 10.00

" Kawaihae, " " .............................................. 10.00

" Kailua, " " ................................................... 10.00

" Kaawaloa, " " ............................................. 10.00

" Hilo, " " ...................................................... 12.50

" Kau, " " ...................................................... 13.50

Uku kaapuni ia Hawaii, .................................. 22.00

A hiki i na awa o Kauai .................................... 8.00

Uku kaapuni ia Kauai ..................................... 12.00

Uku ohua Hawaii oneki .................................... 2.00

Aole aie no na uku ohua.

Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.

Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku

moku. Aole e ili ka hewa no ka paiki, ukana a puolo pa-

ha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.

E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.

SAMUEL G. WILDER, (Waila),

Agena.

Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui

Papu a me Moiwahine. 604 3m

OLELO HOOLAHA.

J. PORTER GREEN,

" KEIKI O KAUAUKIUKIU."

LOIO !

E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU IO'U

nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoo-

malu a me ka Aha Kiekie, me ka uku haahaa makepono

loa. Aia kuu Keena ma kahi o ka Lunakanawai

Hoomalu o Honolulu nei, oia ka " Aiko," ma Alanui Kale-

pa. 741 ly 792

C. H. DICKEY (Kalekika).

LOIO !

MA HAIKU, MAUI.

UA MAKAUKAU E HANA PALAPALA

Kuai, Palapala Moraki a me na mea a pau e pili ana

ma ka Oihana Loio. 743 1y 794

KE HOIKEIA aku nei i na kanaka a pau, aole

lakou e komohewa ma ka Aina o ke Kula, ma Wa-

hiawa, Waialua, Oahu, ma ke kua ana i na laau, a

pepehi hoi i na Bipi hihiu, a alualu i na holoholona ma ua

aina la ; aole hoi lakou e hookuu wale i na bipi a me na

holoholona e ae maluna o ua aina la. W C JONES,

Honolulu, Novem. 29, 1875 731 tf

Richard P. Bickerton.

[PEKEKONA],

LOIO !

E KU LOIO no oia imua o na Aha Hookolokolo a pau ma keia mokupuni a ma na moku e ae, ma na

hihia a pau. Ua makaukau oia i ka hana ana i na ano pa-

lapala a pau. E hoaie ia no na dala mai a iaia aku ma na

moraki maikai a oiaio wale no me ka ukupanee.

Keena Oihana ma Alanui Kalepa, ekolu puka mahope

aku o ka Hale Kauka o Minuteole, ma ka hale hookahi

me ka Loio Aeto. 735 1y

NA MEA NANI E HIEHIE AI

NAUWE MAI * NAUWE MAI

MAHEA LA E LOAA AI NA PAPALE WAHINE AU-

lii kolomanu ano hou loa, a me na pua nani e kinikohu ai

e kau ai ka iwa, he la makani e hao ai na polena o Haupu,

kapakahi manuia o Keokoi ka moku, ma kahi o

L. ASEU,

Aia pu no malaila na HAINAKA SILIKA liilii LEI AI

kae weluwelu, a me na LIPINE SILIKA puapua weluwe-

lu, e kuwelu ai i ka makani.

NA KALAKOA ANO HOU LOA i like oleia mamua, Na

KAEI SILIKA Nani,

NA MAKALENA KALAKOA me ka PUAKEA, na ALA-

PIA HULUHULU o na ano a pau, na KIHEI UHI hou a

kohu ai ka lino ana, na mea ala waianuhea, e ku ai ka

hoomau, a me na aila lukini e puia ai ka lauoho i ke ala.

Na lilina ume naau o kela ano keia ano, na kamaa wahine

o na ano a pau. Na lole kane o kela a me keia ano, na

palule kalakoa a me ke keokeo, i humuia me ka mikioi

loa. He makepono loa no hoi ke kuai i na mea i hoikeia

ae nei maluna ke kuike. I mea e pau ai ke kuhihewa, e

naue mai no e na makamaka ma kuu Hale kuai HIKIKII-

KAUOENA. L. ASEU.

Kihi ma Ewa o Alanui Nuuanu mauka o Alanui Moi.

Honolulu, Aug. 27, 1875, 717 lyr 768

E naue mai ! E naue mai !!

KE POLOAI IA AKU NEI OUKOU E NA

keiki lalawai o na pali hauliuli, a me na kaikamahine

puukani nohenohea o na pali Koolau, e naue mai ma ko

makou mau Hale Kuai ma

KAALAEA a me KANEOHE,

malaila e loaa'i oukou na nuhou o na ano a pau.

Na Lole Kane, Wahine a me na kamalii,

Na Kamaa Na Hou.

Na ano Papale

a me na mea liilii o kela ano keia ano he nui wale.

E loaa no ia oukou ke kumukuai makepono loa. E naue

mai ! E naue mai !! E hoao i pau ko oukou kuhihewa.

AKANA & KONGER & Co.

Koolaupoko. Maraki 23, 1876. 747 6m* 771

NA MEA ANO HOU !

Ua loaa mai nei,

Eia ma ka Hale Kuai o Wini !

NA EA,

NA OMAU AI

NA KULA PEPEIAO NA OMAU HAO BUKALO,

NA MEA ANO HOU A EMI,

Na Buke Pakeke Ili a me na Eke Dala ! Na Lei Pilali,

Na Lei Eleele, a me na mea e ae he nui wale.

E HAAWI MAKANA IA ana i kela a me keia mea i kuai a hiki i ka

ELUA DALA.

E hele mai, e nana i keia mau mea maikai, a e loaa no e like me ka makemake,

Emi loa aole e like me mamua !

Eia ma ka Hale Kuai o

756 2m WINI.

Papa ! Papa !

— NO —

ALLEN A ME ROBINSON.

Ua wehe ae nei maua i

PA KUAI PAPA !

— MA KA —

UWAPO O PAKAKA.

Na Papa Ulaula o na ano a pau. Na Papa Paina o na ano a pau.

Na Pili Hale Ulaula.

Na Pili Hale Keokeo. Na Pepa Hoonani Hale. Na Pepa Molina.

Na Pena a me na Aila Pena !

NA KUI O NA ANO A PAU ! Na Pani Puka a me Na Pani Puka Aniani.

Na Pani Puka a me

Na Olepelepe.

Na lako kukulu Hale.

— O NA ANO A PAU —

E kuaiia ma ke Kumukuai Haahaa Loa !

o keia Makeke. ALLEN & ROBINSON.

Honolulu, Aper 13, 1876. 750 ly

OLELO HOOLAHA. ANOAI I KA LEHULEHU,

E kipa mai a e nana

i kumaka ka ike i na waiwai na-

ni i loaa mai nei iloko o na

La Kulaia iho nei.

Penei ke ano o ua mau waiwai la :

Na wati a me na kaula gula,

a na Ledee a me na Keonimana !

NA KAULA OPELE A NA LEDE

NA KOMO GULA NANI O KELA A ME KEIA

ano o na Lede a me na Keonimana !

NA KUPEE GULA,

NA LIPINE GULA,

Na gula pepeiao o na wahine !

e oaka ai i na pepeiao, a e hulali ai

hoi na manamana lima, a e

kilipohe ai hoi na ai.

Na komo humuhumu gula a me ke kala

Na pihi pulima gula wahine a kane,

Na laketa gula lei wahine nani,

Na komo daimana o na Lede.

Na kaula laketa,

Na pine omau kihei,

Na laketa aniani,

Na huka gula wahine.

NA LAKO HALE.

NA PUNA,

NA PAHI,

NA KIAHA, KALA,

NA APO KALA,

NA KAWELE holoi lima,

NA O DALA o kela a me keia ano,

a me na mea nani e ae no he nui wale.

E kuaiia aku ana no

ma ke kumukuai haahaa loa i ko

na wahi e ae o ke taona nei.

UA MAKAUKAU NO HOI NA

mea nani no kanaka makua

a me na kamalii.

Na Kamaa Paa Loa,

e loaa no maanei e like me ka

makemake ; a ina e loaa

koke ka ino, he hiki

no ke hoihoi mai.

M. McINERNY.

Kihi o Alanui Papu a me Kalepa. 737 3m 762

Lole Makepono ke Kuike !

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE,

— E LAA NA —

AHINAHINA,

KALAKOA,

KEOKEO,

LEPONALO,

Pena, Aila, Aniani,

Na Mea Piula,

Kopa, Aila Honua.

Aila Hoomaloo,

Kui Kakia, Pakeke,

Tabu, Kaula, Noho lio,

Hulu-palaki, na Pulumi.

A he Agena no hoi no na Mokupuni o Ha-

waii nei no na

LAINAKINI-NAO,

LAINAKINI-MAOLI,

PALULE KALAKOA,

ALAPIA, KELEPA, KILISA,

Na Lole kupono i ka wawae,

Palule Huluhulu,

Na Lole Huluhulu,

Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipine, lihilihi, a me ia mea'ku

— A HE —

MAU MEA AI KAHI

Ka Palaoa, Kopaa,

Raiki, Pia, Hoohu,

Paakai, Huaala,

Pia Kulina, &c

— A HE —

LAAU LAPAAU KAULANA LOA

A Dr. JAYNES.

Laau Kunu,

Laau Hoomaemae Koko,

Laau hoopau naio,

Penikila, Huaale,

A me na Laau Hamo, a pela'ku.

759 ly 811