Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 26, 24 June 1876 — Page 4

Page PDF (1.82 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

THE GUARDIAN & GUIDE.

Echo. p 19

1

Iesu, kahu o lakou, O ka poe opio no, Nana pono, a kiai,

I ole lakou e auwana'e, Kii a kai i na pokii

Ma ke ala ololi.

2 Nui no na mea o nou,

Na mea lea o ke ao, Alo a maalo ae

Nahoowalewale nei, Puni lakou, lilo e,

Ke ole oe e hoopaa mai.

3 Nawai la e pale ae

Na pahele make nei ? Ole hiki ia makou ;

Nau no ia, nau wale no, Kahu ala, kiai mau,

Kiai oe ia lakou.

4 Ala mau ka maka ou,

Mana mau kou lima akau, Pale mai o lakou nei

I koonei mau enemi ; Apo, hanai, kiai mau, Kai iluna i ke ao.

Hawaii

HAAWINA KULA SABATI.

HELU 2. SABATI, IULAI, 9.

KUMU NANA — Ko Solomona koho ana. PAUKU BAIBALA — II Oih. 'Lii 1 : 1 — 17

UA paa ia Solomona, ke keiki a Davida, kona aupuni, a me ia pu o Iehova kona Akua, a hookiekie nui mai ia ia.

2 Olelo aku la o Solomona i ka Iseraela a pau, I na luna o na tausani a me ko na haneri, a me na lunakanawai, a me kela lina keia luna o ka Iseraela a pau, ka poe koikoi o na makua.

3 A hele aku la o Solomona, a me ia pu ka ahakanaka a pau, i kahi kiekie, aia no ma Gibeona ; no ka mea, malaila no ka halelewa o ke anainakanaka o ke Akua, ka mea a Mose ke kauwa a Iehova i hana'i ma ka waonahele.

4 Aka, o ka pahu berita o ke Akua, ua lawe mai o Davida mai Kiriataiearima aku, i kahi ana i kukulu ai no ia mea ; no ka mea, ua kukulu no ia i halelewa no ia mea ma Ierusalema.

5 A o ke kuahu keleawe ka mea a Bezaleela ke keiki a Uri, ke keiki a Hura, i hana'i, malaila ia imua o ka noho o Iehova. A imi pinepine o Solomona a me ke anainakanaka ilaila.

6 A mohai aku la o Solomona malaila maluna o ke kuahu keleawe imua o Iehova, aia ma ka halelewa o ke anainakanaka. A mohai aku la oia maluna olaila, i na mohaikuni hookahi tausani.

7 Ia po no ikea mai la ke Akua e Solomona, olelo mai ia ia, E noi mai oe i ka mea a'u e haawi aku ai ia oe.

8 I aku la o Solomona i ke Akua, Ua hoike mai oe i ke aloha nui ia Davida i ko'u Makuakane, a hoalii oe ia'u mahope ona.

9 Ano hoi, e Iehova, e ke Akua e, e hooko mai i ka olelo au i olelo mai ai ia Davida, i ko'u makuakane ; no ka mea, nau no i hoalii mai ia'u ma luna o ka poe kanaka i like ka nui me na huna lepo o ka honua.

10 Ano, e haawi mai ia'u i ka naauao, a me ke akamai i puka aku au iwaho imua o keia lahuikanaka, a komo mai no hoi, no ka mea, ia wai la e hiki ai ke malama i keia poe kanaka nui ou ?

11 Olelo mai la ke Akua ia Solomona. No ka mea, aia no ma kou naau keia, aole oe i noi mai i ka waiwai a me ka hanohano, a me ka make ana o kou poe enemi, aole no hoi oe i noi mai i na la he nui loa ; aka, ua noi mai oe nou i ka naauao, a me ke akamai, i hiki ia oe ke hoomalu i ko'u poe kanaka maluna o lakou i hoalii aku ai au ia oe ;

12 Nolaila, ua haawiia ia oe ka naauao, a me ke akamai, a e haawi aku no hoi au ia oe i ka waiwai, a me ka hanohano : aole pela kekahi o na'lii mamua, aole no hoi he mea like mamua aku.

13 Hele mai la o Solomona mai kahi kiekie mai, ma Gibeona, a hiki i Ierusalema, maimua mai o ka halelewa o ke anainakanaka, a noho alii iho la ia maluna o ka Iseraela.

14 A houluulu o Solomona i na kaa, a me na hooholo lio ; aia no ia ia na kaa hookahi tausani, a me na haneri eha, a me na hooholo lio he umikumamalua tausani. A waiho oia ia mau mea ma na kulanakauhale no na kaa, a me kahi o ke alii ma Ierusalema.

15 A hoolilo ae la ke alii i ke kala a me ke gula ma Ierusalema e like me na pohaku ; i kona imi ana no hoi, nui iho la na laau kedera e like me na laau sukomorea ma ke awawa.

16 A ua kaiia mai na lio no Solomona mai Aigupita mai, a na na huakai kalepa a ke alii i lawe ma ke kumukuai.

17 A kii aku la lakou a kai mai, mai Aigupita mai, i ke kaa hookahi, no na haneri sekela kala eono, a i ka lio no ka haneri me kanalima. A pela no lakou i lawe mai ai no na'lii a pau o ka Heta, a me na'lii o Suria ma io lakou lima.

Pauku hoopaa p. 10.

Mele — Himeni 74 8 — 7. Leo.

1 Haleluia ia Iehova,

Ka makua o kakou, Haleluia me ke aloha, Me na leo ano hou — Haleluia na makua, Haleluia kamalii, Haleluia pu na kumu,

Na puali himeni,

Pule no na'lii, no na kahu, na kumu — na haumana, i naauao, &c.

NA NINAU A NA KUMU.

P 1. Ua paa ke aupuni ia wai ? Owai ke keiki e ae e imi ana i ke aupuni ? Ia Davida e ola ana, heaha ka hana a Adoniia ? I Na'Lii 1 : 5, 7, 9. A pehea oia i pakele ai i ka make ia wai ? p 50 — 53. A mahope o ko Davida make ana, imi hou Adoniia i ke aupuni, pehea kona imi ana ? heaha hoi kona hope ? mok. 2 : 13 — 25. Ma ka make ana o Adoniia, aohe mea keakea i ko Solomona alii ana, ua hoopaaia ke aupuni ia ia.

Owai pu me ia ? A ua aha ke Akua ia ia ?

P. 2 — 5 Owai ka i hooakoakoaia ma Gibeona ? Nui anei na luna ? I Oihana'lii 29 : 25 27 : 1. Mahea Gibeona ? Ma Beniamina, 5 paha mile mai ka akau o Ierusalema. No ke aha ka hele ana ilaila ? Ilaila ka halelewa, a me ke kuahu keleawe a wai i hana'i Puk. 27 : 1, 2. Mahea ka pahu berita ? Hele pinepine anei Solomona me na kanaka i Gibeona e hoomana i ke Akua ?

P 6. Heaha ka hana ma Gibeona ma keia akoakoa ana malaila ? I Na'Lii 3 : 4.

P 7. Owai ka i ikeia e Solomona ma ia po ? A heaha kana i lolelo ai ia ia ? Nana hoi I Na Lii 3 : 5, 6

P 8 — 10. Heaha ka Solomona i olele aku ai, a noi aku ai ? Ua aloha nui ke Akua ia wai ? A hoalii ia wai ? E haawi mai i ke aha ? no ke aha ? Ma owai la e hiki ai ke malama ia poe kanaka he nui loa ? Pehea mai Iakobo 1 : 5 ?

P 11 — 12 Pehea ke Akua i pane mai ai ia Solomona ? E hooko ana i kana noi a hooi aku ma ke aha ? a no ke aha ? Pehea Iesu ma Mat 7 : 7.

P 13 Hoi Solomona mai hea mai ? a i hea ? A noho aha malaila ?

P 14 — 15. Heaha ka Solomona i houluulu ai ? Ehia kaa ? Ehia hoohololio ? Mahea i waiho ai ? Hoolilo oia i ke kala, me ke gula me ke aha ka nui ? na laau aha kana i kanu ai ?

P 16 — 17. Heaha ka i kaiia mai ? mai hea mai ? ma ke aha ? Heaha ke kumu kuai no ke kaa hookahi, a no ka lio hookahi ? Pehea Kanawailua 17 : 16 ? Pehea hoi I Na Lii 4 : 26. Uuku paha na kaa kaua lio kana mamua, a makemake Solomona e hoomahuahua i like oia me na 'lii e ae o ka honua.

Mele. Robina Gula — mele 43.

E ku na koa pono, ka hiko ia oukou E naue i loaa Ierusalema hou ; Kena no Iesu la, a nana e alakai,

A lanakila no. Cho.— Nani, nani haleluia. E naue ae oukou.

3

Hoopili ia Iesu la, ia ia la e lelepau, E naue wiwo ole a kaua ikaika no, Hele mau imua a hiki ae oukou

I kahi malu mau. Cho — Nani, nani haleluia. &c.

NA NINAU A KE KAHU.

Na makua. Make Davida. Owai kona pani ? Owai kona makuahine ? Owai ka i keakea ia Solomona, a imi i huli ke aupuni ia ia ? Owai Adonia ? Ua like pu anei kona makuahine me ko Abesaloma ? Okoa anei ka makuahine o Solomona ? Hookahi no makuahine, elua ka makuahine ? Pono ole ea ka mare lehulehu. Ehia hoao ana o Adoniia e huli ke aupuni ia ia ? Ma ke aha i pau ai ka hoao mua ? ka hoao hope ? A make Adoniia, he mea hou anei e imi ana i ke aupuni ? A hoopaaia Solomona, heaha kana i hana'i me na luna, me na kanaka ? Hoouluulu oia ia lakou mahea ? a no keaha ?

Na keiki. Owai ke kanaka mua ? Owai ke kanaka ikaika loa ? owai ke kanaka naauao loa ? Nohea mai kona naauao ? ma ke aha i loaa'i ? Ma ke aha e loaa'i ka naauao ia oukou ? Ma ke noi wale no anei ? Hai mai i ka pauku hoopaa, ma Solomona 1.1 2 : 1 — 6.

Ke kula a pau. Hui mai Halelu 20 : 7. Heaha ka Solomona i hoonui ai ? Pehea la e hiki ai i na lii, na makua, na kahu, na kumu ke hooponopono i ka poe malalo iho o lakou ?

Mele — Him. 57 8 — 7 — 4. Leo.

1 Mele pono ia Iehova,

Hapai i kona inoa mau, Haku nani o ka lani, Oia no ke Akua mau,

E hoonani, Ia Iehova oia mau. 2 Nana no kakou i hana, Nana kakou i hanai,

Nana kakou i ao mai la, Nona kakou e ola'i ;

E hiilani

I ka Haku mana mau. Pule i loaa ka naauao, ka pono ke ola. HAAWINA KULA SABATI NO IULAI 16. 2 Oihana'lii 3 : 1 — 17. HAWAII.

MA KE KAUOHA.

OLELO KUKALA.

NO KA MEA, ma ka ae ana mai, a me ka apono ana mai o ka Ahaolelo o ko Makou Aupuni, ua hana makou he Kuikahi me Amerika Huipuia oia ke kumuhana Panailike, a oia Kuikahi ua Hooholoia, a kakau inoa ia e ko Makoa mau Luna Nui a me ka Luna Nui o Amerika Huipuia, ma ke Kulanakauhale o Wasinetona ? ma ka la 30 o Ianuari, 1875, a mahope o ka hoololi ia ana e na Aoao Elua penei ka heluhelu pakahi ana o na huaolelo o ua Kuikahi la :

O ke Aupuni o ko Amerika Huipuia, a me ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, no ka manao like e hoomau i ka noho hoa'loha ana e like hoi me ka mea i ikeia iloko o na makahiki i hala ae nei mawaena o na Aupuni a i elua, a i mea hoi e hoomahuahuaia ai ka noho Kalepa ana, nolaila, ua hooholo e hana i Kuikahi Panailike :

A no keia mea, ua kauia na mana kupono e ka Peresidena o Amerika Huipu ia maluna o Hamilton Fish, Kuhina o ko na Aina e, a o ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, ua kau aku i na mana like maluna o ka Mea Hanohano Elisha H. Allen, Lunakanawai Kiekie a Lunakanawai Kaulike o ke Aupuni, Hoa o ka Ahakukamalu, Elele Komisina Kuikawa o ka Moi no ke Aupuni o Amerika Huipuia, a me ka Mea Hanohano Henry A. P. Carter, Hoa o ka Ahakukamalu, Elele Komisina Kuikawa o ka Moi no Amerika Huipuia.

A o ua mau Komisina la, mahope o ka hoike ana i kekahi a me kekahi i ko lakou mau Palapala Hookohu, ua ikeia ua ku i ka pololei, nolaila, ua ae like ia na pauku mahope iho nei :

PAUKU I No na pono a me na pomaikai i haawi ia e ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, i hai ia iloko o ka Pauku mahope iho nei o keia Kuikahi, a i mea hoi e Panailike ai, nolaila, ke ae aku nei ke Aupuni o Amerika Huipuia, e ae ia na waiwai a pau i hai ia iloko o ka papa helu malalo iho nei, ina he mau waiwai ia i hooulu ia, i hana maoli ia, a mahi ia paha maloko o ko Hawaii Pae Aina, e hookomo aku iloko o na awa ku moku a pau o Amerika Huipuia me ke dute ole.

PAPA HELU.

Pia, Aila koli, na Maia, na Hua iwi, na Hua ai, maloo a maloo ole, i hana ia a hiki ke malama no ka manawa loihi, a hana ole ia paha pela. Na Ili Bipi, a me na Ili e ae i hooluu ole ia ; Laiki, Pulu. Na Hua kanu, na mea kanu, na laau ulu. Ko hauliuli, a me na ano e ae a pau i hoaiai ole ia, oia hoi na ano ko a pau i hooiliia aku mai na Pae Aina Hawaii, a i ikeia hoi ma na makeke o Kapalakiko, a me Potalana, ma ke ano he ko Hawaii ; kela ano keia ano malakeke i hana ia noloko mai o ka wai o ke Ko ; Aila Bipi :

PAUKU II. A, no ke kumu o na pono a me na pomaikai i haawiia e ke Aupuni Amerika Huipuia ma ka Pauku mamua ae o keia Kuikahi, a i mea hoi e Panailike ai, ke ae nei ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, i na waiwai a pau i hai ia maloko o ka papa helu mahope iho nei, ina he mau waiwai ia i hooulu ia, i hana ia, a mahi ia paha maloko o ke Aupuni o Amerika Huipuia, e hookomo ae iloko o na awa ku moku a pau o ko Hawaii Pae Aina, me ke dute ole.

PAPA HELU

Na Lako Mahiai ; Holoholona ; Bipi me ka Puaa Miko ; na io o kela a me keia ano i kopi ia a kopi ole ia ; Kamaa Buti a kamaa maoli : Huita, Bale, Kulina, Palaoa Huita, Palaoa Kulina, Barena ; a me na hua ai o kela a me keia ano ; na Uini-hapa ; Puna ; Puna eleele ; (Cement,) Waiu-bata ; Waiu-bata paa ; Aila Puaa ; Aila Bipi ; Dala i hoohee ole ia ; Lanahu ; na kaula o na ano a pau ; na Lako Moku, me ke ka ; kepau, (Pitch a me Rosin;) Wai hoomaloo pena ; i hoomaemae ia a hoomaemae ole ia paha ; Keleawe, a me na keleawe kapili moku ; Kui a me na Hao-poho ; Pulapula a me na mea i hanaia mai loko mai o ka pulupulu ; o na ano wai hooluu a pau, a i hooluu ole ia paha; na Hua ; Ia ; Io leho ; a me na mea ola e ae e noho ana maloko o ke kai, a me na mea i hana ia mai ia mau mea mai ; na Hua o na laau o na ano a pau ; Hua Iwi ; a me na mea ulu, maloo a maloo ole, i hana ia a hiki ke malama ia no ka manawa loihi, a ua hana ole ia paha pela ; na Lako Hao o na ano a pau ; na Ili Bipi ; na Ili Hulu ; na Ili holoholona o na ano a pau ; i hooluu ia, a hooluu ole ia paha. Hao apo pahu, a ma na kui hoopaa apo pahu. Na kui maoli o na ono a pau, mai ka nui a i ka liilii loa ; ka Hau ;

Hao a me ke Kila, a me na mea i hana ia mai loko mai o ia mau mea ; Ili hooluu ia. Na Papa a me na laau o na ano a pau, o ke ano poepoe, kalai ia, oloia a i hoomaemae ole ia ma ke ano okoa, a hapa paha. Na Puka Hale ; na Puka aniani ; a me na Puka Olepelepe ; na Eneginia Mahu ; o na ano a pau, a me na lako o ia ano, a me na apana ; Ota a me ka mauu maloo ; Pepa, a me na lako Palapala a me na Buke, a me na mea a pau i hana ia me ka pepa, a me ka pepa ame ka laau paha ; Aila Mahu : a me na aila hamo a hoomalamalama o na ano a pau. Na mea kanu, na Laau ulu, a me na hua kanu. Raiki ; Ko-paa i hoomaemae ia, a hoomaemae ole ia paha ; Paakai ; Kopa ; na apana a me na Poo Pahu ; Hulu Hipa, a me na mea i hana ia mai loko mai o ka hulu hipa, mawaho ae o na lole i humu ia ; na kaa no ka oihana mahiai, a me na kaa lawe ukana. Laau a me na mea i hana ia me ka laau, a i hana ia paha me ka laau a me ka metala, koe nae na lako hale i koli ia a i kahiko ia ; na Kaa Lealea ; na mea i ulana ia, a me na lako e ae o ia ano i ulana ia me na hulu hipa, pulupulu; Silika ; Lilina ; a o kekahi mau mea elua a oi ae paha o keia mau mea, aole nae na lole i humuhumu paa ia ; na Ili Kaa, a me na mea a pau i hana ia mai loko mai o ka ili i hooluu ia ; Pia lole : a me ka Baka, ma ke ano lau, a ua hana ia paha :

PAUKU III. I mea e hoomaopopo ia ai na mea i manao ia e hookomo aku ma na awa o Amerika Huipuia, a me na awa paha o ka Pae Aina Hawaii, me ka dute ole, malalo o na Pauku Akahi me Alua, o keia Kuikahi; he mau mea ia i ulu, i hana maali ia, a i mahi ia paha ; maloko o Amerika Huipuia a o ko Hawaii Pae Aina paha, e hooiaio ia malalo o na rula i kau ia i kela manawa keia manawa e na aupuni elua.

PAUKU IV. Aole no e kau ia kekahi dute no ka hooili ana aku mai ka Pae Aina Hawaii, a mai Amerika Huipuia paha, maluna o kekahi o na waiwai i manao ia e komo ana iloko o na awa o Amerika Huipuia a o ka Pae Aina Hawaii paha, me ka dute ole ; malalo o na Pauku Akahi a me Elua o keia Kuikahi. Ua ae ia ma ka aoao o ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, e like me ka loihi o ka hoopaa ia ana o keia Kuikahi, aole oia e hoolimalima a hoolilo aku ma ke ano e ae paha, a moraki aku paha i kekahi awa, awa ku moku, a wahi e ae o kona aupuni, a haawi paha i kekahi pono kuikawa a pomaikai e ae paha i kekahi aupuni e ae, aole hoi e hana i kekahi Kuikahi me kekahi aupuni e i loaa ai ia lakou ia mau pono, e pili ana i ka hookomo dute ole ana i kekahi o na waiwai i ae ia ma keia Kuikahi i ke Aupuni o Amerika Huipuia.

PAUKU V. E lilo keia Kuikahi i kanawai mai ka wa e apono ia ai, a hoolaha ia e ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, a i aponoia a hoolaha ia hoi e ke Aupuni o Amerika Huipuia, aole nae mamua o ka hooholo ia ana o ke kanawai e hooko ia ai e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. A ina i aponoia pela a ua haawi like ia hoi ka hooholo ana e na aoao elua, e like me ka Pauku VI., e hoomau ia ka paa ana o keia Kuikahi no na makahiki ehiku, mai ka la aku i hooholo mua ia ai ka hoopaa ana : a pela no ma ia hope aku a hala na mahina he umikumamalua mahope iho o ka hai ana mai o kekahi o na aoao elua i kona makemake e hoopau ; a ua hiki no hoi i kekahi o na aoao elua ke hai aku pela i ka pau ana o na makahiki ehiku i olelo ia a i kela me keia manawa paha ma ia hope aku.

PAUKU VI. E hooholo loa ia keia Kuikahi, a e haawi like ia ka hooholo ana, ma ke Kulanakauhale o Wasinetona iloko o na mahina he umikumamalua, mai keia la aku, a mamua ae ina he mea hiki.

A no ka oiaio, ua kau na Komisina o na aoao a i elua, i ko lakou mau inoa ma keia Kuikahi, a ua hoopaa i na sila o lakou pakahi.

Hana ia elua kope ma Wasinetona ma ka la kanakolu o Ianuari, ka makahiki o ko kakou Haku Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahikukumamalima.

(Sila) HAMILTON FISH, (Sila) ELISHA H. ALLEN, (Sila) HENRY A. P. CARTER.

A no ka mea o ua Kuikahi la me ia i hoololi ia ai na apono ia e makou ma ka la 17 o Aperila 1875 a me ka Mea Hanohano ka Peresidena o Amerika Huipuia ma ka la 31 o Mei 1875, a ua haawi like ia hoi ka hooholo ana e na aoao elua ma ke Kulanakauhale o Wasinetona ma ka la 3 o Iune 1875.

Nolaila ke kukala aku nei Makou ma ke akea i ua Kuikahi la, i mea e hookoia ai, a e malama ia ai i kela mea keia mea na Pauku a pau o ia Kuikahi, iloko o ko Makou Aupuni.

A e lilo ua Kuikahi la i Kanawai i ka wa e loheia mai ai ua hana ke Aupuni o Amerika Huipuia i na kanawai e hooko ia ai ua Kuikahi la.

I hoike no keia, ke kau nei Makou i ko Makou lima, a ua kauoha aku e kau ia ke Sila Nui o ko Makou Aupuni i keia la 17 o Iune, M. H. 1876. KALAKAUA R.

Na ka Moi.

W. L. GREEN,

Kuhina o ko na Aina e.

" Ua haawiia mai."

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—

I kuu ike ana iho i keia mau olelo, ma ka W P R mau haimanao ma kou mau kolamu o ka aoao eha, o ka la 10 o Iune i hala aenei, nalu iho la au, ina o ka oiaio maoli ia o ka W P R manao o ka haawi ana mai o Kamehameha V. i ke Kumukanawai e ku nei, a i ole, he ano hookomolamola paha, i mea e hoopaa iho ai ka lehulehu i keia Kumukanawai e ku nei. Ua akaka ua lawe o W P R i ka aoao o ke Kumukanawai e ku nei a Kamehameha V, i haawi mai ai ia kakou, wahi ana, aka, ia'e hoi, i onou ia mai e ale ka lahui holookoa i ka huaale o ka awaawa o kona mau manao anunu a makee hoi.

Ua maopopo, ua haiki ka manao o ka Moi Kamehameha V. i kona wa i kukulu ai i keia Kumukanawai ana i haawi mai ai onou mai wahi a'u, a ua kohu me na kiko hapala ke Kumukanawai ana i haawi mai ai mai ka mua a ka hope. " Hapala ke kea na ka ele ka ai."

Aia hoi iloko o na olelo kamolamola hoomalae a W P R e oku ae ana na opuupuu liilii o kona pee malalo o ka malu o na lau ohai o ka hoopilimeaai, mania iho la i ke kula wela a ka la, moe koke no i ke kula o Kokoloea, a hoea ae la na olelo pilikia, e hoino ana ia G W Pilipo a me E Preston, a haalele i ke kahua oiaio o ka pono a me ka pono ole o ke koho ana o na Kuhina e like me ke Kumukanawai e ku nei.

Aole au he hoa aloha maikai no G W P ; aka, he launa aku no a launa mai, a ina no oia he kanaka waiwai a he hune paha, aole ia me a'u, aka, o ke kahua a me ke kumu o ka Olelo Hooholo a ka Lunamakaainana o Kona Akau, he kumu pono kana i hapai ai ; aka, ua hawawa nae ke alakai ana. No ka mea, ua hoopukaia ka Olelo Hooholo ma ke ano hoouluulu i na Kuhina ma ko lakou ano Kuhina, aole ma ke kulana a me ke kahua o ka hana ; e hanaia e G W P ma a me ka poe e koo ana i ka Olelo Hooholo ma ke ano ninau me ka oluolu, e hooiaio iho auanei ka lehulehu o ka poe naauao a pau, ua hewa io ia kahua " o ke koho ana o na Kuhina," alaila, hoololi ia ke Kumukanawai ma ia ano, ina la ua hiki ; aka, ua hele aku lakou ma ke ano hoopiipii akamai a me ke ano lili, aia hoi ua kuia mai la lakou e ka lehulehu o loko o ka hale i ae i ke kahua o ka Olelo Hooholo, aole nae i ke Kumukanawai.

A heaha la hoi, ua hala aku la ia, a ua make ka Olelo Hooholo a G W P i hapai ai, aka, ua make anei ke kahua o ia Olelo Hooholo ? Aole loa, e aai mau ana no ia a hiki i ka hopena, i ka wa e haalele ai na poe noonoo i ka hoopilimeaai, a ike maoli iho kela a me keia, e like me a'u e ike nei, ua hewa ka noho ana o na Kuhina me ke koho ma ke ano alii, maloko o ka Hale Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni, aole ma ke kokua ana o W P R i ka aoao o na Kuhina a oia ka mea i pono ai ke Kumukanawai, aole loa. Ua pono na Kuhina no

ke komo ana oia mau huaolelo maloko o ke Kumukanawai, e hoomana ana ia lakou he kuleana noho ma ke ano alii, aole nae

oia ke kumu i lilo ai i pono, oiai, ua onou ia ke Kumukanawai, e ale ka Lahui Kuokoa o Hawaii, ina no ua pono, a hewa paha, oia iho la no, a o keia onou ia ana ke kumu i hewa ai, a lilo ai i mea ole na paio ana a pau e kue mai ana i keia.

Ma keia onou ana, ua hoolilo iho o Kamehameha V. i ka poe a pau i hoohiki malalo o keia Kumukanawai, i poe kauwa no kona manao anunu, a hookiekie, a ma keia onou ia ana no hoi, e ike pakahi iho ai kela a me keia. Ua hoonoho kauwa kuapaa ia ka lunaikehala, a me ka noho kuokoa ana o ka manao o kela kanaka keia kanaka, mai ka Moi iluna, a kona mau makaainana mai Hawaii a Kauai. E aho ka paa ana o ke kino i ka hao, ka wela ana o na io i ke ahi, a me ka hoolehu ana i na iwi maloo, mamua o keia pilihua hookaumaha, o ka onou ia ana mai o kakou e ale i keia Kumukanawai kapakahi

No keia onou ia no, i kanalua ai keia Moi e noho mai nei i ka Noho Alii i ka hoohiki ana malalo o keia Kumukanawai i ka la mua o kona koho ia ana. Ua ike oia aohe keia he Kumukanawai i haawiia me ka manao maikai, e ka Moi Kamehameha V., a ua ike mua no hoi oia, e ala mau mai ana no na kuee, a me na ake ana e hoololi i kela a me keia manawa i loko o kona au o ka Noho Alii ana. Nolaila, i ka la mua o kona koho ia ana, ua hoole oia i ka hoohiki i ke Kumukanawai, me ka manao e kahea hou i na makaainana, e akoakoa a e hana hou i kekahi Kumukanawai me ia, a ua paa oia a hiki i kekahi la ae, iloko o ke alu o na'lii e hoohiki, a me na Luna Nui o na aupuni o ko na aina e, a me ka ooloku o kekahi hapa o kona mau makaainana. Ua hoohiki iho la oia, aole nae me ka manao maikai, aka, me ke kanalua no, a o ka maluhia o ke aupuni wale no kana mea i makemake ai. Ina aole he mau hoohaunaele ana, alaila, ua maopopo, ua keehi io no keia Moi i keia Kumukanawai e like me ka hana a kona mau mua.

Aka, o kona hoohiki ana, aole ia he mea paa, no ka mea, ua uhai kela a me keia hoa i hoohiki ai malalo o keia Kumukanawai, i kela la a me keia la o kona noho ana i hoa no ka Hale, a ina e paa ole i ka poe kau Kanawai, e paa ana no anei i ka Moi ? He ninau keia e palaha ai na umauma o ka poe kau Kanawai, a he koolaau ka pololei oia kuahanunu.

O ka Lunamakaainana Hanohano o Honolulu ka Lunamakaainana no a'u i kue ai i kona koho balota ana, oia o E Lilikalani, oia ka mea i hoopuka i kekahi Olelo Hooholo, a'u i kokua nui loa ai. Ua make ako la no nae ia, aka, o ke kahua o ka hana, aole e make ana. E hoololi ia keia Kumukanawai i pono ai, a o ke ano o ka hoololi ana, he hoolala okoa ana no ia, a i wa okoa no'u e kamailio hou ai, ke lokahi hoi ka manao o ka lehulehu ma keia mea, a ina aole, alaila, mai noho kakou a kamailio hou no ke Kumukanawai, a no kona mau kina, a e hookuu aku i ko kakou noho e like me ka mea e hana ia mai ana.

W. KA.

KA HUNT'S LAAU OLA

(HUNT'S REMEDY)

HE LAAU LAPAAU HOU, MAI AMERIKA MAI !

He Laau Maikai keia no

Na mai pehu o ka opu,

Na mai o ka puupaa a me ka opu mimi,

Mimi-paa, Mimi-eha, Mimi-helelei,

Ka lepo gravel iloko o ka opu-mimi,

Ka mana ole, kapalili, hui ono ole ka ai.

Na Mai Wahine,

NAWALIWALI O KE KINO,

LEPO ULA ILOKO O KA WAI MIMI,

MANOANOA PAHA KA WAI E like me keokeo o ka huamoa,

Like paha me na kaula silika keokeo, eleele, lenalena paha ; a i ole ua like paha me

ka lepo i anaiia i na iwi keokeo, a i ka mimi ana, ua wela oioi ka

mai, me ka eha nui o ke kikala a me ka puhaka.

HE NUI NA HOIKE e ola nei, ka poe i loohia i keia mau mai i haiia maluna ae,

ua pau lakou i ke ola maikai, no ka inu ana i ka

HUNT LAAU OLA. ("HUNT REMEDY)!"

UA HAAWI mua ia keia laau, e kekahi kahuna lapaau naauao, i ke kanaka mai

pehu o ka opu, e noho ana me ka ohana a Mr. Hunt ; John Hunt kona inoa, he 45 kona

mau makahiki, he kanaka nui poepoe, ua loohia i ka mai pehu. Ua haawiia kela me

keia laau no keia mai, aole nae oluolu ; ua mahuahua mau kona pilikia, ua pau loa ke

kino a me na wawae i ka pehu ; ua kokoke paa loa ka mimi ; kokoke pau loa ka hanu

ana ; a ua mahuahua loa ka wai iloko o ke kino. Aole hiki iaia ke moe ilalo ma ka

moe, nolaila, ua noho wale no iluna i ka po a me ke ao. Pela mau kona popilikia a hi-

ki i kona hoao ana i keia laau, a ke kahuna i kuhikuhi mai ai. A i kona inu ana i ke-

ia laau, ua hoomaka koke ka oluolu. Ua paipai koke ia ka puupaa i ka laua oihana ;

ua puka hou ka wai mimi a nui wale ; ua emi koke mai la ka pehu o na waewae ; a ua

oluolu hou ke ake-mama i ka hanu ana ; ua oluolu a maikai ka io o na lala, a e hoi nui

mai ana ke ola maikai, alaila, me ke kuhihewa, ua waiho oia i ka laau i kekahi mau

la. Ua pono ole nae ka waiho ana ia manawa, no ka mea, aole i ola io maoli kona mai

pehu. Ua molowa hou na puupaa i ka laua oihana, a ua mahuahua hou ka wai iloko o

ka opu, a ua popilikia hou e like me mamua. Alaila, ua inu hou oia i ua laau la, a ma

ka hoomanawanui ana, ua lanakila hou auanei maluna o ka mai, a ua ola io maoli, a

ua hoomaka hou oia i kana oihana mawaho o ka hale.

Oia ka lapaau mua ana me keia laau ; a mai ia wa mai, (he 25 makahiki) ua ha-

hanaia keia laau e like me ka hana ana o Mr. Hunt, a ua haawi na kahuna lapaau i ke-

ia laau i ka poe mai pehu a me na mai like.

Mai ia manawa mai, ua ikeia, e mahaloia hoi keia laau, mai o a o, e na kana-

ka, a ua inu ia hoi ma ke ao ana a me ke ao ole ana mai o na kahuna lapaau ; oia ka

mea i hoola mai i na kanaka he nui, ka poe pilikia i ka mai pehu, a kokoke i ka make.

Na kuhikuhi no ka inu ana :

E INU I KE PUNA TI PIHA, a hala na hora 4, alaila, e inu hou. E mahuahua

liilii nae a hiki i elua puna ti piha — a hiki hoi auanei i puna nui piha.

NO KE KEIKI hookahi makahiki a hiki i na makahiki eono, e haawi 5 kulu, a hi-

ki i na kulu 20 ; eha hora nae mawaena o ka haawi ana.

KUMUKUAI, he - - $1.50 no ka omole.

DILLINGHAM & CO.,

748 3m 761 Na Agena no ka Pae Aina Hawaii.