Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 29, 15 July 1876 — Page 4
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
When we all get home to glory,
Royal Diadem. p. 17.
1 Ole make e pauaho
Ke paapu na mea hoao ;
Noi aku ia Iesu la
E kokua, a koo mau.
Cho.— Aia hiki i ka nani,
Aia hiki i ka nani,
Aia hiki i ka nani,
Mau ko kakou hoomaikai.
2 Ole make e pauaho
Ke alai ka po a pau,
Lanakila ia Iesu la,
Oia me kakou a mau.
Cho.— Aia hiki i ka nani, &c.
3 Ole make e pauaho
Ke kau mai na ouli po,
Ina pule i ke Akua
Hee ka pouli a kaao.
Cho.— Aia hiki i ka nani, &c.
4 Uoki, ea, ka pauaho,
Ahonui, hana mau,
Pili mau la ia Iesu la,
A hoolana ka manao.
Cho.— Aia hiki i ka nani, &c.
Hawaii
HAAWINA KULA SABATI
[HOOPONOPONOIA E REV. LAIANA.]
Ka Hapaha Ekolu. HELU 4 — SABATI, IULAI 23, 1876.
Kumuhana.— KA HOOLAA ANA I KA LUAKINI.
Pauku Baibala.— I Na'Lii 8 ; 5 — 21.
5 A o Solomona ke alii, a o ke anaina a pau o ka Iseraela i akoakoa mai i ona la, me ia pu lakou imua o ka pahuberita, e kaumaha ana i na hipa a me na bipi kauo, aole i haiia aole e hiki ke heluia no ka lehulehu.
6 A na na kahuna i hookomo i ka pahu berita o Iehova i kona wahi, i kahi i olelo ia o ka hale, o kahi hoano loa, malalo ae o na eheu o na keruba.
7 No ka mea, ua hohola na keruba i na eheu elua maluna o kahi o ka pahuberita, a uhi iho la na keruba i ka pahuberita, a me kona mau laau auamo maluna ae.
8 Unuhi ae la lakou i na laau auamo, i ikeia na poo o na laau auamo mai ka mea hoano mai ma ka mua o kahi e olelo ai ; aole laua i ikeia mawaho mai, a malaila no laua a hiki i keia la.
9 Aohe mea maloko o ka pahuberita, o na papa pohaku elua wale no a Mose i hahao ai ilaila ma Horeba, kahi i hana'i o Iehova i ka berita me na mamo a Iseraela i ko lakou puka ana mai, mai ka aina mai o Aigupita.
10 Eia kekahi, i ka puka ana mai o na kahuna mailoko mai o kahi hoano, piha ae la i ke ao ka hale o Iehova ;
11 Aole i hiki i na kahuna ke ku e lawelawe, no ke ao ; no ka mea, ua piha ko Iehova hale i ka nani o Iehova.
12 Alaila olelo aela Solomona, Ua olelo mai o Iehova e noho oia iloko o ka pouli loa.
13 Ua hana io ae nei no wau i hale e noho ai nou, kahi kuonoono nou e noho mau loa'i.
14 Haliu mai la ke alii i kona maka ; a hoomaikai mai i ke anaina a pau o ka Iseraela, e kii ana no hoi ke anaina a pau o ka Iseraela ;
15 I aku la hoi oia, E hooomaikaiia'ku o Iehova ke Akua o ka Iseraela, ka mea nana i olelo mai me kona waha ia Davida i o'u makuakane, a ua hooko mai nei me kona lima, i ka i ana mai,
16 Mai ka la mai i lawe mai ai au i ko'u poe kanaka ka Iseraela mailoko mai o Aigupita, aole au i koho ae i kulanakauhale no loko mai o na ohana a pau o ka Iseraela e kukulu i ka hale e noho ai ko'u inoa maloko ; aka, ua koho no au ia Davida i luna no ko'u lahuikanaka Iseraela.
17 A iloko iho no o ka naau o Davida ko'u makuakake ka manao e kukulu i ka hale no ka inoa o Iehova ke Akua o ka Iseraela.
18 A olelo mai la hoi o Iehova ia Davida ko'u makuakane, No ka mea, maloko aku no o kou naau e kukulu i hale no ko'u inoa, he pono oe i kou manao ana pela iloko ou.
19 Aka, aole e kukulu mai i ka hale : o kau keiki nae, ka mea e puka mai, mailoko mai o kou mau puhaka, oia ke kukulu mai i ka hale no ko'u inoa.
20 A ua hooko mai nei no Iehova i ka olelo ana i olelo mai ai, a ua ku ae nei au ma kahi o Davida ko'u makuakane, a ke noho nei au ma ka noho alii o ka Iseraela e like me ka Iehova olelo hoopomaikai, a ua kukulu ae nei au i ka hale no ka inoa o Iehova ke Akua o ka Iseraela.
21 A hana aku no wau i wahi no ka pahuberita, maloko olaila ka berita o Iehova ana i hana'i me ko makou mau kupuna, i kona lawe ana mai ia lakou mailoko mai o ka aina o Aigupita. Pauku hoopaa, p. 15. Mele — Him. 59. 6 — 8, Leo.
I E mele i ke 'Lii,
Na leo, na naau,
I kona aloha e,
Me kona mana pu,
Hoolaha nui oli ae
I kona lokomaikai.
2 E komo oli mai
I kona hale nei,
Na ia la i hana'e
Kakou a hanai mai —
A ma na aina, ma na kai,
E holo kona kanawai.
Pule no na luakini e hoolaaia 'na a no na anaina hoomana, a no na Kula Sabati.
Na ninau a na kumu.
Ma ka haawina o kela Sabati, ua ikeia ka makaukau o ka luakini no ka hoolaaia ana. Heaha na hana mahope iho ? 1 Ka hoakoakoa ana o Solomona i na lunakahiko, na poo ohana, na haku, &c. ma Ierusalema. 2 Ka lawe ana i ka pahuberita mai Ziona a Moria. 3 Ka hoomakaukau ana no ka malama i ka ahaaina kauhalelewa. Ma ka malama ehia ia ? Owai ka inoa o ia malama ? Pehea ka loihi ? Heaha hoi ka hana ? Oihanakahuna 23 ; 34 — 43. 2 Oihana'lii 7 ; 8.
P 5. Heaha ka hana ? Heaha na mea hiki ole ke heluia ?
P 6. Mahea kahi hoano loa ? Heaha kai hookomoia ilaila ? Malalo ae o ke aha ? Nawai i hookomo ? No ke aha ? 2 Sam. 16 ; 17. Puk. 26 ; 33, 34.
P 7. Na ke aha i hohola i na eheu, a uhi i ka pahuberita me kona mau laau auamo ?
P 8. Heaha ka hana i na laau auamo ? I ikeia ke aha ? Mai hea mai ? Mahea i ike oleia'i ? Malaila na auamo a hiki ihea ? Heaha ke ano ?
P 9. Heaha ka iloko o ka pahuberita ? Puk. 25 ; 21. Kan. 10 ; 2. Heb. 9 ; 4. Mahea i hana mua ia'i ? Puk. 34 ; 27, 28. 40 ; 20. Kan. 4 ; 12.
P 10, 11. Piha ka hale i ke aha ? I ka manawa hea ? He ao aha keia ? Puk. 40 ; 34, 35. Heaha ka nani o Iehova ?
P 12, 13. Heaha ka Solomona i olelo ai ? Mahea ia olelo a Iehova ? Oihk, 16 ; 2. Halelu 18 ; 11. 97 ; 2. Heaha kana i hana'i no Iehova ? Ua hooko pau loa ia anei ?
P 14 — 21. Hai mai i na mea iloko o keia mau pauku ?
1 Ko Solomona hoomaikai ana i ke aha ? E aha ana lakou ?
2 Kona hai ana i na olelo a ke Akua i hoopuka mai ai no ka hale ona ; heaha ia mau olelo ?
No wai ka manao mua e kukulu i hale no Iehova ? No ke aha i ae ole ia'i ia Davida e hana i hale ? Nawai e hana ? Ua hookoia anei ia olelo ? Heaha ka Solomona i hana'i ?
Mele — Him. 407. 8 — 7. Leo.
1 Nani loa kou kauhale,
E Iehova kuu Moi,
Iini wale kuu uhane,
Me ke 'Lii e noho ai.
2 Pomaikai kou mau haipule
Ma kou hale malu nei,
Nui ko lakou mahalo
I kou lokomaikai mai.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua.— Owai ka ahaaina nui ma ka malama ehiku ? Owai kona inoa ? Pehea ka loihi ? Heaha hoi ke ano ? E hoomakaukau ana o Solomona e aha ma ia mau la ? Ma ka hana aha i ikaika loa'i o Solomona ?
Na keiki.— He alii aha o Solomona ? He alii naauao loa. He alii hoomana ia Iehova, a ikaika loa i ka hana ana i luakini nani loa nona. Owai ka poe kupono ke kapa ia he poe mamo nana ? Na keiki naaupo anei ? A hoomana ole ia Iehova ? A hoowahawaha i ka luakini ? A haalele pinepine i na halawai ? Heaha kai laweia a waihoia iloko o kahi hoano loa o ka luakini ? Heaha maloko o ka pahuberita ? Ehia papa kanawai ? Ke kanawai ehia kai pili ia oukou ? Mahea ko oukou pahuberita ? Ua paa anei na kanawai he umi iloko ?
Ke Kula a pau.— He alii aloha o Solomona, minamina anei oia i ke dala, i ke gula.he nui wale i lilo i ka luakini ? Kapa anei oia ia Iehova he Akua puni dala, hoopau wale i ke dala ma ka luakini, &c. ? Ua ikeia anei kekahi alii e kapa ana i ko kakou Akua, he Akua hoopau dala ma na luakini ? Pono anei ia kakou ke minamina i ke dala i lilo i na luakini, i na kokua mahinahou, &c. ?
Mele.— Him. 404. 8. Leo.
1 He pono no kakou maanei
Me Iesu pu e noho ai,
A lilo ko kakou naau
I luakini nona mau.
2 E komo mai, e Iesu e,
Iloko o ka hale nei ;
E noho mai a launa pu
I pomaikai mau ai makou.
Pule a hookuu aku. Haawina no Iulai 30. I Na'Lii 8 ; 23 — 30.
E oluolu oe e hookomo iho i keia wahi mea hou mea kaumaha ma ka apana o Keokea, Kailua, Maui, ua nalowale kekahi luahine, he makuahine no maua, la 26 iho nei oia ka Poakahi, oia ka la i pii ai i kuahiwi me ko'u ike ole i kona pii ana i kuahiwi. Ua ala e au i kakahiaka nui hele au i ka halawai ; i kuu hoi ana mai a ninau ana i na keiki o ka hale o makou auhea o Kamai (w) ? Ua pii i ke ka uala i kuahiwi. Ua kali au mai ka Poakahi oia ka la 26 o Iune oia he 11 la o kona nalowale ana aole i loaa kona kino lepo a hiki i keia la au e kakau aku nei. Ua huli makou, ua loaa kahi i moe ai : e waiho ana no ka huluhulu moe a me ke kihei kukaenalo a me kona mau poao i hele pu ai, aole kona lepo, nolaila ke noho nei au me ke kaumaha nona a me kona ohana. J KAMAEELE.
Hoike a na Komite kula o ka Apana o Kona Oahu nei.
I ka Mea Hanohano J. Mott Smith, Peresidena o ka Papa Hoonaauao no ka manawa. Me ka mahalo.
O makou o ke Komite i kohoia no ka nana ana i ka hoike o na kula la o ke aupuni ma ka Apana o Kona mokupuni Oahu. Ke waiho haahaa aku nei makou i ka makou Hoike imua ou a me ka Papa Hoonaauao.
Eha la ko makou nana ana i ka Hoike o keia mau Kula he 19, me 21 mau Kumu a me na hope kumu a me 663 haumana.
Ma ka Poakahi la 26 o Iune 1876, ma ka Halepule ma Kamoiliili, ua hoikeia na kula 6. Kula o Wailupe, o Nauele ke Kumu, he 23 haumana, 11 keiki k., 13 kaikamahine ; Kula o Kamoiliili, o D. A. Kaiole ke Kumu, 50 haumana, 23 keiki k., 27 kaikamahine ; Kula o Waikiki-kai, o S Anapu ke kumu, he 60 haumana, 27 keiki k., a he 33 kaikamahine ; Kula o Makiki, o Nohona ke kumu, 17 haumana, he 15 keiki k., 2 Kaikamahine ; Kula o Manoa, o Kamokuiki ke kumu, he 19 haumana, 14 keiki k. 5 kaikamahine. Huina 6 kumu, he 193 mau haumana.
Ma ka Poalua la 27 o Iune 1876 ma ka luakini o Kawaiahao, ua hoikeia na kula elima ; Kula o Moanalua 1, o J Hao ke kumu, he 15 haumana, 8 keiki k., 7 kaikamahine ; Kula o Moanalua 2, o J Nahoku ke kumu, he 18 haumana, 7 keiki k., a me 11 kaikamahine ; Kula o Kalihi-kai, o D. W. P. Kahananui ke kumu nui, a me ke kokua, 39 haumana, 30 keiki K, 9 kaikamahine ; Kula o Kalihi-uka o Kuamoo ke kumu, he 17 haumana, 9 keiki k, 8 kaikamahine ; Kula o Kapalama, o M. Wahinepio ke kumu, he 40 haumana, 22 keiki k 18 kaikamahine. Huina 6 kumu 129 haumana.
Ma ka Poakolu la 28 o Iune, 1876 ma ka luakini o Kawaiahao, ua hoikeia na kula eha. Kula o Roma k o Lapilio ke kumu, he 52 haumanu, he keikikane wale no, a o Vitori ke kokua ; Kula o Roma w, o Kiritina ke kumu, a o Pele ke kokua, he 102 haumana, he kaikamahine wale no ; Kula o Maemae, o Lota ke kumu, he 21 haumana, 14 keiki k, 7 kaikamahine. Kula o Kamakela, Kahuna ke kumu, he 30 kaikamahine. Huina 6 kumu 205 haumana.
Ma ka Poaha Iune 29, ma ka luakini o Kawaiahao, ua hoikeia na kula eha. Kula o Kaumakapili, o Elama ke kumu nui, o Kahaleluhi ke kokua, he 59 haumana, he keikikane wale no ; Kula o Kawaiahao k, o S. P. Kumalaa, 30 haumana, he keikikane wale no ; Kula o Kawaiahao w, o Ane Lota ke kumu, he 22 haumana, he kaikamahine wale no ; Kula o Pauoa, o Kaaumoana ke kumu, he 25 haumana, 15 keiki k, 10 kaikamahine. Huina, 5 kumu 136 haumana.
O ka huina pau o na la eha, i ikeia e ke Komite 663 haumana, 350 keiki k, 313 kaikamahine i hiki mai.
I ka nana ana o ke Komite i ke kulana o na kula iloko o keia makahiki, ua holo mua no na kula me ka eleu, ma ka nui o na palapala kula.
Ma ka heluhelu, ke ki nui o ka ike, ua ano like ka makaukau a me ka eleu o na kula a pau, e like me na rula o ke Ao-heluhelu ; aka, hookahi wale no wahi mea a ke Komite i kanalua, o ke ano-e o ka leo i ka heluhelu ana, mamuli o na rula o ka Buke Ao-heluhelu, ua hoopii ia ka leo iluna, me he ano hoopuiwa la ; ua ano e ka leo mai ka leo Hawaii ponoi ae. Ua kahaha no ka Hawaii ponoi i keia ano leo iloko o na kula la o ke aupuni, ma ka heluhelu ana. Aole no i lawe na keiki i keia leo, ma ko lakou kamailio ana, a ma ka ohana hoi, no ka mea, aole ia o ko Hawaii nei leo, ka hoopuiwa, a me ka hoopii nui ma kauwahi. He ano kaulike ka leo Hawaii.
Ma na mea helu, ua holomua no na kula, a ua naue like imua, e like me ke alakai ana a ka Buke Alakai Kumu. Ua nui ka hooluhiluhi ana iloko o na mea helu, he mea ole nae ia i na haumana, ua paanaau pono, ma ka helu palua, pakolu, paha ana, pii iluna, a iho i lalo, me ka pualu like o na keiki. Hookahi wale no wahi kina a ke Komite i ike ai, oia no ka paanaau ole o ke Alualua i ka nui o na kula, ua hoopalaleha ia na kula ma keia lala kamahele o ka naauao, ke ki o na mea helu. He mea pono e makia ia keia mea nui iloko o na keiki, e lilo ia i mea hu iloko o na keiki, e hoohu ae ai i ka ike mea helu a pau. Ma keia nana ana, iloko o na mea helu, ua maopopo ke ka-wa loa, mai ka Helunaau a ka Alimatika, aole i hiki pono i ka poe i huli ka Helunaau, ke komo pono iloko o ka Alimatika ; nolaila, he mea pono paha e pai hou ia kekahi wahi Buke Helu hou, kupono mawaena o ka Helunaau a me ka Alimatika.
No ke kakaulima, i ka nana ana i na kula ma keia lala nui o ka ike, ua maopopo, aole i manao nui ia keia ike e na kumu, no ka mea, aole maemae na hua ma ka papa eleele, a me na papapohaku, a me ke kanana (o kekahi kula hookahi,) aole no hoi i alakai ia ma ke kakaulima maluna o ke kalana, ke kihapai ponoi o ka ike kakaulima. He mea nui a waiwai loa keia e pono ai ka lahui, a me ka ohana, ma ka launa leta ana, a me ka malama ana i na mea hoonaauao ma na Buke hoonaauao. He mea pono e ao nuiia keia lala nui o ka ike ma na kula, a maikai pono na hua, e like me na hua pai ma na Buke kakaulima. E ao pono ia hoi me ke Aokiko, a maopopo pono ke ano o na kiko, a me kahi kupono e hookomo ai i na kiko, i maopopo pono ka manao o ka mea nana i kakau, i ka poe nana e heluhelu. Ua holo no na kula ma ka paanaau i ke Aokiko, koe nae ke komo pono o ke ako iloko o lakou. Aole anei he pono e pai hou ia kekahi buke e like me ka Piliolelo, e kokua ana i ke Aokiko, i maopopo pono ke ano o na mea a pau ma ke kakau ana, a me ka heluhelu ana ?
No na mele,— Himeni. Ua nui na mele i himeniia e na kula, ma ke alakai ana a na kumu himeni elua, a me kekahi mau kumu kula maoli. Ua hauoli nui ke Komite i ka lohe ana i na leo le-a a nahenahe o na keiki ma na mele ; Ua mahalo nui no hoi ke Komite i na kumu himeni, i ka hookomo ole ana i na mele hooipoipo iloko o na kula. He mea ia e kinai aku ai i na mele haumia a pelapela e laha nui nei iloko o ka lahui. Ua haohao nae ke Komite i ke ao oleia o na kanawai o ka Himeni. He mea pono paha e hoohuiia na haumana i naauao ae, ma kahi hookahi e ao ai i ke kanawai o ka Himeni, i hookahi la iloko o ka pule.
O na mea hanalima mikioi kekahi i ike ia ma keia hoike ana, ma na kula o Roma w, a me Kamakela. Ua nani maoli na mea i ulunaia, na lihilihi, na mea pale i pukukui, a me ke kihei apana. Ua haawiia ka hua o ia hana mikiala a noeau a na kaikamahine o ke kulo o Roma w, imua o ke akea. He mea nuiia e pono ai na kaikamahine, i mea e hiki ai ke hoomaemae a kuonoono i na hana, a i ole hoi e hoolaau mau i ke dala a na makua. Pomaikai na kula kaikamahine, ke lawa na kula i na kumu wahine o ia ano. Ua lawa no keia ike iloko o na kula ohana e noho nei, aole piha e emo a lako na kula kaikamahine i na kumu o ia ano.
Ua manao makou, o kekahi kumu paha o keia holomua, a holo like o na kula o keia Apana, no ka mikioi o ke koho ana o ka Lunakula, i hope nona, i ka mea i maamaalea i ka naauao a me na Buke Kumu o ka naauao ma na kula haole. E pono e hoomau oia ma ia hana, lilio oia i makua alakai no na keiki ma keia hope aku.
A no, mamua o ko makou hoopau ana i ka makou hoike, e waiho aku ana makou i wahi kumu hoohoihoi hou i na kumu, na makua a me na haumana. E kukulu hou ia i anuu hou mawaena o na kula la o ke aupuni a me ke kula nui o Lahainaluna, oia hoi, e hoala ia i mau kula wae kahi e ao ia, i ka poe i waeia mai na papa ekahi mai o na kula o ka Apana, a o ka mokupuni paha, a malaila e aoia'i na Buke kiekie ae, malaila hoi e haawiia kekahi makana e like me ka nui o na haumana o kekahi kula i komo i na kula wae.
Ke hooki nei makou i ka makou hoike, me ka mahalo a me ka hoomaikai i ka Lunakula, kona hope, a me na kumu, a me ka Papa Hoonaauao ka Puuwai o ka naauao.
Komite { M. KUAEA.
{ A. KALAULI.
{ B W. KAWAINUI.
Honolulu, Iune 30 1876
He manao pane i ka Lahui Hawaii.
[Koena mai kela pule mai.]
Eia kekahi mau manao, alaila pau keia kamailio no ka olelo hooholo a ke'lii Kiaaina o Maui,
1 E hoaponoia anei ka olelo hooholo no ke Kuikahi, i mea e hookoia'i ka makemake o ka poe Hoohui Aupuni ? Aole. No'u iho, a no ko'u noho a na makaainana o Kona Akau i hoonoho mai ai ia'u — Aole, aole loa au e hoapono ia mea.
2 E hoapono anei i ke Kuikahi i mea e hookoia'i ka makemake o ka poe haawi aina ? Aole. Me ka Puuwai o ke kanaka Hawaii Oiaio, a me ke aloha oiaio no kona aina, a me kona lahui, a me ka mamina i mau ko Hawaii noho Aupuni Kuokoa ana, ke hoole nei au, ke hoole paa nei i ka hoapono aku.
3 E hoapono aku anei i ke Kuikahi, i mea e ala mai ai i auhau kuloko koikoi ? Aole. E nana i na olelo hoakaka a ke Kuhina Waiwai. Maluna o ka lehulehu ia mau auhau, aole e hiki ke hooleia ia mau mea — He mau mea keia e hoopihapiha ai i ka puu dala nui e haule ana malalo o keia kuikahi. E hiki anei ia'u ke hoapono i mea e hookaumaha ia ai ka lehulehu ? Aole.
4 E hoapono aku anei i ke Kuikahi, i kumu e hoohihia ai i ko kakou aupuni me na aupuni e noho makamaka nei me kakou ? Ua lawa kakou na kakou kela pakui a ka Aha Senati o Amerika, a maia mea, ua kue aku la kakou, i ka kakou mau Aelike me na aupani e noho Kuikahi nei me kakou. E hiki anei i kekahi keiki Hawaii oiaio, ke ae aku i kahi mea e loaa ai he hihia no kona aina a me hai ? Me ka huaolelo maopopo, a me ka hookamani ole ; Aole, aole loa au e hoapono ana i ke Kuikahi o keia ano.
5 E hoapono anei i ke Kuikahi, ka mea i hoole maopopoia mai e na Kuhina, aole mana o ka Ahaolelo e kamailio no keia kuikahi ? I ka hoapono ana o ka hapanui o ka Ahaolelo, ua like oia me ka makapo i ike ole i kona alanui e hele ai ; a ua like hoi ka hana a na Kuhina, me ka mea e ai ana i kona luai iho.
6 E hoapono anei i kela Kuikahi, i mea e koi mai ai i puu dala nui e haawi aku no ka lawe ana mai i na Pake Lima Hana, e hoonele ai i na kanaka Hawaii i na hana. No'u iho, a ma ka inoa o ka hanohano o ka Apana o Kona Akau, aole ae iki e haawi i kahi apana barena a ko'u lahui na hai. O ko'u manaopaa, i ke kanaka Hawaii ka mua o ko'u lokomaikai e haawi ai ; a i lawa lakou, alaila, manao aku ia hai. O ka makua i aloha i kona ohana, i kana ohana ponoi mua oia e hoolako ai, a ma hope aku i ko waho. Ma keia mau manao, ua kue au i ka hoapono ; a ke hoole nei, a e hoole mau aku no.
7 E hoapono anei i keia kuikahi, i ike ponoia iho, aole keia he Kuikahi Panailike. I ka helu ana i na waiwai komo aku a komo mai o na aoao elua, ua uuku loa kau e Hawaii e hookomo aku ai i o, a ua nui ko o e komo mai ana ianei. (Helu ia iho e ka poe heluhelu i na mea i paa i na nupepa).
8 E hoapono anei i keia Kuikahi, i mea e hoopii hou ia ae ai kekahi mau waiwai kalepa e hoounaia mai aua ia kakou ? E nana i na hoakaka a ke Kuhina Waiwai, i ikeia na na nupepa. Ua dute ia kekahi mau waiwai, a i ko kakou kuai ana aku, pii ae la ke kumukuai ; a oia kaumaha, na kakou no ia i uku. Aole au i aa iki e lawelawe i kahi mea e hookaumaha ana ia'u iho, a pela no ka poe i like me a'u. Eia no au ma ke kue mau i na wa a pau e pili ana i ua Kuikahi la. Ina e oleloia mai au he naaupo, a he kuhihewa paha, aole no au e hoi hope, aole hoi e haawi pio.
Ke olelo hou aku nei no au no na manao i keehi mai no ka'u haiolelo, i puka iho nei ma ka " Lahui Hawaii." Oia kue ia ana mai, ua pili ia i ka'u oihana, a ko'u apana i hilinai mai ai. Aole au e haalele i ko'u hakoko ana aku me na enemi a pau e kue mai ana ia'u, ke nui, a ke uuku paha ; aole no hoi e hoohakalia iho ka'u peni i ke oki ana aku i ko'u mau enemi a pau.
Ua olelo mai ko ka " Lahui Hawaii" mea kakau. " E hou koke aku ana no oia i na Kuhina o ka Moi." Ae — He oiaio ia. Ia lakou kahi winiwini loa o ka'u pahikaua e houhou aku ai, a ua lohe na mea iloko o keia Hale i ka oioi oia pahupahu ana aku. No ka mea, aole e holo kahi mea i ka Moi, ke ole ia me ka hooholo pu ana me Kona Ahakuhina.
A oia no hoi ke ano o ka olelo hooholo e ke'lii Kapena Loke " E hilinai ole ana i na Kuhina, no ka lakou hana i pili i ke Kuikahi a me kekahi mau mea e ae." Heaha la ka pane kupono e kamailio ai.— Aia ka paha ka pono, o ka olelo ae, i ka Peresidena o ka Ahaolelo ka hou ana aku e pono ai ea — A i ole ia, i ka Moi paha ka pono ea, a i ole ia, ia wai la hoi e olelo aku ai ? Ina aole o na Kuhina, alaila, aohe mea e ae e pane aku ai.
O ka'u mau olelo a pau i olelo ai imua o ka Ahaolelo a i ikeia hoi ma ka nupepa ka " Lahui Hawaii." Ke hoomanao aku aei no au maia man olelo, me he mea la, ke kamailio nei no au iloko o ka Ahaolelo.
O na manao iho nei o ka mea kakau, aole mau mea i hoonui ae i ka malamalama o ka aoao o ka poe o ke Kuikahi. O na hoakaka ana i na manao elua e pili ana i ka pono o ka Pakui, aole ia he kuleana e oi ae ai o ka pono oia aoao, aka, he like no ia me ka makou i manao mua ai ; a o keia mau manao hoi. " 1 Aole e hoolimalima, a hoolilo i kekahi o ko kakou aina." Ma keia i hoikeia mai, Ua nele kakou i ka hiki ole ke malama i ko kakou aupuni. He nele maoli i ka hooponopono aupuni naauao ana, " Ua hiki ia Kamehameha I, a me kona mau Mua aku i ka paa ana i ko lakou aupuni ; a i ke au naauao, aole ka e like ana — Hilahila ka lahui i hoonaauaoia i ka lawe ia ana o keia manao mai kekahi Luna Aupuni mai, ma ka aoao o ke aupuni — Hilahila pu no hoi, i ka lawe ana mai i ko hai manao, a o kekahi Aha Aupuni e, oia ka ka manao o kela pakui no ko kakou aoao. Ina ua loaa mua ia mea, alaila, na ko kakou mau Komisina e hookomo aku i ko lakou wa i hana ai i ke Kuikahi — Aole ia he mea hoomalamalama i ko lakou aoao ; aka, he mau ao pouli e alai aku ana a nui hou ae ka ekaeka.—" 2 Aole kakou e Kuikahi me kekahi aku, e komo wale mai i na mea i ae ia ia ia." E like me ka'u i olelo mua ai ma ka Pauku eha, ua hooiaio mai keia manao ia — Aole no ia, he mau mea hoohuli aku ia makou ; aka, ke ae maoli mai nei no i ka oiaio, o ka makou i kue ai — Iawai ka aoao aupuni e makau nei ? Owai ke aupuni e upu mai nei ia Hawaii i lehei aku ai kakou iloko o ka upiki, e loaa io mai he hopena, ke hele io kakou ma keia kumu. He hana apiki loa keia a ka aoao o ke aupuni, e alakai nei, e kue oia ia ia iho ma kana mau hana mua — Ma keia, e ikeia ai he kamalii maoli ka noonoo ana ma ko kakou aoao — A pehea la i aa ai ko kakou mau Luna Aupuni, e hana i ka hana oiaio ole, a na pono like o na lahui e noho nei i aelike ai.
Aia wale no Imua o ka Noho Alii Lani ka hiolo o keia hana ; a ma Ona la i ko Amerika mau Aha Kau Kanawai, i ka hoole mai, haule iho la keia mau mea a pau.
NA KE AKUA E MALAMA IA HAWAII.
G. W. PILIPO.
Hale Ahaolelo Iulai 5, 1876.
KULA ENELANI O KAUMAKAPILI.— Ua noiia mai makou e hoolaha aku ma ke akea, e hoomaka ana ke kula olelo Enelani o Kaumakapili i keia Poakahi ae, Iulai 17. Nolaila e hoi nui mai na keiki i ka lakou kula.
KA HUNT'S LAAU OLA
(HUNT'S REMEDY)
HE LAAU LAPAAU HOU, MAI AMERIKA MAI ! He Laau Maikai keia no Na mai pehu o ka opu, Na mai o ka puupaa a me ka opu mimi, Mimi-paa, Mimi-eha, Mimi-helelei, Ka lepo gravel iloko o ka opu-mimi, Ka mana ole, kapalili, hui ono ole ka ai. Na Mai Wahine, NAWALIWALI O KE KINO, LEPO ULA ILOKO O KA WAI MIMI, MANOANOA PAHA KA WAI E like me keokeo o ka huamoa, Like paha me na kaula silika keokeo, eleele, lenalena paha ; a i ole ua like paha me ka lepo i anaiia i na iwi keokeo, a i ka mimi ana, ua wela oioi ka mai, me ka eha nui o ke kikala a me ka puhaka.
HE NUI NA HOIKE e ola nei, ka poe i loohia i keia mau mai i haiia maluna ae, ua pau lakou i ke ola maikai, no ka inu ana i ka HUNT LAAU OLA. ("HUNT REMEDY)!"
UA HAAWI mua ia keia laau, e kekahi kahuna lapaau naauao, i ke kanaka mai pehu o ka opu, e noho ana me ka ohana a Mr. Hunt ; John Hunt kona inoa, he 45 kona mau makahiki, he kanaka nui poepoe, ua loohia i ka mai pehu. Ua haawiia kela me keia laau no keia mai, aole nae oluolu ; ua mahuahua mau kona pilikia, ua pau loa ke kino a me na wawae i ka pehu ; ua kokoke paa loa ka mimi ; kokoke pau loa ka hanu ana ; a ua mahuahua loa ka wai iloko o ke kino. Aole hiki iaia ke moe ilalo ma ka moe, nolaila, ua noho wale no iluna i ka po a me ke ao. Pela mau kona popilikia a hiki i kona hoao ana i keia laau, a ke kahuna i kuhikuhi mai ai. A i kona inu ana i keia laau, ua hoomaka koke ka oluolu. Ua paipai koke ia ka puupaa i ka laua oihana ; ua puka hou ka wai mimi a nui wale ; ua emi koke mai la ka pehu o na waewae ; a ua oluolu hou ke ake-mama i ka hanu ana ; ua oluolu a maikai ka io o na lala, a e hoi nui mai ana ke ola maikai, alaila, me ke kuhihewa, ua waiho oia i ka laau i kekahi mau la. Ua pono ole nae ka waiho ana ia manawa, no ka mea, aole i ola io maoli kona mai pehu. Ua molowa hou na puupaa i ka laua oihana, a ua mahuahua hou ka wai iloko o ka opu, a ua popilikia hou e like me mamua. Alaila, ua inu hou oia i ua laau la, a ma ka hoomanawanui ana, ua lanakila hou auanei maluna o ka mai, a ua ola io maoli, a ua hoomaka hou oia i kana oihana mawaho o ka hale.
Oia ka lapaau mua ana me keia laau ; a mai ia wa mai, (he 25 makahiki) ua hahanaia keia laau e like me ka hana ana o Mr. Hunt, a ua haawi na kahuna lapaau i keia laau i ka poe mai pehu a me na mai like.
Mai ia manawa mai, ua ikeia, e mahaloia hoi keia laau, mai o a o, e na kanaka, a ua inu ia hoi ma ke ao ana a me ke ao ole ana mai o na kahuna lapaau ; oia ka mea i hoola mai i na kanaka he nui, ka poe pilikia i ka mai pehu, a kokoke i ka make.
Na kuhikuhi no ka inu ana :
E INU I KE PUNA TI PIHA, a hala na hora 4, alaila, e inu hou. E mahuahua liilii nae a hiki i elua puna ti piha — a hiki hoi auanei i puna nui piha.
NO KE KEIKI hookahi makahiki a hiki i na makahiki eono, e haawi 5 kulu, a hiki i na kulu 20 ; eha hora nae mawaena o ka haawi ana.
KUMUKUAI, he - - $1.50 no ka omole.
DILLINGHAM & CO.,
762 3m 774 Na Agena no ka Pae Aina Hawaii.