Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 30, 22 July 1876 — Page 2
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
Halawai hou ka Hale ma ka hora 1. Mahope o ke kamailio ana o ke Kuhina Waiwai, ua waihoia ka hoike ma ka papa a noonoo ma ka Poakahi me ka hoike a ke Komite a ka Papa Kalepa.
Nui mai o Hon Kaai e hapai hou i ka noonoo ana no ka bila e pili ana i ke kuai hou ana i ka opiuma. Hooholoia.
Noi mai o Hon Kaai e heluheluia ma ke poo. Hooholoia.
Noi ka Loio Kuhina e hoopanee loa ia keia bila.
Kamailio mai o Mr Barenaba ma ka hooholo loa i ka bila, a hoike mai, he kanaka puhi opiuma au iloko o na makahiki 2, a he inu rama no hoi no na makahiki he 20 a oi aku, aole nae au i ike he mea make ka opiuma, a nui aku kana mau mea i olelo ai. I ka ninau ia ana no ka hoopanee loa, ua kakau ia na ae a me na hoole — he 25 ma ka hoole, a he 15 ma ka ae, nolaila ua hooholoia ka bila ma ka heluhelu akolu. Eia ka poe ma ka hoopanee loa i ka bila : Green, Moehonua, Walker, Kakela-opio, Kakela-makua, Parker, Waila, Kamika, Isenberg, Kahuila, Gay, Helekunihi, Aiwohi, Nawahi, Waterhouse — huiia he 15 Eia ka poe e makemake ana e hoopae mai i ka opiuma ; Leleiohoku, Dominis, Kanoa, Kapena, Kuihelani, Kahanu, Ake, Kaai, Aholo, Kanealii, Kamauoha, Lilikalani, Kauai, Birch, Naili, Halstead, Wana, Barenaba, Kalaukoa, Halemanu, Mahoe, Naukana, Nakaleka, Preston, Kaiue — huiia he 25.
Heluhelu mai o Mr Waterhouse he olelo hooholo e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi no ka hoolilo wale ana i kekahi mau puu dala o ke aupuni me ka ae ole o ka Ahaolelo, a haiolelo loihi mai malalo o kekahi mau kumu ana i kakau ai.
Kamailio loihi mai o Mr Preston ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo, e hoahewa aku ana i na Kuhina no ko lakou kupono ole e noho ma ka oihana.
Noi o Mr Nawahi e waihoia keia olelo hooholo oia ka hana no ka Poakahi mahope iho o ka noonoo ana i ka hoike a ke Komite Waiwai. Hooholoia.
Hooponee ka Hale.
LA HANA 62 — Poaono Iulai 15.
Halawai ka Hale e like me ka mau. Hoike mai ke Komite Wae no ka noonoo ana i na bila elua e pili ana i ka Papa Ola Hawaii, e noi mai ana e waihoia na bila ma ka papa, a waiho mai he bila hou, aponoia ka hoike a ke Komite, a waihoia ka heluhelu alua ana o ka bila ma ka Poalua e hiki mai ana.
Hoike mai ke Komite Wae no ka noonoo ana i ka bila e pili ana i ko na mai lepera kuleana hope loa, e noi mai ana e hoopanee loa ia ka bila. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me kekahi mau bila.
Heluhelu mua mai o Mr Helekunihi he bila e laikini ai i ka poe e kukulu ana i na hale kuai puaa. Waihoia no ka heluhelu alua.
Hoike mai ke Komite Wae no ka noonoo ana i ka olelo hooholo e haawi aku ana i $2,214 no ka uku ana ia S W Severance, ke Kanikela o ke Aupuni Hawaii ma Kapalakiko, e nui mai ana e hooholo loa i ka olelo hooholo.
Noi o Mr Nahaku e aponoia ka hoike a ke Komite.
Noi mai o Mr Pilipo e hoopanee loa i ka hoike. I ka ninau ia ana, ua kakauia na ae a me na hoole — he 31 ma ka hoole i ke kapae loa i ka olelo hoike, a he 10 wale no ma ka ae e hoopanee loa i ka hoike. Nolaila ua aponoia ka hoike a ke Komite.
Heluhelu mua mai o Mr Birch he bila e haawi ana i kekahi mau pono i ka oihana koa o ke aupuni. Waihoia no ka heluhelu alua.
Heluhelu mai o Mr Pilipo he olelo hooholo, e kauoha ana i ka Peresidena e koho mai i Komite Wae e huli a hoike mai i ka moolelo o na Ahaolelo a pau mai mua mai, a hiki i ka moolelo o ka la 29 o Iulai 1875. Hooholoia. Pilipo, Moehonua, Dominis, Kapena, Martin, Komite Wae.
Hoolaha mai o Mr Helekunihi, he bila e ae ia na waiwai o na aina e mai e kuaiia maanei ina $200 kumupaa, 10 dala ka laikini.
Hoolaha mai o Mr Kaai he bila e hoololi ai i na pauku 1278 a me 1279 o ke Kanawai Kivila.
Hoolaha mai o Mr Nahaku he bila e kau ai i dute maluna o na dala e emi nei.
Heluhelu mai o Mr Helekunihi he olelo hooholo e kauoha ana i ka Papa Ola e hoolako mai i na hoa o keia Hale, i na pepa liilii e hoike ana i na rula e pili ana no ka mai lele i ikeia ma Kaleponi. Hooholoia.
Hoolaha mai ke'lii Kaai he bila e pili ana i na kaa hoolimalima.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i ka pauku 798 o ke Kanawai Kivila. Waiho la i ke Komite Wae : Pilipo, Aholo, Barenaba, Wena, Birch.
Heluhelu aluaia ka hoololi no ka pauku 20 o ke Kumukanawai. Waihoia no ke Poaha.
Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i ke Kanawai e pili ana i ka Papa Ola Hawaii, a e hoonohoia i mau Papa Ola ma na mokupuni pakahi. Hoopanee loa ia.
Ma ke noi, ua kapaeia na rula, e heluhelu mai o Hon Kaai he olelo hooholo e hoike mai ana he 163 mau kiii opiuma, nona ka waiwai he 2,375 dala.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 63 — Poakahi Iulai 17.
Halawai ka Hale e like me ka mau.
Heluhelu mai o Mr Mahoe he mau hoopii mai Hilo mai. 1 E hoihoi ia na mai lepera helu 1 a me helu 2, oia ko lakou mau home. 2 E laikini ia na mea maauaua ia ma ka apana o Hilo. 3 E hookaawaleia i $2,000 no ka uwapo o Wailuku ma ka apana o Hilo 4 E kuai aku na kanaka e noho hoolimalima ana maluna o na aina lei alii i na ia me na kanaka e aku. Waihoia ma ka papa.
Heluhelu mai o Mr Kauai he hoopii mai Waimea, Kauai mai, e hoopauia na Komisina o na aina Leialii. Hoopanee loa ia.
Heluhelu mai o Mr Birch i ka hoike a ka hapanui a ka Komite Wae, no ka noonoo ana i ka bila e pili ana i ka laikini hookamakama, ua hoopanee i ka bila mua, a waiho mai he bila hou. Waihoia a hoike mai ka hapa uuku.
Heluhelu mai ke Kiaaina Kapena i ka hoike o ke Komite no ka bila e pili ana i ka Papa Ola Hawaii, ua hooponoponoia ka bila mua, a noi mai e hooholo loa. Waiho ia imua o ke Komite o ka Hale ma ka Poaha.
Heluhelu mua mai o Hon Kaai he bila, aole kohoia kekahi i Lunamakaainana ina oia he luna aupuni, aole loaa kekahi oihana aupuni, ina he lunamakaainana oia.
Noi mai o Mr Aholo e hoopanee loa i ka bila.
Noi o Mr Pilipo e hooholo aku i ka bila no ka heluhelu alua, i ka ninauia ana, ua hooholo ia.
Heluhelu mai o Mr Aholo he olelo hooholo e noonooia ka Bila Haawina ma na Poakahi a pau. Hooholoia.
Heluhelu mua mai o Mr Aholo he bila e hoololi ai i ka pauku 2 o ke kanawai e hoopaa ana i ka mokuna 10 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka oihana ao-palapala i aponoia ma ka la 1 o Ianuari, 1865. Waihoia no ka heluhelu alua.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana no ka hoike a ke Komite Waiwai e pili ana i na dala o ka waihona aupuni i hoemiia ko lakou waiwai io.
Noi o Hon Kaai e waihoia ka hoike ma ka papa. Hooholoia.
Hapaiia ka noonoo ana no ka olelo hooholo a Mr Waterhouse e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi, no ka hoolilo wale ana i kekahi mau dala o ka waihona aupuni, me ka ue ole o ka Ahaolelo.
Kamailio loihi mai ke Kuhina o ko na aina e ma ka aoao kue i ka olelo hooholo.
Kamailio mai hoi o Mr Halstead ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo.
Eia ka poe i kamailio ma ka aoao kokua i na Kuhina : Kaai, Kauai,
Eia ka poe i kamailio ma ka aoao kue i na Kuhina : Waterhouse, Halstead, Preston.
Mahope o ka noonoo loihiia ana, ua hoopanee ka hale a noho hou ma ka hora 10 kakahiaka apopo.
LA HANA 61.— Poakolu, Iulai 19
Halawai ka Hale e like me ka mau.
Heluhelu mai o Mr Aholo he olelo hooholo, aole e ninau anoia i na wa a pau e noonoo ai i ka olelo hooholo e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi. Hooholoia.
Heluhelu mai o Mr Kalaukoa he olelo hooholo, e kauoha koke aku ka Papa Ola ia Kahui, e lapaau i na mai lepera, ma ka Halemai ma Honolulu nei. Hooleia.
Hoike mai ke Komite Pai, ua paiia ka bila e hoohui a e hoololi ai i ke Kanawai no na mea hoike, Aponoia ka hoike.
Heluhelu mua mai o Mr Preston, he bila e kokua ana i ka ohi ana i na aie. Waihoia e pai no na heluhelu alua.
Hoolaha mai o Mr Halstead he mau bila. 1 E laikini ai i na kauka lapaau. 2 E hoopau i ka pauku 279 o ke Kanawai Kivila.
Hoolaha mai o Mr Birch, he bila e hoololi ai i ka pauku 53 o ka mokuna 55 o ke kanawai hoopai Karaima.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana no ka olelo hooholo a Mr Waterhouse, e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi
Eia ka poe i kamailio ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo, a e hilinai ole ana no hoi i na Kuhina o ka Moi : Mr Pilipo, Kanealii, Nazareta, Nawahi, Nahaku.
Eia ka poe ma ka aoao e kokua ana i na Kuhina, a e hoopanee loa i ka olelo hooholo : Mr Halemanu, Kauai, Birch.
Hoopanee ka Hale.
I ka hupo nui o Kalaepohaku.
MR LUNAHOOPONOPONO :— Aloha oe.
Ma ka Helu 29 o " Ka Lanui Hawaii" i ike iho ai au i na manao e pane ana i'au, " ua haahaa ka wau malalo o na holoholona." Ka ! I pupule paha oukou iloko o ka moeuhane, oia ala no ka a paio no.
Poo hakahaka ka noonoo ana, a, he mea haahaa ka ke kanaka malalo o na holoholona, (foolish) naaupo wahi a ka haole. Heaha la ka haahaa o ke kanaka malalo oia holoholona uhane ole ? Ina pela, o oe no kai haahaa malalo oia holoholona lapuwale,
Eia hoi me ka hoopunipuni mai, ua hahai aku ke kaikamahine na'u ka i hoowalewale. E make ana oukou e like me Anania no ka hoopunipuni ; a ke hui aku nei au me ka oiaio, aole a'u olelo hoowalewale i ke kaikamahine.
O kau hana ana, ua hana oe me ka pupule i kuu hoike wale i ka mea ku ole i ka oiaio, a me he mea la, o oe no kai lihi launa aku ilaila, oiai he keiki kamaaina oe a pau pulu helu papalua ia oe, aohe lau kanu e koe. A ina e ku hou mai ana oe e paio, alaila, e paio no au me oe imua o ka hakalia ole. JAMES K —
Honuakaha, Honolulu, Iulai 19, 1876.
MA KE KAUOHA.
NA LUNA HELU.— Ua hookohoia na poe malalo iho i mau Luna Helu no na apana ohi auhau o ke aupuni :
Oahu.
Honolulu .......................C. H. Judd.
Ewa and Waianae..........John K. Unauna.
Waialua.........................S. M. Naukana.
Koolauloa.....................J. L. Naili.
Koolaupoko..................W. C. Lane.
Hawaii.
Hilo...............................Edward Hitchcock.
Puna..............................L. Kaina.
Kau...............................Chas. E. Richardson.
S. Kona........................K. Kamauoha.
N. Kona........................J. W. Makanoanoa.
S. Kohala......................S. H. Mahuka.
N. Kohala......................J. Wright.
Hamakua.......................G. W. D. Halemanu.
Maui.
Lahaina.........................Thomas W. Everett.
Wailuku........................Thomas N. Birch.
Makawao.....................J. W. Ukumea.
Hana............................E. Helekunihi.
Molokai and Lanai........D. W. Kalae.
Kauai.
Hanalei.........................A. S. Wilcox.
Anahola........................H. J. Wana.
Lihue............................S. W. Wilcox
Koloa...........................P. Puhiula.
Waimea........................S. K. Kuapuu.
Niihau...........................J. Kauai.
JOHN S. WALKER,
Minister of Finance. Department of Finance, June 30, 1876. 379
Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, IULAI 22 1876.
Dala Bipi !
OIA ka inoa o na dala ino o Kile, Peru a me Mekiko, a me hapalua, a na kanaka Hawaii e kapa aku nei no keia mau dala, a ua kupono io no keia inoa, no ka mea, he mau dala io no keia i hookomoia mai iloko nei o ka aina mai Tahiti mai, he uku no ka bipi e hoouna ia nei ilaila e kuai aku ai.
Ua lawe nui ia mai nei keia mau dala iloko nei o ka aina e ka poe e kalepa nei me Tahiti ; a o ua mau ano dala nei, ua laweia e ko laila poe ma ke kanaiwa keneta wale no, aka, i ka hiki ana mai ianei, ua pii ae la ka waiwai io a hiki i ka haneri keneta.
No keia mau dala pakaekae e holapu nei iloko o ka aina, oia hoi na dala bipi, ko manao nei makou, he pono i ka Ahaolelo ke hooholo i kekahi olelo hooholo e hoomana ana i ka Oihana Waiwai, e lawe i na dala bipi, ma o ko lakou waiwai i kaahele mua iho nei, a na ke aupuni e hoouna i kahi hooheehee dala, e hooheehee hou ai a lilo i mau dala waiwai io. Ua lohe pu mai no hoi makou, he $22.000 a keu o keia mau dala ma ka waihona aupuni.
Ololo Hooholo hoahewa i na kuhina.
[Ua waiho ia mai ka Olelo Hooholo malalo iho e ka Hon. Hanale Walakahauki, i ka Poalima, Iulai 14, a ke lilo nei i mea hoopapaa nui. Inehinei iho la ka elima o na la o ka hoopaapaa ana.]
No ka mea, i mea e loaa'i ka pomaikai o ke aupuni, a e mau ai kona noho kuokoa ana, ua pono e ikea ke ano makaukau a me ke kuoo ma o na Kuhina o ka Moi, ka mea hoi e hiki ai ia lakou ke lawelawe i na oihana o ke aupuni me ka noiau, a e lilo ai lakou i mau poo a i mau alakai no hoi maloko o ka Ahaolelo o ka lahui.
A no ka mea, oiai e noho aku ana keia mau Kuhina o ka Moi ma ka lakou mau oihana iho, o kekahi mau puu dala a ka Ahaolelo (M H 1874) i hookaawale ai no kekahi pono, ua hoanoe ia, a ua hooliloia e na Kuhina, ma na mea a ka Ahaolelo i kauoha ole ai, aole no hoi mamuli o kekahi pilikia i ulia mai.
A no ka mea, iloko o ka manawa kokoke i hala ae nei, ua ae aku na Kuhina o ka Moi, e lawe, a e waiho iloko o ka waihona o ke aupuni, (aole nae i mea e hookaa mai ai i na aie) a e haawi hou aku i kekahi mau dala i ike ponoia e na Kuhina, ua haule ka waiwai io iloko o ia mau dala, malalo o ke kulana i laweia'i e lakou ; ma ia hana ana, ua hoopohoia ke aupuni a me ka lehulehu holookoa, a ua kupikio, a maluhia ole ka lawelawe ana o ke dala mai o a o.
A no ka mea, iloko o ka palapala hoike a na Kuhina o ka Moi, no na lilo i manaoia iloko o na makahiki elua e hiki mai ana, ua oleloia, he $393,179.79, na lilo e oi aku ana mamua o na loaa o ke aupuni, aole nae i hoakaka mai ua poe Kuhina la, ma ke ano hea la e pani ai no ia oi aku o na lilo, ina paha ma ka hooemi ana i kekahi mau lilo, a ma ka imi ana paha i mau dala hou.
A no ka mea, aole loa no i hoike mai na Kuhina o ka Moi i kekahi ano makaukau e lawelawe ai no ka pomaikai o ka lehulehu. A ma na hana pono ole i haiia maluna ae nei, ua hoikeia ko lakou malama ole i na pono o ka lahui a me ke aupuni, a me ko lakou hoowahawaha i ka mana a me na kuleana o ka Ahaolelo Kau Kanawai, he mea hoi ia e paulele ole ai ka lehulehu i ke aupuni a me ka noiau o ka Moi. Nolaila e Hooholoia. Ma keia, ke hoike akea aku nei ka Hale Ahaolelo, aole no e hilinaiia na Kuhina o ka Moi e noho nei.
No ke Kuikahi Panai Like.
MAI kekahi mai o na nupepa o Potalana, i loaa mai ai ia makou keia olelo waea malalo iho, i kakauia ma ka la 24 o Iune, ma ke kulanakauhale o Wasinetona :
" I keia kakahiaka, ua haiolelo aku ka Luna Senate Sargent me ka wehewehe ana i na kumu imua o ke Komite o ke Senate, ma ka aoao e apono ana i ke Kuikahi Panai Like me Hawaii. Ua hooikaika aku oia no ka pomaikai pili hooponopono aupuni e hiki mai ana mahope, ma o ka omi ana la o ka lahui Hawaii a me ka popilikia o Amerika Huipuia, ina e lilo ana ua pae aina la iloko o na lima o kekahi aupuni e ; o na hoao mua ana a Enelani a me Farani, e kailiia lakou a me ke ano o ia hana i hookipaia mai ai e na kilo aupuni Amerika o ia kau ; ua hoao pinepine ana e hana kuikahi panailike me Amerika Huipuia, a me ka olelo mai, ina e hoole keia aupuni i keia kuikahi, ka mea hoi e hooia mai ana, no lakou ia pae aina ma ka pololei, aole o kakou wahi mana e keakea aku ai, ke hana na pae aina o Hawaii me kekahi aupuni e ae me ka noonoo ole, pehea la ka nui o ka poino o ko kakou mau pomaikai ? Ua lawe pakahi ae ia i na kumu kue a hoikeike aku i ko lakou hakahaka wale, me ka hooloihi iho i ke kamailio ana maluna " me na lahui e ae.;" a ma kana papa hele, e hoike ana i na huahelu o ka nui o ka laiki a me na ko paa, aole loa e paonioni ko laila mau waiwai me ko Louisiana a me Gerogia. Ua noi aku oia i ke Komite, mai apakee i ka lakou hana mua, oiai ua hooholoia ke kuikahi e ka Aha Senate, alaila, e na aupuni mai elua, a o ka Ahaolelo o lalo, ua apono mai nei. Alaila, na Chas. Nordhoff i waiho mai i ka nui o na eka aina mahiko a me na eka aina kanu laiki. I keia Poalua aku, e hoolohe ana ke Komite i na olelo kue a ka Luna Senate West a me kekahi poe e ae e kue ana i ke kuikahi, alaila, mahope aku hoopau. Ke manaolanaia aku nei, e hoopukaia mai ana ka hoike hoapono."
Nu Hou Kuloko.
Ua oi aku mamua o Eono haneri dala ka loaa o ka po himeni iho nei a Mr. Berger.
Ua mahuahua loa mai nei na ipu haole i keia mau la. Ku ka paila o ka makeke.
Haule loa iho nei hoi ka paani karoke i keia manawa aohe eueu iki mai. Maule loa iho nei no paha ka Kilo Hoku i ke Kawaihau.
Ua kohoia o Mr. Iosepa o ke Kula Kahunapule i kokua kahunapule no Rev. H. H Pareka, no ka nui loa o kana mau hana.
Ua noiia mai makou e hoolaha aku e uku aku no ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie i na kiure mawaena o ka hora 9 A M a me 12 M o keia Poaono.
Ua hoi mai ka Lakawana i ke kakahiaka Poaono aku nei i hala mai kana huakai hoomaamaa i kona mau kanaka i na hana pili ma ka holo moana ana.
Ma ke ahiahi Poaha iho nei, maloko o ka luakini Hoomana Enelani, ua hoohuiia ma ka mare e Rev. A. Mackintosh o James W. Robertson me Miss Rosy Cleghorn ; a ma keia, ke komo pu aku nei makou e haawi aku i ka mahalo ia laua no ka pono me ka pomaikai o ko laua lokomaikai.
NA MEA HOU O KA HEKUAWA — Mai ka peni mai a ka makamaka puni kakau S. P. K. Nawaa e hele makaikai la i ka moku o Kama, ua hiki ia makou ke houluulu ae i kana mau mea a waiho aku no ka lehulehu puni mea hou o ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii."
HOKUKU KINIPOPO.— I ka auina la Poaono aku nei i hala, ua hookuku hoaloha na ahahui kinipopo Athletes a me Star no ka mea oi o laua ma ia lealea hooikaika kino, a o ka hopena, oia no ka make ana no ka manawa mua loa o ka Athletes i ke Star. Ua lohe mai makou, e hookuku hou ana laua i keia auina la.
HOOPILIKIA I KE OLA.— Ua loaa mai ia makou kekahi leta mai Kalae-alii mai Kona Hema, e hoike ana, aia ke ku nei he pa kao ma Kaawaloa nana e hoopilikia ana i ke ea ino, ke pa mai ka makani makai. Aole o makou mana nui na keia mea, aka, ke manao nei makou o na agena o ka Papa Ola ma kela a ma keia apana ka mea mana e nana i na hoopii o keia ano.
Ma ka po Poalua nei, ua hoohikilele ia ae kekahi o ko makou poe makamaka ma ko lakou mau home auanei mai o ka uapo o Hooliliamanu, ma o ke kikeke ana aku o kekahi kaikamahine opio i ka ipuka o kekahi hale a i ka wehe ia ana aku, eia ka, i alakai ia mai ua malihini nei e ka uhane daimonio, a he uhane makani kai luna o ua kaikamahine nei, ia wa ua hikilele ko ka hale a pau. Pau oia no hoi ka epa ia Hawaii e malama popopulu nui i neia mau makani daimonio pegana.
Ua poloai ia makou, e weheia ana e Mrs. Nai, he ahaaina lulu dala, ma Haiku, nolaila, ua makemakeia na keia halawai o ka ua ukiukiu a me na kaikamahine puukani o Maunaolu, e naue aku malaila, me na hipuu a ke aloha, a o na pomaikai e loaa ana, e hookaaia no ia no ka aie o ko lakou luakini.
HOOPONOPONO HEWA.— Ua komo hewa ma ka moolelo o na hana o ka Ahaolelo ma ka Bila Haawina, ma ka la 59 o na la hana o ka Ahaolelo. No ka uku o ka Lunakanawai Kaapuni o Maui, he $3,000 ka pololei, aole he $4,000. Na lilo kaahele no ka Lunakanawai Kaapuni o Maui, he $200 ka pololei, aole he $500.
B. W. KAWAINUI. Kakau moolelo Nupepa Kuokoa.
Ma ka po Poakahi iho nei, ua kukai aloha aku na poe puhi ohe i ka wahine a John H Paty o keia kulanakauhale, me ka lakou mau mea kani, he hoomaikai a he mahalo ana no kona puukani maoli ma ke mele ana o ka po Poaono iho nei. Ma ka hale o Kanela Alani kahi i hoonanea ia ai ua puukani la e kii honehone a na ohe a na keiki puhi ohe. O ka puukani haole wale no ka hoi ke kukaiia pehea hoi ka puukani Hawaii.
NA NU HOU KULOKO O KIKANE — Ke mau nei no ka moku o ka waea olelo mai Europa a i na panalaau aole i paa i ke kapili hou ia.
— O ka moku holo loa nana i holo mawaena o Fiji a me Kikane oia ka mokuahi " Kulanakauhale o Nu Ioka," he 6 wale no la holo.
— Ua hiki ae kekahi Manuwa Beritania i Kikane mai Samoa ae. A ma ona la, i lohe ia ai, ua maluhia ka noho ana o ko Samoa poe, aole hoi e like me na la mua iho nei ke uuku haunaele a me ke kipaku ia o ka Moi.
— Ma na Poakolu a me Poaha (Iulai 5 a me 6), ua haawi ae o Mr Chapman he mau anaina hana keaka kupanaha maloko o ka Hale Hoole Waiona ma Wailuku. Ku no i ka lealea na hana o ia mau po.
— Ma ka hora 7 1/2 o ke ahiahi Poaono, Iulai 8 ua haawi kekahi mau iwa puukani o Mauna Olu malalo o ke alakai ana a Miss Lottie Alexander, i aha mele maloko o ka Hale Hoole Waiona. Nui ka mahalo ia o na mea i mele ia ia po, ke hele la kuineki ka hale i ka ua mea o ka piha. Ua ana kaulike ia o Miss Lily Sniffin ka oi oia po, a malalo aku ona na Miss Pete a me Manase. Ua hiki aku na loaa o ia po i ka $110.
HOKAI UA AIHUE — Ma kekahi apana kuaaina, e noho ana he kane a he wahine manuahi maloko o ko laua wahi kolohe i ike mau ia e ka lehulehu. A i kekahi po, holo aku kekehi makamaka o ke kane a mawaho o ka hale, noke i ka hookani i ka ulili a na makai e paahele nei i na pakeke. I ka lohe ana o na mea kolohe, lalau ino aku la ke kane i ka pu kau poohiwi, a hele aku la e halawai me ka mea nana ka ulili me ka manao e ki ia ia i ka pu ina he makai io ia. O ka wahine kolohe hoi keia, ke pioo la iloko o ka hale e naku hele ai me ka manao e pee, a i ole e huna ia ia iho malalo o ka bela. Hooho mai la ka mea nana ka ulili he hoaloha no, " hokai na Waiwai aihue, ke pioo wale nei." Ua makaukau nae ka pu e kani ina he leo malihini.
OPIUMA.— I kela Poalima aku nei, oiai e hakilo ana ua kokua laua dute i na ukana o ka moku pake Alden Besse, ua loaa aku ka malama.moku e kiola ana i na tini opiuma he 128 a me na omole waina a me kekahi mau waiwai e ae i paa ole maloko o ka heluna o na waiwai o ka moku. Ua hopuia na kolohe a ke hookolokoloia nei.
— I ka Poalua iho nei, ua paa i ka hopu ia kekahi o na poe lawelawe o ka mokuahi " Kulanakauhale o Kapalakiko" no ka loaa ana aku ma kona puhaka he mau tini opiuma, iaia e puka mai ana mai ka puka nui mai o ka hale malumalu. Ke kaohua nei oia me ka manao e hana aku ke kanawai ma kona kuamoo.
KEIKI PAU AHI — Ma ka la 7 iho nei o Iune, ua pau kekahi kaikamahine uuku nona na makahiki ekolu a oi aku paha, ma Waimea, mokupuni o Manokalanipo. Ma ke awakea o ua la nei oiai kona mau kupuna e noho ana iloko o ka hale, a o kekahi e moe ana i ka mai, ia manawa hele oia e hali i ke ahi koe a loaa, puka iwaho a hele aku la a mamao, hoomaka oia e puhi i ka opala ; ia ia e puhi ana i ka opala, oia no ka wa i a mai ai o ke ahi i kona aahu, a i lohe ia aku i ka alala ana mai. Mamua ae o ka hiki ana o ke kokua, ua pau loa ka aahu i ka a ia, a he mea weliweli i ka nana'ku. Ua ola oia he manawa pokole mahope iho, a hoi aku la i ka opu o ka houna, Aloha ino ! E makaala kakou na makua i ke ahi-koe. " He kauwa maikai
ke ahi, aka, he haku ino nae." Me ke aloha, D KUAIOLOKELE
NO ENEDEREBURE AILANA — I o'u mau hoa o ka ili hookani e noho mai nei mai Hawaii o Keawe, a hiki loa aku i Kauai o Manokalanipo, e hiki no ia oukou ke alawa iho i keia wahi mea hou ke puka aku ma ka nupepa Kuokoa, a penei ia : mea ka la 24 o Aperila 1876, ua mahuka aku la mai keia ae kai aku o Enederebure Ailana eha limahana, Kapuni, Nuhou, Keoki no Kona Hema, Hawaii, a me J. Kehinu. Ua lawe ia hookahi waapa ma na lako no a pau o luna, 1 pahu ai, 1 pahu wai, ko lakou mau pono kino a pau. Nolaila, o ka elua keino ka mahuka ana o ua limahana o keia ailana, oiai o ka oi no kela o na ailana inoino loa ma ka hana ana, he paipai wale ia no ke poo o na kanaka, nolaila, ua kuko mau na limahana no ka mahuka ana, a hana wale au i ka mahuka ana aku la o kela poe. Ke ho-a-a wale nei no ka luna, (Kinney) u i ka nalowale ana o kekahi o kona mau hanahana. Iune 12, 1876. MR. JOSEPH.
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekolu, o ko Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o KAILIHAO (w) o Apua, Kohala Akau, Hawaii i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C. F. Hart.
Ma ka heluhelu ame ka waiho ana mai o ka palapala Noi a Wm. Wilson, o Kohala Akau, Hawaii, e hoike mai ana o Kailihao (w) no Kohala Akau, Hawaii ua make kauoha ole ma ka la 13 o Iune, M H 1872, a e noi ana e hawiia ka palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Wm. Wilson.
Ua kauohaia o ka Poaono, ka la 23 o Sepatemaba M. H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua Noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke " Kuokoa," nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 14, 1876. C. F. HART
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni, Apana Ekolu. 764 3t 763
AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekolu, o ko Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o KUENE (k) o Kohala Akau, Hawaii, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C. F. Hart.
Ma ka heluhelu ame ka waiho ana mai o ka palapala Noi a Kaaihue (w) o Kohala Akau, Hawaii, e hoike mai ana o Kuene (k) no Kohala Akau, Hawaii ua makekauoha ole, a e noi ana e haawi ia ka palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia Kahele k.
Ua kauoha ia o ka Poaono, ka la 23 o Sepatemaba M. H 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke " Kuokoa," nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 11, 1876. C. F. HART
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni, Apana Ekolu. 764 3t 763
AHA Kaapuni, Apana Ekolu, o ko Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Hawaii, Hawaii Pae Aina, SS. Ma ka waiwai o MANUELA LOPE SELIS BUNO LELE DA FONT SIR i make. Olelo kauoha, e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 8 o Iulai, M. H 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o Manuel Lope Selis Buno Lele da Font Sir i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hoolahaia kela palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko no Kainapau (k), ua waihoia mai e Keaka (w).
Nolaila, ua kauohaia, o ka Poaono, oia ka la 21 o Sepatemabama, M H 1876, ma ka hora 10, ma ka Hale Hookolokolo oia Aha, ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, oia ka la me ka hora e hooiaioia i ia palapala, a kauoha a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu. Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Iulai 11, 1876. C. F. HART
Lunakanawai o ka Aha Kaapuni, Apana Ekolu. 764 3t 763
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii PAE Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Na ka waiwai o JOHN BRAY o Kaliua, Oahu i make kauoha ole. I mua o ka Lunakanawai Chas. C. Harris. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai, e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kalapuna o Kaliua, Oahu, e hoike mai ana, o John Bray, Kaliua, Oahu, ua make kauoha ole, ma ke kulanakauhale o Honolulu, ma ka M. H. 1871, a e noi ana, e haawi ia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kalapuna. Ua kauohaia, o ka Poakahi, la 31 o Iulai M H 1876 oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P Aina, Iulai 14, 1876.
CHAS. C. HARRIS.
Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Kokua Kakauolelo. 765 3t 765
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii PAE Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Na ka waiwai o KUMUOKALANI (w) o Ewa, Oahu i make kauoha ole, i mua o ka Lunakanawai Chas. C. Harris. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai, e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kiaaina k, e hoike mai ana, o Kumuokalani w, o Ewa, Oahu, ua make kauoha ole, ma Ewa, Oahu, ma ka la _ 1875, a e noi ana, e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai iaia.
Ua kauohaia, o ka Poakahi, la 31 o Iulai M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P Aina, Iulai 14, 1876.
CHAS. C. HARRIS.
Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Kokua Kakauolelo. 763 3t 763
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o WILLIAM HOAPILI KAAUWAI, o Honolulu i make. Ma ke Keena, imua o ka lunakanawai Charles C. Harris. Kauoha e hoolaha i ke noi, e apono i na palapala hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu ame ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o John Koii Unauna, Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o W H Kaauwai, no Honolulu i make, e noi ana, e aponoia na hoolilo he $2259.59, a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia, he $2653.20, a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia ia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka Poakahi, ka la 14 o Augate. M. H. 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani a me Hawaii ; e paiia maloko o ka nupepa Kuokoa & Hawaiian Gazette, he mau nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iulai 11, 1876. CHAS. C. HARRIS.
Ikeia e : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 763 3t 765
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o J HAPUKU, o Lihue, Kauai, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai A Francis Judd. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Hanalaau w, o Honolulu, e hoike mai ana, o J Hapuku, no Lihue, Kauai, ua make kauoha ole ma Lihue, Kauai, ma ka la 6 o Aperila M H 1876 a e noi ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia J Kahina.
Ua kauoha ia, o ka Poalua, ka la 15 o Augate M. H. 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iulai 11, 1876. A FRANCIS JUDD,
Ikea ; Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 763 3t 765
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o SYLVESTER ZABLAN yCASTRO o Honolulu i make, kauoha ole, imua o ka Lunakanawai A Francis Judd.
Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Anna Sylvester Zablan yCastro o Honolulu e hoike mai ana o Sylvester Zablan yCastro no Honolulu ua make kauoha ole ma Honolulu ma ka la 5 o Iulai, M H 1876 a e Noi ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia Ua kauoha ia, o ka Poalima, ka la 4 o Augate M. H. 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kela Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Enelani a me Hawaii, i ekolu pule ma ka "Kuokoa" a me " Hawaiian Gazette" nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Iulai 12, 1876. A FRANCIS JUDD,
Ikea ; Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 763 3t 765
AHA Hookolokolo. Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina, Apana Ekolu, Ma ka hooponopono Waiwai, Ma ka waiwai o KELIILEOLEA (k), no Kohala A., Hawaii i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Chas. F Hart.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a D S Kahookano, o Makapala, Kohala Akau Hawaii, e hoike mai ana, o Keliileolea, no Makapala, Kohala Akau, ua make kauoha ole ma ka M. H. 1872 a e noi ana, e haawiia ka palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Keawekolohe k.
Ua kauohaia, o ka Poaono, oia ka la 5 o Aug. M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Kapaau, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Kohala A. H., ko Hawaii P A Iune 23, 1876. CHARLES F. HART.
762 3t 764 Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
NALOWALE !
UA nalowale iho nei kuu lio wahine eleele, laekea, ua keokeo na wawae hope, hema. O kona hao kuni he U- malalo o ka hulu a-i. E loaa auanei i ka mea nana e hoihoi mai, he makana kupono C. LARRISCH.
Waialua, Oahu. 763 3t* 765