Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 37, 9 September 1876 — Page 2

Page PDF (1.97 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA   I HUI IA.

ana i ka bila e haawi ana i kekahi mau pomaikai i na koa ku mau o ke aupuni, e noi mai ana e hooholo loa aku i ka bila no ke kakau poepoe ana. Apono ia ka hoike
            Hoike mai ke komite pai ua pai ia ka bila e haawi ana i kekahi mau pono i na aina i hoopomaikai ole ia ma ka hoomoe ia ana o kekahi auwai a hawai paha. Aponoia.
            Hoike mai ka hapa nui o ke komite wae no ka nonoo ana i ka bila e hookapu ana i na manu, oo, mamo, iiwi, a me ka akakane, e ole e pepehi ia, a na ke'Lii ia mau manu. Ua hooponopono hou ia ka bila, me ke noi mai i ka Hale e hooholo loa aku i ka bila no ke kakau poepoe, e like me ia i hooponopono ia e ke komite. Aponoia.
            Kamailio mai o Hon Kaai no ka olelo ana mai o ke'Lii ka Moi ia ia, e noi aku i ka Hale, e hoihoi mai i kana mau olelo i kapa ako ai i ka Loio Kuhina he wahahee. Ua kamailio mai oia, aole oia e hoihoi ana a kamailio loihi mai no ia mea me ka maopopo.
            Noi ka Loio Kuhina e kakau pololei ke kakauolelo i na olelo a pau i hoopuka mai ai, oiai, aole i maopopo ka hopena o keia hana. Mahope o ka hoopaapaa ana, ua waiho pu iho ia.
            Heluhelu mai o Mr Nahaku he olelo hooholo. 1 E kauoha ia ka Loio Kuhina e hoihoi hou aku i kana huaolelo e kapa ana i na hoa o keia Hale he aihue i ke dala 2 E kauoha ia ka Peresidena mau e hoi a noho ma kona noho. 3 E kauoha ia na kakau nupepa aole e hoolaha aku i keia mau mea a pau e pili ana i ka olelo hooholo e haawi i $100 na kela hoa lunamakaainana. Hoopanee loa ia.
            Heluhelu mai o Mr Kanealii he olelo hooholo e kauoha ana i na Kuhina o ka Moi, i ke kumu o ko lokou aua ana i na dala $6,500 i hooholo ia e keia Ahaolelo, a i kakau inoa ia hoi e ka Moi. Hoopanee ioa ia.
            Heluhelu mai o Mr Pilipo he olelo hooholo e kauoha ana i ke kakauolelo, e kikoo aku i ke Kuhina Waiwai, i na dala he $6,500 i hooholo ia e ka Ahaolelo a i kakau inoa ia e ka Moi.
            Noi o Mr Birch e hoopanee loa i keia olelo hooholo.
            Kamailio mai o Mr Pilipo ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo a hiki i ka hoomaha ana ma ka hora 12.
            Halawai hou ma ka hora 1 P. M.
            Kamailio hou mii o Mr Pilipo ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo.
            Eia na mea i Kamailio ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, Pilipo, Mahelona, Nahaku, Kaai.
            Eia na mea i kamailio ma ka aoao kue i ka olelo hooholo, Loio Kuhina, Birch
            Mahope o ka hoopaapaa loihi ia ana no na hora 4 a oi aku. Ua hoopanee loa ia ka olelo hooholo, he 19 ae, a he 17 hoole
            Noi o Hon Kaai e hoopanee keia halawai a noho hou ma ka hora 10 o ka la apopo. Hooleia.
            Heluhelu mai o Hon Kaai he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Waiwai e hookaawale i $20,000 no na lilo o ka hele ana aku nei o ka Moi e imi no ke Kuikahi Panailike. Hooholoia. He 19 ae, a he 14 hoole.
            Noi ke'lii Kaai e hapai hou ia ka noonoo ana.
            Kamailio mai ka Hon Kapena Roke ma ka aoao kokua i ke noi, a noi mai e hoopanee ka Hale. Hooholoia.

LA HANA 99 — Poalua Augate 29.

                Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau. Hope Peresidena ma ka noho.
            Hoike mai ka Peresidena i kekahi palapala mai a Mr Kauai mai e noi mai ana e hookuu aku ia ia. Hooleia.
            Hoike mai ka hapa uuku o ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila e hoonoho ana i na luna leta ma na apana, e noi mai ana e hoopanee loa ia ka bila. Waiho ia a hiki mai ka hoike a ka hapa nui.
            Heluhelu mai o Mr Kanealii he olelo hooholo e noi aku ana i ka lokomaikai o ka Moi e iho mai e hookuu i keia Ahaolelo ma ka hora 12 o ke awakea o ka Poaono Sepatemaba 2 makahiki 1876.
            Noi o Mr Wana e hoopanee loa ia keia olelo hooholo.
            Eia na mea kamailio ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, Nawahi a me Kaina.
            Eia na mea kue, Wana a me Green.
            Mahope o ka ninau ia ana ua hooholo ia ka olelo hooholo. He 20 ma ka ae, a he 15 ma ka hoole.
            Eia ka poe makemake e hookuu i ka Ahaolelo, Kahuila, Kaiue, Kanealii, Kamauoha, Kauai, Birch, Naili, Halstead, Helekunihi, Kalaukoa, Aiwohi, Nawahi, Halemanu, Mahoe, Nahaku, Nakaleka, Naukana, Mahelona, a me Kaina hui ia he 20.
            Eia ka poe hoole, Leleiohoku, Dominis, Green, Moehonua, Walker, Loio Kuhina, Kapena Roke, Kuihelani, Parker, Moanauli, Waterhouse, Preston, Waila, Martin, Kahanu, hui ia he 15.
            Noi o Mr Waterhouse e noi aku keia Hale i ka Peresidena e hoi ma kona noho.
            Noi o Mr Nawahi aole e hoi hou ka Peresidena ma kona noho i ka ninau ia ana, ua hooholo ia e hoi hou ka Peresidena ma kona noho.
            Kamailio mai ka Peresidena no ke kumu o kona haalele ana i kona noho, a noi mai e hoopau ana i kona manao mua.
            Noi o Mr Kauai e hapai hou ia ka noonoo ana no ka olelo hooholo, maluna ae nei. Hooholoia.
            Noi o Mr Aholo e waiho keia olelo hooholo i ke komite wae.
            Koi ka Loio Kuhina e hoopanee loa ia ka olelo hooholo.
            Mahope o ka noonoo ia ane, ua waiho ia i ko komite wae, Birch, Kauai, Preston, Loio Kuhina a me Kalaukoa.
            Hoopanee ka Hale.

MA KE KAUOHA.

                E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i Akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni.
            E kauohaia ma keia, ke kauohaia nei ke Kuhina Waiwai o ke Aupuni Hawaii, e hookaawale ae i na dala maikai he Iwakalua Tausani ($20,000), mailoko ae o ka Waihona Waiwai o ke Aupuni Hawaii, i mea e kokua a e hoihoi aku ai i ko ke 'Lii ka Moi mau lilo ponoi, no ka hele ana aku nei e imi i ka pono a me ka ae ia mai o ke Kuikahi Panailike, e ke Aupuni o Amerika Huipuia.
Aponoia i keia la 1 o Sept. M H 1876
KALAKAUA R
            I kulike me ka Pauku 231 o ke Kanawai Kivila, e kukulu a e hookaawaleia ana kekahi pa no na holoholona aia wale no ka Apana o Kona Hema, Mokupuni o Hawaii, ma kahi i kapaia o Lueu, ma ke Ahupuaa o Kalamawaiawaawa. W L MOEHONUA, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina. Iulai 31, 1876. 770 2ts 772

            I kulike ai me ka Pauku 232 o ke Kanawai Kivila, ka hoonoho a ke hookohu aku nei au ia S Kekumano, i Luna Pa no na holoholona aea wale no ka Apana o Kona Hema Mokupuni o Hawaii, ma kahi i hoolahaia ae la maluna.
S KIPI, Kiaaina o Hawaii. Keena Kiaaina, Iulai 31, 1876 770 3ts 772

            Ua hiki mai i keia Keena Oihana ma o ke Kuhina noho o Amerika mai i His. Ex. R. A.. Peirce ka lono e hoike mai ana o Theodorus B. Hascall Esq., o Nu Ioka, ua hookohoia i hope Kanikela no Amerika Huipuia no ke awa o Honolulu, ma kahi o James R Castle Esq. i waihoia nei.
            Nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau, o ua Theodorus B Hascall la e ikeia ma ke ano hope kanikela a e hoolohe na mea a pau i kela a e mahalo aku i kona mana ma ia oihana. W. L. GREEN. Kuhina o ko na aina e.
Keena o ko na Aina e, Honolulu, Augate 16, 1876. 3ts

            Keena o ko na Aina e.— E ike auanei na kanaka a pau e nana mai ana, o Augusta Unna Esq., i keia la ua hoike mai oia i keia Keena i kona Komisina ma ke Alii Karistiano IX. Moi o Denemaka, ma ke ano kanikela, nolaila, o ua Augusta Unna la ke hoolaulaha ia aku nei mamuli o ke kauoha a ka Moi ma ke ano he Kanikela no Denemaka ma ko Hawaii Pae Aina, a o kana mau hana pili aupuni a pau e mahalo ia e na mana o keia aupuni.
            Haawi malalo o ko'u inoa a me ke sila o ka oihana ma Honolulu, i keia la 14 o Augate 1876. W. L. GREEN. Kuhina o ko na aina e. 2ts

Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, SEPATEMABA 9, 1876.

                MA KA hooholo ana o ku Ahaolelo i haawina no ke Kuhina noho o ke Aupuni Hawaii i Wasinetona, a i na hoi e hookohu ia aku ana ka Lunakanawai Kiekie Alani, alaila, o ka kakou ninau wale no. Owai la ke pani kupono ma kona wahi ? Aole makou manao, ua like ole ka noonoo o ka lehulehu, me ko makou lia ana, i ka hoikeike ana aku imua o ko kakou mana koho. Eia no ma ko kakou Pae Aina nei, a aia ko kakou kulanakauhale alii hoi, he kanaka naauao kiekie a kuokoa hoi, he hoopono, a oia ka makou e hoike aku nei i ka inoa o ka Mea Hanohano A. S. HARTWELL, i Lunakanawai Kiekie no ke aupuni. Ma kona ike kanawai, aole he mea nana e hoole, a ma kona ano hoopono, a kuokoa, ua kupono i lunakanawai kau like no ke aupuni.
            No ka pomaikai o ka poe a pau e makemake ana e pahola ia aku na hoomaikai a me na mahalo ana i ka poe a pau i kokua i ka hooholo ana i ke Kuikahi Panailike, ke hoolaha aku nei makou i na inoa o ka poe i ae i ke kanawai e hoomana ana i ke kuikahi, oia keia : Allison, Anthony, Boutwell, Burnside, Camaron, Christiaucy, Cragin, Daves, Eaton, Ferry, Freylinghuysen, Harvey, Jones, (Nevada) Kelly, Kerman, Logan, McDonald, McMillan, Mitchell, Morton, Oglesby, Paddock, Randolph, Sargent, Saulsbury, Spencer, Stevenson, Wadleigh, Widdom.
            Poe kue kuikahi : Bogy, Booth, Cockrill, Cooper Davis, Jones, Key, Merrill, Norwood, Patterson, West, Whyte.

            ILOKO o keia pule iho nei, he elua mau olelo hooholo i lawe ia mai imua o ko kakou Hale Ahaolelo, e pili ana no ka " Nupepa Kuokoa."
            O ka mua, oia no ka lunamakaainana helu 2 o ka apana o Wailuku KANEALII, he olelo hooholo e kipaku ana i ke kakaumoolelo o ka " Nupepa Kuokoa," aole e noho iloko o ke koena Ahaolelo ; no ka hoopuka ia ana o kekahi mau olelo ma ka " Nupepa Kuokoa," e kapa ana i ka poe i kokua i ka olelo hooholo e haawi ana i $100 dala pakahi na na hoa lunamakaainana he 27, he pakaha dala ! No na kumu kupono ke hoakaka aku nei makou i ko makou manao no keia mea.
            Ina e nana akahele ka lunamakaainana hela 2 o Wailuku, a hoomaopopo iho me ka noeau, ke manao nei makou aole paha e aa ana kona pulima, e kakau i ka olelo hooholo, e hoike aku ana imua o ka lehulehu, a imua hoi o kona mau makaainana, i kona ano a me kona kupono ole ma ke kulana ana e ku la.
            Ma ka pauku 52 o ke Kumukanawai, ua kauohaia ka Ahaolelo, he hoopaa ma ka halepaahao ka lakou hoopai, e haawi aku ai i ka mea nana e hoinoino i kekahi hoa o lakou. Aole he kipaku mawaho aku o ka rumi, a hana lakou i ka lakou mau hana me ka nalo ; ke manao nei makou, he ike ole i ke Kumukanawai, a he lili paha no ko makou hoike aku i ka oiaio imua o ka lehulehu ; a ma ka pauku hea la o ke Kumukanawai kana kahua i hookumu ai i keia olelo hooholo ? Na ka poe o Kaluapohaku e hoike mai.
            Ma ka Rula 84 o ka Hale, penei ka heluhelu ana : Rula 84. E hiki no i ka Peresidena ke ae i ka poe kakau pokole, a me na mea palapala hoike, i makemake e palapala i na mea hoopaapaa, e komo mai, a nana no e kuhikuhi ia lakou i ko lakou wahi e hana ai i ka lakou hana, me ke keakea ole nae i ka hana a ko ka Hale.
            Malalo o keia rula ua loaa ia makou ke kuleana e noho maloko oia keena. Ke ninau nei makou, ma ka huaolelo hea o keia rula, ka lawe ana mai o ka lunamakaainana KANEALII i kana olelo hooholo ? Ua keakea aku anei makou i ka hana a ko ka Hale ma keia hoolaha ana ? Owai la o na lehulehu e noho nei ma keia Pae Aina, ke manao mai, ua uhai ia e makou keia rula ? Aole e ike ia ma ka moolelo o na hana o ka Ahaolelo, a ko makou kakau nupepa i kakau ai, ua kapa ia keia poe, he poe pakaha dala, he ole loa no. Me ia ike no aole i kakau ia e ke kakau nupepa, kipaku keia i ke kakau nupepa, e hoike ana ia i kona ano lalau loa, a me he mea la, aole ona makemake e hoikeike aku makou i keia mea imua o ka lehulehu. Aka, eia ka makou i lohe mai kekahi mau makaainana maikai mai o ka apana o Wailuku, i lohe mai ai makou, ua haiolelo ka hoa hanohano ma ka luakini o Waihee a ma ke alo iho o ka hale wiliko a Wilifaona, i keia haiolelo, " Ina oukou e koho mai ia'u, e hele no au e hoemi i na lilo o ke aupuni, oiai, nui kuu aloha i ka lahui, a e hooikaika no au e wehe i ko oukou mau pilikia a e hoemi i ka uku o na luna aupuni, i kaa ka aie o ka lahui, a owau no kekahi e ku ma ka aoao hoemi lilo, a nui aku."
            Ke ninau aku nei makou i ka lehulehu o na makaainana o ka apana o Wailuku nana i hoouna mai ia ia, ina e lawe hou ia ka 100 dala, a hoohui me 250 kona uku mau, alaila, ua emi iho anei ia malalo o 250 ka mea i ae akaka ia e ke Kumukanawai, aole loa he mea nana e ae mai. I kona wa ma ka apana, ua olelo oia he aloha i ka lahui, aka oiai oia maanei, ua poina kona aloha i kona mau makaainana, a manao iho la oia, e lawe ae i ke dala a kona mau makaainana a ai iho me ko lakou ae ole mai. Heaha la ka makou huaolelo kupono e kapa aku ai no na kanaka o keia ano, na ka lehulehu no ia e nana mai. Aka, o ka mea i akaka, ua hikiwawe loa ka haalele ana mai o keia huaolelo " Aloha Lahui" i kona puuwai, a hoao iho la e uhai i ke Kumukanawai o ka aina a me ka maluhia o ke aupuni.
            O ka lua o na olelo hooholo, ua lawe ia mai e ka lunamakaainana o Honolulu nei, Mr Kalaukoa, e kauoha ana i ka makai o ka Hale, e hoopaahao ia ka Lunahoopuka a me ka Lunahooponopono o ka " Nupepa Kuokoa", i 30 la, ma ka halepaahao. I ka wa i lawe ia mai ai ka olelo hooholo, ua rula mai ka Peresidena, ua kue keia olelo hooholo i ka pauku 6 o ke Kumukanawai, oia hoi, " Aole no e hoopai ia kekahi kanaka no kekahi hewa ofeni ke hookolokolo ole ia, &c." A ua kue no hoi i na rula o ka Hale, no ka halahu loa o keia olelo hooholo a lapuu loa ma kulakula. Nolaila, ua hoihoi hou ia ka olelo hooholo, no ka manawa pokole loa, ua lawe hou ia mai ka olelo hooholo, ua hoololi ia, e kauoha ana i ka Lunahoopuka, a me ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, e hele mai imua o keia Hale e ao ia ai. Ua kamailio mai ka mea nana ka olelo hooholo, ua hilahila oia no ka puka ana o keia mau huaolelo " pakaha dala," maloko o ka nupepa, &c. Ua makaukau makou e kamailio i na wa a pau no ko kakou nupepa. O ka makou pane wale no no keia mea, o ke kono aku i ka lunamakaainana helu 2 o Honolulu, e nana aku i ka pauku 3 o ke Kumukanawai, penei ka heluhelu ana : Pauka 3. E hiki no i na kanaka a pau ke olelo, a ke palapala, a ke hoolaha wale aku paha i ko lakou manao no na mea a pau, a maluna o lakou ka hihia ; aole e kau ia kekahi kanawai e hoohaiki ana i ka olelo a i ke pai palapala, koe wale no na kanawai kupono no ka hoomalu ana i ka ohana Moi.
            Ma keia pauku, ua ae ia na kanaka a pau e hoolaha, a aole hoi e kau ia kekahi kanawai e hoohaiki ana no ke pai palapala, aka, aole pela ko Kalaukoa manao, makemake no oia e hoohaiki i ke pai palapala. No keia mea, ua manao makou, a ke waiho aku nei no na oukou e ka lehulehu e kaupaona mai. Ua haiolelo o Mr Kalaukoa ma ka luakini o Kaumakapili penei : " E hele ana ana au e wehe i ka pilikia o ka lahui, aole au e lawe i ko'u uku lunamakaainana, aka, e waiho aku no au no ka aie o ka lahui." Aka, i ke komo ana mai nei, lawe aku la oia i kona uku lunamakaainana, me ka hoomanao ole i kana mau olelo maloko o ka hale luakini. Aka, waiho ae la oia ia mau olelo ma ka paia. A hana iho la ka maka i ka 250, a no ka nui loa no o ka makahehi, manao iho la e lawe hou ae no i 100 dala mawaho ae o ke Kumukanawai, o ka makou wale no i ka luna hanohano o Honolulu, " E nihi ka hele i ka uka o Puna, mai ako i ka pua o hewa." Mamuli o ka laua nei mau hana me he mea la, e hoike mai ana ia, i ka hiki ole ke hilinai ia na kanaka Hawaii, a he hoopoino ana ia i ka lahui. Me ka puahiohio loa, ua walaau aku la ka olelo hooholo mawaho o ka puka aniani o ka Hale. Me keia mau hoakaka ana ke kono nei makou i ka lehulehu, e hoomanao no keia kau Ahaolelo aku. " O ka ipu nui, kuu ia mai, o ka ipu uuku waiho aku."

Ua make o S. M. Kamakau.

                Me ka paumako walohia makou e waiho aku nei imua o ko makou poe heluhelu, no ka haalele ana mai i keia ola ana o ka Mea Hanohano Hon. S. M. Kamakau i keia ola ana, ma ka hora 3 o ka auina la Poalua i hala, Sept. 5, ma kona home ma Alanui Ema.
            He kanaka oia i kamaaina nui i ko Honolulu nei, a he hoalauna oluolu no ka lehulehu, a he mea hoi i ike nui ia imua o ke alo alii o na Moi i hala e aku.
            Ua hanau ia oia ma Waialua, Oahu, ma ka la 29 o Okatoba, 1815, nolaila, o ka la 29 o Okatoba ae nei, oia ka puni ana o ke 61 o kona mai makahiki o keia ola ana.
            Mamuli o kona make ana ua hoonele ia ke aupuni Hawaii nei i ke kakau moolelo ole o keia aina, a me ka wehewehe mookuauhau o na'lii. Ma kana mau alakai ana i hahai ia a ke kuauhau alii o keia mau Pae Aina.
            Oia no hoi kekahi i komo pu i ka oihana Luna Hoouna kuleana aina i ka wa o ka Moi Kamehameha III, a he komisina ana aina no hoi no kekahi mau makahiki loihi, a me na hana i pili ia mau oihana.
            He hoa hanohano oia no na aha kau kanawai o ko kakou aupuni, he eono kona komo ana e kau i kanawai no keia aina ; he 4 kona mau komo ana i ke kau kanawai malalo o ke Kumukanawai o ka Moi Kamehameha III, a he 2 hoi malalo o keia Kumukanawai o ka Moi Kamehameha V., a ma keia kau Ahaolelo, ua koho pono ia oia e na kanaka, i waha olelo no lakou iloko o keia kau. Aka, no kona ano nawaliwali, a me ke omaimai pinepine, aole oia i noho maluna o ka noho o keia apana o Honolulu nei, no ka imi ana i ka pono o ka apana, a hiki i kona kuu ana aku la o kana luhi. Auwe aloha ino ! Aloha wale !!
Ma ka hora 4 o ka auina la o ka Poakolu aku nei, ua hoolewa ia kona kino wailua, mai kona home mai a ka luakini Katolika Roma, a mai laila aku a i ka ilina kupapau o ka Bihopa ma Maemae.
            Ua hoohanohano ia kona huakai, e na hoa lunamakaainana ona a me na'lii o ka Ahaolelo, maluna o na kaa, mai ka luakini mai, a iho ma Alanui Papu, hele ma Alanui Alii, a pii ma ke Alanui Nuuanu, a hiki i ka ilina. He 118 ka nui o ka poe i ukali pu aku i kona huakai hope maluna o na kaa he 31. Ua waiho iho nei oia ma keia aoao o ka lua, he wahine e noho u ana no ke kane ole, a he kaikamahina e kanikau ana no ka Papa, a me na moopuna e kumakena ana no ko lakou kupunakane, a me na hoa aloha hoi he lehulehu e hoomanao nona.

Na Nu Hou Kuloko,

                E loaa mai ana ia kakou nei, he mau mea hou mai Kaleponi mai i keia pule ae, no hookahi pule ka makamaka.

            KE KULA O KAPUNAHOU.— Ma ka Poakolu nei ka hoomaka hou ana o ke Kula o Kapunahou malalo o ke alakai ana a Pres. Pratt, a me na kumu hou, Mr. Palmer, Miss. Dame, a me Miss. Marston.

            KU I KA PEKU — Ma ka Poakahi aku nei, i kekahi kahu kaa Kikane e huli ana i kona lio kauo kaa, ua peku mai la ka lio ana i hili aku ai, a ku ma kona wawae, a ua hai kekahi iwi e pili ana malalo pono iho o kona kuli, ua aoia mai oia, mai hana ino hou.

            Ua hoopaapaa ikaikaia imua o ke Komite o ka Hale Ahaolelo ma ka Poalua aku nei ka Bila e hooholo ana i ka mokuahi holo pili aina, aole he mea i hooholoia, a hoopau waleia no ko Komite.

            O ka manao o ko Kohala poe no ka hiki ole ana aku o Kilauea i kela pule aku nei, ua manao lakou, ua auaia ke Kilauea na ka laha ana o ka mai puupuu liilii.

            Ma ka nupepa haole " The Friend" makou i ike iho ai. Ua hoi ikaika ia e weheia ka hoikeike nui o Piladelepia ma ka la Sabati, ua hoole ka Luna nui o ka Enegini mahu hooponopono o ka Rumi Hoikeike, Aole oia e ae, e hoohanaia na mea mahu maia la. Ua olelo pu no hoi na komisina e hoounaia mai e Enelani, aole lakou ae e weheia ka hooikeike o ka Rumi o ko Enelani mau mea hoikeike, no ka malama ana i ka maluhia o ka la Sabati, a pehea la ko kakou wahi Komisina.

            NA PO MAHINA.— Ke hai aku nei i ka wa a ko Honolulu keiki e nanea ai no na po konane o ka mahina, ma na po mua o keia pule iho nei, ua kalae maikai na lani, a kuu pau mai la ke'liiwahine o ka po i kona mau kukuna, ke hele la, ahuwale luna o Hihimanu. O ka Hai Himeni hoi o " Kawaihau Club" ka mea nana e hooheuhene i na leo mele ma na po a pau.

            KA PUALI KAUA LIO LELEIOHOKU.— Ua makemakeia na lala a pau o ka Puali Kaualio Leleiohoku, e akoakoa ae ma ka Halepaikau, ma ka po o ka Poakahi e hiki mai ana, Sept 11 me ko lakou mau kahiko piha, no ke koho hou ana i na'lii oia puali. Ma ke Kauoha a ke Kapena.

            Ke kono aku nei makou i ka poe a pau e makemake ana e hoouna mai i na Ololo Hoolaha, a kanikau paha, e hele ae ma ko oukou mau Hale Leta iho, a e hoouna mai i ka uku oia mau mea ma na pooltau, oia ka mea e hoomama ai i na lilo, a e lawe no makou ma ke pooleta, a pela no hoi na uku nupepa.

            WAAPA HOLO MOANA.— Ma ka Poalima i hala, he 6 mau keonimana i hele e makaikai i kalua o pele, a i ko lakou hoi ana mai i Hilo, aole i ku aku ke Kilauea Hoolimalima iho la lakou i na waapa o Hitchcock, me 6 mau kanaka hoe, a holo mai la no Kohala, me ka manao e loaa ona moku e holo ana no Honolulu nei, i kau lakou maluna o ka mokuahi Zealandia no na panalaau ma ka hema, hiki ma Kohala, ma ke awakea Poaono, aole nae loaa ka moku e holo ana i Honolulu nei, noho aku la 4 a holo mai elua, haalele ia Kohala ma ke kakahiaka Sabati, a ku ma Lahaina ma ka hora 11, A M o ka Poakahi, lele na ohua e ai i ka aina awakea, a holo mai no Honolulu nei, a komo mai ma ke awa nei, ma ka hora 1 o ka po Poakahi a ao ae Poalua.

            O na ohua i kau aku ai maluna o Kilauea no ka holo ana i Wailuku a me Makena, ua lele aku ma Lahaina, mamua o ko Kilauea hoi hou ana mai. Ua hoolimalima aku la lakou, he elua mau waapa, a o Kapena Ki ka hookele o kekahi, a o Wilifaona ka hookele o kekahi, ua maikai ko lakou holo ana, a i ka hiki ana mawaho o Papawai, me ka manao e komo i Maalaea, ua pa ikaika mai ka makani a hiki ole ke holo aku no Maalaea, nolaila, ua puhiia aku lakou a ku ma Kalepolepo, a mailaila mai a Maalaea lele kakahi poe, o ke koena iho, ua holo aku no Makena, i ka pae ana aku i kula, ua kuululu i ke anu aka, ua olioli nae makou i ka loheia ana mai, ua pae ola aku lakou i ka aina.

            KE KAPENA BARAUNU — Ma ke kakahiaka Sabati aku nei, ua holo Aku ke Kapena Baraunu o ka mokumahu Pele a me kekahi mau paahao, no ka ike ia ana aku, ua lilo ka Mouo Bele ma ko kakou nuku, i ka loaa ana o ka mouo, a hoomakaukauia ka hoopaa ana i ka mouo, ua hihia ae la na wawae o ke Kapena Baraunu i ke kaulahao, a haule aku la iloko o ke kai, no ka hohonu he 15 anana, oiai oia iloko oia pilikia, ua hoopakeleia kona ola, o kekuhi paahao i holo pu aku meia, a nana i luu aku, a hoopakele mai la iaia iluna. I kona puka ana ae iluna ua ane paupauaho oia. O ka makou wale no, he kupono i ke aupuni e hookuu i keia kanaka, no kana hana ana i keia hana lokomaikai i nei Luna Aupuni, iaia ma ka welelau o ka make.

            KE KAMA ALIIWAHINE LIKELIKE.— Mai ka peni mai a S P K Nawaa, o ka malu Hekuawa, i loaa mai ai ia makou ka moolelo piha o ka luakaha ana o ke Kaikamahine Alii ma na Wai-eha :
            — O kona luana ana a me ka hiolani ana hoi, aia no ia ma " ka ua hoeha ili o Waiehu," ma ka home noho o ka ona o ka mahiko o Waihee, ka Mea Hanohano Widemann.
            — Ua oluolu maikai ke ola o ke Kaikamahine Alii, a pela no hoi ke Kama Alii Kaiulani.
            — I ka Poakolu, la 10 o Augate, ua hele aku o Kukuiamauokapo, e luu wai i ka wai o Kapuna. Aia keia wai iloko o ke kai o Waihee, mawaena o ka 10 a oi aku paha anana ka mamao mai ka aina aku. O ka hohonu mai ka ilikai a i ka paa ilalo, he 4 a 5 paha anana. Aia nae i ka wa i luu ai me kekahi kahu ona, ua pau e ke aho o ke kahu, a ea e ae la, a mahope iho ke 'lii o ka ea ana ae, me ke ano e ole o na helehelena."
            — I ka la 24. He haakoi nui ka ua o Kekauluohi, i ka wai huihui la-i o Aleale. Ua kiola la-i hiu wai, a huli hoi mai la i ka " ua hoeha ili o Waiehu." He wai makaikai mau ia no keia.
            — I ka la 23, ua pii na Lani nei e ike i ke ana o Kepela, e hookulukuluia iho ana ka lewalani i na paka-ua, ka hele ia o ka poe pii kuahiwi a pulu elo. O ke alii wale no a me kekahi poe kakaikahi ka i hiki iluna o Kapela, a o ka nui, ilalo mai no.
            — He wahi mele iho keia malalo, i haku ia no Kapili :
A uka o Kapili, o ke ana o Kapela,
Pulu elo i ka ua Kiowao o ka nahele,
O ka hele ia a na pua a Kalani,
Ua ikeia mai nei e ko luna poe.

Leo Hui — Pulu ai kuu lani i ka ua la,
I kaua noe o ka nahele,
Ku-ululu na hoa i ke anu la,
A mehana i ka lawe a ka inu lio.

HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii

                Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o KAHANAWALE w. o Waialua, O., i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai A Francis Judd. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
            Ma ka heluheluia a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Laina Kamahiai w, o Honolulu, Oahu, e hoike mai ana, o Kahanawale w, no Kamooloa, Waialua, Oahu, ua make kauoha ole ma ia wahi no, ma ka la _ o Ianuari M H 1876, a e ni ana, e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia (W P Wood.) Pinehasa k, o Honolulu, Oahu.
            Ua kauoha ia, o ka Poalua, ka la 12 o Sepatemaba M H 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o kona Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu. Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P A Aug 22, 1876.
A FRANCIS JUDD. Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 769 3t 771

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o APIA (k), o Honolulu i make. Ma ke keena. Imua o ka Hon. Chas C Harris. Kauoha e hoolaha i ke noi, e apono i na papa hoike, hookuu ana a e mahele i ka waiwai.
            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a Keliimakanoe w, o ka waiwai o Apia k, no Honolulu i make, e noi ana e aponoia ua hoolilo no $41.10, a e hoike   ana, o na mea i loaa mai iaia, he $ _ a e noi ana, e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona loaa i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
            Ua kauohaia, o ka Poakahi ka la 24 o Sept. M H 1876, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oi kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai ia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Augate 24, 1876.
CHAS. C. HARRIS.
Ikeia : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Walter R Seal, Kakauolelo. 768 3ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KULANI k, no Hamakualoa, Maui i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a S. W. Kanehoalani, ka Lunahooponopono no ka waiwai o Kulani k, no Halehaku Hamakualoa Maui i make, e noi 'na, e hoaponoia kona moowaiwai, a e hookuuia a e hooholoia ka waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poalua, oia ka la 12 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 11 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Augate 14, 1876. 769 3ts* 773

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o NAWELU w, no Hamakualoa, Maui i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kamalu w, e noi ana, e hoonohoia oia i Lunahooponopono no ka waiwai o Nawelu w, no Waikapu, Maui, H P A i make aku nei, a e kohoia i kahu no na keiki oo ole. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poalima, oia ka la 15 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Augate 19, 1876. 769 3ts* 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o NAOHE, no Kahuku, Kau, Hawaii i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Lulea Naohe k, e hoike mai ana, ua make o Naohe, k, no Kahuku, Kau, Hawaii H P A a e noi ana e kohoia o Mr Thos. Martin i lunahooponopono waiwai. Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima, oia ka la 29 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 9 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, oia ka la a me kahi I kohoia no ka Hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 769 3ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KALAKUNIAI, no Papaikou, Kau, Hawaii i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a W Thomas Martin, ka Lunahooponopono no na waiwai o Kalakuniai (w) no Papaikou, Kau, Hawaii H P A i make, e noi ana e aponoia kona hoike hope, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina, a e hookuuia oia mai ka oihana. Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili o ka Poaono, oia ka la 30 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 9 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 769 3ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o J LAANUI k, no Ponahawai, Hilo, Hawaii i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Punini, ka Lunahooponopono no na waiwai o J Laanui k, o Ponahawai, Hilo, Hawaii H P A i make, e noi ana e aponoia kona hoike hope, a e hookuu iaia, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina, a e hookuuia oia mai ka oihana. Nolalia, ke kauohaia aku nei i na kanaka a pau ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 18 o Sepatemaba 1876, i ka hora 10 o kakahiaka ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 760 2ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o J POHANO, no Hilo, Hawaii i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a G W Akao Hapai, ka Lunahooponopono no na waiwai o John M Pohano, o Hilo i make, oia hoi ka Lunahooko no ke kauoha hope a J Pohano k, no Hilo, H P A i make, e noi ana e aponoia kona hoike hope, a e hooholoia ka waiwai i ka hooilina, e like me ka palapala kauoha, a e hookuuia oia mai ka oihana Lunahooko kauoha. Nolalia, ke kauoha aku nei i na kanaka a pau ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 18 o Sepatemaba 1876, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 760 2ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o WELEHU, no Waiohinu, Kau, Hawaii i make.
            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a W Thomas Martin, ka Lunahooponopono no na waiwai o Welehu, no Waiohinu, Kau Hawaii, H P A i make, e noi ana e aponoia kona hoike hope, a e hooholoia na waiwai i na hooilina, a e hookuuia oia mai ka oihana. Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, oia ka la 30 o Sepatemaba 1876, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 769 3ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o NAUKANA I, no Honuapo, Kau, Hawaii i make.
            Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Kamalae w, e hoike mai ana, ua make o Naukana I, o Aonuapo, Kau, H P A me ke kauoha ole, ma ka la 11 o Novemaba M. H. 1875, a e noi ana e kohoia o W Thomas Martin i Lunahooponopono no na waiwai o ka mea i make. Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, oia ka la 30 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 9 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 760 3ts 772

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o NAMAUU, no Punaluu, Kau, Hawaii i make.
            Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Chung Peu (Apeo Pake), e hoike mai ana, ua make o Namauu, o Punaluu, Kau, H P A me ke kauoha ole, ma ka la 26 o Aperila 1876, a e noi ana e hoonohoia   oia i Lunahooponopono no na waiwai o ka mea i make.
                Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima, oia ka la 29 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 760 3ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAPULE w, no Papohaku, Kau, Hawaii i make.
            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Beniamina k, e ni ana, e hooiaioia ka palapala kauoha hope a Kapule w, no Papohaku, Kau, H P A i make, a e hookohoia o Thomas Martin, i Lunahooko no kana palapala kauoha hope a ka mea i make. Nolalia, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima, oia ka la 29 o Sepatemaba 1876, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi, me ka hooiaio ana i ka palapala kauoha, a me na mea kue ke hoikeia mai. F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 10, 1876. 769 3ts 771

            MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o John N Gilman, no Kau, Hawaii.
            No ka mea, ma ka la 5 o Augate 1876, ua waiho ia mai imua o keia Aha o G. W. C. Jones, i kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o John N Gilman, i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana, e hoolaha ia kela palapala kauoha, a e hoopuka hoi ka palapala Lunahooko no Haleole Gilman me G W C Jones. Nolalia, ua kauoha, o ka Poaono, oia ka la 30 o Sepatemaba 1876, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii H P A. Oia kahi a me ka la e hooiaioia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala Lunahooko.
F S LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. Hilo, Aug 26, 1876. 749 3ts 771