Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 41, 7 October 1876 — Page 2
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
Noi o Mr Halemanu e hooholo i ka olelo hooholo. Hooholoia.
Heluhelu mai o Mr Birch he olelo hooholo, e haawi ana i ka mahalo i ke Kuhina o ko na aina e, a me ka Loio Kuhina no ko laua hooikaika loa ana i ka mana hooko e hoole i kona kakau inoa ana i na bila a na lunamakaainana i waiho mai ai
i keia Hale. Hoopaneeia. Ma ke noi ua kapaeia na rula, a hoike mai ke komite hooiaio bila kanawai, ua apono ka Moi i keia mau bila malalo iho.
1 Bila kanawai e hoolohe ai i ka pauku 3 a e hoopau ana i ka mokuna 48, o ke kanawai karaima.
2 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 1420, o ke kanawai kivila i aponoia ma ka makahiki 1860
3 Bila kanawai e hoeueu ana i na oihana kaloko o ke aupuni.
4 Bila e hoololi ai i ka pauku 1144 o ke kanawai kivila.
5 Bila e hoakaka ana i na hora hana no ka la hookahi.
6 Bila kanawai e huikala ai i ke Kuhina Waiwai.
7 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 17 o ka mokuna 41, o ke kanawai karaima.
8 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 1106, o ke kanawai kivila.
9 Bila kanawai no ke oki mare, e pili ana i ka pauku 1334 o ke kanawai kivila i hoololiia i ka makahiki 1868.
10 Bila kanawai e pili ana i na komisina palena aina
11 Bila kanawai ina e kuai a hoolimalimaia paha na aina aupuni, ma ke kudala e hanaia ai.
l2 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 1, 2, o ke kanawai e malu ai na paahana malalo o ka olelo aelike i hoakaka ia ma ka pauku 1417 o ke kanawai kivila i aponoia ma ka makahiki 1872
13 Bila kanawai e hoopau ai i ka mokuna 54 o na kanawai o 1874.
Eia na bila kanawai i hooleia mai e ka Moi, aole i kakau inoaia.
1 Bila kanawai, e hoololi i ka pauku 1492 o ke kanawai kivila, e hoololi ana, o ka olelo Hawaii oia ka olelo mana ma ko kakou mau kanawai, ina ua ikeia ua kue olelo Beritania ma ka olelo Hawaii.
2 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 8 o ke kanawai e hoopau ana i ka mokuna 10 o ke kanawai kivila, i aponoia i ka makahiki 1864.
3 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 1423 o ke kanawai kivila, i aponoia ma ka 1872.
4 Bila kanawai e pili ana i na palapala aelike mawaena o na haku a me na kauwa hana.
5 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 239, o ke kanawai kivila, i hoololiia ma ka 1860.
6 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 20, o ka mokuna 43, o ke kanawai hoopai karaima.
7 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 19, o ka mokuna 41 o na kanawai hoopai karaima.
8 Bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 16, o ka mokuna 41 o na kanawai hoopai karaima.
Bila kanawai e hookuu ana i na kanaka a pau e noho ana malalo o na olelo aelike aole e hoohanaia ma na la koho balota lumakaainana. Aponoia ka hoike a ke komite.
Heluhelu mai o Mr Pilipo he olelo hooholo, e kauoha ana i ka makai o ka Hale, e malama i papaaina ma ka hora 2 o ka auina la, o ka la mamua iho o ka hookuu ana, no ka hui hope ana o na hoa a pau.
Hoakaka mai ke Kuhina o ko na aina e, e malama ana na Kuhina o ka Moi, he papaaina e like me ia ano ma keia mau la iho, nolaila, ua hoihoi houia ka olelo hooholo.
Ma ke noi ua hookauia o Dominis mai kona noho lala ana no ke komite e hai aku i ka Moi e iho mai e hookuu i ka Ahaolelo, a ua kohoia ke'lii Bihopa maia wahi.
Noi o Mr Kamauoha e hapaiia ka noonoo ana no ka bila e pili ana i ka auhau holoholona, e waiho nei ma ka papa, a ua hooholoia. Waihoia i ke komite wae.
Noonooia ka Bila Haawina. OIHANA KALAIAINA
Hoohoihoi oihana mahiai a me ka lawe ana mai i na kanaka o na aina e mai. 35,000 Hooh.
Hoolimalima aina o mua o Aliiolani - - - 400 "
Hoolimalima no ka hale o ka luna alanui ma Aienui 1,950.50 "
No na komisina palena aina o ke aupuni - - - 1,500 "
No ka mokumahu hou (ina na ke aupuni e hana 100,000 "
Uku kokua no ka mokumahu hou, ina na waho, e hana (aole e hooliloia no kekahi hana e ae) - - - 15,000 "
Kela me keia lilo o ka Papa Ola Hawaii - - - 1,000 "
Hooholo loaia ka Oihana Kalaiaina e like meia i hoololiia iho nei.
OIHANA WAIWAI.
Huikala ana i ke Kuhina Waiwai - - 3,997.64 kapaeia
Koena o ka uku mua o ke Kuhina Waiwai - - 250 Hooh.
Uku kokua i na laina mokumahu o na aina e - - 20,000 "
Hoomaha ka Hale ma ke awakea..
Halawai hou ma ka hora 1 P M.
Noi o Mr Baraunu, e hapai houia ka noonoo ana no ka uku kokua i na loina mokumahu o na aina e. Hooholoia.
Kamailio mai ke'lii Kakela ma ka aoao kue i ka haawi ana i ka 20,000 no ke kokua ana i na luina mokumahu o na aina e.
Kamailio mai ke Kuhina o ko na aina e, ma ka aoao kokua i ka haawi ana i 20,000 Ninauia a hooholoia ka haawi i 20,000
Eia ka poe ae e uhauha aku i keia mau dala, me ka ike aku no ke hookuu wale nei ke aupuni ia ia aole e uku no ka uapo, aole e uku no ka wai, aole e uku aku no ke dute o ka lanahu, a hoolei wale aku i keia mau dala, Aholo, Kaiue, Baraunu, Kamauoha, Lilikalani, Kauai, Birch, Naili Gay, Helekunihi, Barenaba, Halemanu, Nahaku, Naukana, Mahelona, Kaina, hui me na'lii, Leleiohoku, Kanoa, Na Kuhina, Kahanu a me Kaai,
Eia ka poe minamina dala, Kiaaina Kapena, Naili, Bihopa, Kakela makua, Ku. helani, Ake, Kamika, Kahuila, Kanealii, Pilipo, Halstead, Kalaukoa, Aiwohi, Nawahi, Mahoe, Wana, Nakaleka, Preston, huiia he 17 wale no poe minamina dala, e aloha ana ia oukou na makaainana, a e noonoo a hoomanao no ia Kau Ahaolelo aku, na ka lehulehu o oukou e noonoo mai.
Hooholo loaia ka Oihana Waiwai e like me ia i hooholoia
Ma ke noi ua kapaeia na rula a hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila e hoopau ana i ka auhau holoholona, i aponoia ma ka 1870, e noi mai ana e waiho aku i ka bila no ke kakau poepoe, a e heluhelu akoluia ma ka la apopo. Aponoia. OIHANA LOIO KUHINA.
Noi o Mr Aholo no ka uku o ke kakauolelo a ka Loio Kuhina - - 3,000 Hooleia.
Noi o Mr Kauai, 3,000 Hooh.
Noi o Mr Kahuila, e kapae loaia ka 8,000, ka uku o ka Loio Kuhina, oiai oia e kamailio ana, ua ku mai la o Mr Waterhouse e ninau ano, no ka pau o na minute elima, ia wa no, ua haunaele ka Hale a no ka ae ana o ka noho i kela noi.
Ua hoopii o Mr Nawahi i ka rula ana a ka noho. Hooleia.
Ninauia ke kapae ana i ka uku o ka Loio Kuhina. Hooleia.
Hooholo loaia ka Oihana Loio Kuhina, OIHANA HOONAAUAO.
Noi o Mr Pilipo e hookomoia no na kula aupuni 13,000 Hooh.
Noi hou no oia, e kapaeia ka haawina no na lilo kaahele o na Kahukula nui. Hooholoia.
Noi o Hon Bihopa e hookomoia uku o ke Kahukula nui, 400 Hooholoia.
Noi o Hon Bihopa na lilo kaahele o ke Kahukula nui 800. Hooholoia.
Hooholoia ka Oihana Hoonaauao e like me ia i hoololiia. Hoopanee ka Hale.
Waapa uuku alo Moana.
Ua hoikeia ae ka moolelo o kekahi wahi waapa uuku i loaa aku iwaena o ka Moana Atelanika e paialewaia ana e na ale kawahawaha. Iloko o ka poeleele, ikeia aku la e ka poe kiai o ka moku ke keokeo mai o kekahi wahi mea uuku mamua o kahi o ka mokuahi e holo aku nei. I ke kokoke ana aku o ka moku, aia hoi ikeia iho la he wahi waapa uuku mama loa. Ua kuhiia aku i kinohi, he apana la o kekahi moku poino. Iloko o ia poeleele ike ia aku la he kanaka me ka ipu kukui e aa ana mamua iho o kona alo a me ke panana mamua ponoi iho ona. Kauoha koke ae la ke kapena e hoopaa kokeia na enegine a e hookuukuu aku i ke kaula, i huki mai ai lakou ia ia iluna o ka moku. I kela wa, e kupikipikio ana ke kai. Ua kokoke loa mai ua wahi waapa nei i ka moku, a e hoakuia ana e na ale iluna a ilalo, e ikeia aku ana a e nalowale iho ana i kela a me keia wa. Kahea aku la ke kapena me ka manao owai la ko luna o ka waapa, aka, ua paneia mai ma ke ano leo Geremania hookoikoi, " owau o John Johnson, mai Gloucester, Makesukeka mai." Me ka olelo hou mai, e holo ana oia i Livapulu ; a o ka inoa o kona wahi waapa o Ceneturiala, a he umikumamalima ona la mai ka aina mai. Alaila noi mai la oia i ke kapena e hoohalikelike laua i ko laua lonitu a me ka latitu o ia wa. O kona lonitu 46o a o ka latitu hoi 39o ; o ka ke kapena no nae ia. Hai mai la o Mr Johnson i ke kapena, o ke ao kona wa moe a o ka po kona wa ala , a mamua o kona hoi ana e moe, hoopaa oia i ka hoe a hookuu i na pea ilalo ; a i kona wa e moe ai, auwana wale aku kona wahi waapa mamuli o ke paialewa ana a na ale. Nonoi ikaika maoli aku la ke kapena o ka mokuahi ia ia e kau mai iluna o ka moku, me ka olelo aku malia paha o minamina ia ke kaawale aku ka mokuahi mai ona aku. No keia noi i pane mai ai o Johnson, " aole e ka haku ; kuke naita," a hookuu ae la oia i kona pea i poho pono aku i ka makani, aole i emo nalowale aku la oia mai ka lakou ike aku. Ua kuapoiia o luna o kona wahi waapa, a o kahi noho ana wale no ona kahi puka. I ka lohe hope ia ana mai ona (Iulai 23) aia oia ma ka lonitu 36o komohana mai Ladana mai. Aka, ua pae ola aku oia, ma na kapakai o Beritania.
MA KE KAUOHA.
Ua oluolu i ke Alii ka Moi, ka huikala ana aku a hookuu i na kanaka malalo iho :
Alana, Kekuihewa, Alohikea, Hulu, Hapa, Kailiaukea, Kahoalii, Kawika, Jno. Padedena, F. Padekena.
Halealii Iolani, Sept 21, 1876 776 3ts 777
Ua hookohuia ka poe nona na inoa malalo iho, i mau Agena Hooiaio Palapala Kepa i like me na hooko ana o ke Kanawai, e hoololi ana i ka pauku l ame 2 o ke kanawai, e malama ana i na aoao hana aelike i hoomanaia e ka Pauku 1417 o ke Kivila, i aponoia i ka la 29 o Iulai A D 1872, a i apono hou ia, i Sepatemaba A D 1876.
Henry Waterhouse...............Kona, Oahu,
Chas. T Gulick....................... " "
G. Barenaba........................Koolaupoko, Oahu, D W Kaiue..........................Molokai.
W L MOEHONUA. Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina. Sept 24, 1876. 773 3ts 777
Hoolaha no na Dala.
Ke hoikeia aku nei ka lohe, ua hooholo ka Aha Kukamalu o ke Alii ka Moi, i keia olelo hooholo malalo iho, i ka la 24 o Sepatemaba :
Hooholoia — Ke hoopaa nei ka Aha Kukamalu i ka waiwai io o keia mau dala malalo iho nei, no ka lawe ana ma ka waihona Aupuni : O na hapaha Paniolo, Mekiko a me Peru, ua like no ia me ka hapaha Amerika he 25 keneta. JNO. S. WALKER,
Kuhina Waiwai,
Keena Waiwai, Sept 29, 1876. 775 4ts 777
I kulike ai me ka Pauku 3 o ke Kanawai e hoololi ana i na Pauku 1, 2 a me 3 o ka Mokuna 59
o ke Karaima, e pili ana i ke ola o ka lehulehu, ua oluolu i ke Alii ka Moi ke hookohu ana aku i na keonimana malalo iho i mau lala no ka Papa Ola :
His Ex. W. L. GREEN, Peresidena,
His Ex. W. R. CASTLE,
Hon S. G. WILDER,
Dr. R. McKIBBIN,
Dr. F. R. HUTCHISON.
Halealii, Sept 22, 1876. 774.
Ka Nupepa Kuokoa
— ME — Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, OKATOBA 7, 1876.
I KE AHIAHI Poakahi iho nei, ua hoihoi wale aku ke " Kilauea" i na alii a me ka poeikohoia o na mokupuni ma ka aoao makani aku nei o Oahu a me ka lehulehu o ko lakou mau makamaka me ka uku ole. Ua hele no hoi ka mokuahi a piha i ka ike aku. He piha e pane leo okoa mai ana no, e wiki ke kapili i ona mokuahi hou, uuku loa o " Kilauea" no ka pulama pono ana ia makou lehulehu a pau ma kona oneki.
I KA HORA 3 o ka auina la Poalima aku nei i hala, ua haawi ae na Kuhina o ke Alii ka Moi maloko o ka Hale Hotele Hawaii i ahaaina haole, he makana na lakou i na alii a me ka poeikohoia. Malaila na hoa a pau o ka Hale a me ka poe i konoia kahi i luakaha pu ai a hookuu wale me ka maikai. Hookahi mea i mahalo loaia e na mea a pau, oia no ka ike ole ia ana o na wai hoomalule kino maluna o ka papaaina. I na Kuhina mua, he hoahaaina mua ka lakou, a i keia poe hoi, aole he hana pela.
Ka hookuuia ana o ka Ahaolelo.
Mamua ae o ka hora 12 awakea, i kulike ai me na lono i pahola ae ma o a maanei o ke kulanakauhale, e hookuu ana ka Moi i kona Ahaolelo ma ka Poaono, ua haiamu e ae la na puali koa pualu hele wawae a me na kaua lio mamua iho o Aliiolani Hale. A i ka hora 12 ponoi, haalele aku la ke Alii ka Moi a me kana Moiwahine i ka Hale Alii ma ka hoike ana mai a na pu o ka batari pukaa ma ka pa alii, ee ae la iluna o ke kaa lio alii i kauoia e na lio ulaula eha a i ukaliia na aoao e na kahili a me na laau palaau ka hoailona hoi o na aliiaimoku o keia Pae Aina i kela wa kahiko. Aole i emo a komo mai la na Alii iloko o ke keena o ke Kuhina Kalaiaina. Hooluolu iki malaila, a komo mai la iloko o ke keena Ahaolelo i hoopihaia e na kaikuahine alii, na alii a me ka poeikohoia, na luna nui o na aupuni e, na Kanikela, na alii o ka Ahakukamalu a me ka lehulehu i konoia.
O ka Moi ka mua o ka pii ana maluna o kahi kiekie, o ka Moiwahine aku ma ka aoao hema a o ka Hooilina Alii aku a ku ma ka aoao akau.
Alaila, ua ku mai o Rev. H. H. Paleka a wehe i na hana me ka pule. A pau ka pule ana, ua heluhelu mua mai ka Moi i kana haiolelo hookuu ma ka olelo Hawaii mua, alaila o ka olelo haole iho. Eia kana haiolelo alii :
E NA ALII A ME KA POEIKOHOIA :
Ke hoomaikaiia aku nei oukou ma ka pau ana o keia kau Ahaolelo loihi, me ka hoike pu aku i Ko'u mahalo, i na Keonimana o ka aoao o na Alii, a me ka aoao o ka Poeikohoia, oiai me ko lakou lilo nui ponoi iho, ua hoolilo nui lakou i ka hapanui o ko lakou manawa no na hana o keia kau Ahaolelo.
O na haawina i hookaawaleia no na lala a pau o ke Aupuni, ua haawiia me ka mahuahua, a e lilo ana maluna o Ko'u mau Kuhina ke kaana pono ana ia mau haawina, i mea e loaa'i i ke Aupuni ka pomaikai io ma ia hana ana.
Ke hilinai nei Au o na Kanawai i hooholoia e oukou, e lilo ana i mea e pomaikai ai e like me ka mea i manaoia, a iwaena o na olelo hooholo a oukou i hooholo ai, ke manaolana nei Au e lilo ana i mea pomaikai, kekahi oia mau olelo hooholo, oia hoi ka olelo hooholo e pili ana i ke koho ana i na Komisina e imi ai i na mea e paa mai ai ka make a me ka emi ana o ka lahui Hawaii ponoi.
He mea hiki ole Ia'u ke kaohi i ka hoike ana aku imua o oukou i Ko'u olioli nui, oiai iloko o ko oukou kau i noho ai, ua hana oukou i na mea a pau e hooholo ponoia'i ke Kuikahi Panailike me Amerika Huipuia. He Kuikahi e maopopo loa ai ka mahuahua ana o ka po-
maikai o keia Aupuni, a he koo nui no hoi no ka malama ana i ka Lahui Hawaii mamuli o ka paipai ana aku ia lakou e hana, a o kekahi kumu nui akaka loa, he mea e maikai ai ke kino a e loihi ai ke ola.
Ke haawi aku nei no hoi Au i ka hoomaikai ana aku ia oukou, no na haawina i manawalea ia Ia'u a me Kuu Ohana. E NA ALII A ME KA POEIKOHIA :
I ko oukou wa e hoi aku ai ma ko oukou mau wahi noho, ke hilinai aku nei Au i ko oukou ao ana aku i na kanaka o ko oukou mau Apana iho, e malama i na Kanawai, a e hana me ka hooikaika no ka hooholo mau ana imua me ka hoopii ae : ko lakou pomaikai a me ka pono o ko lakou ohana iho, me ka hoomaopopo lea aku ia lakou, oiai, i keia wa ua loaa ia lakou ke kumu hana e pomaikai ai ka noho ana, oia pomaikai, aia wale no na ka hana ikaika, a me ka malama ana i na kanawai o ke Akua a me ke kanaka.
Ke kukala aku nei Au, ua hookuuia keia kau Ahaolelo o ke Aupuni.
I ka pau ana o ka haiolelo, ua hookuuia ke anaina a hoi aku la na Moi a me na alii iloko o ke keena hooluana a lakou i kipa mua ai. A mailaila aku hoi loa i ka Hale Alii.
He kipi kahe ole ke koko.
He mea hiki ole i na onioni ana o ka maka kila ke kuhikuhi pau aku i ka noho alii ana mai o ke kipi hookahuli Moi ma ke kulanakauhale o Konetinopela me ka nehe ole a me ka malu loa. O ka Moi o ka lahui nona na kanaka he 40,000,000, a he Moi hoi e noho mana ana maluna o ka puali koa nui a me ke aumoku kaua ikaika, iloko no o ka ikaika a me ke kiekie o kona mana oia ke Suletana o Tureke ; ke kanaka hoi o kona makemake he kanawai ia, a o ka mea pakike aku ia ia he make kona hoopai, e kipakuia ana mai ka noho alii aku me ke kahe ole o kau wahi pakili koko : he aupuni i hookui mau ia e na haunaele no kekahi manawa, a me ka hoohikilele ole aku i ka hauli, o ke keiki liilii a me ka wahine, ua pau aku la kona inoa hanohano kiekie. He mea like anei kekahi e like me keia ma ka moolelo o ke ao holookoa ! He mea oiaio, he wa ano hou keia no Tureke. O na alakai o keia kipaku alii he poe e noho mana ana maluna o na puali koa a me na aumoku kaua, aole wale no hoi o ka poe e noho ana malalo o ka hoomana Mahomeda aka o na karistiano pu no kekahi. Ke akena aku nei na nupepa alakai o Tureke ia Europa, e ike mai lakou, oiai e paa ana na Tureke i ko lakou aoao hoomana i kekahi lima, e paa pu ana no lakou ma kekahi lima i ke kuokoa a me ka hooponopono aupuni hou ano. O ka manawa mua loa keia ma ka moolelo o Tureke i ikeia ai ka lokahi ana o ka lahui ma ka manao hookahi.
Na Nu Hou Kuloko,
Ma ka Poakahi iho nei i noho ai ko kau Kiure o Honolulu nei. Lunakanawai Alapaki ma ka noho.
He keu keia mau la aku nei a na la a me na po wela nui wale. Ina he hookahe hou ka hana, aohe uhi kapa, na ka hou no e kahe.
Ua make emoole loa o W Ka i ka Poalua iho nei maloko o ka Pa Alii, aole oia i kaa mai a make emoole wale no. He mai ma ka lolo kona mea i make ai.
Ua hoomau mai ka makani kona i ka pa no hookahi hebedoma, a me he mea la, o ka welelau wale mai nei no paha keia, e i aku mahope ke oolea mai.
Ma Honokaupu i Honolulu, hora 5 1/2 ahiahi Poalua iho nei, Okatoba 3, make iho la o Keaoeleele, kekahi o na hoahanau kahiko o Kawaiahao.
E halawai hou ana Ka Ahahui La Kuokoa Hawaii maloko o ka Hale Kaa Wai Helu 4 i keia ahiahi Poaono hora 7 1/2. E eleu ae na mea a pau ilaila me ka makaukau i holo ka hana.
O ka huina nui o ka Bila Haawina no na lilo o ke aupuni iloko aku o keia mau makahiki elua e hele nei, ua hiki aku no ia i ka $1,264,736.01. Pokeokeo wahi a ka Palahu. Ho hou iho i pehu.
Ua hiki mai i o makou nei ka lono, ua hala aku la o J. Komoikehuehu ma kela aoao o ka muliwai o ka make mai ka aina aku o Kalawao. He lunakanawai oia, he loio a he lunamakaainana ma ka Apana mai o Waianae a me Ewa no kekahi mau kau
Ahaolelo.
A keia Poalua ae, Okatoba 10, e ku mai ana ka mokuahi " Kulanakauhale o Kikane" mai na Panalaau mai o ka hema, a e huli hoi loa ana no i Kapalakiko iloko oia la hookahi. Nolaila, o ka wa keia e liuliu mai ai na wahi mea hoouna a oukou e na Hawaii.
Ua hoahewaia o Pooloa a ke kiure o Honolulu nei no ka loaa ana aku o ka opiuma malalo o kona hana ana. He elua malama ma ka hana oolea e ai kamano ai a me $22.70 koina. O kona hale noho o keia mua aku, aia maloko o ka Hotele o Paipu.
Ua hiki mai he ekolu mau haina i ka manao helu i hoikeia aku ai i kela pule, aole nae makou i makaukau e pai aku i keia pule no ka piha e o ka pepa.
Ua ku mai i ka la Sabati aku nei i hala ka moku kuna Beritania Fantome mai Vanekouwa mai, a maluna ona kekahi mea i loohia i ka mai Samola poki. Ua hookomoia mai no ka moku iloko nei o ke awa, a ke paa nei malalo a ka noho hoomalu loa ia ana. O ka mea i loohia i ka mai, ua hoihoiia i ka halemai o Koholaloa e lapaau
ia ai.
Aia iloko o ka Bila Haawina kekahi puu dala i hookaawaleia no ke kuai ana i ilina kupapau no na kanaka Hawaii o Honolulu nei. Ke manao nei makou, aia kahi kupono ma ka aoao ma Waikiki o Puowina. No ke aupuni no ia wahi, a o na wahi dala he hookahi tausani, e aho e hoolilo ia mau dala no ka pa ana a paa.
Ua makaikai ae makai o Ainahou a ma ka makeke kuai ia i ka Poakahi kekahi kane a wahine Hawaii, ua kahiko ia laua iho me na kapa paupau, i humuhumuia ma ke ano lole wahine hou o keia wa ano haole, a ua hele no hoi na hua o ke kapa a hookehakeha i ka nana aku. He mau kapa hoikeike makahiki paha keia.
MAKE I WALOHIA.— Ma ka la 17 o Sept. 1874. ua hopuia mai o Kahele k, e na lima menemene ole o ka make, a manele ia aku ma kela aoao o ka muliwai eleele, ka home hope loa o na mea hanu a pau o ke ao holookoa, ma kona wahi noho ma Honomakau Kohala Hawaii. Ua haalele iho he mau keiki, he wahine mare, a me na kini lehulehu e noho u ana mahope nei.
Ua ikeia aku mamua o ka ihu o Kilauea i ke ahiahi i holo kaapuni aku nei ia Hawaii, he hookahi wahi wahine Hawaii e huro mai ana, aole hookahi wale huro ana mai, aka, ua kauna paha a keu. Aohe i akaka ia makou ke kumu o kona huro olioli ana mai, koe wale no ke koho hewa aku mawaho nei, ua malule paha ia " i ka wai a ka naulu."
Ua loaa mai nei ma Vigo ma ka mokupuni o Sana Simona, kekahi o na panalaau o Sepania, o Tweed ka luna aupuni aihue kiekie loa o ke kulanakauhale o Nu Ioka. Ua hopuia oia no ia hewa, a ua hoopaaia ma ka halepaahao paa loa. Aka i ka hookuuia ana ona e ike i kana wahine maloko o ko laua hale me kiaiu aku no, aia hoi ua mahuka malu aku la kela a pae ana i Cuba. A mamua o ka makaukau ana o ke kiaiana o Cuba e hopo aku i ua aihue la, ua holo malu aku la oia maluna o kekahi moku Paniolo o Kamena ka iona. Ua telegarapa aku ke kiaaina i Paniolo e huli ia na moku a pau ma keia inoa ke ku aku ilaila. I ke ku ana i Vigo, ua hoomaluia oia a e haawiia aku ana i ko Amerika.
S P AHIONA — O keia pake i mare i ka wahine Hawaii a hanau mai he mau keiki lehulehu na laua, ua huli hoi aku i Kina e imi i ka oluolu no ke kino o ke kane. Ua loheia mai nei, ua make oia ma Kina i ka malama aku nei o Iune i hala, a ke noho makamaka ole la kana wahine a me na keiki. A oiai hoi ke aupuni Hawaii e haawi wale ana i na eemoku i na pake o na aina e mai, pehea aole anei hoi he hana kupono na ke aupuni, ka hoihoi ana mai i keia mau ewe ponoi ona e noho makamaka ole la. Ua lohe mai no hoi makou, a ua paiia ma keia nupepa he lehulehu loa o na kanaka Hawaii ma Keomolewa malia e makemake ana lakou e hoi mai, na ke aupuni hoi ka uku aku i ka uku eemoku.
HANAU MALUNA O KILAUEA — E oluolu oe e hoouna aku i keia mau hua e kau aela maluna ma na kihi eha o keia mau Paemoku. Ma ka wanaao Poalua nei hora 4 A. M. ua hanau o Moekai w, he keiki maluna o Kilauea, i ka wa e ku ana ma ke awa o Lahaina, o keia wahine mai Honolulu mai oia me kana kane o Komomua, e holo ana no Kona Hawaii, o ke keiki i hanau mai ai he kaikamahine, ma ka hoomaopopo ana iho me he mea la, o ka 4 paha keia o na keiki i hanau maluna o ka mokuahi Kilauea, a he ola maikai no ka makuahine a me ua kaikamahine la. E hoomaikaiia ke Akua ka mea nana i haawi mai, a maluna o na mea i hoopomaikai ia mai ko'u welina a me na keiki hoonoho hua a me ka Lunahooponopono, ko'u mahalo.
M. MAKALUA.
Lahaina Maui, Oct. 1876.
I ka hora 2 auina la Poaono aku nei i hala, ua haawi ae na keiki lalawai ekolu a Baraunu i ahaaina luau manawalea i na alii, ka poeikohoia a me na hoa o ka Papa-pai maloko o ka pa noho o ko lakou waena ma ka hanauna. Ua kukuluia he lanai ulu-laau i uhiia iho i ka pea, a o ka papa-aina, i lalo no, ua uhiia i ka pea a me na liko o ka uka waokele. Ua maikai na mea hoonuanuaia mai no ka papa-aina, a ua hiki hoi ke akenaia he ahaaina Hawaii maoli no. E lelele ana no na opae kala ole a e makamaka ana no na hoio, na papai a me na limu lipoa paoa i ke ala. Ua ai a maona, ua hoonuu a lihaliha. Hookahi oi o ia papaaina o ka holo ana o ka mea inu mai ona aku, a hana iaia iho ma kahi mamao aku. Ua hoohanohano kiekie loa ia ka papa-aina mamuli o ka hiki kino ana ae o ka hooilina kalaunu. A i ko makou kilohi ana i ka papa-aina, aole e hiki ia makou ke haawi ole i ka mahalo no W J Noa, ke keiki eleu nana i hana mikiau mai a lawa me ka ono.
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina, SS. Ma ka waiwai o KAHAUNA (w), o Kailua, Koolau,
i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka
palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 4 o Okatoba M H 1876, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope o KAHAUNA (w), i make aku la, a me ka pala-
pala hoopii e noi ana, e hooiaioia kela palapala kauoha, a e
hoopuka hoi ka palapala Lunahooko no Puhi k, ua wai-
hoia mai e Puhi.
Nolaila, ua kauohaia, o ka Poakahi oia ka la 24 o Okatoba M H 1876, ma ka hora l0, ma ka rumi Hookolokolo o keia Aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaioia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala Lunahooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu, iloko o ke Kuokoa he nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu. A ua kauoha houia, e hoopukaia na palapala kena no na hoike, no ia palapala kauoha, a me na
hooilina o ka mea make, e hele mai e kue i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P A la 4 o Oct 1876. CHAS. C. HARRIS,
Ikeia : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E. Barnard, Hope Kakauolelo. 772 3t 773
AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii
Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o JOHN AVERY SIMMONS, n Laupahoehoe, i ma-
ke kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Chas. F. Hart.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala
noi a John Maguire, o Kohala, Hawaii, e hoike mai ana, o
John Avery Simmons no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii, ua
make kauoha ole ma Hilo, ma ka la 23 o Augate M H 1876,
a e noi ana, e haawiia ka Palapala hookohu Lunahoopo-
nopono Waiwai ia John Maguire.
Ua kauoha ia, o ka Poalua, ka la 9 o Novem. M H 1876, oia
ka manawa i kohoia no ka hooiaio ana i ua nonoi la, imua
o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia
Aha, ma Waimea, Hawaii, ma ka hora 10 o kakahiaka,
a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea
a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko
lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoo-
lahaia ma ka olelo haole a me ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ka Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa, nupepa ma
Honolulu. Kakauia ma Kohala, Hawaii ko H P A Sept 11, 1876.
CHARLES F HART, 775 3ts 777 Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu. MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAHUE k, no Hamakuapoko, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Hooipu w,
e noi ana, e hooholoia ka waiwai o Kahue k, no Hamakua-
poko, Maui H P A i make, i na hooilina. Nolaila, ke kau-
ohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poalima, oia
ka la 17 o Novemaba 1876, ma ka hora 9 o kakahiaka, ma
ka Hale Hookolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i
kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue
ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts* 777
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAINA (k), no Waikapu, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a G. Naonohi, e noi ana, e kauohaia o Kali, ka Lunahooponopono o ka
waiwai o Kaina k, no Waikapu, Maui H P A i make, e
e hela mai imua o keia Aha, a hoike i kona moowaiwai, a e
koho ia i kekahi Kahu no ke kino a me ka waiwai o Naki
(w), he kaikamahine oo ole, kekahi o na moopuna a Kaina,
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili a
me ua Kali la, o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba 1876,
ma ka hora 9 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma
Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i
ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Okatoba. 2, 1876. 775 3ts 777
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAPUA k, no Waihee, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kawaha w,
e noi ana e hooponopono ia ka waiwai a kana kane, oia
hoi o Kapua k, no Waihee, Maui H P A i make, a e hooho-
loia na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka
a pau, ke pili o ka Poakolu, oia ka la 15 o Novemaba 1876,
ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma
Wailuku, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe
ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts* 777
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KANAKAOLE k, no Honolulu i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Keoni Ka-
nakaale, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kanaka-
ole k, no Honolulu, Oahu, H P A i make, a e hooholoia ka
waiwai i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na
kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 17 o Nove-
maba 1876, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hoo-
kolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka
hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts* 777
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAHANANUI k, no Waiehu, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kamaka w,
a me J Lani, e noi ana, e hooponopono ia ka waiwai o Ka-
hananui k, no Waiehu, Maui H P A i make, a e hooholoia
i na hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a
pau ke pili o ka Poakolu, oia ka la 13 o Novemaba 1876,
ma ka hora 11 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma
Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana
i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts* 777
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o J NAKILA, no Hana, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a E Hele-
kunihi kekahi o na Luna hooko kauoha o J Nakila, no
Hana, Maui H P A i make, e noi ana, e hooponoponoia
kona moowaiwai, a e hookuu ia laua mai ka oihana. No-
laila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka
Poalua, oia ka la 21 o Novemaba 1876, ma ka hora 9 o ka-
kahiaka, ma ka Halekula o Mokulau, Kaupo, oia ka la a
me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na
mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts* 777
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KEKUAMANA k, no Pukuilua, Hana, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Keala k,
e noi ana, e hooponoponoia ka waiwai o Kekuamana k, no
Pukuilua, Hana, Maui H P A i make, a e hooholoia i na
hooilina. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau
ke pili o ka Poalua, oia ka la 21 o Novemaba 1876,
ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Halekula o Mokulau,
Kaupo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i
ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts* 777
E IKE auanei na kanaka a pau ke pili, o na hihia ano Karaima a ano Kivila, i hoopiiia mai ka Aha Hookolokolo Apana o Hana, Maui, imua o ka Lunakanawai Kaapuni o Maui, e hooloheia a hookolokoloia e ua Lunakanawai Kaapuui la, ma ka la 21 o Novemaba 1876, oia ka Poakolu, ma ka Halekula ma Mokulau, Kaupo, Maui. A eia na hihia :
Ke Alii kue ia Nahau k.
M H Reuter vs Nahau k.
Ke Alii vs Moewaa, Kealoha, Kekua, Oha, Kalawa. Kimo, Kunewa. ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.
Lahaina, Oct 2, 1876. 775 3ts 777
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o J S KAUHIAUKAI (k), o Honolulu i make kauoha ole. Ma ke keena, imua o ka Hon. A. F Judd Kauoha e hoolaha i ke noi, e apono i na papa hoike, hookuu ana a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a Kahanu a me Kekuni na Luna Hooko o ka waiwai o J S Kauhiaukai, no Honolulu i make, e noi ana, e aponoia na hoolilo he $1,746.50, a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia, he $1746.50, a e noi ana, e nana a apono ia keia mau mea, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope, mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka Poalua ka la 7 o Nov. M H 1876, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai ia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii P A Sept 26, 1876. A. FRANCIS JUDD,
Ikea : Lunakanawai o ka Aha Kiekie Jno. E Barnard Hope Kakauolelo. 774 3ts 776 AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o KEA (k), o Manoa, Oahu, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Chas. C Harris, olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Pakeokeo k, o Laupahoehoe mokupuni o Hawaii, e hoike mai ana, o Kea k, no Manoa, Oahu, ua make kauoha ole ma Manoa, Oahu, ma ka M H 1853, a e noi ana, e haawi ia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Pakeokeo.
Ua kauoha ia, o ka Poakahi, ka la 16 o Okatoba, M. H. 1876, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o kela olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii P A Sept 29, 1876. CHAS. C. HARRIS.
Ikeia e : Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Jno. E Barnard, Hope Kakauolelo. 774 3ts 776
KE MAKEMAKE maua e hoolimalima aku i ka Loko o " Eo," me ka hale " Halaulani," a me kona pa ponoi, me na Loi he Umi, i hoolimalima ole ia mamua, me ka pono o hookahi upena, me ke kai lawaia, mai keia manawa aku, a hiki i ka la mua o Novemaba, M H 1881.
E palapala mai ka mea makemake, maloko o na la he kanakolu mai keia la aku, me ka hai mai i ka nui o kona haawi dala hoolimalima la. A. F. JUDD, a ia
S. B. DOLE, Na kahu o Airine Ii.
Sepatemaba 22, 1876. 773 tf