Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 42, 14 October 1876 — Page 2

Page PDF (1.83 MB)

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

MA KE KAUOHA.

Ua oluolu i ke Alii ka Moi, ka huikala ana aku a hookuu i na kanaka malalo iho :

Alana, Kekuihewa, Alohikea, Hulu, Hapa, Kailiaukea, Kahoalii, Kawika, Jno. Padedena, F. Padekena.

Halealii Iolani, Sept 21, 1876 776 3ts 777

Ua hookohuia ka poe nona na inoa malalo iho, i mau Agena Hooiaio Palapala Kepa i like me na hooko ana o ke Kanawai, e hoololi ana i ka pauku l ame 2 o ke kanawai, e malama ana i na aoao hana aelike i hoomanaia e ka Pauku 1417 o ke Kivila, i aponoia i ka la 29 o Iulai A D 1872, a i apono hou ia, i Sepatemaba A D 1876.

Henry Waterhouse...............Kona, Oahu,

Chas. T Gulick....................... " "

G. Barenaba........................Koolaupoko, Oahu, D W Kaiue..........................Molokai.

W L MOEHONUA. Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina. Sept 24, 1876. 773 3ts 777

Hoolaha no na Dala.

Ke hoikeia aku nei ka lohe, ua hooholo ka Aha Kukamalu o ke Alii ka Moi, i keia olelo hooholo malalo iho, i ka la 24 o Sepatemaba :

Hooholoia — Ke hoopaa nei ka Aha Kukamalu i ka waiwai io o keia mau dala malalo iho nei, no ka lawe ana ma ka waihona Aupuni : O na hapaha Paniolo, Mekiko a me Peru, ua like no ia me ka hapaha Amerika he 25 keneta. JNO. S. WALKER,

Kuhina Waiwai,

Keena Waiwai, Sept 29, 1876. 775 4ts 777

I kulike ai me ka Pauku 3 o ke Kanawai e hoololi ana i na Pauku 1, 2 a me 3 o ka Mokuna 59

o ke Karaima, e pili ana i ke ola o ka lehulehu, ua oluolu i ke Alii ka Moi ke hookohu ana aku i na keonimana malalo iho i mau lala no ka Papa Ola :

His Ex. W. L. GREEN, Peresidena,

His Ex. W. R. CASTLE,

Hon S. G. WILDER,

Dr. R. McKIBBIN,

Dr. F. R. HUTCHISON.

Halealii, Sept 22, 1876. 774.

Ka Nupepa Kuokoa

— ME — Ke Au Okoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, OKATOBA 14, 1876.

HE PONO I KE AUPUNI Hawaii, ke hoonoho aku i kona mau luna aupuni ma na oihana mai waena mai o ka poe hoopono, aole ke kapulu pu wale ma ke ano makamaka. Heaha la ka pomaikai ke hoonoho i na loaa aupuni malama ole i ka lakou mau oihana, a o ka helu o ka la ka mea nana. Aole pela ke dala a ka lehulehu e hooliloia ai. Ina e hoolimalimaia kekahi ma ka oihana aupuni, noho oia ma ka hale oihana, mai ka manawa e hoomaka ai ka hana a hiki i ka wa e pau ai. Aole pono ke dala ke lilo wale i na luna hana ole. He hoonaukiuki okoa mai ke ano o ia i ka lehulehu, ka poe hoi e hookupu aku ana no ko ke aupuni hooholoia ana imua. Ma na aina naauao, aia o ke kanaka ike a akamai, ke lawe e ia ma na oihana o ka lehulehu, a pela makou e koi aku nei i ka poe mua mana hookohu e hana aku ai. Ke manao nei no hoi makou, he Hawaii ponoi no ka poe a pau e hoao nei e hooholo ai Hawaii imua ma na hana o ka naauao, ka mikiala a pela aku.

HE MEA EHAEHA no makou ka lohe pinepine ana mai, ke awiwi mai nei na kanaka mea aina loi kalo e hoolimalima i ko lakou mau wahi aina i na pake, a e hookuu ia lakou e ha-u i ka makani. Ea, auhea oukou, ma ko makou ano he makua, mai hana pela, aia ka hoi a loaa mai ke kuikahi, hoolimalima aku oukou ia hai. Eia ka makou, e mahi ponoi iho oukou no ka oiwi ponoi, manao anei oukou he oi aku ka pono o ka noho ana i ko hai hale, mamua o ko ka oiwi iho. Aole. Aohe me ke dala nui e kanuia ai ka laiki, me kahi lilo uuku loa, a ilokoo na malama helu e ohi no auanei i ka hua ohaha o ka luhi ana.

Ina no hoi aole oukou e kanu i ka laiki, pono no ke kanu i ke kalo. Ua manaoia ina e pau loa na aina loi kalo i ka hoolimalimaia a hooliloia ma ke kanu laiki, e wi auanei kakou, a loaa hou i ka pilikia. Nolaila, mai palaleha mai oukou, no ka mea he ola no ka haole i kahi berena, ka pake hoi i ka laiki a nele hoi auanei ke kanaka i ka ai puni, he poi uouo, i hele wale a mikololehua, kohu limu ke aweawe. E ao mai oukou i ka makou, mai hookuli.

HE MAU LA kuai aina nui mai nei keia mawaena o kakou nei. I kela mau la aku nei ka lilo ana o ka aina hanai holoholona o Kahuku a me Malekahana i hai mua ia aku ai, a i keia pule koke iho nei no i hooliloia ai ma ke kuai ka hapalua o ka Hui Hanai Holoholona o Waimea, Hawaii, ia Messrs W L Green, a me G W Macfarlane, o keia kulauakauhale. Eia maluna o keia aina nui nona na eka aina paha he elua haneri tausani a keu aku, na hipa he 25,000 e holo nei, aka ua hiki no ke hoopihaia a hiki i ka 100,000 hipa ina e manaoia pela. No ka oiwi ponoi iho o ka hui ka hapa nui o ka aina, a he hoolimalima aku kekahi no ka manawa loihi. Ua manao walo ia, ua oi aku mamua o ka papalua i ke kumukuai na lilo no ka hoopiha ana i keia aina hanai holoholona a me ko hoohana hou ana e maikai i kona ona mua ; a o ka paona hookahi o ka hulu hipa mai keia aina mai, ua hiki aku no ia mea i ka 20 keneta. Aole no i hoaiai loa ia ae ke kumukuai o ka hui holookoa, aka, ua koho ka mea pilikana aku o ka ike, aia mawaena o ke $50,000 a me $60,000 no ka aina holookoa. O ka manao nae o ka poe nona ia waiwai i keia manawa, o ka hoomahuahua papalua ae i ka waiwai no keia mua iho. Ke hilinai nei makou, e hahaiia ka poe ona nona ia waiwai me ka pomaikai.

MAWAENA O NA ohua kaulana maluna o ka mokuahi " Kulanakauhale o Kikane" i hala iho la i ka Poalua, o Haku Daniela Kupa (Cooper) kekahi, he Luna Leta no Kikane. Ua hoike mai oia ia makou, ua hooikaika nuiia iho nei iloko o na malama eha i hala e hoololi hou i ke ala lawe leta mai na Panalaau mai o Auseturalia a me Nu Holani a i Kapalakiko, ma ke kapae ae i ke ku ana o na moku o keia laina hooholo mokuahi e lawelawe nei, i Fiji, a e holo pololei no mai Kikane mai a ku i Nu Kilani, a mai Nu Kilani mai i Honolulu nei. Mai ianei aku i Kapalakiko. Ina e hoololiia me keia, alaila, ua hiki loa ke laweia na leta iloko o na la he 26 mawaena o na Panalaau o ka Hema a me Kapalakiko i ka holo ana me na moku wale no eha, aole hoi elima e like me ko keia wa. Aka ina e halawai mai ka Ahaolelo o Kikane i Dekemaba aenei, alaila, e waihoia aku ana keia

manao imua o lakou.

No na Ili Kao.

UA hoikeikeia mai imua o makou kekahi mau ili kao maloo, i hoounaia mai Honolulu aku nei a i Kapalakiko, a hoihoi hou ia mai nei ianei me ke poho nui. O ke kumu o keia, ua kaulaiia na ili kao i ka la, me ke koe no nae o ka momona, aole i pau loa i ka laweia. Nolaila, auhea oukou e na kanaka Hawaii e lawelawe ana i keia hana he kaulai ili kao, e akahele loa oukou i ka lole ana i na ili kao, a mai noho hoi a hookoe i kekahi ino nona e pili me ka ili, o ino auanei a lilo hoi i mea poho wale ka luhi. Mai paupauaho ko makou lanui ma ka hapai ana i na hana. Imua a pomaikai ma na hana mikiala.

Paipai Kumu.

He elua wale no wahi malama helu i koe a me na wahi pule iki, alaila, o ka pau no ia o ka makahiki 1876. Nolaila he kono aku nei makou i ka poe i hoonuu i ka ono a me na momona o ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," a i nanea pu no hoi i ka imi hele i ka papaku o ka moana me Kapena Nimo, ina he wahi lihi iki ko lakou i ko kakou pepa, e hookaa pau loa mai me ka hookaulua ole, mamua o ka pau ana o keia makahiki. E wiki ! a e eleu mai.

Nu Hou Misionari.

Ma ka palapala a Rev. G. Leleo kekahi o na Misionari Hawaii i ka Pae Aina o Maikonisia i kakauia ma Apaiana i kekahi la o Aperila i hala, a i loaa mai nei i ke kakauolelo o ka Papa Hawaii, ua loaa ia makou ka lokomaikaiia mai e hoolaha aku i kekahi mea hou i hanaia malaila.

O ke ano nui, ua pepehiia kekahi haole a make loa e kekahi o na kanaka olaila, a ua holo mai kekahi o na manuwa Beritania e imi i keia lawehala a loaa ki pu ia me ka maewaewa. E heluheluia keia leta me ka eehia :

Aperila 25, hora 2, ua kii mai nei ka waapa o ka moku i ke alii a me Mati Tera ma e kamailio pu me ke kapena no kela hihia pepehi kanaka. O ka mea i pepehi i ka haole maanei, aia ma Marakei, a eia ka olelo a ke kapena : " E hiki anei ia oe ke imi a loaa kela pepehi kanaka ?" Ua ae aku ke alii, a ua hoouna ia he mau waa elua, e loaa ana paha aole paha. Eia ka olelo a ke kapena : " Ina aole e loaa kela kanaka a hiki i ka la 27, hora 9, e hoolei aku au i ka poka pahu, e hoopau i ke kulanakauhale, a mahope iho e hoolele aku i na koa."

Aperila 26. I keia la, ua kii aku nei makou e wawahi i ka halepule, a ua lawe mai i na noho o ka luakini a me na mea a pau, no ko makou manao e pau ana ka betera o ke Akua, aloha ino. I ka luakini aku nei maua o Rev. H. J. Taylor me na haumana, e lawe mai i na mea a pau. Ke kulu nei na waimaka no ka minamina, a no ka ehaeha. Ua piha loa na hale o makou i ka ukana o na kanaka, a ua nui loa na kanaka, aole o makou hiamoe oluolu, no ka uwe o na keiki. He hale kiekie ko'u, elua hale, iluna a ilalo, aia makou me ko'u ohana i ka hale maluna, a o ka hale malalo, ua piha loa i na kanaka a me na ukana, no ka makau i ka make. He mau hora pilikia loa keia.

Aperila 27, hora 7 1/2 ahiahi. I keia hora, hiki mai nei o Rev. H. J. Taylor, a hai mai nei ia maua, he olelo huna, a penei ka pane ana mai : " Ua hiki mai nei ke kauoha a ke kapena o ka manuwa, e lawe kakou i na mea kupono no kakou, a e haalele i ko kakou mau hale a me na mea a pau, a e holo aku mahope iho o ka hora 9 o ka la apopo, ina e ike aku kakou i ka pii ana ae o ka hae kaua ma ka huini o kona mau kia, a mai hoike aku i keia olelo i na kanaka." I ko maua lohe ana i keia olelo, hehee iho la na lima a loha ana ilalo, a o na manaolana, lilo ae la i ao eleele o ka pilikia, a hoopuka mai la i na lua maka a kulu aku la ma na lihilihi a hoopulu iho la i na papalina. I ko H. J. Taylor huli ana aku e hele e hoike i keia olelo ia G. Haina ma, owau no kai ukali aku mahope. A i ko G. Haina lohe ana i keia, ili iho la ke eehia maluna ona no kekahi mau minute, a hoopuka mai la penei : " Ina e holo aku kakou ma ka nahelehele, aole mea e pono ai, a e make ana kakou e ka pololi, a e ilihune hoi kakou a me ka kakoa mau keiki, a ina hoi kakou e noho i

make no hoi." Eia hoi ka'u ninau ia H. J. Taylor, " pela no anei ke ano o ke kaua ma na aina naauao, ina e loaa ole ke kanaka pepehi kanaka, alaila, e luku wale ia na Misionari e noho ana ma ia aina a me ko lakou mau mea a pau me ka hoopaa mua ole ia o ka Moi, me ka aua ole i ke kanaka, a aole hoi i hoole i ka manao o ke kapena o ka manuwa, a o na kanaka hoi aole manao kaua, ua weliweli hoi a holo me ka hoopuka ole i olelo kaua ?" " Eia hoi keia, e pau ana kou hale a me kou mau waiwai Amerika, a nawai e haawi mai i ai a i kapa no kakou a no ka kakou mau keiki ?" Eia ka pane ana : " Ua olelo ke kapena, ina e hiki mai ka manuwa mokuahi e haawi mai i ai na kakou, a ina kakou e kali i ka moku e ae, alaila, e kau kakou a holo aku i Butaritari." Ia makou e uluaoa ana no kela mau mea, aia hoi, hooho ia mai ana e na kanaka : " Ua hiki mai ka waa mai Marakei mai, a ua paa hoi ka mea pepehi kanaka." Ia wa no, wehe ae la na ao eleele o ka makau a me ka hopohopo, a hoopau loa ia ae la na mea a pau e pili ana ia manao. Ua laweia ka mea pepehi kanaka iluna o ka moku i keia po.

Aperila 29, hora 8 1/2. I keia wa, ike aku la makou i na waapa elua o ka manuwa e iho iho ana mailuna iho o ka moku, a mahope iho na koa, hookahi waapa no ke kapena a hookahi no ka lutanela, a lawe mai la i ka mea pepehi kanaka iuka nei e pepehi ia ai.

Ua hoomakaukau mua ia hoi he pukuniahi ma kahi kokoke i kahakai, a ua hoopiha ia i ka paula. I ka hiki ana mai o na waapa iuka nei, ua hoopaaia ka mea pepehi kanaka me ka hoopili ia o ke kua ma ka waha o ka pukuniahi. I ka pau ana o ka olelo a ke kapena no na mea e pili ana i ka pepehi kanaka, ua kuniia ka pukuniahi, ia wa no moku ae la ke kino a weluwelu kahi ma ka puhaka a hiki i ke poo, a moku ae la kekahi lima, a lele aku la me he manu la, a o na mea oloko, mokaki aku la iluna o ke one.

Manaonao ae la makou no ka ike ana i keia make weliweli o ke kino a me ka uhane, no ka mea, aole oia i mihi iki no kona hewa.

Ke hana hou nei makou i kahi i wawahi ia o ka luakini e na haumana o ke kula i ke ahiahi nei, no ko makou manao e lawe i na lau a koe o ka laau wale no, i mea e pau ole ai i ke ahi o ka poka pahu. He oiaio, ina aole i loaa ka mea pepehi kanaka, ina io ua pau loa na mea a pau, a ina ua poino makou. O ka poe nana i hoomahuka kela kanaka pepehi kanaka a holo i Marakei, aia maluna o ka moku kekahi kanaka kahi i paa'i, a o kekahi aia i Tarawa, ua kii ia 'ku nei nae, a e lawe ia ana paha, aole i maopopo. He ona ke kumu i pepehiia ai keia haole, aka, ua hoopai ia nae e like me na kanawai aupuni, aka, o kela alii pepehi i na kino kanaka ekolu o Hawaii, aole i kau ia ka hoopai maluna ona, aole loa ona makau iki, a ke noho nei me ka haakei ma ka mokupuni Butaritari. Aloha ino na kanaka Hawaii. Ke haawi aku nei maua i ko maua aloha i na lala a pau o ka Papa Hawaii, a me na hoahanau o na ekalesia a pau, na 'lii hoi me na makaainana a pau, a i na makua hoi o ka pono. Aloha nui oukou.

He Kaahele ana e makaikai i ka Hoikeike Nui.

[Kakauia e Rev. S E. Bihopa ] Ua kukulu o Suedena i halekula okoa, i laweia mai ma ka moana, me kona mau lako a pau. Aole au i komo iloko. He lunakula kaulana kekahi i hele pu mai. Na Penesilevania i kukulu i hale nui, 100 kapuai paha ke anawaena, i piha i kona mau hoike kula. No ke kula nui a Sam Limaikaika kekahi keena hoike, a he wahi paele akamai nani e malama.

Ua lilo na la a pau oia hebedoma i ka makaikai ana ma kela hale keia hale o ka hoike nui. He luhi loa na wawae i ka holoholo ana. He paapu wale na mea i nana ia, me ke kahaha i ko lakou nani a me ko lakou ano e — aole nae i nanaia'ku ka hapa haneri hookahi o na mea i hoikeia, no ka nui wale, a me ka pokole o ka manawa. I ke ahiahi Poalima, launa aku au me Colonel Wiliama Forebe, kaikaina o Forebe ma Hilo, ma kona hale. I kuu haalele ana, kono mai oia e hele mai ma kona hale paahana i ka hora 7 o kakahiaka, no ka mea ua kauoha mai o Dom Pedro II., ka Emepera o Berazila ia ia e hoike i na mekine ia hora. Ua kauoha mai nae, aole e hai aku ia hai. O kana hana, he luna malama no ia o kekahi Hui hana i na pahu hana no na amara, me ka mea puhimakani kupono, ua hiki ia makine ke kaikai waleia no kona mama. Ua kuai nui ke aupuni o Amerika ia mau mea. Ua kuai hoi ko Berazila aupuni. Nolaila ua makemake kela alii e nana pono. He hoihoi loa kela alii i ka huli ana i ke ano o na mea a pau i hanaia. He nui na la ana i makaikai ai ma ka hoike nui, a i na ahiahi, hoakoakoa i na kanaka naauao o kela aina keia aina, ma kona mau keena ma ka hotele, a kuka pu me lakou no na mea ana i ike ai

Olioli no au i ka halawai ana me keia alii naauao, a ua ala kakahiaka nui, kau ma ke kaa, a holo 4 mile, a hiki i ua hale paahana la i ka hora 7. Hiki pu mai o Forebe, a me kekahi mau hoa ekolu. Kali iho la makou, a hala ka hapalua o ka hora 7, komo awiwi mai ka Emepera, a me na hoahele elua, be mau Kuhina paha laua. Lulu lima ia me makou, a ninau koke mai, " Auhea na makine ?" Alakai o Fore-

be ia ia iluna me na ala anuunuu pouli a i na keena, e kapili ana na kanaka paahana ma ia makine hao. Ikaika loa ke alii i ka ninaninau ana, a me ka hapai ana, a me ka wili ana i ka hana, a me ke kakau ana i na paona kaumaha, a me na kumukuai me kana penikala, me he la he kanaka kalepa ia. " What is that ?" wahi ana — a " How does it work ?" Keu ka mama o kana mau hua ninau, a me ka holoholo ikaika ana i o a ianei. He elemakule mama no. Eono kapuai, elua iniha, kona loihi, he nui ke kino. He mau kapa kahiko no, a he papale palahalaha kahiko, me he la, ua huna i kona ano alii i ka holo makaikai ana ma na kulanakauhale. He helehelena lokomaikai kona a me ka naauao. He hina ka lauoho, a me ka umiumi loloa, he ano keokeo. He mama a me ka oluolu ke kamailio ana.

Pau na minute he 30, o kona iho wikiwiki no ia, a komo i ke kaa me na hoa elua, a nalowale koke aku. He alii mahaloia keia no ka hoomaikai ana i kona aupuni palahalaha. Aohe ona manao nui i ka nani o kona kino iho, aka ma ka ulu ana o kona poe kanaka Pukiki. He hooilina nae keia o ke koko makamae o na alii kaulana kahiko o Europa. Ua hoomaopopo au i kona lehelehe he ano e, e like me ke ano kaulana o na lehelehe o na'lii o Auseturia, a me Sepania mai kahiko mai, ua kapaia ka " lehelehe Auseturia."

I kekahi ahiahi, ua pii aku au ma ka puu ma ke komohana ae o ka hoike nui, malaila kekahi kia loihi, he 300 kapuai ke kiekie, he hao hakahaka kona ano. Elua Keena hapai e pii mau ana. Haawiia ka papaha, a komo i ke keena liilii me ka poe he 10 paha ; o ka pii mama ana no ia a hiki iluna loa, puka makou iwaho ma kahi akea, he 40 paha ka nui o ka poe malaila. E waiho palahalaha ana kau hale a pau o ka hoike nui malalo o makou, me na kanaka e holoholo ana. Aia no hoi ke kulanakauhale o Piladelapia, e moe laula ana ma kela keia aoao, me ka Muliwai Schuylkill, me kona mau uapo nui he lehulehu, a me ka Muliwai laula o Delaware, a me na moku e lana ana. Lehulehu na luakini kiekie a me na hale hanohano. Aia no na hale noho o na kanaka aneane he miliona.

He mau hale " annexe" kekahi, pono e ha iki i na mea maloko. Hookahi hale, ua oi ia Kawaiahao luakini kona palahalaha, ua piha loa i na buti, kamaa, a me na ili hooluu. He nani loa, a he lehulehu wale na mea i hoikeia. Ma kekahi hale pa, ua ike au i na ili hoonani, 200 na ano a me na wai houluu. Nani loa na kamaa wahine, a me na kamaa keiki.

He hale hoomaha ua palua paha ka nui, ua piha i na kaa o na ano a pau, he kaa lealea, kaa kupapau, kaa pahu, kaa alahao. He mau haneri kaa nani, malaila, He " velocipede" kekahi mai Enelani mai, o kona huila nui, 7 kapuai ke anawaena. Na ka wawae o ke kanaka 2 e keehi a kukini, aohe lio.

(Aole i pau.)

Oliva Karomawela a me ka Pope

Mamuli o kela luku mainoino a na Tureke i ko Bulagaria mau karistiano i keia keneturia o ka naauao a me ka holomua, ua hapaiia mai ko makou hoomanao ana i ka palapala a Karomawela (Cromwell) i ka Pope ma ka aoao o na karistiano o Piedemona i hoomaau ana nuiia ai e na makamaka o ka Pope. Eia no ua palapala la : " E ka mea hemolele ke poo o ka Ekalesia Katolika Roma ma Europa. Owau ka poo o ka Ekalesia Hoolepope. Ua lohe mai au ke hoomaau nuiia nei na hoolepope ma Piedemona e na mana aupuni au i hoapono ai. Ano ke palapala aku nei au ia oe ina aole e hiki ia oe e ka Pope ke hoopau i kela hoomainoino ana, e hele aku no au i Roma, a e hoolei ia Cerita Vecchia iloko o ka lehu ahi." Mai ia hora mai akahi no a hoomaha ka pule a na karistiano o Piedemona iloko o ka manaolana no ka pakele.

Na loaa o ke alanui Kaa Ahi.

Maloko o kekahi nupepa Amerika i ike iho ai makou i na loaa o ke alanui Kaa Ahi nui e moe nei mai Kaleponi aku a i ka hikina o ke aupuni waiwai nui wale o Amerika Huipuia. No na malama ewalu o kela a me keia makahiki mai 1874 mai oia hoi mai Ianuari a ka la hope o Augate, a i na malama ewalu o 1874 nei penei no ia : 1874, no ewalu malama $8,933,500 ; 1875, no ewalu malama $10,999,400 ; 1876, no ewalu malama $11,257,200.

Ke pii mahuahua mau aenei ka hana o keia alanui Kaa Ahi. O ka averiga o na Kaa Ahi e haalele nei i kela a me keia kakahiaka ia Okalana, Kaleponi, mai ka umi a ka umikumamalima e holo wale ana no nae a pau i ka hikina me ka piha i na waiwai o Kaleponi.

Ua lohe mai makou, ua hooui hou ae la ka ka elemakule Halepule Haili, mamuli o ke pena hou ia ana. He mau Sabati elua a ekolu paha ka malamaia ana o na anaina hoomana maloko o ke keena Hookolokolo Kiure o Hilo. No ka uuku o ka hale, ua piha a hu na kanaka iwaho.

Na Nu Hou Kuloko,

I ka auina la Poakahi iho nei, ua huli hoi aku la ka moku kaua Myrmidon i ka home

E halawai hou ana ka Ahahui La Kuokoa Hawaii, maloko o ka Hale Kaa Wai Helu 4, ma ka hora 7 1/2 o keia ahiahi. E naue pau loa ae.

Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua holo aku ke Kiaaina Dominis a me kana Aliiwahine, no ka mokupuni o Keawe

Ua haiia mai ia makou ma kekahi palapala mai Hilo mai, ua nalowale kekahi elemakule makapo malaila. Alua ae nei pule o ka nalowale ana, a malia paha ua loaa mai nei i keia mau la.

Ua loaa i kekahi po o kela pule aku nei, ma Alanui Maunakea, kekahi poe pake pili waiwai ; a i ka hopu ia ana, ua naholo aku ka hapanui, a o ka poe hoi i paa, ua poohu na lae.

Ua emi loa ka waiwai io o na da-

un peso a me un sole i keia mau la, ma ka Banako Malama Dala o Bihopa ma. He 80 wale no keneta ka waiwai io, a me he mea la palia e emi ana a hiki i ke 75 keneta

I kela Sabati iho nei ka pau ana o na la hoomalu ewalu o ka moku kaua Beritania Fantome, a ia la uo hoi i hookuuia mai ai lakou e launa me ko uka nei poe

Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ku mai la ka mokuahi " Kulanakauhale Kikane," ma Honolulu nei, iloko o na la he 17 mai Kikane mai. Ma ke ahiahi Poalua mai, mahope iho o na hora he 24 o ke ku ana ma keia awa, ua holo aku oia no Kapalakiko.

Mawaena o na makamaka haole i holo aku nei i Amerika, maluna o ka mokuahi, o J T Waterhouse a me kana wahine. E P Adamu, J C Glade, R W Myer, T G Thrum, Kapena Hobron a me kana wahine, Mrs. Atherton, Hanale Pareka a me kekahi poe e ae

No ka wela loa o ka la iloko o keia mau la loihi, ua kahe paha ka hou o ko ka lewa poe, a kulu iki mai la he mau wahi kauna paka ua kilihune, ma ka wanaao o ka po Poalua nei, a uwa e ia hoi paha la e kamalii, o ka pau loa ae la no ka ia.

Ua hoolaha aenei ke Kuhina Kalaiaina malalo o ka la 9 o Okatoba i ka poe a pau e makemake ana e lawelawe i ka oihana hooholo mokuahi pili aina no Hawaii nei, e hoike ae ma ke kakau ana imua o ua Kuhina la ma kona keena mamua ae o ka la 23 o Novemaba, a e kokua ana ke aupuni i ka poe hui oia ano no kela a me keia malama i na dala aole e oi aku i ka $1,250 no ka manawa he umi makahiki. O ka nui o ua moku hou la, aole e emi malalo o 500 tona

Ma ka moku kalepa " Edewada Mei," i ku mai i ke ahiahi Poalua iho nei, mai Kapalakiko mai, i loheia mai ai ka pii ana mai o ke kumukuai o na waiwai Hawaii ma ka makeke o Kapalakiko : na kopaa Hawaii, mai ka 8 a hiki i ka 10 1/4 keneta o ka paona ; laiki mai ka 7 a hiki i ka 7 1/4 keneta o ka paona ; malakeke, mai ka 25 a ke 30 keneta o ke galani ; kope, mai ka 20 a hiki i ka 21 keneta o ka paona He mau mea hou hoohauoli manao keia no ka kakou poe hana mikiala o ka aina nei.

Ua lohe mai makou me ke kaumaha, ma ka po o ka la 30 o Sepatemaba, ma Kawainui, Koolaupoko ae nei, ua make iho la kekahi wahine ; a o kekahi o kona mau makamaka, mahope o ka pau ana o na ia i ke kuaiia ma Honolulu nei ia ahiahi Poaono, kuai iho la lakou i ka waiona, inu iho la a pau i ke kunewanewa, hoi aku la a maluna o ke kino o ka mea i make, puka na huaolelo ino, hoike na keikikane, olohio na puupuu. Hookahi wale no mea pomaikai, o ko lakou hina ole ana maluna iho o ke kino o ka mea make ; ina la paha o ka mea manaonao loa aku ia, i ka pepe liilii iho. Aole no paha e kala i hoowahawahaia'i.

HE MAKANA ALII.— Ua loaa mai i ke'Lii ka Moi, mai a Kauka Hopemana mai, i keia mau la koke aku nei no, he paa kaawe nani i hanaia mai ka ili maikai loa, a i ulu hapaia hoi me ka veleveta, a maluna ona, ua kau ia he kalaunu me ka rose malalo iho, a me ka pua a me ka waina maluna iho. O ua paa kaawe nei, oia no hoi kekahi o na paa kaawe i hanaia no ka Emepera Napoliona ; a mawaena o na kulana laki o Hawaii nei, ua aea loa mai ia e noho mawaena o na kahiko alii o ko Hawaii nei mau Alii Aimoku

KA HUAKAI NEO A KILAUEA.— Ua paholo ae kekahi lono ma na huina alanui o ke kaona nei ma ka huakai a " Kilauea i hoihoi aku nei i na alii, na lunamakaainana a me ko lakou mau makamaka, ua hiki aku ka nui o na lilo i ka ELIMA HANERI IWAKALUA KUMAMALIMA DALA, no ka poe i aeia mai ke Keena aku o ka Agena mamuli o ka makemake o na hoa hanohano o ka ahaolelo. O ka lunamakaainana oi o na makamaka, oia ko Hamakua, Hawaii, a o ka haahaa loa o ke kino hookahi wale no o ka luna, oia ko Puna.

Nu Hou o na Aina e.

Ma ke ku ana mai o ka moku kiapa " Edewada Mei" i ke ahiahi Poalua iho nei iloko

o na la holo he 17 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ua mea hou malalo iho nei :

Ua ku aku ka mokuahi Zelandia i Kapalakiko i ka la 20 o Sepatemaba, o ke P C Murray hoi i ka 21 ae, a o ka Mere Belle Roberts i ka la 22 ae.

NO AMERIKA.

Ma ka la 20 o Sepatemaba ua kakau inoa na Iikini malalo o ke Kuikahi e noho maluhia like ai me na haole.

Ke holapu la ka mai fiva lenalena ma ke kulanakauhale o Savauna mokuaina o Gerogia, ua hiki aku ka nui o ka poe loaa i ka mai iloko o ka la hookahi i ka 266

Ua make o Rear Adimarala A. M. Pennock o ka moku Vanabila i hoihoi mai ai i ka Moiwahine Emma, i ke ahiahi o ka la

20 o Sepatemaba ma Poatamota Nu Hamesire, i ke kanaono kumamalua o kona mau makahiki ma keia ao.

Ua hoihoi hou ia ae o Sweed kela haole aihue kaulana o ke kulanakauhale o Nu Ioka i holo malu ai a loaa aku nei i Sepania, mai Madarida ae a i na mana o Sepania ma Cuba. Malaila paha auanei ia e lumilumiia iho ai a haawiia ae i na lima o ke Kanikela Amerika o Havana, a nana loa e hoihoi ae i kona aupuni.

Ua lele kaua aku o Generala Karuka o na koa Amerika maluna o na Ilikini Saioka a pepehi iho la i ka huina Ilikini mawaena o ka elua a me ka ekolu haneri. NO EUROPA.

E kukala akeaia aku ana ka inoa hoohanohano hou o ka Moiwahine Victoria ma Inia Hikina i ka la 1 o Ianuari, me ka hookahakaha a hoohiluhilu kiekie loa ia ; a e haawiia ana i hookahi hebedoma e lilo ai i ka olioli no ia hana. Ma ke kulanakauhale o De ta kahi i hoomakaukau loa ia a le-i no ke kuahaua ana aku i na inoa aupuni hou la o ka moiwahine kaulana o ke ao nei.

Ua laulaha wale ia ae, ua komo malu loa iho nei o Rusia, Auseturia a me Geremania malalo o kekuhi kuikahi malu loa, me he mea la paha e okioki ia Tureke.

Ua noiia iho nei e na mana o Europa, e hoopau ke kaua mawaena o Tureke a me Serevia no kekahi manawa, aole nae ae mai o Tureke, me he mea la paha, e ae kulana ole mai ana o Tureke mahope aku.

Eia ka Tureke mau kumu e pau ai o ke kaua i waiho aku ai i na Kuhina noho o na mana nui o Europa e noho nei ma Konatinopela ke ae ia : akahi — e noho hoa aku no na koa Tureke maloko o na papu i noho mua ia e lakou mamua aku o 1857 ; alua — e wawahiia na papu hou a pau loa a ko Serevia i kukulu ai mahope iho o ka 1857 ; ekolu — e huliia ke Keiki Alii Millan ; aha — e hoemiia ka puali koa kumau o Serevia a hiki i ka 10,000 : alima — e kukuluia ona alanui kaa hao maluna aku o Serevia ; aono — ke makemake loa nei ke Suletana e noho hou aku na koa Tureke maloko o na papu a lakou i noho mua ai mamua aku o ka 1857, i kumu e ala hou ole mai ai na haunaele ma keia hope aku, a e waiho i ka hooholoia ana o keia mau kumu na na mana nui o Europa.

Hookahi wale no wahi kokua a Tureke e au ae ai, oia o Enelani, aka no ko Tureke pepehi mainoino ana i na karistiano i hoakoakoa ia lakou iho maloko o ka halepule a me na hale kula mahope o ka haawi pio ana, ua manaonao o Enelani i keia hana pegana, a me he mea la ke kunana aku nei oia me ka hookuekue maka nui i ke Suletana pegana o Tureke a me kona mau alihikaua Mahomeda.

Kokoke e pau loa na Rusia makaau o Rusia, ka poe e hi-o ole ana na makemake ia Serevia paha a ia Rusia paha, koe wale no ko lakou pula kaumaka kahiko o ka lilo mai o Konatinopela, i komo iloko o na puali koa o Serevia. Eia o Serevia a pau iloko o ko lakou mau lima. Ua hiki no paha i na mana a pau o Europa e hooikaika ia Tureke a me Serevia e pau ke kaua, aka aia iloko o ka Alihikaua Rusia ka mana hope loa o ka pahikaua a me ka pu e hoole, a e hana aku e like me kona makemake. O ka mea maopopo, aole e haalele ana o Rusia ia Serevia. Ke koe nei ia Genera Tekanefe ka olelo hooiaio hope loa i ka manao aku a me ka ole i ko ke Keiki Millan kukalaia ana i Moi.

Konatinopela, Sept 18 — Ua hoolaha pili aupuniia ae i keia la, ua hoopukaia na kauoha e kapae i ke kaua no na la he umi, a e hoomakaia kela kapaeia ana mai ka la 15 mai o Sepatemaba.

Belgrade, Sept. 18,— I ka Poaono aku nei i hala, ua kuahaua aku ka Puali Koa o Generala Tekanefe ia Keiki Alii Millan i Moi no Serevia.

Belgrade, Sept. 20.— No ko na Tureke malama pono ole ana i ka hooki o ke kaua no kekahi manawa e like me ka olelo aelike, ua telegarapa aku o Generala Tekanefe, no ko noa Tureke malama ole i ka lakou hooia, pela no oia e hooko ole ai i kana hooia e hoomaha ke kaua. Ua haalele iho ke Kuhina Kaua o Serevia i ke kulanakauhale alii, a ua hele wikiwiki aku oia e papa i keia hooweliweli mai a ko Generala o na koa Serevia.

Parisa, Sept 20.— Ua hoike aku ke Kuhina noho o Rusia ma Parisa imua o Peresidena Makemahone, ua lilo i mea nune