Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 42, 14 October 1876 — Na Kanawai o 1876. [ARTICLE]

Na Kanawai o 1876.

HE KANAWAi £ hooleli ai i ka Pauku 913 o ke Kanawai Kiviia. E hooholoia e ka Mni a m&ka tiale Ahaoielo o ko Hawmi Pae Aina i akoakoa iloko o ka Aluolelo Kau Kanawei o ke Aupuui : Puuku. 1. E hooioiiia ama keia oa hoololi ia uo ka Puuko 913 oke Kauawai Kivila a penei e helohelu ia'». Paoku 913. Xa keU Ktsaina keia Kitaina, me ka ae pu aua oua Luoiikauawai oka Ahu Kiekie, a oka bapa nu» paba o iokou, »; luonoho i hoo'āahi» a i elua ptha Lunnkuoawai Apaoa, okela Apaoa keia Aaaua ma ko lakou uiau Moku Kiuama. Asa hoi, ina he haole ka roea e hoonehoia aoa i Lunakanawui Apana hlailu, e hoonoho.a ka mea ike i ka olelo Uawaii. Pauku 2. Ona kanawai ame na hupa kaoawoi a e kue ana i keia kaniwai ua hoopau loa ia. Apouoia i keia ia 15 o Se(>t M U 1876. KALAKAUA R. HE KANAWAI Ē hoopau ai i ka iMokuoa XXVIII o na l;a--nawai o 1874. E pili ana i n* Olelo Ujoholo waiwai paa, a id Ijuuahoopouopono waiwm a iue na kahu. E liooholoia eka Moi ame ka Hale Ahaolelo o ko Hnwaii Pae Aio;» i akoaUoa iloko oka Ahaolelo K&u Kaouwai oke Aupuni : E hoopauia a ma keia ke hoopau loa ia nei ka Mokuna XXVIII oua kanawai o 1874. " E pili ana i na Olelo Hooholo e hoepono aua i na hoolilo waiwai paa a na Lunahnoponopono waiw;»i a me na kahu i apouoia ma la IS o lulai f874 " Aponoia i keia ia 18 o Sept M H 1876. KALAKAUA R. HE KANAWAI E hooluii ai i kii Mokuna 56 e ke Kanawai Hoop;»i Kuraiui3, ma ka pakui atia aku i Pauku hou a e kapa iu ua Puuku ia oia ka Pauku 5 E hooholoia e ka Moi a me ka Ilale Ahaolelo o ko H*Wdii P,ie Aina i nUoakoa iloko oka Ahaolelo Kau Kunawai o ke Aupnui : E hoololi ia ama keia ke hooioii ia nei ka Momuno 56 o ke Kauawai Hoopai Ka« rairna ma ka pa&ui ana aku i pauku hou, a e kapp ia ua pauku la oia ka Pauku 5 a penei e helohelu ia &i. 5 Aole e pili na olelo oke kanawai i kapa ia " He Kaoawai e kokua ai i ka hooko aoa o ua palapaia hopii, i aponoia mi ka la 23 o luoe 186S, i ka paiapala hopu i hoakaka ia ma ka pai.ku akahi o keia mokuna. Aponoia i keia la 19 o Sept. M H 1876, KALAKAUA It.

HE KANAWAI E hoopsu loa ni i ka Pauku 2 o ke Kanawai i kapaie. "He kauawai e b»awi ana i ua Luuakenawai Hoomalu a tne na Luoakanawai ApBUH, i ka mana e hookolokolo ai ina Lihia tio kn launa hewn, a me ka hoowulewale e moekolohe ai," i apoaoiu m» ka U 31 o Datemabi, M. 11. 1864 E hoolwloia e ka Moi a me ka Hale Ahaoleio o ko Huwaii Pae A»ua,i akoakoa iloko oka Ahaoielo Kau Kauawai o ke Aupuui: Oka Pauku 2 oke Kanawai i k«paia " He kanawai e haawi aua i ua Louak»oawai Hoomalu ame u» Luuakauawai Apuuo i ka niaoa e houkolokolo ai i oa hiUia uo ka lauua hewa, a me k& !e e moekolohe at," i ma ka ta 3i o Dekemuba ( M. EL 1864, ama keia ke hoopau loa ia oei. Apouoia i keia la 19 o Sept M. H. 1876. KALAKAUA K. HB KANAWAI E hoololi ai ika Pauku I, oka Makuoa 4 o ke kauawai i apoaom i ka la 3 o luiai M. H. IB<o, o piii aoa i ka hoololi o ka Pauko 17 ō ka Mokuoa 16 oke Kau a . Avat lloopai Karaiaia. E kaohoīaia ia e ka Moi a melta Hale Ah-.-oleio oko Ha#aii Pae A'oa i iloko o ka Ahaoleio Kao Kaoawai o ke Aupuui : Pauku I. oka Pauku 1, oka Mokuoa 4, o ke l[t(t>wai i apooo»a i ka la 8 o lulai M Q 1810. e piii aoa i ka hooloii o k« Pauku 17, oka mokona 16 oke Kanawai Hoopai Karaima o keia eupuoi, aoa keia ke j hoololiia nei ua pauku 'ia i heluhela ia pe--1 oei:

Paaku IT Uki «ehue ika pipi, ( lio, boki, kekafce t hipa, a »1 % p*ba ī ei ele 1 aku ka i ks ho&kihi h»Q«ri -l ila, e ' hoop*i ift oia ke ku kou-i hewa u>a ka botv- : kolokolo aoa iujq* o ka L'iuakaaiwai Hoo- | m«iu » Affanā piha ma k* aoa o» k» baua oulea aole e emi niaUlu o ka •: makahiki boi.»k&hi. &o!e bot eoi aku oiauiu» : 0 na makao.ii ekoio. Paoku 2 Oka eoea uhae ike kao, po- \ aa, ilio a msnu paha t ot ole aku k* W4«*ai i 1 ka kfcaa!tti]3 dJa ehoapai ia oia ke ku i kona hewa inioa o ke«ahi Luiiak»ub«ai 1 Hoomaiu a Apana pab« ine ka hana oolea < aole e euii m»Ialo ok& milima hookahi, f aole hoi eoi eka ika makahiki hookahi. | Pauku 3 £ hio keia i kaoowai i kuoa | h e hoepono ia'i, aooa knn«w4i a me na j hapa kauawai a pnu t kne i keia ua houpau ! la. | Aponoia i keia ia 19 oS< pt M H 1816. | KALAKAUA R. HE KANAWAI E hooioli ai i ka Mokuna 86 u ke Kan*Wai Houpui Kuruiaia •* e hoopjoopono aihoi no ke kuieana koho balota no na Lun?makaaiuana iloko o ka Hale Ahaolelo, o kela ame keia mea hanw» b»lutu" na j ka pakui aua i paoku hou e heiuia paoku 17 a. ! E hooholoia e ka Moi o me ka Hale Ahao- ' lelo oko Hawaii Pae Aioa i akonkoa i iloko oka Kuu Kanawai oke , Aupuui : | Pauku 1. E hoololiia, ama keia ke hooioiiia nei ka Mokum 86 o ke Kauawui Hoopai Karaimi "e hooponopooo ai ho» no ke kuleaoa koho ba)uta no ua Luuamaha- | ainauu iloko o &a Hale Abao!elo, o keia a j me keiu mea haawi b»lot i oia ka pakui aua j i ka pauku malalo ttio muhupe o ka pnuku | 17, a e kapiia ua pauku 'la 14 Paiiku 1? a " I

Pauku 1T a. E hookubWdle na Luna ua. na koho, uiaeuua ae o ka wehe aua o kuhi kolio bilota, i wahi kaawale kup >no, o honpuui aoa i kahi koho, i mea e hilii ole ai ka poe kuieaua ole e keake<» i Ue koho ana. A aole no e ae ia kekahi kan*ka, koe walo no na Luna onna koho (ne ko lakou kakauole lo a roe kekahi poe kupouo i ke koho b it':ta i oi ole ai ka uui uiamua o eono, i hele mai e haawi i ko lakuu bilota, i ae ia e ka Luna iloomalu' o ua Luna Nana koho ina oia i msnao he pooo, e koaio i ka uianawa hookahi a e noho paha iluko o ke keeua a wahi paha i luokaawaleia iloko o ka mauawa e koho balot \ ana. Apouoia i keia la 19 o Sept. M H 1876. KALAKAUA 11. HE KANAWAI E hoakaka ana i nu hor* e aiunao ia ho la haua, ina ao!e i hoakaka iu mu ka palaj pala aehke, E hooholoia e ka M«i a me ka Halo Ahaolelo o ku ilawaii Pue Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau o ke Aupuui : Ma ua palapala aelike uo ka haoa malalo o ka Pauku 1417 o ke Kanuwai Kivila, ma aoie i hoakaka ia ua hora e mauao ia he la hana, alailae nianao ia aole oi akn ka loihi o ka h hana mamua o na hora he eiwa. A ao ka hana i oi aku mamua o ia manawa, e loaa oo i ka paahuua ka uku aole emi maluio o ka uku i oleloia ma ka | palapala aelike. i Apoooia i keia la '25 o Sept. M. 11. 1876. KALAKAUA R HE KANAWAI E hoopau ai i ke kaeawai i kapa ia "He Kaoawai e hoopau ai i ke kanawai i kapaia "He kanawai e ue ana i ka poe i oki ia e mare hou" i apouoia c>a ka la 24 o Mei M. H. 1866, a e hooholo hou i ka Pauku 1334 o ae Kanawai Kivila me ka hoololi i aponoia ma ka la y o iulai 1870, a e hoaia hou ai i ke kaoawai i olelo ia, i aponoia ina ka la 24 o Mei M. H. 1866 ; E hooholoia e ka Moi a me ka H ile Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aioa i akoakoa iloko o ka Ahaoleio Kau Kauawai o ke Aupuui : | Pauku 1. E hoopaaia a ma koia ke hoopau loa ia nei ke kauawai i kapaia 4, He kanawai e hoopau ai i ke kaoawai I kapaia 14 He kanawai e ae ana i ka poe i oki la e mare hoo" i apouoia ma ka la 24 o Mei a e hooholo hou i ka Paeku 1334 o ke Kanawai Kivila me ka hoololi i | apouoiai na ka la 8 o lulai M. H. 1670. | Paoku 2. O ke kanawai i kapaia " He ; kaoawai e ae »us i ka poe i oki ia v e mare I hoo" i aponoia ma ka la 24 o Mei M. H. | e hoala bou ia a ma keia oa hoala ia 00, a ua like kon* mana me koua mana maoaoa o ka la S o lulai M. H. 1870. Apoooīa i keia 1« 25 o Sept. M. H. 1876* KALAKAUA R HE KANAWAI ! E hooioli ai i ka Paoku 1106 o ke Kaoa--1 wai K!Tila. i ' E hooholoia e ka Moi a me ka Ha!e Abaolelo o ko Hawaii P«e Aioa i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kaoawai o ke Aopuni : Panku I. E hoololi ia a roa keia ke hoololiia nei ka Pauko 1106 o ke Kaoawai KitiU ma ka pakoi aoa aku i keia auu ho*olelo. "AUm» oa hihia a p»o i boopiiit km roea hoopiiia, ma kooa ano mana i hina, kakao kua, a kakao inoa paha ma kekahi

pahpala kikoo i ks B*ueko, «ie lima T p«!ap«la kikoo JiU ms ka aio» r, & me n» pa;»psU bt>op*J* e » hski ke kuai aio a ku.i mat, aole oia ewii e wa'«-1 bo aka i paoe k<? w&iho pu oie aku ui* »i pahpaia bo;ke i hoehiki ia » ii4»a ia # '», 1 1 t ole ī& e kekihi mea i īke na mea e p«t» ; aua i ka hihīa, e kcko« ana he kuir.a : pa!e kupuao ko ka mea i lioopii'.u ina ia hi- i h«a» a e boakaka ana i ie*ahi kumu p«lc \ kupono i ka hoopt>, ioa ua ho:uualia »a ka ! hihia iloko o na mahina eotv\ inahope o ka : huoie ia aaa o ka palapaU » lawe »a iua» ui; ka hoopii. | Apoouia 1 keia U "25 o S«pt, M 0 IS7(i ! KALAKAUA K. HR KANAWAI E pf!i aoa i ka mioa hooko!okoio 0111 Aha Hooponopooo Waiwai oiake o keia Aupuui. A uo oa mea, e eili ana i ke kua» aua'ku i ka waiwai paao oa kanaka enake, i kamu t hookaa ia ai ui aie o ua poe make U. No ka mea ua ala mai na manao kanalua e pili aua i ka uuni hookulokoio o ua Aha lioopouopooo waiwaī mako, o keia auponi, uo ke kuuoha uua &ku e kuai ia ka waiw&i paa o ka poe make i mea e hookaa ia ai ka aie o ua poe U, a ho. mea kupouo hoi e houpao loa ia kela kaoiiua aua. Nulaila, £ hooholoia e ka Moi a me ki Hale Ahaoielo o ko Hawaii Pae Aioa i akoakoa iloko o ka Ahiolelu Kau Kaoawai o ke | Auponi : Pauku I. Ua loaa inua no i oa Aha hoo- ; pouopono waiwai uiake o keia aupnni ma i ka iuaußWa in;»i o ka hooknmu ia an* o ia I Aha, he maoM, a ke hoouiaopopō ia'ku he ; maua no i keia inauawa, a e uiau aku no ho• | ma keu hope aku ki man» e kauoha ai a e j hnawi ei i ka mana e kauoha e kuai aku ai ! i kekuhi wniwai paa o na kanaka i make i | mea e hookaa ia ai ko lukou mau aie ke J lawa pono 010 nii waiwai lewa o ua pue j make nei no ka huokaa aoa i na niau aie I nei. Apouoia i keia la 27 o Sept. M 0 1870. KAL.AK.AUA R. HE KANAWAI E hoololi ai i ka Pauku 56 o ke Kanawai Kiviia. E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aioa, i akoōkoa iloko o ka Aliaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni : Panku I. E hoololi ia a ma keia ke ' hool"li ia noi ka Panku 56 o ke Kanawai i Kivili», a ia ai penei. j Pauku 50 N » ke Kuhina Kalaiaina e j haawi i kela n mo keia mea e nni rn»i «na

** ki paUp-U, » 1 [l \e »me o» kalopa eae eua ke koai . kokaa, no fca ho«k*U«. j E ia ma o» paUpaU noi nei n* luam aTaik» bfc* «> k» m»Uaj4 oo» »e% nei ; oaoa ke noi, »o na waiwai i ku*i ia aku e , ia oi ke kok»» oo na mUim be omikurntui»iu* o k« va oiam»u koke iho o kanA dci *oa, » »oa aoie laikiai *e mamoa « ko- | ai koka«, ok* ine* oau* ke noi, oUila, i . | oaooieio hoakaka o oa ioaa ku*k aku, uia j ke kuai kukai lua ke aoo avaiik« like oka | oulama i maoao ia ooa inaUma he o.<oi- [ kum&malua mahope mai, a e hik» ooai aua psh» ; ooa uiao p»Up*U ooi oe» e hooiaio ; 14 ho ia ma ka hoohiki ana a kn mea e noi ; afja, ioa » makemake ia e ko Kuhioa Ka- » taitint. oka nui ona e uku ia ai e • ka oiea e i»oi mai ana i laikini ae koai ku* itaa e like no i» penei. Ina e oi aku ka hoina o oa loaa kuai ako Q ,i ke ano ave«ika like oo ka malaina, oia- ■ inua o Ekolu Tauaani D*U, aUila i hooka&i haoeri ka uku oka iaikini oo ka makahiki hookahi. i laa hoi, ua oi aku mamua o Ekolu Tdii- : Bioi l)i»U na loiia koai aku, a ua oi oie nka oae hoi mamoa o EouoTaus*ni dala, ; aUila, i Hookahi Uaoeri me kaualima dala ; !ka oko makihiki A i kaoalima hou aku ; dila oo keU a me keia Ekolo T-usant d*U, | « hapa.paha 0 ia mau daU. I Apouoia i keia la 21 o Sept M H IS?6. I KALAKAUA R. | i j HE KANAWAI ! E ae ai e Hoa'e i Dala. ! iv hooholoia eka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aioa i «koukoa iloko oka Ahao'elo Kau Kaoawai oke ' Aupuoi : Pauku l Ms keia ua ae ia ke Kuhina Waiwai« m«*Ulo o ke Kauoha a ka Moi i!o--ko oka Aha Kuhioa, e hoopuka i na Bona o ke Aopuni me na kupooa i kapili pu ia no na dala aole oi aku i 15kolo Hanen 1 nu- | sani : e kau ia ka ukupanoe maluna ota > | mau Bona, aole oi aku i eiwa hapa haneri ; no ka i keU me keia h«pa!na i I makahiki e ukni® ka oknpanee» E kakau , | »noa ia ua m» u Bnna nei eke Kuhini. Wai- | 1 wa», me ka inoa po kekahi o ke H#kauolelo I Buke Helu oke Aupuni, a e palapaU ia ' | keia mau huaolelo ma ke alo oua uiho Bo- : iua ne», penei *' Hoopuka U mamuli oke j I kanawal e»e ai e hoaie i DaU, i apono»a i ma ka la o 1874? ; e nookaa loa ta j ke kumu p*a oua man Hnna nei i ka ma* | uawa i hoomaop>>po ia ma ke alo o ka Bo» nn, aoia nae e oi aku i na makahiki be iwokalua mii ka la aku i hoopuka ia'i PauUu 2. Ma keU ua lo* ia ke j s knn-iwm e ho ai e Hoaie H.iU, i aponoia j (Di ka U29 o īnlai M H. 1872. Aponoia i keia U 27 n Sept. M H 1816. KALAKAHA R.