Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 46, 11 November 1876 — Page 1
NUPEPA KUOKOA :
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XV. HELU 46. HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 11, 1876. NA HELU A PAU 780.
MAIKAI KA HOI KA PAPA !
— A ME —
Ka Laau o kou Hale ! No Hea la ?
KA I NO HOI NO KAHI O
WAILA MA !
Nana aku no hoi ia la,
OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO, i ka ua mea o ka nani o
Na Papa, Na Laau
— A ME —
NA PONO KUKULU HALE
O NA ANO NO A PAU,
— MA KE KIHI O —
Na ALANUI PAPU a me MOIWAHINE,
...... Honolulu ......
MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA makemake, no ke
Kumukuai makeponoloa. PAPA, PAPA, PAPA
Na PAPA huluhulu,
Na PAPA manoanoa, Na PAPA i kahiia, Na PAPA kepa,
PAPA holo keokeo, PAPA holo ulaula.
NA LAAU! LAAU!
NA KUA.
NA KAOLA, AAHO,
MOLINA,
PEAPEA, PINE HULUHULU,
PINE I KAHIIA,
Na Papa a me na Laau Ulaula ! PILI ULAULA
PILI KEOKEO, PANI PUKA,
PANI PUKA ANIANI IPUKA ANIANI,
OLEPELEPE.
PENA O NA ANO A Pau
Hulu Pena mai ka liilii a ka nui !
AILA PENA ! AILA HOOMALOO,
WANIKI, PATE
NA LAKO
o kela a me keia ano. NA AMI-PUKA HALE,
NA AMI-PUKA PA.
ANIANI !
Pepa Hale me na lihilihi
E LOAA NO MALAILA
KA PAAKAI Helu 1,O KAKAAKO a me PUULOA
No ke Dala kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.
O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia mai ana no ia me ka lawa pono.
E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio
775 3m 766.
Ka kanawai o 1876.
HE KANAWAI
E pili ana i ka Auhau Hoailona Pai. E Hooholoia e ka Moi a me ka Hale Aha-
olelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa
iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke
Aupuni :
Pauku 1. Mai ka la aku e lilo ai keia i kanawai, e koi ia aku a e uku ia mai i ka Moi, no ka palapala hoolilo, na palapala aelike a me na palapala a pau i olelo ia a i hoakaka ia ma papu helu i kakau ia malalo nei, na dala no na auhau hoailona pai i hoakaka ia ma ia Papa Helu.
Pauku 2. Na ke Kuhina Waiwai e hoomakaukau, a ma keia ua haawi ia iaia ka mana e hoomakaukau i na hao hoailona a me na hoailona pai kapili kupono no ka hooko ana i na olelo o keia kanawai.
Pauku 3. E waiho ia ka hao hoailona a me na hoailona pai kapili ma ka malama ana a ke Kakauolelo Buke Helu o ke Aupuni, a nana no e kuni i na palapala apau i kauoha ia e kuni me ka hoailona pai kupono no ka nui o ka Auhau Hoailona Pai i uku ia, a nana no e hoolako aku kela kanaka keia kanaka i na hoailona pai kapili, e like me ka nui ana i noi mai ai, a e uku mai ai hoi. Aka hoi, ai a ka manawa a ke Kuhina Waiwai e hoolaha aku ai ma na nupepa i pai ia ma Honolulu, ua makaukau oia i na hoailona pai kapili e hoolawa ai i ka lehulehu, e kau ia no na hoailona poo leta o ke Aupuni maluna o na palapala ku i ka auhau kuni malalo iho o ke dala hookahi e ka poe ma ia mau palapala.
Pauku 4. E holoi koke kela me keia mea e lawelawe ana i na hoailona pai kapili a me na poo leta paha, a hoolilo i mea ole, ma ke kakau ana i ko lakou inoa maluna iho, a me ka la i holoi ia ai, a ma kekahi ano e ae paha e holoi i ua mea la, i hiki ole ai ke kaa hou ai, ma kekahi palapala.
Pauku 5. E kuni moakaka ia na palapala a pau i kauoha ia e kuni, i mea e hiki ole ai ke lawe ia ia kuni no kekahi palapala e ae ma ia apana pepa hookahi.
Pauku 6 Ma na palapala a pau i komo kekahi mau mea kaawale, a i hana ia paha, no na kumukuai kaawale, e kuni ia no kela a me keia mea, a kumukuai pakahi paha.
Pauku 7. E hoakaka pono ia ma na huaolelo moakaka na kumukuai elula iloko o na palapala a pau, a o na kumu e ae a pau e pili ana i ka auhau ana o kekahi palapala e hoakaka pono ia.
Pauku 8. O na palapala a pau, koe nae na palapala i hiki ke kauia na hoailona pai kapili, ua hiki no ke kuni ia e ke Kakauolelo Buke Helu o ke Aupuni iloko o na mahina ekolu mahope iho o ka hana ia ana oia palapala, me ke kau ole ia aku o kekahi hoopai, aka ina e kuai ia mahope o ka pau ana o na mahina ekolu i olelo ia, alaila e kau ia ka hoopai maluna oia palapala, a e uku ka mea nana i lawe mai ia palapala i ka hoopai he hookahi haneri hapa haneri o ka auhau kuni. Aka hoi, o na palapala i hana ia ma na aina e, ua hiki no ke kuni ia iloko o na mahina ekolu, mahope iho o ko lakou hiki ana mai iloko o keia aupuni, me ka uku ole i kekahi hoopai.
Pauku 9. Aole e kakau kope ia kekahi palapala i kupono ke kuni ia e ka luna kakau kope, aole no hoi he mana oia palapala iloko o kekahi aha hookolokolo o keia Aupuni, ina aole i kuni pono ia. Aka, ua hiki no ke lawe ia na palapala i kuni pono ole ia i hoike imua o na Aha Kakau, ina ua haawi ia ka auhau kuni i koe, a me ka hoopai i ke Kakauolelo o ka Aha, a na ke
Kakauolelo ma ka loaa ana mai iaia o ia uku, e hoouna koke aku ia palapala i ke Kakauolelo Buke Helu o ke Aupuni e kuni pono ia.
Pauku 10. Na ke Kakauolelo Buke Helu o ke Aupuni e auhau i na manawa a pau i ka auhau e uku ia ai ma na palapala i lawe ia aku iaia e kuni, a i ka wa e hookaa ia ai ia auhau alaila e kapila oia i na hoailona pai e hoakaka ana i ka nui o ka auhau i uku ia a e hoakaka pu ia no hoi ka la
i uku ia ai. Pauku 11. Ina ua maalo ke Kakauole-
lo Buke Helu o ke Aupuni, aole i kupono ke kau ia ana o ka auhau maluna o kekahi palapala i lawe ia imua ona no ka pili ole o ka auhau ia palapala e hoopili oia i kuni e hoike ana pela.
Pauku 12. Ina e kanalua ke Kakauolelo Buke Helu o ke Aupuni no ka pili a pili ole paha o ka auhau kuni i kekahi palapa-
la, a ua kanalua paha i ka nui o ka auhau kuni e kau aku ai, alaila e waiho aku oia ia mea imua o ke Kuhina Waiwai.
Pauku 13 Ina ua hoohalahala kekahi mea i ka auhau i auhau ia e ke Kuhina Waiwai, ua hiki no iaia ma kona uku ana i ka auhau kuni iloko o na la he iwakaluakumamalima, a me ka waiho ana me ke Kuhina Waiwai i na dala he umi no na koina, e hoopii aku imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, ma ka hihia ana e kauoha aku ai i ke Kuhina e hoomakaukau, a e hooholo ka Aha no ia mea ma ke kau o ia Aha, e hiki mua mai ana. Ina ua hooholo ka Aha ua pololei ke Kuhina, alaila e haawi ia na dala i waiho ia mai no na koina i ke Kakauolelo o ka Aha, a i ole ia e hoihoi hou ia aku i ka mea hoopii.
Pauku 14. Ina ma kekahi palapala ua olelo ia e uku ia ka uku ma ka hookaa ana i kela manawa keia manawa, no kekahi manawa i hoakaka ia, alaila e kau ia ka auhau kuni maluna o ka huina oia mau hookaa ana.
Pauku 15. Ina aole e pau ia mau hookaa ana i kela manawa keia manawa oiai e ola ana ka mea nana ia palapala, alaila e kau ia ka auhau kuni maluna o ka huina oia mau hookaa ana no na makahiki he umikumamalua mahope iho o ka hana ia ana oia palapala.
Pauku 16. Ina ma kekahi palapala ua hoakaka ia ke kumu oia palapala he mau puu dala e hookaa ia ana i kela manawa keia manawa, oiai e ola ana kekahi mea, alaila e kau ia ka auhau kuni maluna o ka haina oia mau hookaa ana, no na makahiki ehiku mahope iho o ka hana ia ana oia palapala.
Pauku 17. Ina ua kuai ia kekahi waiwai no ke kumukuai hookahi, aka ua hoolilo ia aku ma kekahi mau palapala kaawale, i ka mea nana i kuai mai alaila e mahele ke kumukuai iwaena o na palapala kuai e
like me ka makemake o ka mea nana e kuai ana.
Pauku 18. Ina o ka mea kuai i loaa ole ka palapala kuai, e kuai aku oia me kekahi, a e hoolilo pololei ia aku ka waiwai i ka mea hope, alaila, e kau ia ka auhau maluna o ke kumukuai mawaena o ka mea kuai hope loa a me ka mea kuai mua.
Pauku 19. Ina he waiwai kalepa a he mau aina paha ke kumukuai i hoakaka ia iloko o kekahi palapala hoolilo waiwai, a hoolilo e ae paha, alaila e helu ia ka auhau kuni maluna o ke kumukuai io oia waiwai, a ina paha i hoomaopopo ia ma ke ano a ke Kuhina Waiwai e kauoha ai.
Pauku 20. Ina e kuai ia kekahi aina i moraki ia, alaila e hoakaka ia ka nui oia dala oia moraki iloko o ke kino o ka palapala kuai, a e kau ia ka auhau kuni maluna o ka huina oia mau dala moraki, a me ke kumukuai hou aku e uku ia ana.
Pauku 21. Ina e kuai ia kekahi mahiko, aina mahi laiki, a aina hanai hipa a bipi paha, e auhau ia a e uku ia ka auhau kuni maluna o ka huina holookoa o ke kumukuai i uku ia no ia mau aina mahi, a hanai holoholona paha, na hana hou, na holoholona a me na mea kanu e ulu ana.
Pauku 22. Ua hiki no i ke Kakauolelo Buke Helu o ke Aupuni ke kuai i na palapala pai hakahaka, a hoolako aku i na Aha Hookolokolo, a me na oihana hooko, na luna dute, na lala o ka papa loio a me kekahi poe e ae e pono ai na hana o ka lehulehu i kela manawa keia manawa, ma ka loaa ana mai iaia o ke kumukuai oia mau kuni. Aka hoi, e haawi ia aku ia mau kuni i ka luna dute nui, a luna oihana e ae i kauoha ia a lawelawe ia mau mea ma ko lakou mau oihana, me ka uku ole, e haawi nae lakou i na palapala e hoakaka ana ua loaa ia lakou ia mea (recceit), a e hoike no ka lilo ana, a me na loaa oia mau mea, ma ko lakou hoike i na keena kupono i kauoha ia ma ke kanawai.
Pauku 23. Ua hiki no i ke Kuhina Kalaiaina ke kuai i na palapala a pau i kauoha ia ma ke kanawai e kuai ia, ina ua hana ia mamuli o ka manawa e mana ai keia kanawai, a ina ua lawe ia imua ona no ia mea mamua o ka pau ana o ka mahina hookahi mahope oia la. Aka, o na palapala a pau i lawe ole ia aku pela iloko oia manawa, e kau ia a e auhau ia me na kuni e uku ia ai malalo o keia kanawai.
Pauku 24. E hoopaa ia a ma keia ke hoopau ia nei na kanawai mahope iho nei. Na Pauku 422, 423 a me 425 o ke kanawai kivila, a me ke kanawai i aponoia ma ka la 13 o Mei, M. H 1863, i kapa ia " He
Kanawai e hoololi ai i na Pauka 422, 423, a me 425 o ke Kanawai Kivila."
Pauku 25. E lilo keia i kanawai a e hoomaka ia ka lawelawe ana ma ka la mua o Ianuari e hiki mai ana.
Ka Papa Helu i Hoakaka mua ia.
Olelo aelike —$1.00
Ina ua waiho ia aku kekahi mau leta i mau hoike i mea e hoomaopopo ai ka aelike mawaena o na mea kakau ua lawa no ke kuni ana i hookahi oia mau leta.
Kuleana iloko o kekahi waiwai, no ke kuai ana, hookuu ana, hoolilo hou ana aku, a kuai hou ana mai paha, ina aole e oi aku ke kumukuai mamua o ka — $1000
Na kela a me keia $1000 a hapa paha o ka $1.00
Maluna aku o ka mua — $1.00
Na palapala aelike hoohui $5.00
Na palapala hookama keiki $1.00
Waiho ana aku i ka waiwai paa a lewa paha ma ka lima o hai i akaka ole ia ka uku $1.00
Na palapala kikoo dala ma na aina e, na palapala lima no no uku ana i kekahi puu dala, ina aole i uku ia ka mea nana e lawe aku ma ka ike ana, a ma ke noi ana paha, no ka $500 mua —$ 25
A no kela me keia $500 a hapa paha o ka $500 maluna o ka mua — $25
Na bila ma na aina e, palapala kikoo i hana ia iloko o keia aupuni, aka e hookaa ia mawaho aku o keia aupuni, a kakau ia paha a e uku ia paha mawaho aku o keia aupuni, aka ua kakau inoa ia ma ke kua a hoolilo ia iloko o keia aupuni, a ua kakau ia mawaho aku o keia aupuni, aka e uku ia iloko o keia aupuni, ina aole i uku ia i ka mea nana e lawe aku ma ka ike ana a ma ke noi ana paha, e like ka auhau kuni me na bila i hana ia maanei.
Na palapala hooili ukana ma ka moku holo pili aina. $ .25
Na palapala kuai moku a waiwai e ae paha, ina ua lilo loa, alaila e kau ia ka auhau kuni e like me ko ka palapala kuai, a ina ma ke ano hoopaa, alaila e kau ia na dute e like me ko na moraki.
Na palapala bona, i haawi ia i mea e hoopaa ai ka hookaa ana o kekahi puu dala maopopo, a me ka moraki ole, e kau ia ka auhau kuni e like me ko na moraki — ina e haawi pu ia me ka moraki a ua like ka la i hana ia ai ka moraki a ua hoakaka ia ka moraki iloko o ka bona aole uku.
A o na bona e ae a pau, ina e pili i ka oihana aupuni a pili ole paha $1.00
Palapala Hoolimalima moku a olelo aelike no ka hoolimalima ana i kekahi moku, a e pili ana paha i ka ukana $10.00
Na palapala hoohui e pili ana i ka lehulehu a pili paha i kekahi poe wale no $25.00
Na palapala hookohu no ka oihana aupuni — $1.00
Na palapala aelike mawaena o na haku a me na kauwa, no ka hana $1.00
Ina e oi aku mamua o ka makahiki hookahi, alaila no kela makahiki keia makahiki a hapa makahiki paha mamua o ka makahiki mua $1.00
A e kau ia keia auhau kuni maluna o kela me keia kope, a e uku ia e ka haku.
No ka palapala hoolilo o kekahi waiwai paa a waiwai lewa paha, a kuleana paha iloko oia waiwai, ina he hookahi palapala, ina aole e oi aku ke kumukuai i hoakaka ia maloko, i ka $500 $1.00
A ina e oi aku i ka $500 alaila no kela me keia $500, a hapa paha o ka $500 i oi
$1.00 Waiwai i haawi ia aku e malama i mea
hoopaa, e like ka auhau kuni me ko ka moraki.
Na palapala hoolilo i hoakaka ole ia
$1.00
Kope o kekahi palapala o kela ano keia ano, palapala hoolilo i hoakaka ole ia ka auhau kuni $1.00
Na palapala hoolilo aku a hoolilo mai no kekahi mau aina ma ke ano panai. Ina ua haawi ia ka puu dala a mau puu dala paha i oi ole aku i ka $500 i mea e kau like ai ia panai ana —$1.00
Ina maluna o ka $500 o ke kumu waiwai auhau, alaila e auhau kuni ia e like me na hoolilo a dala paha i uku ia.
No na palapala hookomo, na palapala helu waiwai, me na palapala hookuu, a me na palapala e ae a pau i kauoha ia ma ke kanawai ma ka Hale Dute. $1.00
Palapala Hoolimalima no kekahi dala oi aku i ka uku makahiki, e auhau ia ka
auhau kuni e like ia me ka nui o ke dala i uku ia, a ina ua hookoe ia ka uku hoolimalima makahiki, i hui ia me ka uku mua, a ina aole uku mua i uku ia, ina aole i oi aku ia uku makahiki i ka $1000 i ka makahiki
$100
Ina ua oi aku mamua o ka $1000, no ka makahiki, alalia no kela a me keia $1000 a hapa paha $1.00 Palapala ae, mai ka mea aie ia, i ka mea aie $10.00 Palapala hooko kauoha, a luna hooponopono waiwai a kahu malama paha $1.00 Na palapala laikini i hoopuka ia, mai ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, a oihana aupuni e ae paha $1.00 Na moraki, a aie paha maluna ae e pili ana paha i kekahi aina, a waiwai paa a lewa paha o kela ano keia ano, a me na palapala hoolilo o kekahi mau aina a waiwai paha o kela ano keia ano paha i haawi ia e malama, e kuai ia a hoolilo ia no ke dala, i manao ia ma ke ano hoopaa wale no, a ua hiki ke hoihoi ia mai mamua o ke kuai ana, a hoolilo ana aku ma ka hoakaka maoli ana pela a ano e ae paha, (koe nae ina no ka pomaikai o ka poe i aie ia). A ina he mea hoopaa no ka hookaa ana i kekahi puu dala i haawi mua ia, a hoaie ia paha maia manawa a ua hiki mua mai ka wa e hookaa ai, a e aie ana a e kaohi ia ana ka hookaa ana, oiai ua hiki mai ka wa e hookaa ai, i oi ole aku i ka $1000 1.00 A ina ua oi aku mamua o ka $1000, alaila no kela me keia $1000 a hapa paha o ka $1000, i oi $1.00 Ma na dala i olelo ia ma kekahi palapala e uku ia aku ana paha mahope, ma kela manawa keia manawa a me na dala i uku mua ia a aie ia paha, a i aie ole ia paha e like me ke ano o ka palapala.
Ina ua oi ole aku ka huina o na dala i hoopaa ia, a e hookaa ia mai ana ua hoakaka ia, aole e oi aku i kekahi puu dala i hoakaka ia, alaila e kau ia ka auhau kuni e like me ko ka moraki maluna oia puu dala. Ina ua maopopo ole ia huina a aole hoi he palena, alaila ua kupono ia palapala no ka hoopaa ana i ka puu dala wale no, e like me ka nui o na dala i hoomaopopo ia ma na hoailona kuni i kuni ia.
Mahele waiwai. Ma na palapala mahele
no kekahi aina a waiwai e ae paha, i hooli-
lo ia, i mea e mahele ai i kekahi waiwai,
ina aole puu dala i hoakaka ia, a ua emi
paha malalo o ka $500 kai uku ia i mea e
kaulike ai ka mahele ana $1.00
Ina ua oi aku i ka $500, alaila e auhau
kuni ia no kela a me keia $500 a hapa paha.
Palapala Sila Nui no ka Aina $1.00
Palapala Sila Nui no kekahi mea hana
akamai $10.00
No ka palapala hoopaa poho moana, a
palapala e ae oia ano i hoopaa ia ai kekahi
moku a ukana paha i ke poho, no na pilikia
ma ka moana.
Ina oia holo ana o ka moku i hoopaa poho ia, he holo ana i Europa a mai Europa mai paha, Kina, Iapana, a ma ka aoao hikina o Amerika, a o kekahi awa o Inia Hikina a Komohana paha. No kela me keia $1000 i hoopaa ia $1.00 Ina oia holo ana o ka moku i hoopaa poho ia, he holo ana mai a he holo aku paha i Auseteralia, Nu Kilani, na Mokupuni o Fiji a o Samoa paha, a no ka aoao Komohana o Amerika ma ka Hema aku o ka mokuaina o California.
No keia me keia $1000 a hapa $1000 i hoopaaia .50
Ina oia holo ana o ka moku i hoopaa poho ia, he holo ana aku a he holo ana mai paha mai Calefornia, Oregen, Bretish Columebia, Wasinetona Territory, Bolabola, a mai kekahi paha o na Mokupuni o Polunesia a Maikonisia a me na wahi e ae, i like ka hoopaa pono ana, no kela a me keia $1000 a hapa $1000 i hoopaa poho ia .25 Palapala hookohu hope $1.00 Na palapala o na Aha Kakau, na palapala hoopii noi, na palapala kena, palapala hoomalu, a me na palapala e ae $2.00 Na palapala kue i ka haawi ana i ka palapala ae holo i ka aina e $3.00 Ka hookuu ana, a me ka hoihoi ana a hoopaa ana paha i ka palapala moraki $1.00 Ka hoole ana a hookuu ana i ke kuleana iloko o kekahi aina a waiwai paa a lewa paha $2.00 Ka hooili ana o kekahi waiwai paa a lewa paha, dala a bona aupuni paha ma ka mare ana o kekahi mea, a ano e ae paha, no kekahi kumu kupono e ae, mawaho ae
o ka uku ponoi ana o ke dala no ia mea
$5.00
Na mea hookuu ia mai ka auhau kuni, a me na auhau e ae, na palapala hooilina, palapala kauoha, a me na palapala hooilina e ae o na ano a pau.
Aponoia i keia la 27 o Sept. M. H. 1876. KALAKAUA R.
Ua hookahi puuwai.
E oluolu mai ia'u i kekahi wahi kaawale o kou kino lahilahi, a nau hoi ia e anapu hele aku i ka hikina a ka la, a manuahi wale aku hoi i ka mokupuni kaili la o Kauai, a he malamalama wale ana hoi ko Niihau. He loihi na la o ka nunua malie ana o ka manao o na paahana o ka Hui Mahiko o Waihee, Maui, a akahi no a hiki mai i ko lakou hoao ana e hooko aku ; oia hoi keia :
Ma ke kakahiaka nui o ka Poakolu, Okatoba 25, ua iho aku la ka Hon. H. A Widemann mai Waiehu aku, a i Waihee, he mea e ka nele o ka waena ko i na paahan ole, he neo wale no ia la. A i hiki aku ka hana i Waihee, e " nonoho mai ana lakou la i Muliwaa," (paahana.)
A no keia mea, ninau aku la ka haku mea hana, " No ke aha ke kumu o ko oukou hele ole ana i ka hana ?" Pane mai la ua poe paahana la me ka wiwo ole, " Aole makou e hele, oiai ua lilo maopopo ka Hui o Waihee i kekahi mea hou !"
A lohe ka haku hana no keia mau olelo, huli ae la oia a hele aku la ; aole i liuliu mahope iho, hana mai la na lima o ke aupuni ia lakou, a alakai nui ia'ku la i Wailuku, i kahi o ka Lunakanawai Apana Geo. E. Richardson. Ua aneane no paha e haneri a oi aku ko lakou nui. Aole nae i noho ka Aha ma ia la, aka, ua kaoeaia lakou, e hoi no a noho malie, me ka hele ole i ka hana ma ia la ; a ma ka Poaha ae, hora 9 o ke kakahiaka, ua noho ka Aha e hookolokolo no keia hihia. Ua koho lakou i ka Hon. Ed. Prestona (Loio Pelekane) i Loio no lakou.
O ke kumu nui nae o ko lakou hoole ana i ka hele i ka hana, oia no ko lakou lohe maopopo ana i ka lilo o keia Hui Mahiko. Oiai o ka lilo ana o ka Hui i ka mea e, pela no e pau ai kona (Widemann) mana maluna o ia hui, a aele hoi he aelike mawaena o lakou me ka haku hou, a pela paha i like ai me keia mau wahi lalani mele :
" O ka hao a ka wai nui, Naueue Hiilawe," &c.
I ka makaukau ana o ka palapala hopu no Kalapu a me kekahi mau hoa iho ona, i kii aku ka hana o ka poe makai e hopu, e pane mai ana lakou la i ka hua awahia. " Ina e kii mai kekahi makai e hopu, he eha kona hope !" Pela i pakele ai ia mau kanaka. Olelo hou aku hoi ka haku " e hoi i ka hana," e pane mai ana lakou la i ka hua o ka aka, " aohe lewalewa mai."
A hookahi mea nui i koe, o ke kali aku i ka aoao i pololei, a na ke au o ka manawa e hai mai.
He haunaele keia i ike ole ia iloko o na makahiki loihi o ke ku ana o keia Hui Mahiko. A malia nae paha ua loaa he une nana e hapai i ka mea kaumaha mai ka ili honua ae, a i ole he paa kanawai maoli paha ko na keiki o ka " makani kilioopu o Waihee," i huiia me ko ka " ua hoeha ili o Waiehu."
Ina he oiaio e loaa ana ka pono ma ko lakau aoao, nani ka puu dala nui e haule wale ana, oiai na $50 ka aie o kekahi i ka hui, a he $60, a oi ka kekahi, A " pakeu a Pali" wale aku hoi ka kekahi — a me he la oia kekahi kumu ikaika o keia mau hana uluku. Hookahi nae o lakou monao nui i lohe ia, e i ana, " Imua a lanakila." Owau no o
WILLIAM K. MAKAKOA jr.
Waihee, Maui, Oct 25, 1876.
[ Ua lohe mai makou me ka maopopo, ua hoopai ka Lunakanawai ia lakou ma ka Halepaahao, a hiki i ka wa a lakou e ae ai e hoi hou i ka hana.— L H].