Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 49, 2 December 1876 — Haiolelo Hooulu Lahui a ka Moi Ke kukulu ana i ahahui Hooulu Lahui. [ARTICLE]

Haiolelo Hooulu Lahui a ka Moi Ke kukulu ana i ahahui Hooulu Lahui.

I ka hora 10 :30 kakahiaka o k;i Poalua iho nei, Xov. 28, uu wehe fto ke Alii ka Moi i hulawai hooulu lihni maloko o ka lunkini o Kuwai:\hao, iaiua o ke nnaina H.iwaii, no ka wehewehe ana i kekahi m.\u kurau e maUma ai i ka noho aua kino me ka hooulu ana ik& lahui e ume mau ia nei e ka muke. Mahopo o ka pule ia aua o Rev. B. W. Pureku a me ka mele ia ana o ka himeni "Hawaii Ponoi/' alaila, ua ku ae la ko Alii ka Moi i luna mamua iho o ka awai, a hai mai la i ka haiolelo nialalo iho : Ena naakaainana. Ua kaliea aku Au ia oukou e akoakoa mai i keia La Kuokoa o ko kakou aupuni e halawai, a e kemailio aku Au imua o oukou no ke ano o ko kakou noho'na aupuui kuokoa, no ka ninau ana i na kuuiu e inake nei ka lahui, a me na mea e ulu hou ai. I ka la 2S o Novemaba, M. h. 1848, ua ae ia mai ko kakou noho kuokoa ana e kekahi o na aupuni nui o ka honua nei, oia o Beritauia a rae Farani, a mai mai a hiki i keia wa, ua liokoke e hiki i ke kanakoiu ona makahiki o ko kakou noho'na k'uokoa ana, a i ae ia mai k-nkou e noho ma ke ano aupuni kuokoa iwaena ona aupuni nui oka lionuanei. I wali! keiki uuku kakou na lakou. I wahi hanai a i wahi milimili hoi na lakou. Nani ino ka lokomaikai nui oia mau aupuni, a* e hoomaikai ae kakou ia kakou iho i keia la no na pomaikai i loaa mai ia kakou nmmuli o ia mau hana ku ikealoha a laua. I na la 28 o Novemaba i hala ae nei, ua maa kakou i ke ala ana ae mai ko kakou wahi moe a hauoli koke, no na haawina lealea o keia la, aka, e ku iki iho kakou a nana ia kakou iho, a e noonoo i ke ano o ko kakou lahui.

Mai ka makahiki 1848, ua kokoke e hiki ko kakou nui makeanohe <vLahuikanaka," i ka 100,000, a e kokoke ana ilaila. I keia la ehia ko kakou nui ? Ina e helu ia mai ana ka lahuikanaka i keia makahiki aku, i ka 1878, he kanakolu makahiki mai ia manawa mai, aole [Miha e hiki ike 60,000 kanaka. Aia hoi he 40,000 i make iloko o keia mau makahiki pokole loa. Ua kokoke like me 10,000 i make iloko o kela umi makahiki keia umi makahiki, a he 1.000 ko kela makahiki ko keia makahiki a kakou e hele nei. oka oi keia oka make mamua o ka hanau. He mea hiki ole i keia mau huahelu ke hoopunipuni mai ia kakou. Ke hoike oiaio loa mai nei keia njau huahelu, ke hele nei no kakou ihope, ke iho aku nei ka lahui i ka make, a ina peia mau ke ano o ko kakou iho ana ilalo, i ka pau ana o na makahiki pokole loa he 60. Aia ihea ko kakou lahuikanaka ? Aia ihea ka mea a kakou e kaena ai a e haaliki ai i keia la, he La Kuokoa keia no Hawaii nei P Me he la ke kn nei ko kakon hale maluna o kekahi puuone, Ke kahe nei ka waikahe o ka make ia kakou, e like me ka lawe ia ana o na punpuu one liilii e kahe ia ana e ka wai a nalowale loa akn, a hiolo iho la ka hale. Penei, e paku a e alai kakou i na wai e lawe liiiii nei i na one. E hookahe ika wai oka make ma kahi e, a e ola hou auanei keia lahuikanaka. He mea makehewa ko kakou mau hauoli ana ma ke ano aupuni ina pela iho e hoike ia mai ai ia kakou, a e ike ia ai kakou e na aupuni nui a kakou e noho oei Ooko o ke ftf?»ina ohana aapuoi £ia ma ke alo o ko kakoa hale he ola hookamaoi, aka, ma ke kua, fae make a he emi ana no lahuikanakai He mea bewa loa no hoi k kakou ke kuhikuhi ae, i make keia lahuikaxukka he hoopai na ke Akua no ka nui o ko kakon hewa. No ka mea e lilo ananei kakou i mea hoomaewaewa aku laia, i iho he Akua aloha olekakeia.

E nana pono ae no kakou, a na ko kakou maka pouoi no o hooiaio mai ia kakon i ke kuniu o keia emi. Eia isvaena nei o kakoii he mau mai lehulehu, a i inalihini i ko kakou noho ana, ma keano kuhiko. Hoko o keia mau mai malihini, ; ua ike ole loa kakou i na wahi t uh kue malama ai kakuii i ko k&kou mau kino a me ke kino o na keiki han&u hou, a nolaila ka hapanui o ka make. 0 ke ano o keia mau mai, oia no ka .» tiva. līe lehulehu ke ano o na fiva a me na mai he lehulehu e ae. 0 na mai a kaokao, a he lehulehu no hoi kona ano, a ke ikeia nei e n& kanka, a he hopena ka ka mai puke no na pala. lloko no o keia mau hoike niaka ia mai o kakou o ke kumu keia o ka make o ka laliui, aia hoi, e olelo ana no kekahi ! poe, he aumakua keia. 0 Kapo keia, | he Pele, a |>ela wale aku. Aole i ike ko ; l kakou mau aumakua i keia mau mai. | Ua pau e lakou i ka nuike a hoea mai nei uiau mai ; lie mau mai i malihini 1 I ia lakou a ia kakou, eia nae, hoopuninu- 1 ni kokoke iho la no kakou ia kakou iho, 1 | a olelo ae 0 ! he mea keia a pela aku. i Ihea kakou e nana ai i kahi o ke ola, ina he mau mai maiihini keia no ko kakou aina a me ko kakou uoho ana. Eia, e uana aku i ke ao ana mai a ka poe iahuikauaka i kahi i liele mai ai ua mau mai la, ka poe kamaaina. j He wahi olelo ao uuku loa ka lakou i I I ... i ao mau mai ai ia kakou, "E maiama i ke | kino." j He lahui aapo kakou i ka ike, a me I ka hoopiii una aku i na malihini i helo mai iwaena o ko kakou aupuni, a ahea la hoi kakou e hoo[>iii aku ia iakou ma keia ! mea. | He olelo kahiko kou na ko kamau ku- j puna i like loa me keia. " E malama i \ ke kino, no ka mea, o ke ao pumehana no keia; ia nei iea ka ai ana, ka haawi ana a me ka aaliu ana. 0 keia ao he ao huihui, he ao ike oie ia !" $folaila, e nanmkaainanaaloha, e hoolilo kakou i keia ia i la na kakou e noonoo ai i ke ano o ko kakou hopena, ka ; eini o kakou ma ke aoo laliui. E hana kakou i kekahi hana i hiki ai ia kakou ke malama mau loa aku i na iini ana no keia la, a e lilo keia la, i la o hoomaka aku ai ke ola hou ana o ka lahuikanaka, a e mau loa aku kona kuokoa ana. I makahiki hou no ke aupuni o Hawaii nei; oiai e hauoli ana kakou no ko kakou noho'na kuokoa ana, e hauoli pu iho no hoi ka manao i ka hoike ana o kakou i ka iehulehu o na aupuni a pau o ka honna nei, ke imi a ke hooikaika nei kakou i na hana o ia kumu e ulu hou ai ka iahui. Ua lawe mai nei Au i keia ia he Kumukanawai, i mea e kukuiu koke ia ai na hana i manaoia. Oia hoi, o ke kukulu ana i kekahi Hui no ia ano e hoouiu ai i ka Lahui; a e pono no e koho koke ia i Peresidena, a me na Luna o keia i Hui, a mahope e hoohoio ia ai ke Kumukanawai. E pono no hoi e haawi na kane i na wahine i keia hana, no ka mea, he mau j hana kupono keia na lakou, a he kokua ; aku ka na kane. I 0 ka hoopaa ana i ka make mai o ka- ; kou aku, oia ka mea nui. 0 ke ao ana I o kakou ia kakou iho e maiama i ko ka- j kou mau kino, aiaila, he hikiia kakou ke ! kaena pono ae, ua kuokoa au ko kanaka Hawaii maluna o ko'u kinoiho, ua kuo- ; koa kuu lahui, a ua kuokoa ke aupuni ! nana au i hoohanau mal | Nani ino ko kakou ike maka ana i ke { ko ana o ka kakou hana e hooulu oei. , He hana nui keia i ili mai maluna o kakou a pau. He kaua hooiii me ka emtoi ooi e luku nel i keia iahuikanaka. A nani ino na koa e puka aku ana maOoko ] aku o keia hoomanawanui ana; a aa la- ' kou e kaena a e oleio pono ae i keia ma- i puna oieio. " Ua ola hoi au, na pono j ka noho ana, ua pale hoi kana, ua ono ka al w j I Mahope o ka pau āna o ka haīolelo, aiaiU f ua kukolu ia he Ahahui Hooolu | [ Lahni, mamoli o ke koho ia ana o ka |

Kiekie ke Alii ke K.atnn Aliiwahi- \ Minani Likelike i Pereside»a no ka ; Ahnhai ; Miss Emm* Nnpoliona Nibi i Kikauolelo : Mis-? M«trv P«rker i Poafeo; aoh Men Kiekmka Alii fce Kama Aliiwahine Liliu Kamakaeha, Mrs. E. K. Kamakaei a me Eiumm Xapoliona Xiui i Komite iiui kumokanawai, a hoike roti i ka halawai hoa e nmUmain aoa maloko o ka luakiui o Kawaiahao i ka hora 8 auwina la Poaha, Novemaba3 0. Oimeni hou na kamalii kula a Mr. i Kiba i ko Mele Lihui Hawaii a hookuu i iake analna rue kn pule hool-ia inai ke Rev,. B. W. Pareka rnai. £. Napolkok. Khkanoltlo. Limkini o Kaw«iHhao T Xov. 30—Ho- | ra 3 auioa U, Ilalawai hou ka Hui Uooulu Lahui i akoakoa mua ai maloko 0 keia haie i ka 28 o Novemaba i hala, a ua weheia na haoa me ka puie a lokepa. Ka Peresi(]ena Likelike ma ka noho. Ueluheluia ka mooielo o ka halawai 1 hala a apouoia. Hoike iuai ke Komite Imi Kumukanawai, ua makaukau lakou e waiho mai i ke kumukauawai oa keia hui e apooo. Mamuli o ke kono a Ka Mea Kiekie Ke Alii ka Perefiideua o ka hui, ua iawe ke Alii ka Moi i ka hoomalu ana o ka hale. Ma ke noi a Kekukuhiko, ua hooholo ia e iieluhelu a uoouoo pakahi i na pauku. Heluhelu pakahi mai ka Moi i na pauku o ke kumukuuawai a hooholoia na pauku 1, 2,7, 8, 10 ame 11 me na hoololi pakahi ; a o ua pauku 3, 4, 5, 6, 9, a me 13 ua hooholo loa ia 6 liko me ia i hakuia ai e ke komite. Ma ke noi a Keliipio, ua hooholo loa ia ko kiunukunawai ma ka heluhelu aua ma ke poo. Maanei i hoi ai kā Peresideua ma kona noho. Ma ke noi a ka Moi, ua hoopuneeia ka haiawai a akoukoa hou ma Kawaiahao i ka hora 3 auina la Poalua e hiki mai au» f Dokemaba 5. Pule ia e lokepa. E. Napoleon. Kakauoielo.