Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 52, 23 December 1876 — Na Kanawai o 1876. [ARTICLE]

Na Kanawai o 1876.

HE KANAWAI I Paoko 57. E hik« «»o k<* nuuia n 'ka'lio* ike, iuin pub-i uaahewaii oin n<> kekahi ufe> | 01 i kapoao ke h»ox>itsa ; a m t i* niii'ia «ua, | ina lioole oia ao!u 1 hoahewuiu, a iua na ! ekemu ole p»iij3 na it uioau, *laiU, u» ku ; noi ko kuriaw4i, « oa kn mea Dona i;i uinau e hooiaio ae 110 ia niea. j Pauku 58 Ua pipnia kai rne® nana » ' lawe mii i kekahi holke, aui# 'ē ho>ihe- i wa i kona hoike me ka hōakuka aoa no ko- ! oa hiliuai ole ia ; e hiki no n>f'e ke hoole i i i kana mau olelo huike, a>e ka hoakt»ka anti j uo koua hiluiHi oleia ; e hiki no nae 6e ho-} ole ī ki»na mau olelo oia o na hoike e ae j (inu hoi ma ka nmnno o ka Aha, a o ka meu | paha i ae ia e hoolohe a e lawe i no olelo hoike, ua kuu ua olelo o ua hoifee la) a ua j hiki ou hoi mauiiili o ka ne ana uiii o ka Aha, e hoomaopopo &e, he okoa ioa koaa olelo i kekuhi uianawa, e like ol«» nie kona olelo imua o ka Ahn. Aka tm\ mamoa ae 0 ku huiuiaopopo ana pela, e kuhikuhiia ka hoike oo ka maoawa a me kahi uo ia oleio tnua aua, a e uiuauia oia, inu paha ua olelo oia pela. Paokn 59 ' Ina ma ka ninau p.ile ana 1 kekahi h<>ike e pili aua i kun<i inea i olelo niua al no ka mea e hookolokolo ana, i like ole me kaOu e olelo nei, a ina i hoole oiu aole i olelo peU, alaila, Uu hiki no'ke lawe mai i inau hoike no ia olelo aua ; aka nuo, momaa ae u ka luwe aūa i oa hō)ke o ia ane, e hoomaopopoia oia no kahi a uie ! ka i oleloia. a e ninauia oia ina ua olelo io no pela, aole paha. CO. E liiki uo ke niuuu puleia kekahi hoike co ua olelo jnu» i pulapala, a ut» kakau palupaluia pahu, e piU aua i ka hihia a hoopaiU pahu, me ka hoike ole nae m pulapula iaiu. Aku nae, iua ua uiakemakeia e huulohe i kaoa uiu o uu palapalu, uUiU, e kohikuhi inuu i kona noouoo uua i uti pulapala nei, a i kuuwahi paha o ia pilupala i tuanaoia e kukulu ae ma ko auo e kue iaia. E hiki uo nae i ka Ahu, a uiea h ue paha iuia ku muna i 01010 inua ia ( i kelu u me keia ninuwn oia\ e hookolokolo ana, e kenu a e luweia mai a e uuna i& ua p?lapaU nei, alailu, e hana a e hoopouopono no ia iuea, e hke tue ka uiea i manaoia uu pono. Pauku 01. O na Aha Hookolokolo a pau, a me oa mea e ae i hookohuia ma ke Kauiwai, a mu ka ae aoa paha o aa aoao a i elua, o houlohe e lawe a e niuau i ua olelo hoiKe, ua kauohaia e ike ae hooioaopopo iloko o ku Aha, i ka inou i kakauia o kela a me keia rneu e oobo uei, a ua uoho inamm paha ma ka Oihaoa Kobinrf o ku j iMoi, Lunakanawai o ka Ahu Kiekie a Aha Kaapunl paha, oa Komikina o ka Poe Hooua Kuleana Amu, a o ka Luua Bufce Helu paha o ka Ah.i Kiekie ; loaoae ua kakauia keta inoa malalo o kekeh» olelo hooholo/ pulapala kena, palupala hooiuio, palapula i hoolnkila, a palupa'.a maoa e ae pa haoka Aha Hookolokolo, a o ke Aupuni paha. Pauko .02 Aole oo e koiia e hooiaio mai kekuhi e ka hoike uuoa i kakau iuoa ma ia palapala, ioahoi he paUpaU.ia i makemake ole ia ka iooa o ka hoiko e kakao pu, ii ua hiki no ke hooi-no ma o ka ae ana mai o kekuhi aoao, a ma ke auo e ae paha, rae ho uiea la. aole oo i kakau iooa oa hoike. Pauka 03 E h«ki no ke hoobdlike ka liiuakakau o ke*ahi piUpala i hoopaapaaia me k« lima kakau o kekahi e ae,« na hoike, ke hooiu*opopo ouo i ka ike o ka Aha, a mei paha iuta ka oihaoa, he palapala oiaio po ia • a e hiii oo i ka Aha ko waiho aku ia palapaU o oaoaia e ke jure, a po« e ae puh», uana e uoonoo aoa ka hihia» i m'ea e huoiaio ai uo ka paUpala i huopaapuaia, Pauku 64. Aole ooe hooleia ka olelo o kekahi hoike, e ae wale aku aua ot» i kaua mau hana t hauaia, uo ke kumu he makaoa i haawiia aia» a i ole ia oa hooweliweUia ke oio i aaopopo i ka īke o ka Lo uakaoawa» a Loua • ae paha i« i» kt Aha, ba loea io uo ia • boohul» pooo ole %i ka ae< o ka boike; aoie hoi e hoola t» kt Uwe iM, o ka aa aoa mai o kekahi i kooa hewa oo ke kur»u oa . ae oia malalo o ka hoike, Mia naa t kooiiiok im aa o ka Aha aule oo ihoohikiu, Pauka 05. Mai ka Uako i luuiia aike-

ia kaoawai, aule no e ao kekahi Luuaka* n%wui » meu e ae puha, e hoohiki i kekahi a e hwe pahu, a e Uwei:« i kekahi otelo h( obtfei a p>«UpuU puha i hoohiki ia, e p»!i aoari.j|ekfihi meū i lopa ole i ua Lunakanawui a mea ef ka 'maoa c uoonoo * e hookoloieolo, maUlo o kekahi kanawai e kau ana la mannwa, aole nae i maoia. »a pih nu puuku » me oa o»elo o keia puoku i ka hOohiKi aua a ine ka ae heluoiele ooa, a me ka paUpaU i hoohikjia tmuu o kekahi Lunnkanuwui e pili ana i ka maluhia o ka lehuleho, a o ka hoopii ana a me ks hookolokolo ana i na ofeni, a 0 ka niele imoa o kekahi Lunakauawai ma ke ano Koroo(.'ro e pili ana i na make emoole, a o »»a huuf imua o ka a *o kekahi Komiie paha o ka Aoaolelo, aole bot e piii i kekahi oleio hooHiki a paUpala paha i hoohikiia malalo o na kanawai o kekabi aina e, i mea e hooiaio' ai i nu paUpala i manuoia e iawe aku i ka aina e. Panku 66. Mai ka U uku i kauia'i keia kanuwai, e hoopauU, u ma keiu, uu ho«>pauia oo i na kanawai i haiiu malalo ae nei, Na pnnkukn o ke Kauuwai Kiviiu, mui ku 1212 a hiki i ka 122". Ke Kānawai i aponoia,ma ku la 25 o luUI, M H 1802, i kapaia • ETe kanawai e malamaiu'i ua olelo hoike ma ke k&kan anu." '*;He Kanawai 1 aponoia ma ka la 30 o Dekemaba, M. H 1864, i kupnia "He Kunawai e kokua hou ai i ke k&kau aoa i na olelo o na hoike." Na Palaaala Hoakaka. Iloakaka Mua. Iloko o ka Iwaena o A, E ~.. <V. .'mea hoopii, 0 me I. 0...... mea i hoopiiia, E hoomaoao ; o .ks ( mauao oei e hooiaio ae i na mea a me na palapala i hai fa fraf6 ae ne»7 v a \ mea e nān:iia'i ia mao palapala e.ka mea mea hoopu a o koua loio & hope paha 4 ma ....nia ka la e hiki mai aua iwaeoa ° ki * a me ku h ra ...... u ma keia, ua kauohaia ka mea (a mea hoopii ia paha) iloko o ua hor< he 4S, mai ka hora hopo i haiia ae la, e ae mui ia mau mea 1 oleioia, a e ae hoi i na poUpaU i oleloia, ua kakau paknhiia u me ka iuoa i kakauia, a o na palapala i oleloia ua kope ia, he mau kope oiaio, a o na kope i oleloia oa haawiia, a hoounaia, a i hoikei», ua haawiia, hoikeia, a hoouoa no ; koe nae na me* i kupouo ole ke ae ia e pili ana i ua mau mea la i oieioia a mo na paUpuU. Haoaia i keia la o J8 . Loio a hope pahd, '...Loio a hope paha. NA PALAPALA MUA. VNO O KA PAL.U'ALA 1 LA I~KaIcXŪIT. 1. Ue aeline i tcaiTau luoala e~"lca niea .l lanuari, booptl a roe Keonl Kaniaka. jjsao 2. Holewmal ah»m«»i Uoopilia i i Febeniari, j i ka uiea hoopiL ' NA KOPE. 6 Ka Palapaia mnaa kope paha . rau»paw Kakaula 1 haawila » hooanala peba, a _ toa ke ano o ia haaa. 1 L«tAmalka! — ■■ i'Mii 10 ,' s r"' hoopiūH. j Na mea e hooiaio ana! ' -1. Ua kauohaia 6 Keoui Kamaka i olele moa ia e ka mea f hoopiiia, e kakau •ooa ma ia aelike ma ka aoao o ka mea i hoopiiia. 2. Ma ka la 1 o Maraki 18 , ua make kailoha ole o Keoni Kamaka. 3. I ka w* f hoomaka »i o keia hoopii o Keoni KaU, oia ka hooilina o Keooi Kamaka i olelo mua ia ma ke Kanawai, Hoakaka ALUA^ Ke ae ako neiau oa PalapaU Hela | # na Kopo Hefo 1, a me oa mea e hooiaio ana Helu 2. A. E.> Loio o ka mea hoopiiia. Apoooia i keia U 19 o Sept M H 1816. KALAKAUA R. RE KANAtTAI E hoopooopoao ai i ka hana a me ka UvreUwe aoa agt ua hihia Karaima. E hooholoia e U Uoi » me k* Haie Abaolaloo fco Hawaii Pae Aiaa i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kaoawai o ke Aupaui . i—No ka aioawae wiiho aka ai aa palapala hoahewa. Paoka 1. Ma oa hihU ofenf»p«n e koe aon i na kanawai o ke Aopuoi, be kap«ao wala ao uo ka hookolokoloia e kekahi Aha Kakao.e kokotei» ka mea e hoopi!ta «o». a © hoopiiU mamoli o kekahi

I p.ilapuia hoopii hoahewa e kekahi iuea hoo-1 1 pii ku i ke kunawai o ke aupuni, mahope i knke iho no o ka haua u ana n ka hewa e j k» mea hoopiiia, e like me ka hikiwawe] kupono ; aka oae, aole e hoopaoee ia k.a ' unu o ka paUp*U hoopii hoahewa i ana i kā mea i hoopiiia muhope aku | 0 ke Kau Hookulokolo o ka Aiia (i lo«a ka mana e hookolokolo i ua hew» nei), mab«>pe mai o ka hnopaaia ana o ku meu hoopii no ia Kao Hookulokolo, e kekahi Ln« nnkanawiii i loaa ka mat>a kupono e haua peU. Ama ia manawa qo, e hookolokulo ia ai ua hihia nei, ina oae aoie e ho<>p«neeia e ka Aha, e like me ks mea i houkakaia ako mahope nei. Paoku 2. O ua mau paUpala hoopii hoahettra nei i uiakemukeia no i» inanawa, e honmakankau pooo ia no e kuknhi Luna hoopii ku i ke kanawai, a e waiho kupono iii akU'imua o ka Lnnakaniiwai e noho ana ma ka Aha, mamua ae o ke koknluia ana mai o ka inea hoopiiiu e pane, a mahope .iho o k>» naoa huu a ua Lunukanawai nei, e hooiaio iho oia maluna o kelaa me keia palapala hoopii hoahewa, ina u* maopopo iaia koiaio, a me ka oiaio ole o na mea uiu ia mau palapala hoopii. Paok» 3. oka hoopii ole aua malalo o ka palapala hoopii houhewa, ina ua hooiaio ia miii ua palupala la, ma ke kau hookolokolo e hiki mai uua, ina oue aoie i hoololi la ka venne, a i ole ia ina paha ua hoopaneeiu ka hihiae ka Ah», a i ole ia e hiki ole «na paha ke hooiaio i ka paUpala hoo'pii lioahewa mamuli n ke kaoawai i hou- | kakafa, a i ole iu he olelo hooholo paha oa ke ju're eole i hewn, a i ole ia he like o!e ana paha o na manao o ua jnre e.'ua mahope mai i boon6ho ia ai e hookolokolo i ka hHfiia, e lilo ia i wea e hookunia ai ka mea hoopii ia, «e kauoha no ka Ahae hookua ia Oia mai konu paa ana. - Paukn 4. Na ka Loio Kuhina, ao ua Makai Xi»i puhu o na Apaoa Hooknlokolo 1 Kaapuni o haawi i ke Kakauolelo o ka Aha | i ekolu la mamua o ka la mua o ke keu hookolokolo, i papa hihia o ua hoopii karaima a pau i kupouo wale oo no ka e ko kahi kiule ma na kau nei hookolokoloia'na : ia ana'ku i hauaia ka papa hihia o ka Aha. I II, —Hookuu ana me ka waiho ole aku i ka j hihia imua o ka Aha. ! Pouku 5. Ua maaa no ma ke kanawai ! ka Loio Kuhioa ma na mea e pili ana no kekahi kauaka a mia kanaka paha i k«iia manawa, a mahope ako uei paha i hoopaahaoia no kekahi mannwa hookolokolo no kekahi ofeni, ke haawi aku ma keU a me keia manawa i palapala nmlulo o kooa lima ma keia ano. I na Luuakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupani Hawaii, a i kekahi puha o Ukou. Ma keia, ke hoikeia aku nei, ua hoole au i ka waiho aha aka i palapala hoopii e kue ana ia. e paa nei ma ka lima o ka Ilamoku, ma ka Halepaahao j ins malalo o ka paUpaU ] hoopaa a... Et>q., Lunaka- | nawui Hoomulu a Apaoa pahuo 1 oo ka hewa j Huawiia uinlalo o Ho'u liina i aeia 1a.... |0... 18... j - Loio Kuhiaa.