Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 2, 13 January 1877 — Page 1

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Nersa Miller
This work is dedicated to:  Aunty Betty Makia

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XVI. HELU 2  HONOLULU, POAONO, IANUARI 13, 1877  NA HELU A PAU 789

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

 

C A ME C

 

Ka Laau o kou Hale!

 

No Hea la?

 

KA INO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la,

 

OHI KA IO o KA LAAU o MAKAWAO

 

i ka ua mea o ka nani o

 

Na Papa, Na Laau.

 

C A ME C

 

Na PONO KUKULU HALE

 

O NA ANO NO A PAU,

 

C MA KE KIHI O C

 

Na ALANUI PAPU a me MOIWAHINE,

 

...... Honolulu ......

 

MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA

 

makemake no ke

 

Kumukuai make pono loa


PAPA, PAPA, PAPA

 

Na PAPA huluhulu,

            Na PAPA manoanoa,

                        Na PAPA i kahiia,

                                    Na PAPA kepa,

                                                PAPA hole keokeo.

                                                            PAPA hole ulaula

 

 

NA LAAU!  LAAU!

 

NA KUA,

            NA KAOLA,

                        AAHO,

                                    MOLINA,

                                                PEAPEA,

            PINE HULUHULU,

                                    PINE I KAHIIA,

 

Na Papa a me na Laau Ulaula!

 

PILI ULAULA

            PILI KEOKEO,

                        PANI PUKA,

                                    PANI PUKA ANIANI

                                                IPUKA ANIANI,

                                                            OLEPELEPE!

 

PENA O NA ANO A Pau

 

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui

 

AILA PENA!

 

AILA HOOMALOO,

                        WANIKI,       PATE.

 

NA LAKO

 

o kela a me keia ano.

 

NA AMI-PUKA HALE,

 

                        NA AMI-PUKA PA

 

ANIANI!

 

Pepa Hale me na lihilihi.

 

E LOAA NO MALAILA

 

Paakai Helu 1.

O KAKAAKO a me PUULOA

 

            No ke Dala kuike, e loaa ao na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.

            O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, loaa # ku ana ia lakou, e hooko koke ae mai ana no ia me ka lawa pono.

E kipa nui ilaila, like i k olaea

 

 

HE MOOLELO

 

C NO C

 

AAHOAKA KE KOA

 

C A ME C

 

KONA HANAUKUPANAHA ANA

 

HE MOOLELO KAHIKO NO KAUAI

 

[Unuhiia no ke Kuokoa.]

 

HELU 2.

 

IAIA i hiki aku ai, e noho mai ana no kela, e aahu ana no i ke kuina kapa akaka, ua hele ke kanaka a mahune i ka awa, me kona ike e mai no i ka ianei huakai o ka hele ana # ku, aka, hoao mai la nae oia ma ka ninau ana,  Heaha kau huakai o ka hiki ana mai?  I aku la ka elele, I hele mai nei au no ka pilikia o ke Aliiwahine Koananai, i ka hanau keiki, awalu po awalu ao o ka haakohi ana, aohe no he wahi mea a hanau iki, ua kuhelahela ke alii.

            A lohe ke kahuna no keia mau olelo, i mai la oia,  Aohe pilikia, e hoi nae oe a hai aku i na mea e hoomakaukau ai, oia hoi, i awa lau, i papakea, aia la iluna o Pohakupili, a o ka wai puolo palapalai o Kemano, a o ka ko eli no hoi o Kalualihilihi.  Ina e makaukau keia mau mea a pau, e waiho malie iho uo a hiki aku au.  Aia a ke ahiahi o ka la apopo, hele aku au a moe i Moloaa, ma kahi o Kalaeomana, a ma ka wanaao ae i ka po i o Huna, hiki aku au ilaila.

            A pau na olelo a ke kahuna, hoi mai la o Pohakumalumalu, a hiki imua o Kalalea, a hoike aku la i na mea a ke kahuna i hahai mai ai.

           A i ka lohe ana o Kalalea, huli ae Ia oia a pane ae la ia Palikoa,  E kii oe i ka awa, a o oe hoi e Kaluaokealoha, e kii oe i ka wai.  (o keia wahi kanaka ae la ea, he wahi kanaka mama oia i ke kukini), a o oe hoi e Papaloa, e kii hoi oe i ke ko eli o Kalualihilihi.  He manawa ol, ua makaukau mai la na mea a pau imua o Kalalea, a hookahi hana i koe, o ke kali aku o ka hiki mai o ke kahuna.

            A ma ka wanaao no hoi o ka i oleloia ae nei, hiki mai la ua kahuna nei, a o ka hoomaka koke no ia o kana papa hana.  Mama no hoi ka awa a me ke ko.  A pau ia mau mea, hui pu ia na mea a pau a kahi hookahi, kananaia iloko o kekahi poi nui, a me ia wai no hoi i hoauauia # i ke Aliiewahine Koananai.  I loa no a pa ka ili o ua alii nei i ka wai, ano e mai la ko ka lewa a pau; hoomaka hoi ke kahuna i ka pule, hoomaka iho la no hoi ka ua; i loa no hoi a amama ka pule, o ke kui iho la no ia o ka hekili, olapa ka uwila, nei ke olai, ua ka ua koko, kahe ka wai ula, aia wa koke no, alala ana ua keiki nei iwaho; a na ke pale keiki i hai mai, he keikikane, a hala ke anahulu, kapaia iho la kona inoa o Limaloa, a lilo aku la ka hanaiia ana ia Kaunalewa a me kana Aliiwahine o Kahelu, aia i Waiawa kahi i hanaiia # i a nui ua keiki la.

            Ua hoomaka no na alii e haku i mele inoa no keia keiki.  Na Limunui no i haku i kana mele, a he hoahanau hoi oia no Kahihikolo, a nana keia mele malalo iho:

 

Nani Waialeale he kuahiwi no Hanalei

Lei a # u maka i na hala ai a ke kinau,

Na hala ai a ke kinau o Waioli,

He olioli makuahonowai ke aloha.

E aloha ae ana ia Limahuli,

Huli ka amau ka lau o ka akolea,

Kuu hoa i ke ana o Hanalei,

O kuu lei na hiki mai CC e,

            Aloha no CC e,

            Oia hoi CC e.

 

            A pau keia a ia kupunowhaine, a o ke ano mau no hoi o na kupuna, he ake moopuna CC Ua hiki no, hakuia a nui.

            Iloko o keia wa, he wa houeue kaua keia me ke alii o Puna, oia o Makaukiu, aia nae ma Wailua oia e noho ai, a ua manao nui ua alii nei, e lilo iaia o Anehola a me na Koolau.  Aka, i kona kaua ana me Kalalea, ua hee oia, a ua lanakila o Kalalea a me kona pukaua, oia o Palikoa a me na koa malalo iho o laua, me ka manaheu ole; a na ko Makaukiu mau koa no i luku ia lakou iho.

            A pau ke kaua ana, hoi aku la o Kalalea, a hiki ma Kahoiwai, kahi i ku ai o ko laua Halealii, e noho mai ana no ke anaina alii, ho kui lei ka hooa.  A o Anuu ka lana hiapo o Limaloo hoi kona muli iho, ke pii ae la ko laua nui, a o Koananai hoi, ke hapai nei oia i kolu o ka laua mau keiki.

                                                                                    (Aole i pau).

 

Na Kanawai o 1876.

 

            Pauku 25.  I mea e pale aku ai i na pohihihi ma ka waiho ana i na hoopii e kue ana i kekahi poe hana hewa ma na hihia a pau no ke apuka ana i ka waiwai i waihoia aku e malama, a i ole ka hoolilo apuka ana nona, a i ole hoolilo ia ana ia hai e kekahi kanaka, e mana no ma ke ano kanawai ke hoakaka ma ka palapala hoopii hoahewa me ka hoopii i ka mea hana hewa no kekahi mau hewa kaawale he lehulehu no ke apuka i ka waiwai i waihoia aku e malama, a i ole hoolilo apuka ana nona a no hai paha, e oi ole ana manua o ekolu i hanaia paha e ia me ke kue i ke kanaka hookahi no ia apuka mua ia, maloko nae o na malama eono, mai ka hanaia ana o ka hewa mua a hiki i ka hewa hope.

            Pauku 26.  Ma na hihia aihue a pau i hanaia me ke kue i ko ka Moi waiwai, a i ole no ke apuka ana i ka waiwai i haawiia e malama, hoolilo apuka ana nona, a hoolilo no hai i hana kue ia i ko ka Moi waiwai, ina he waiwai lewa dala a hoopaa waiwai e ae paha, alaila, e mana ma ke ano kanawai ma ka palapala kauoha e hoopaahao a kekahi Lunakanawai nana i hookolokolo ka mea hana hewa, a hookomo hoi ma ka palapala hoopii hoahewa, e hoopiiia ai ua mea hana hewa nei, ke hoakaka i ka waiwai lewa dala a hoopaa waiwai e ae paha, i hai mua ia ae la ma ka inoa o ka Moi.

            Pauku 27.  Ma na hihia aihue a pau no kekahi waiwai lewa i waihoia i mea lako hale ma kekahi hale, a he hale hoolimalima e noho ai, alaila, e ku i ke kanawai ke waiho aku ma ka palapala hoopii hoahewa ma na ano maa mau no he aihue, a ma-na hihia aihue a pau i kekahi mea i pili paa i hoolimalimaia e like me ia i oleloia, ke waiho i ka hoopii ma ka palapala hoopii hoahewa ma na ano me he mea i hoolimalima i ka hale a rumi paha ua mea hana hewa la, a ma kekahi o ia mau hihia i haiia ae la e hoakaka i ka waiwai, no ka ona waiwai ponoi, a i ole no ka mea paha nana i hoolimalima aku.

            Pauku 28.  Ma kela a me keia palapala hoopii hoahewa e hoakaka ana he aihue ana me ka manao kolohe i kekahi waiwai, e pono ma ke kanawai ke hookomo aku in ha kumu a mau kumu lehulehu no ka loaa kolohe ana mai o ua waiwai nei, a o kekahi apana paha a mau apana paha o ua waiwai nei, me ka ike no he waiwai i aihueia, a ma na palapala hoopii hoahewa no ka loaa kolohe ana mai o kekahi waiwai, me ka ike no he waiwai i aihue ia, a ma na palapala hoopii hoahewa no ka loaa kolohe ana mai o kekahi wawai, me ka ike no he waiwai aihue ia, e pono ma ke kanawai ke hookomo i kekahi kumu no ka aihue, me ka manao kolohe i ua waiwai nei kekahi.

           Pauku 29.  Ma ka palapala hoopii hoahewa no ke kakau apuka hoololi ano e ana, haawi ana, hoolaha ana aku, hoolilo ana aku ia hai, a i ole no ka aihue ana, apuka ana i ka waiwai i waiho ia aku e malama, lawe ana mai mamuli o ka hooweliweli, hoolilo ana nona, hoolilo ana ia hai, hana ino ana, a i ole huna ana, a i ole loaa ana mai paha ma ka imi loaa ma ka hoopunipuni o kekahi palapala, e lawa kupono no ke hoakakaia ua palapala nei ma o kekahi inoa la, a i ole kekahi ano hoomaopopo e ae e hiki ai ke ike ia ua palapala nei, a i ole ma o kona ano maoli # la, me ka hoakaka ole maloko i kekahi kope a ano hoohalike, a i ole hoakaka e ae o ua palapala nei, a i ole o kona kumu waiwai paha.

            Pauku 30.  Ma na hihia e ae a pau i manaoia ai he kupono ke hooiaioia ma kekahi palapala hoopii hoahewa, kekahi palalpala hoakaka kumu, ina no he palapala i kakau holookoaia, a e kekahi apana wale no paha ma ka palapala lima pai hakahaka, a i ole huahelu paha, alaila, e lawa kupono no ke hoakaka i ua palapala nei ma kekahi inoa a hoakaka e ae e hiki ke ike ia aku ua palapala nei, a i ole ma ka manao paha o ua palapala nei, me ke kakau ole ana i kope a ano hoohalike e ae o ua palapala holookoa nei a apana paha.

            Pauku 31.  Ma na palapala hoopii hoahewa no ka hoohiki wahahee, a i ole, no ka lawe a hana ana, kakau inoa ana, a kakau ana malalo o kekahi palapala me ke kolohe a ano kue i ke kanawai a me ka makemake e kolohe me ka hoopunipuni nae, ke apuka me ke ano maalea, a manao ino paha i kekahi olelo hoike, olelo hooiaio, olelo hoike kumu, olelo hoohiki (offidavit) olelo hoike i kakauia, palapala hoopii, olelo hai aku i ka lohe, palapala hoakaka kumu, a i ole palapala lima e ae, alaila, e lawa kupono no ke hoakaka ma ua palapala hoopii hoahewa nei i ka io maoli o ka hewa, i hooilila maluna o na mea hoopiiia nei, a me ka Aha Hookolokolo i laweia aku ai a hanaia ia, a kakau inoaia ai, a kakauia ai paha malalo o ua palapala nei, ka olelo hoohiki, olelo hooiaio, olelo hoike kumu, holelo hoohiki (affidavit), olelo hoike i kakaaia, palapala hoopii, olelo pane, olelo hai aku i ka lohe, palapalapala hoakaka kumu, a i ole palapala lima e ae, me ka hoakaka ole ua palapala hoopii hoahewa nei i ka palapala hoopii, olelo pane, olelo hooiaio, olelo hoike kumu, a i ole kekahi hahana e ae paha i lawelaweia ina no ma ke kanawai, a i ole kaulike paha, a i ole ma na hookolokolo e ae paha, a me ka hoakaka pu ole ana hoi i ka mana hookohu, a i ole mana a ka Aha, a mana paha o ke kanaka, nana i hoolohe ua hewa nei a hoahewaia ai.

            Pauku 31.  Ma na palapala hoopii hoahewa no ka hookonokono e hoohiki wahahee, a i ole no ka hana kolohe a aelike ana me kekahi kanaka, e hana me ka manao kolohe, a hana hoohikki wahaee me ka manao kolohe ana, a i ole e kenakena ana, lilo ana paha i kumu, a i ole imi ana paha i kekahi kanaka nana e lawe hana, kakau inoa, kakau malalo o kekahi palapala, me ke kue i ke kanawai, me ka manao kolohe me ka hoopunipuni, me ke apuka, me ke ano waalea, manao ino a ano hoohaumia i kekahi olelo hoohiki, olelo hooiaio, olelo hoike kumu, olelo hoohiki (affidavit), olelo hoike i kakauia, palapala hoopii, olelo pane, olelo hai aku i ka lohe, palapala hokaka kumu, a i ole palapala lima e ae, alaila e lawa kupono no, ma na wahi a pau o ua hoohiki wahaheo nei, a i ole hewa e ae i hai mua ia ae nei, i hana maoliia ai, ke hookomo iho i ka hoaka i ka hewa o ke kanaka nana maoli i hana ka hewa hoohiki wahahee, a hewa e ae paha i hai mua ia ae nei, a a malaila e hoakaka iho, o ka mea hoopiiia, ua hana me ke kue i ke kanawai, me ka manao kolohe me ke ano ino, a ua kena, a na imi a loaa ke kauka i olelo ia e hana i ka hewa e like me na ano i hoikeia ae la maluna; a ma na wahi a ma na wahi a pau; hana maoli ole ia ai ka hoohiki wahahee, a hewa e ae i olelo mua ia ae nei, alaila, e lawa kupono no ke heakaka iho i ka io maoli o ka hewa i hooilia maluna o ka mea hoopiiia, me ka hoakaka ole a hooiaio ole ana paha i kekahi o na kumu a man mea makehewa wale no i olelo mua ia, ke hoakaka a hooiaio paha ma na hihia o he hoohiki wahahee me ka manao kolohe, a me ka manao ino e hana pela.

VI. C Na ano hana e kue ai i na palapala hoopii hoahewa, na mana o hoololi ai.

            Pauku 33.  O na kue ana a pau i na palapala hoopii hoahewa, no kekahi hewa i ike maopopoia ma ua palapala nei, e hana ia no ia ma ke ano he palapala hoole (demurrer) e kaohi aoa, a i ole ia ma ke noi ana, a e hoopau wale i ka palapala hoopii hoahewa mamua ae o ka pane ana o ka mea i hoopiiia, a aole mahope aku, a kela aha keia aha i waihoia aku ai kekahi olelo kue no kekahi hewa o ua palapala nei, ua hiki no ina ua manaoia he kupono, ke kauoha aku i ua palapala hoopii hoahewa nei, e hoololi kokeia ma kahi i hewa, e kekahi luna o ka Aha, a i ole e kekahi kanaka okoa, a ma ia manawa mai e hele mai e hele aku ai ka hihia imua, me he mea la aole hewa i puka mai; a aole he noi e kaohi ai i ka olelo hooholo, e ae ia no kekahi hemahema ma kekahi palapala hoopii hoahewa, i hiki ke noi ia mamua ma ke ano kaohi i ka olelo hooholo, a noi paha e hoopau wale, e like me ia i olelo mua ia ae la.

            VII. C Hoopanee ana i na hihia, &c.

            Pauku 34.  Aole no e ae ia he kuleana ko kekeahi mea ma ke ano he pono maoli nona, ina ua hoopiiia, ke hoole oia, a i ole ia e hoopanee i ka hookolokolo ana a kekahi palapala hoopii hoahewa i waiho mai ai e kue anaiaia, a i ole i haawi aku ai i manawa e pane ai, a kaohi ai paha i ka olelo hooholo, no ua palapala hoopii hoahewa nei i ae ia aku iaia.  Aka nae, ina o ka Aha i hoopiiia aku ai ua kanaka nei a e kekahi mea e ae paha, ina e manao ana ua Aha nei he mea kupono e ae ia ai oia i manawa hou aku e pane ai, a i ole ia e hana i palapala hoole, a i ole hoomakakau ai paha i kumu pale nona a mea e ae paha, alaila, e hiki no i ua Aha nei ke ae aku i manawa hou e pane ai, a e hoole aku ai, a i ole ia e hoopanee ai i ka lawe ana mai a hoolohe ana i ka olelo pane, a olelo hoole a me ka hookolokolo ana, a i ole e like la paha me ke ano o ka hihia, ina no ka hookolokolo ana i ua kanaka nei ma ke kau Aha Hookolokolo e hiki mai ana, a ma kekahi kau paha mamua mai, a ma ka bela ano e ae paha e like me ka ua Aha nei e manao ai ee pono.

VIII. C Koina o na Aha e ili ole ana na ka poe i hoopiiia e uku.

Pauku 35.  Aole no e ku i ke kanawai ke lawe a koi aku paha, a i ole e lawe mai paha i kekahi koina o ka aha no o ka aha no ka hoopuka ana i kekahi palapala no kekahi kanaka a mamuli paha o kekahi kanaka i hoopiiia paha no kekahi feloni, a i ole no ke kokua ana paha i ua feloni nei, a i ole no kekahi misidamina paha iloko o kekahi Aha Hookolokolo mana ma ka hihia karaima.  Aole no hoi e hiki ke lawe a koi ia a lawe mai paha i kekahi koina mai kekahi o ia poe kanaka, no ka noho hoopaa bela ana, a i ole no ka hoopukaia ana o kekahi palapala kuu kino, a i ole no ke kakau ana i kekahi hele ana mai, no ka hiki mai imua o ka Aha, a i ole he olelo pane paha i kekahi mea i hoike ia mai, a i ole no ka hookuu ana i kekahi hoopaa bela i lawe ia mai e na kanaka nei i hope a mau hope paha no lakou, aka, ua hiki ke kauohaia e uku ia na koina a pau e ka mea i hoopiiia, a i hoahewaia, oia kekahi hapa o ka olelo hooholo.

IX. C Kukulu ana imua o ka Aha, a me ka pane ana, a pela aku.

            Pauku 36.  Ina o kekahi kanaka i kukuluia imua o ka Aha, malalo o kekahi palapala hoopii hoahewa no kekahi efeni e hoopuka mai i kana olelo pane, e olelo ana, “aole i hewa,” alaila, e manaoia no ma ia pane ana a ua kanaka nei, (me ka manao hoo ole ana i kekahi ano rula e ae) ua waiho mai la oia iaia iho imua o ke aupuni no ka hookolokolo ana i ua kanaka nei.

            Pauku 37.  Ina o kekahi kanaka i kukuluia imua o ka Aha, a hoopiiia no kekahi ofeni, e ku malie me ka ekemu ole, mamuli o ka hoomauhala, a i ole e pane pololei i ka palapala hoopii hoahewa, alaila ma na hihia ma na hihia a pau o ia ano, e ku no i ke kanawai (ina e manao ka Aha pela), ke kauoha i ka Luna Aupuni kupono, e hookomo iho i ka olelo pane, “aole i hewa” ma ka aoao o ua kanaka nei, a o ua olelo pane nei i hookomoia mai e like no ia, a e manaoia me he mea la no ua kanaka nei i pane maoli pela.

            Pauku 38.  Ina o kekahi kanaka i hoopiiia no kekahi hewa he pupule, a ma ke kukuloia ana mai paha e pane imua o ka Aha, e ikeio ai oia e kekahi jure i koho pono ia e like me ke kanawai no ia hana, a ma ia mea ua hiki ole i ua kanaka nei ke hookolokoloia malalo o ia palapala hoopii hoahewa, a i ole ina paha ma hookolokolo ia ana o kekahi kanaka i hoopiiia a ike ia ai e ke jure ua kanaka nei i hoopiiia ai malalo o ka palapala hoopii hoahewa he pupule, alaila, e ku i ke kanawai i ka Aha Hookolokolo i hoopiiia mai ai ua kanaka nei e hookolokoloia, a kukuluia paha e pane, e like me na olelo mamua, ke kauoha i kela ike io ana he pupule, e kakauia ma ka moolelo o ke Aha: a ma ia manawa pu hoi, e kauohaia ua kanaka nei, e hoopaaia ma kahi paa a hiki i ka wa e hoikeia aku ai ko ka Moi makemake.  A ina o kekahi kanaka i hoopiiia no kekahi ofeni, e laweia mai oia imua o kekahi Aha, e hookuuia aku ai no ka nele i ke kumu e hiki ai ke hookolokolo a ke ike ia ua kanaka nei he pupule, alaila, e ku i ke kanawai i ua Aha nei ke kauoha i jure i hoonohoia e imi i ka oiaio o ka pupule o ua kanaka nei; a ina o ke jure i hoonohoia e like me ia i olelo ia ae la, e ike maopopo ua pupule io ua kanaka nei, alaila, e ku i ke kanawai i ka Aha hookolokolo ke kauoha i ua kanaka nei e hoopaaia ma kahi paa, ma kahi a ma ua ano e like me ka ua Aha nei e manao ai he pono, a hiki i ka wa e hoikeia aku ai ko ka Moi makemake.  A ma na hihia pupule a pau, e like me ia i ike ia, e ku na i ke kanawai i ka Moi me ka ae ana, a kuku pu ana me kona mau Kaluna, ke haawi i kauoha no ka hoopaa pono ana i na kanaka nei i ike ia he pupule, e like ka loihi me ko ka Moi makemake ma kahi a ma @ aoa me kona mau Kunia e manao ai he pono.

            Pauku 39.  Aohe no e lilo i mea ole kekahi palapala hoopii hoahewa no kekahi haohakalia ana i ka olelo pane no ka hewa ana o ka inoa (misnomer).  o i ole no ka nele ana i ka hoohui mai i kekahi kumu, a i ole no ka hoohui hewa ana paha o ka aoao e waiho mai ana i ua olelo pane nei, ina ua lawa pono i ka manao o ka Aha mamuli o ka olelo hoike (affidavit) i kakauia, a mea e ae paha e maopopo ai ka oiaio o ua na olelo pane nei; aka hoi, ma ka hihia e like la me ia, e kauoha koke ka Aha e hooponoponoia ua palapala hoopii hoahewa nei alike me ka oiaio, a e kahea i ka oiaio i hoopiiia e pane i ua hoopii nei, a e hele aku hoi imua me he mea la aohe olelo pane hoohakalia i waihoia mai.

            Pauku 40.  Ina o kekahi olelo pane no kona hoopai mua ia ana, a hookuu mua ia ana paha (autrefois) e ahewa, a i ole (autrefois) hookuu, alaila, e lawa kupono no i ka mea hoopiiia e hoike mai ana ua ahewaia oia e like me ko kanawai, a i ole ua hookuuia paha (e like me ke ano o ka hihia), no ka hihia a ofeni paha i huakakaia ma ka palapala hoopii hoahewa.

            Pauku 41.  Na lawelawe ana malalo o kekahi palapala hoopii hoahewa no ka nana ana i kekahi ofeni mahope iho o kekahi ahewa mua ia ana, a i ole mau ahewa ia ana paha, e like no ia me nei (oia hoi penei ka olelo ana):  Ka mua e hana ai, o ke kukulu mai i ka mea hana hewa e pane ma kahi wale no o ka hewa hope i hoakakaia ma ka palapala hoopii hoahewa; @ ina i pane mai oia “aohe i hewa,” a i ole ina paha ua kauoha ka Aha, e hookomoia he olelo pane aole i hewa ma kona aoao, e kauohuia ke jure, i kinohi e ninaninau ma na mea pili i ka hewa hope wale no; a ina ua maopopo ia lakou ua hewa, a i ole ma kona kukuluia ana mai paha e pane, ua pane mai la oia “ua hewa,” alaila, oia kona manawa e ninauia ai, (aole mamua # ku) ina ua ahewa mua ia oia e like me ia i hoakakaia ma ka palapala hoopii hoahewa, a ina oia e ae mai ua ahewa mua io ia no oia mamua, alaila, e hiki no i ka Aha ke hoomaka aku e hoopuka i kona olelo hoopai, aka hoi, ina oia e hoole i kona ahewa mua ia ana, a i ole ku malie mai paha me ka ekemu ole no ka hoomanao ina, a i ole pane pololei ole mai paha i ua ninau nei, alaila, na ua jure nei i kauohaia i kinohi e like me na olelo mamua, a i ole (ina mamuli o ka olelo pane “ua hewa” ua hewa ma ka hoomaka ana i ka hihia aole ua jure nei i kauohaia), alaila, e like la me na hihia e ae, e kauohaia ke jure e ninaninau i na mea e pili ana i kela ahewa mua ia ana, a mau ahewa mua ia ana paha; a ma ua hihia i kauohaia ai ke kure pela i kinohi, aole e lilo i mea nui ka hoohiki hou ana # ku i ka poe jure, aka, hoi, o ka lakou hoohiki mua ia ana no e manao ia no ia ma na mea a pau, e lawa no ua aha nieniele hope nei i oleloia ae la.  Ana nae, ina ma ka hookolokoloia ana o kekahi kanaka no kekahi o ua hewa hope nei, e waiho mai ua kanako nei i kekahi olelo hoike no kona inoa ano maikai, alaila, e ku no i ke kanawai i ka aoao hoopii ma kana pane no ia kumu, ke waiho mai i olelo hoike o ke ahewa mua ia ana o ua kanaka nei, a mau ahewaia ana paha no ka hewa mua, a i ole mau hewa mua paha; mamua ae o ka hoihoiia ana mai o ke jure i ka lakou olelo hooholo ahewa; a e ninaninau ke jure i na mea e pili ana i kela ahewa a mau ahewa maa ia ana paha ma ia manawa no a lakou e ninaninau ana i na mea e pili ana ua ahewa hope nei.