Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 2, 13 January 1877 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA

Ma ka la  2 o Ianuari, ua noho hou ka ahaolelo o na Elele Kuhina, oia ka h@ ka lakou noho ana Ua waiho aku ke Kuhina Elele o Beretania i na manao o na Elele ae, i mua o na Elele o Tureke no ka Tureke mau kumu hoopnonopono Ua helu @ mai na Elele Tureke in a kumu e hiki ole ai ia lakou ke ae mai e kuka pu ao ia mau mea oi, ke kukulu ana i mau mana aupuni kuloko, e like me ka na haole manao ana he kupono, me ka mea pili i ke Komisina Lahui ame ka hookuu aku i ka noho ana kkoa o S@@. Ua ninau aku na Elele o na aupuni e e i na Elele o Tureke, ma o keia mau hoole ana a lakou, oia moli ko lakou olelo paa. Ua pane mai lakou, e kuka pu me ka Saletana. Ua hoopanee hou ka halawai ana ma ka Poaha.

 

Ua paa loa ka manao o na Elele Kuhina o na anapuni e, ina e hoopaakiki ke Suletana aole e malia mai i ka lakoa mau manao. E haalele ana lakou a pau ia Konatinopela.

 

Ua noi aku nwi ka Elele Kuhina o Rusia i ke Kuhina o ko na aina e o Tureke, e ae mai oia i kekahi manuwa R@kini e komo mai ma ke kowa o Bosaborasa, i kau aku ai oia maluna ona a hoi aku i kona aiua. Ua ae mai ke Kuhina o ko na aina e, a ina e hooleia ana ka na Elele Kuhina e ae manao i waiho aku ai imua o ke Suletana ma ka halawai e malama ia ana i ka Elele Kuhina o Rusia ia Konatinopela i ka Poaono.

 

BISIMAKA ME KA ILIO.

 

Mahope iho o ke kakao inoaia ana o ke koikahi e hoopau ana i ke kana mawaena o F ra@i a me Geremania, me ka ae mai o F ra@i, e uku i ka aohau kana; aia hoi, i kekahi po, hoi aku la o Bisimaka a kono i kekahi h@le ma Lorraine, hoa ae la ka mea h@le @ puu ahi maloko o ke keena paina, i mea hooponehana. Hoomakaukania ona paina. Noho iho la o Bisimaka @luna o ka noho ma ka aoao o ke pakaukaa, a nuli aku la kona @lo, a kau aku la in a wawae iluna o kapua@, ma ka inu kepe pu no. Komo mai la kekahi al@koa, a pane mai la, “E ke Keiki Al@ Bisimaka” – I ka puka ana o keia inoa, nana aku la ka ilio, me he mea la e ake aku ana e kamailio. A no keia nana pono loa o ka iho, aoleia i haalele i kona nana ana mai laie, aka, no ka pane hou ole @ mai o ka mea @ i hoomaka mai e kamailio iaia, pane aku la ia, “Eia no o Bisimaka!” A@, o na ilio @ui @ei, me ka haohao o na mea a pa@, hapai ae la oia i kona poo, a kau iho la @ o ke kuli o Bisimaka. Kioe iho la o Bisimaka i puna ko@pa@, a haaw@ aku la @ ka ilio, me kai aku: “E ke kino ilihu, @ ke ike @ei @u, he mau niho a maioo maikai kou, e hanaka oe i kou akamai, e a ii@ lakou, e like me k@ i ka hana @ kou haku, a na ke Akua e malama ia lakou no kaua @ e@!”

 

Hoi nele i ka uka o Palluli.

 

E na l@de a me na keonimana o ua kao na l@i nei o Kou, Aloha pu kakou. – Ua i ke kumaka iho nei kakou i ka moolelo o Aiwohikupua, i kona k@ ana i ke kaikamahiue o Pali@ i wahine hoao nana, a ua ike pu @e hoi kakou i kona hoohoka i@ e ke ka@kamahine a Kaha@kapaka, laua o M@lokahana. A no ia hoohoka ia ana o ua keiki nei o ka moku ka@ la, @ a manawaioo iho la oia i koua mau pokii kaik@ahine, a olelo aku me ka i ana. “He nani ia, ua nele ae nei @u i kuu mea i makemake ai, a’u hoi i upu ai a ma oukou la e loaa’i,” o Paliuli no na, noho ia, a imi @ui ia i pomaikai no o@kou. Ia wa no, i huli hoi aku ai oia i kai o Keaau. A @lele i Puna na hoa aloha. A no keia pilikia i loaa i kona ma@ pok@, ia wa o Mailehaiwale i oli aku ai ma ke male kaukau, e like @e @a mea i @meni @’ku nei, aole no oia la malia mai, ohai hele no lakou nei a hiki i kai o Ke@au, oia ma@ ole no, pela no ka @hai hele ana a hiki wa’e i ka wa i @alele mai ai ko-wa waa i ko-wa kanaka, a hiki wale i ko lakou nei wa i hoi hou ai i ka uka wao kele o Paliuli, a hoi hoi o na

 

o lokoino me ka naau hilahila i ka moku o Manokalanipo.

 

He mea keia i maa main a kup@ mai, a hiki loa mai no paha i keia wa. Ina o lohe iki ia ana, o ke kaikamahine a mea ma ka ui, o ka wa no ia e k@ ai. Po@o hoi a k@i ana, a ae mai kela aoao “Olu hoi oe he wai ko lalo; Aka, i hoohoka ia mai Auwe! Auwe!! N@uiau eha ka pua o Koaia,” a o ka hopu koke no ka ia i ka laau a Kekuaokalani ia Hoolehelehekii, a o ko kani mai la no ka ia o ka manu Nene, “U-nele! U=nele!!” A o ka neo iho la no ka ia. Nolaila, “pono kakou e hoopoina in a mea i hala’ a e kikoo aku in a mea o m@a.” He makahiki hou a he au hou keia ou a Hawaii, oia hoi he @. A e like me na hana o kea o hou, pela kakou e hooui ae ai ma oa hana o ka @. Eia na hana a kakou e hana’i no ka makahiki hou a me ke au @.

I.Ina oe e makemake e lawe i ke kaikamahine a Mauuakea i wahine nau, alaila e hoolauua ma na kamailio maikai a naauao. 

II. E holuholu ma ke no holoholo o ka poe ke@ a naauao.

III. Ma ka launa ana me na makua, a kamailio oluolu, me ke noi pu aku i ku la@ oluolu i ka laua @ e lilo i keolua nou.

IV. O ka hoopalau no ka wa i hooholo li@e ia e na aoao elua. Oia na hana o ke au naaoau, a he mea pono ke hepu like @a lima me ka pu ili pu mehana. A o na hana o ke @ o Aiw@ikapoa a @ a mahope mai, mai @, a @ hoi me Aiwahikupa, o lilo no @nei ia pele ana, i mea e hoinu aku a ii ka mea, a poe hew@ole, me ke kohu ole o koua hookuekue maka nui ana @, a ho@lilo ho@ na ho@ o ka pupuu hookah, @ na ka enemi.

“Hulu! Hulu!! La H@pe Nuia!!!”

O keia @ ha@ James H Kawaluna maloko o ka luak@ o Ka@kapili i ka a Hape nuia nei.

   S. P. K. Nawaa.

 

@umumanao.

 

E oluolu oe e hookomo iho i ka haiolelo a kekahi Lala o ka Hui Opio Kaikamahine o Laie-wai i haiolelo i haiolelo ai ma Pihana@ose i ka la i o Ianuari, 1877, oia o L Karula. Oia keia:

Ia oukou e o’u hoa kuilima. o na olelo hoonaauao o ka pono o ke Akua, a me na noiau ana hoi o na himeni, hoolele paona o na mea kaumaha o ka manao. He wahi olelo ka’u, a na kakou ia e kaana i ka waiwai a me ka ole. Eia ia:

E ka hu, ka i, ka lepo, na makaainana, ka lehua o na Laui Kapu Waiakua, a na Kamehameha hoi, i hala aku la ma kela aoao o le ao nei; ka luhi, ka eha ka wai ulaula, i ka maka o ka pololu, a me ka ihe a me ke kui laumeki, a Kamehameha I. Ka Olali hinu eueu hoi o ka Pakifica, a me koua mau Alihikaua; nap u kaua hoi eueu a wiwo ole, i nai ai lakou i nei moku 12.

Oiai hoi, na kupuna o ka Lani Wohi, ka Moi a kakoa e mailani aloha nui nei, oia o D. Kalakaua, ka mea iaia ka Ihiihi Kapu, o ka puuwai hekau hoi o ka maalahi, kilakila hoi o ka hae Hawaii. E welo haaheo ne i ka pau o Ihikapulani Hale i keia la. Aloha no. E ahonui mai ouko u ia’u, ma ka hai ana aku i ko’u wahi manao ia oukou i keia la. Ma ke kokua nui ana i ka Olelo Kuahaua a kaulana pookela loa a ko hakou Moi Aloha; a kakou hoi e iini nei me ka eehia, a e maka mae nei o ke kapu alii, ihi kapu o ka Lani Waiakua, David Kalakaua.

 

Eia kana olelo kaulana e kuahaua nei i keia mau la, i omau pu ia hoi me ke apo gula ma ko kakou puuwai, aloha aina, aloha Lahui oiaio. “O ko’u  aupuni, he aupuni hooulu lahui.”

Aia malaila kuo manao nui ia oukou, e na keonimana hanohano pookela loa o ka Hui Hoopololei, a me na lede ihu waliwali i ke kakeia e ka mokihana, e kau aheahe mai nei, ka poe a’u e lohe nei, e ku e kaa, alaapapa ne ii ka mole paakiki o ka Palapala Hemolele, a me ka nao makalii o ke Aupuni Kristiano o ke ola. O keia olelo paakiki i ka noonoo aku, a ua kappa ia hoi e kekahi poe, ‘naha ka puuiu.” Aole pela ko’u manao.

I ko’u manaoio maoli no, aia iloko o oukou ke kahna o ka Uhane ike o na Lani, ua loaa pono ia oukou ka haina oiaio o kwia olelo kuahaua. Pela paha ka loaa io wahi a ka mea e olelo nei, he aupuni hooulu lahui kona.

Pehea e ulu ai ka Lahui? I ko’u manaoio maoli no, ke ole au e kuhihewa, e ulu keia lahui me na kumu ma’alo nei: 1 E aloha io i ke Akua.  2 E hoolohe a malama i Kana mau Kanawai. 3 E mihi i ka hewa a haalele loa. 4 E manaoio i ke Akua a me Kana pono 5 E bapetizo i ka wai 6 E kau ia na lima ma ke poo, no ka haawina o ka Uhane Hemolele. 7 E malama, me ka hooko in a kauoha, a ke Akua i olelo mai ai ia kukou i keia mao la hope nei Elike me ka Iesu plelo ma Mareko 4: 20. Eia hoi kekahi olelo a Iesu, “E imi e aku oukou i ke aupuui o ke Akua a me kana m@ pono a pau ua mau mea la i ka haawi ia mai ia ookou.

Pela no hoi ke kauoha a ke Akua ia Adamu Ki@: 27-28 Ia Noa no hoi Kinohi 9: 1-7 19 pela noia Aberahama Kinohi 35: I Kiu, 17: 6-16. A he-ha la ka Berita a ke Akua me Aberaham? He okipoepoe. Heaha hoi ka pani o ke okipoepoe i keia wa? He B@betito ana i ka wai i keia mau la: Nolaila, o ka hoolohe ina kauoha a ke Akua ka mea e ulu ai o ka Lahui, e li ke ma Oihanakahooa 26: 9 H@l 128: 3 a he nui oa pauku i hoike mai e ulu ai ka Lahui, i kanoha ia mai e ke Akua, a me ka Haku Iesu Kristo. Ehoomanao i keia. Ma Mar 10: 29-30. Luk 18: 29-30 Kan 28: 11-13 Kan 30: 14. Ua lawa au m@nei, a na oukou e kaana pono iho, i nai pu ia me ke aloha waauhoa. Good by o Nihau. Aloha oukou. Aole nie n’a i @mi ai noonoo i keia, na J. H. K. Koakaha. O@ao no me ke aloha.

J. L. K. Kealakuhilima.

Laie, Iau, 3, 1877.

 

O ka nui o na balota i hooia no Tilden ma ka la 7 o Novemaba, he 4, 268.267; a no Hayes hoi kona hoa paonioni, he 4,027.245; no Cooper, he 80.782; no Smith, he 10.055. Nolaila, o ko Tilden kaulana 1 mua o Hayes he 241.022; a o kona kaulana imua o na hoa holo balota e ae a pau. He 147.384. Nolaila, i ka naua aku he kanaka o Tilden i makemake nui ia e ka lahui o Amerika.

 

NU HOU MISIONARI.

 

(Mai a Rev. S. Ka@wealaha mai.)

 

Ma ka kokomaikai mai o ke Kaka@ o ka Papa Hawaii

 

                                                       Hakanahi, Uapou,

                                                       Augave, 30, 1876.

 

Aloha Oe:

Ka noho ana o na Hoa Misionari. – Eia no o Rev. J. Kekela me kona ohana ma Puamau. Ua loaa iho nei o Mr. Kekela i ka mai pira in a mahina o Iune, a na oia no, a ke noho olnolu pu nei lakou. Ke hooikaika nei no i kea o kula a me ka hai aku i ka Mana o Kristo i ko Puamau poe kanaka. He poe inu rama malaila; I kekahi manawa ua hele oia ma ke kahawai o Hanapaaoa, a malaila kekahi wahi e haiolelo ai i ka la Sabati. Halawai au me lakou ma Puamau in a la mua o keia mahina, a e noho oluolu ana lakou a pau.

Ma Atuona, e noho nei o Mr. Z. Hapuku me kona ohana. He mai pilikia koua, he pehu a me ka eha ma kona maka akau; ua loaa liilii no mamua, a eia ka loaa nui ana. Ua halawai au me laua i na la mua o keia mahina. He ikaika no i kea o kula a me ka haiolelo i ka wa oluolu; o ka laua hana makemake ia me ka hoomanawanui.

Elua paha makahiki i hala ae nei, ua hooikaika laua a me na haumana e kukulu ae i luakini pule no lakou, a ua paa iho nei ko lakou hale pule. Ewalu anana ka loa, a ekolu ka laula; he papa o lalo, me na aoao, a he pililaau maluna iho, ua paa i na puka aniani a me na puka komo. He hale pule maikai.

Ma Hakanahi, e noho nei au me ko’u kokoolua. Ke noke aku nei no i ka wawahi i na wahi i na pohaku paa o Kauweleau; he mau wahi apana uuku kai Mohole mai; nani no ka paakiki o lakou nei. Nonoi aku la au i ka Uhane o ko kakou Makua i ka Lani e kokua mai mamuli o ka’u hana, a e hoopau ae i na hana lapuwale e holapu nei i ke kihipai o ka Haku, aole no e makehewa na uoi ana aku Iaia; no ka mea, ua olelo paa mai Oia, “Owau pu me oukou a hiki i ka hope, aole au e haalele ia oukou.”

He 17 na hoahanau e noho ana ma ka ekalesia o Hakahetau, hookah hoahanau i kapae ia mamua, a ua mihi mai, a ua hoihoi ia mai iloko o ka ekalesia. Elua hoi i kapae ia aku mawaho, elua no keiki i bapetizoia. He 10 dala mahina hou i kokua ia aku ia S. Kapaha e noho nei ma Hakani, i Nuuhiva.

Kula Hanai o na Kaikamahine. – Eha ka nui o na haumana e noho nei. Ua ikaka no i ka imi palapala, i na hana lima, a he maikai no hoi ka noho ana e noho nei. Ma ka malama o Okatoba, 1875, kau mai ke Kiaaina Farani o Kaiohae me kona mau hoa ma Hakanahi. Ua makemake e hoike i na haumana, ua ae aku au.

I ke Kiaaina ka ninau helu, ninau palapala aina, kuhikuhi palapala aina, heluhelu buke, kakau lima, na lole humuhumu.

A pau na mea ana i makemake ai, e ninau aku. Hoike mai la oia i kona mahalo i ka ike o na haumana ma kana haawi makana ana i ke dala i na haumana oi o ke akamai, a me kona huli ana ae, a olelo ao aku i na ‘lii kamaaina e makaikai mai ana.

E lawe mai i na keiki a oukou maanei, a e ao ia e keia mau makua. Paipai ikaika ke Kiaaina e ao nui ia na keiki opiopio. Ua hoala ia na kula aupuni ma Nuuhiva a me Uapou nei; ua helelei na kula aupuni ma na wahi e ae o Uapou nei.

Aole i pau na waiwai kula. Eia no ma kuu lima na lole, na pahi, na koi, a me kekahi mau mea e ae. Ua manao au, e lawa paha ia waiwai no ka makahiki hou.

He nawaliwali ko’u i keia mau mahina, he eha ka maka, o kela eha no i loaa ia’u ma Hawaii i ka 1870; he eha no hoi kekahi ma ko’u iwikua, a na keia mau poluluhi i kau mai ka nawaliwali ma ko’u kino. Ke hoolanalana nei i kahi e oluolu ai. Na ka Haku no e kokua mai.

He mai five e luku nei i na kanaka o na moku nei o makou; ke make nein a makua, na keiki opiopio. Oia na mea hai aku ia oe.

No Uapuna. – He ekalesia i kukulu ia ma Hokaku ma ka makahiki 1867, a hala leua makahiki mahope mai, na hele auwana a nalowale kela ohana. Ua make o Tho. C. Lawson, a ua make ewalu mahope ona; a ua hele kela mea keia mea i kona aina iho. He kakaikahi loan a kanaka e noho aua, he 20 a keu.

No Laioha me kona ohana nui. – He hana rama wai niu kana hana, o kana keiki kane, oia ka mea e pii iluna o ka niu, a piha ka ohe, lawe mai ilalo, a na ka makuakane a me ka makuahine e puhi iloko o na opuu rama, a puka mai ka wai, he rama maoli, a oia ko lakou mea e kalepa aku ai, a e inu iho ai. He kanaka akamai ka o ua o Lai a ke Aloha. I ka inu ana o Eva wahine a Laiakealoha i ka rama, na hele aku oia mai kahi aha inu, a i ko laua wahi, hina iho la oia a haki ka uha wawae, haki loa, i paa i ka alualu, a oia kona kumu nawaliwali i na makahiki elua i hala ae nei. Ke lohe mai nei au i keia la mai Uapuna mai, ua nawaliwali loa o Eva. O ka nui o na keiki a laua, ua lilo i na makua Nuuhiva, a ke kakau ia nei, a ke hamo ia nei i na olena, a ke aahu nei lakou i na kappa wauke.

Hoomanao ae au ia Lota wahine i kona huli ana ae i hope a nana aku ia Gomora, e hulali mai ana na mea onionio oia kau; haalele iho la oia i na aahu a kana kane i uhi ai nooa, a o kona holo aku la no ia i kona aina hanau, a lilo iho la i pohaku paakiki.

E na makamaka o’u o Kona kai malino, o oukou no kai lono mua i ka Olelo a ke Akua main a kumu mua mai. Mr. Tatina ma; a pehea ko oukou hoohemahema mai i ko kakou kaikaina aloha o ua aina kai malino la.

E pilikia ana paha o Eva, a i make iloko o ka inu rama a me ke puhi paha, aole loa i mihi, he make mainoino, ua haki kea ma, kahi o ke ola, kahuli ka waa, aloha ino. Ke emi nein a kanaka ma ka moku o Uahuna, no ka make, aole hoi he mea hanau mai.

No Samuela Kapaha. – Eia no oia ma Hakaui e noho nei. E noho maikai ana, a e hooikaika ana i na hana lima i mea e pono ai; ua no ai; ua malama no he wahi kula ma Hakaui: o na keiki a ka poe Katolika, oia kana mau haumana. He hoahanau akahai a me ke kupaa o S. Kapaha; a he oluolu loa makou nona. Owau no me ke aloha. E no ii ka Uhane a e hoouna mai i man kumu hou. Oia ka kakou hana e hiki ai. Aloha na mea a pau.

 

KUAI HOOPAU,

MA KA HALEKUAIO

AKE MA!

MA MONIKAHAAE

 

E HOOMAKA ana ke kuai ma ke kakahiaka

 

POAONO, -    -     -     IANUARI @3,

 

a e weheia aua ma na ahiahi Poaono a pau – Oia ke koena o na mea paani a na kanalii, malalo iho o ke kumukuai.

 

Na Buke Kii a me na Koliana,

Na pahu humuhumu a na Lede,

Na Koloka wahine,

Na kihei Helu i o na wahine,

Na lole komo o na ano a pau,

Na huluhulu hoopumehana o na wahine,

Na waihooluu like o na holoku wahine,

Na huluhulu lole wahine maikai loa,

Na Alapia Huluhipa,

Na eleele kalepa o na ano a pau.

Na kalakoa Amerika a Pelekane,

Na Lilina keokeo o na ano lehulehu

Na kuka laho-lio o na wahine me na kane,

Na lole wawae laho-lio o na kane,

Na lole kane i paa i ka humu.

 

Manuahi loa ke kuike!

 

789 tf           S. GRANT.

                 Luna Nui.

 

Olelo Hoolaha

 

…. A KA….

 

Lunaauhau o Ewa a me Waianae,

 

Ke kauohaia aku nein a mea a pau i hookaa ole mai i ko lakou mau auhau ma ka Apanu Auhau o Ewa a me Waianae, e hookea koke mai i ko lakou mau auhau, mai keia la uku a hiki i ka pau ana o keia malama o Ianuari, a e loaa au ia oukou ma kahi e P Naoue, a mauka iho. Aia keia wahi ma o iho o Kawaiahao.

                           A KAOLIKO,

           Luna Auhau o Ewa me Waianae.

Waianae, Ian 13, 1877.             789 2t* 790

 

KAUKA C. S. KITTREDGE.

 

KE HOIKE aku nei imua o ka lehulehu, ua hoi mai nei oia mai Kaleponi a e noho ana ma Honolulu nei no ka iawelawe ana i ka oihana lapaau. O ka poe a pau e makemake ana i kana lapaau, e loaa no ma Alanui Nonauu ma ka hale mauka iho o ka uapo o Peleula.  789 3ms*

 

Eike auanei na kanaka a pau owau o J W Kahuuaaina ke papa aku nei au i ka poe holoholona a pau loa, aole e hele wale maluna o na aina ahupuaa. Honokua, Pahoehoe 1, 2, 3 a me 4, i Kona Hema, mokupuni o Hawaii, oia hoi, hipi, lio, hoki, miuia, hipa, kao a puaa. O ka poe e hoolohe ole i keia e hoopii no au e like me ke kanawai.          J W KAHUNAAINA.

Ianuari 20, 1877.

 

O WAU o ka mea nona ka inoa malalo. ke hoolaha aku nei au ma ke akea ua kuai a hoolilo aku au ia Auo. (Loo Ng@wk) i ko’u mahele iloko o ka Hale Puhi laoa o W@gs@g & Co., e ku’la ma Alanui Nuuanu, Koopuoua, ma Honolulu nei, a ma keia hope aku aohe o’u kuleana i koe Hoko o ka Hui Pu@ Palaoa o W@gs@g & Co. O na pouo a me na hihia ma keia hope aku, aole e @ maluna o’u, ua pau ko’u kuleana iloko, o @a hui i oleloia ae la maluna.

                      WONG NONG (Anana).

Ianuari 20, 1877.        789 1m*, 792.

 

 

 

 

Ke papaia aku nein a mea a pau, aole e hele ma kela aina o Poloki ma Makiki, Oahu’i hoolimalima ia e ka mea nona ka inoa malalo, a ma kekahi wahi o ka aina o R. Keelikolani, i ikeia na apana 1, 2, 3 a me 4 ma ke ana ana a W P Alexander.  i ka makahiki 1874 a i hookoia e na Komisina Palena Aina o Oahu, a i hoolimali@ ia e ka ,ea nona ka @ oa malalo, o ka haina pau o keia aina he 605 ¾ eka. O ka poe a pau e hele wale ana ma keia aina me ke kuleana ole, e hoopiliia no e like me ke kanawai.      MANUEL ENOS.

Honolulu, Ianuari 12, 1877.      789 3ts 791

 

E IKE auunei ua kanaka a pau ke nana mai ikela; ua kapu loa kuu aina o Mahona ma ka mokopuui o Lanai. O na lio, bipi, miula, poaa, e komo hewa ana malaha, e uku no $3 lu keneta no ke p o pakani; a o na kao, hipa, a me na manu, he 20 keneta no ke pao pakahi. Ua kapu ua poe e hanai holoholona ana me kuu ae ole, a me ke kil ana i na holoholona ahiu, e lawe ana e kuai no ia kou iho me kuu ae ole. O ka poe wale no i ae ia, o ka poe uku mua i ua hoolimalima holoholona me ka loaa ole mai a’u aku a i kuu luna kekahi.   M. MAEHA.

Honolulu, Oahu, Ianuari 12, 1877.     789 2ts 790.

 

UA KAPU ka wahie o ka aina o Kahauiki, aole au e ae e kii hou ia ka wahe o keia aina no keia makahiki 1877.          J I DOWSETT, (Kimo Pelekaue.)

Honolulu, Ianuari 13, 1877.         789 4ts 791.

 

E NA ano kanaka a pau, ua ike kakou i ka olelo hoolaha a kuu kane mare W H Kauhane i hoopukaia ma ka Helu 30 o ke Kuokoa, e papa ana i ka poe waiwai, aoie e houle mai ia’u. He oiaio, aole no au i maa i ka aie ana ma kona inoa, ua hoolawaia ko’u mau makemake, mai ka lako a mai ke kuenoono i imiia e @o’u mau kupuna, a mai ka lakou pomaikai ii mi ai, ko’u mau pono e noho nei, ka ai, ka ia, a me na pouo kin@, a mai kuu kaikuaaua mai ho@ i hala e aku, a @a ua kaue nei a’u ke uoho nei malalo o ko’u maiu, he ahu hoi kana pono.  MRS. HALAMA.

Kikihale, Honolulu, Ianuari 13, 1877.   739 3ts

 

EIA hook o ka Pa, upuni o Kohoialoa Apana o Honolulu, @ Lio e kuai ku@laia ana i ka ia 20 o Ian., hora 12 awakea Po@. Lio k ulau a laekea nui a hiki i ka @, 1 w keo@ mamua hem 1-@ Lio k ulau a wiwi hem @o e. Lio hulupaia wiwi hem D Lio k ulauia wiwi i hapaia ka hao. – He mau @o hou mai no kahi: Lio k keokeo #em 2 Lio K huiupaia laekea nui a hiki i ka ihu, kepkeo uuku mahope ak A hem @ Lio w uiauia ano huiupala ak M Lio w eleele hapula ka ha oak X Lio w @kia powehiwehi, ka hao. Lio w hauliuli keoko na w hope wiw: mea kuapuka hem 8 Hoki k haniiuli kuapuka ak I-P Pipi w pale waiu ulaula kuakeokeo hao haumanamana anoe.

A.     A.           B. KAAUKUU, Luna Pa Aupuni o

   Koholaloa, I@ 13, 187@

 

 

 

 

 

 

 

Aha Hookolokolo miekie o ko Hawaii @. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o AHKI (Pake, o Wamiua, Oahu, i make ka@ha oie, I mua o ka Lunakauawai A F Judd. Oleie kanoha, e hoolaha aku no ke nui aua mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.

Ma ka heiuheiu a me ka waihoia ana mai o ka pulapula noi a Owen J Holt o Waialua, Oahu, e hoike mai ana, o Ahki pakei, no Waiaiuoa, Oahu, na make kauoha oie ma Waiaiua, mokap@ui o Oahu, ma ka la 30 o Novemaba @ 1876, a e mai ana, e @ ka Paiapaia Hookuhu Lunhooponopono Waiwai ia Horace G Crabbe.

Ua kauohaha o ka @ ka ia 16 o Ianuari M H 1877, ola ka makawai @ no ka hoolohe @ i ma noi ia, @ o ua Lunakanawai @ make keena hookolokolo o keia A ha ma Honolulu a ma ka manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai ma mea a pau i p@ e hoike mai i ke kumu, ina he kamu @ ko lakou @ ai na noi @ A u keia @ io kauoha e hooiahama ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepe ma Honolulu.

Kakau@ ma Honolulu ko Hawaii P A. Dec 22, 187@

A.     A.        FRANCIS JUDD.

Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

@ E Barnard, Ka@uolelo. @

 

OLELO HOOLAHA.

 

O WA@ o ka mea @a ka @ maialo @ ke @ aiu nei au ma keia hooiaha @ mai ia’u ka’u wahine @ o Kaniaokeahi Kaipo B@ i ka ai a me kahi mo@ me ka kuma kupono oie: @ loa au e hookaa aea i kama mau ae i @ ai ma ko’u inoa.

       WILLIAM BROWN.

Koina, Kauai, Aug 24, 187@    

 

Ke Papaia aku nei ma kanaka a pau @ e hookipa a @ i ka’u wahine mare, @ ISABELLA C. NEWCOMB ka wahine i haalele mai i kahi m@ a me ka ai me ke kumu oie. He hapahaole @a nooa paha na makakiki he i@ a he wahi @ malalo o kooa @ a ma kakaula i ka ahi @a koka @ma akaa me ka h@   GEORGE NEWCOMB

 

E IKE @ei na mea a pau, o@ o ka mea @ ka @ iho ke hoike aka nei @u ma ke akea @ haaleie mai ka’u kane mare @a’u, o@ o Kaaihue@u @ me io ma@a wa@ mo@ @ ke papa aku nei @ mea a puo, mai ae mai oukou ke hele aku e kuai i kua mau aina me oukou: a ke papa pu aku nei no hoi au i ma pake hoolima@ i kuu mau aina @ e haawi mai i kahi mau daia ma kona @ma: ina @ au he mana nu ko’u e hoopau i ka hoolimalima ana. LE@UAOKONA

Kah@un, Koolaupoao, Ian @ 1877.       @

 

KE KAU LEO nei au i na kanaka a paa, i aie @ala makoko o kuu Halekuai, e waiho @ ma Wahuku @ Kupunio Maui e hookaa kuke i ko lakou @ o akea pake kuu hope ma Wauiuku.   J. ASSEE.

@

 

E IKE auenei na kanaka a pau ma keia na hookoha aku au @ H@ W L Moehooua i @ o ka Mea Klekie @ ma ka mokupuni o Maui, koe @ae na aina i @ i kekahi mau @ e ae aina malaila. Ke kanohaia aku nein a mea a pau, e hoo@ohe i keia maua oua.   W. P. LE@ELOHONE

           Agena o ku@ Keelikelani

Honolulu, Ian 5, 1877.

 

E HOI E KE HOA!

 

A UHEA oe e Nohinelua, kuu wahine mare mai kai. i waiho m@ nei i ka kaua mau keiki hiki ha’u hoowahi na ke kane e malama; ke nei aku @ei au @ ina e@ oe ma kahi kokoke @, e hoi e kipa i ka halu ke waiho a mai nei kekahi keiki, Juan Boui, ka luhi @ a ko kaua mau puhaka. E ho@! E ho@! o luuluu hookah auauei au.    JUAN BASTISTE.

Kapalama, Ian 4, 1877.      @ 789

 

KE Haiia aku nei i ka poe a pau i p@ e hoike koke mai lakou i ka lakou mau @ aie, a koi ana paha i ka waiwai o KELIIHALEOLE k o Kipu, Kauai i make. A o ka poe hoi e paa aoa i ka waiwai o ka mea make, e hoihoi koke mai.     A K MIKA.

    Lunahoo ponopono Waiwai o Ke@haleole.

Koloa, Kauai Dek 9, 1879         787 4@ 790

 

$5.00 MAKANA

 

UA HAULE A NALOWALE HE

Pine Umauma,

 

I hanaia me na pohaku nani, ma ke alanui Nuuanu. O ka mea e loaa ana a hoinoi ae ma ka lima o Dr. J. Mo@ Smith, (Kuhina Kalaiaiua @ou,) a i ole ma ke keena o keia papa. E loaa no ka makaua maluna ae.   (788 4ts 791)   1-1m

 

Na Luhiehu o ke kino.

 

E hanohano ai ua Lede.

   Na keouiuiana,

     A me na Kamalei.

 

I Na makamaka o ka makaui Apaapaa o Kohala loke, ua kolom@ puha ia oukou ka Hulekuai o Amau mamua, ua lilo ia makou a ua hoonulia ae, a ua hanala hoi a na@i, i ku like ai me ka na ni o na uluwehi o nei u@ea minamina he kino. Eia maanei na lole hou loa o kela a me kela ano, e ku ai na hoouo’u no’u a me na hoohaha ana a na hapa palupalu.

Eia kahi mea hai aku, e hiki mau mai ana na lole hou o keia a me keia ano, i na ku ana mai pau a ua mokuahi. I mea e ike ai, e na@e mai, a e hoolauna aku ia Kimo a me Aloue, ma ko makou Halekua@. “Haie Wehiwehi.”

    GOO KIM & Co.

Apuakehau, Kohala, H. Aug 2, 1876       766 6m 791

 

MA ka Waiwai o ANTONIO MANUEL, o Honolulu i make. Ke hoikeia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, ina paha ua hoopaaia ma ka moraki a ano e ae, he koina ko lakou i ka waiwai o Antonio Manuel i make. ke kauohaia aku nei e hoike mai me na hoolaio kupono i ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ke Keena o A. J. Cartwright, Alanui Moiwahine, Honolulu, iioko o eono malama, ma’ keia ia aku o ka hoolaha ana, a i ole ia. e hole loa ia lakou: a o ka poe a pau i aie iaia, ke kauohaia aku nei, e hookaa koke mai i ka mea no@a ka inoa malalo iho, ma ke Keena o A J Cartwright Esq.      M. PICO.

Lunahooponopono Waiwai o Antonio Manuela.

Honolulu, Dec 26, 1876.    787 4@ 790

 

E IKE auanei na kanaka a pau owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ua hookohu aku au ia PAAKAULA I Luna mai keia ia i aku o Ianuari M H 18 7. no na wahi a pau o ke konohiki Hoko o ke Ahupuaa o Moanalua, mokupuni o Oahu, ma ka aina a me ke kai hoolookoa (mailoko aku nei o Keehi a hiki iwaho o Ahuai.) A pela au i hookohu pu aku ai ia Kumumu, i Luna kiai no keia mau Loko i a, oia o Mapunapuna, Awuawalou, Kaloaloa a me na puuone a pau ma la wahi hookah, mai ka la, ka mahina a me ka makahiki i hoikela maluna. A o kuu mau luna mua a pau. ua hoopau loa ia ko lakou mau mana a pau ma ia kulana.

Na keiu mau Luna hou e nana i ka maluhia o ka aina ma na wahi a pau i hoonoho’a aku a ii auu. O ka uku o na holoholona heiehewa o kela a me keia ano ma ka aina, he Hookahi Dala, (81.00) no ke poo; a o ka poe komohewa ma ka aloa kai, Elima Dala (85 00 ) pakahi, (koe ka noa aua i ko’u mau hooaina ponoi e lawelawe nei i ko’u mau ia hana malaio o’u, ma na i-a e @e a pau, koe ka i-a hoomalu; a o ka uku o na kanaka e hele ana ma kuapu o na loko a pau, Elima Dala (83,00) pakahi. O ka poe a pau e kue i keia, e hoop@ia no ma ke kanawai.

O ka lohe ko ka lehulehu a pau, E hoomalu loa ia ana ke kai o Moanaiua, mai Keehi a waho o Ahua, no na pule eo no. mai ka ia 10 o Ianuari M H 1977. O ka maluhia loa kai makekakeia; a o ka puau ka uku ke hookuli.

     DAVID MANAKU.

Moanalua, Jan. 1, 1877.      2t

 

A HA Kiekie o ko Hawaii Pue Aina. Ma ka hoop@ ana o ka waiwai o KAIO k, no Hakipuu, Koolaupoko, Oahu. Imua o ka Hon. C C Harris, Lunakanawai ma ke Keena. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai o ke Kahu, Lunahooponopono, a Luna Malania Waiwai paha, e hooponoia kona moowaiwai, a e hookuuia oia.

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai i ka palapala noi a @ F Judd a me Kahakauila, e noi ana oia, e aponoia ko laua hoike ana, ma ko laua ano he Luuahooponopono, a e hookuuia’ku laua mai ia oihana ae, a e hooholo aku ka waiwai i na hooilina.

Ke kauoha nei ka Aha, o ka ia 1 o Feberuari, M @ 1877, ma ka hora 10 A M, oia ka ia a me ka hora i kohoia e hoolohe ai no ia noi ana mai, imua o ua Lunakanawai ia ma Kona Keeua, ma Honolulu, a ma ia mauawa, a ma ia wahi no, e hiki no i na mea a pau i p@i ke hele mai, a e hoike i na kumu. ina paha he kumu io, i ole e ae ia keia noi ana; a e hoolaha uo ia mea, i keia olelo kanoha, ma ka nupepa Kuokoa, i ekoia mau hebedoma mamua ae o ia hoolohe ana.    CHAS. C. HARRIS.

Ikea:   Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Jno. E Barnard, Kakauolelo.

Honolulu, ko Hawaii Pae Aloa, Dec 8, 1876.   787 3t 7@9

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

 

O KA

 

Mokuahi Hawaii

 

KILAUEA!

 

KAPENA MARCHANT!

 

Poakahi, Jan. 15, hora 5 pm……………………No Kawaihae a me na awa ku mau, e ku ana ma Honolulu ma ke ka kah’aka Poaha.

Poaha, Jan. 18, hora 4 pm……………………….No Nawiliwili

Poakahi, Jan. 22, hora 5 pm……………………..No lilio

Poakahi, Jan 29, hora 3 pm………………………No Kona

Poakahi, Feb 5, hora 4 pm, Kaapuni ia Kauai me ke ku ana ma Nawiliwili.

Poakahi, Feb 12, hora 5 pm…………………………..No Hilo

Poakahi, Feb 19, hora 5 pm…………………………..No Kona

Poakahi, Mar 5, hora 5 pm……………………………No Hilo

Poakahi, Mar 12, hora 5 pm…………………………..No Kona

Poakahi, Mar 19, hora 5 pm…………………………..No Hilo

Poakahi, Mar 26, hora 5 pm……………………………No Kona

 

Ma na holo @ a pau a Kilauaea I Kona, e hiki loa ana oia i Honomalino, ma Kapalilua.

 

Aole kaopuni hou, aia a hai hou ia’ku.

 

Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haa eie ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na hua kai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haulele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hooiaha waha ia, Maala@ a hiki i ka hora 7 a, m. E hoolahaia aku ina e hooloilia ka manawa holo.

 

Uku Eemoku mai Honolulu aku.

 

Ahiki i Kaunakakai peia maluna mai…………………..5 00

   “     Lahaina,     “     “        ………………….6 00

    “    Mailaea,     “     “        ………………….7 00

   “     Makeua,     “     “        ………………….8 00

   “     Mahukona   “     “        ……………..….10 00

   “     Kailau       “     “        ………………..10 00

   “     K@awaloa   “     “        ………………..10 00

   “     Hilo,         “     “        ………………..12 30

   “     Kau,          “     “        ………………..@ 00

 

Uku kaapuui ia Hawaii………………………………….22 00

A hiki i na awa o Kauia………………………………….@ 00

Uku kaapuui ia Kauai……………………………………12 00

Uku ohua Hawaii ooeki…………………………………..2 00

 

Aoio aie no ma uku ohua.

 

Ma ka Hale Oihana o loaa’i ma palapala.

Aole keena o hope e lilo, aia waie no a kaa mea mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa ao na paiki, ukana a puolo paka, ke ole e kakauia ka loua ana mai.

E hookaaia ka uku okana i ka wa e nolla aku ai.

SAMUEL G. WILDER (Walla.)

   Agena.

Keena ma ka Hale Kuai Papa o Walla ma, kihi o Alanui

Papu a me Molwahine.          788 3m 799

 

OLELO HOOLAHA.

 

J. PORTER GREEN,

“KEIKI O KAUAUKIUKIU.”

 

LOIO!

 

E HELE MAINA MAKAMAKA A @ IO’U nei, a nu’a @o e kokoa e mokua imoa o ka @ Hoo@ a me ka Aha Kiekie, me ka uku haunau makepono @. Aia kua K@ haua ma kahi o ka L@kanawai Hoomaiu o Honolulu nei. oia ka “Alko,” ma Aha@i Kalepa.

              74 ly 7@2

 

Richard F. Bickerton.

@P@KONA.

 

LOIO!

E KE LOIO no @ia imua o @ Aha Hookoiokoio a pau ma keia mokupani a ma na maku a @e, @ hihia a pau. Ua makaukao o@ i ka hana ana i @ ano pakapaia a pau. E @ no na @ mai a @ aku @ ua @.

Keena Oihana ma Alanui Kalepa Uelu 23, ma ka hale mainua ae o Kauka @

 

CECIL BROWN,

 

Loio a he Kokua @ ke Kanawai

 

A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupani o Oahu.

 

Helu S Alanui Kaahamanu. Honolulu. H. P. A.

 

C. H. DICKEY (Kalekika).

 

LOIO!

 

MA HAIKU, MAUI.

 

UA MAKAUKAU E HANA PALAPALA

Kuai, Palapala Muraki a me o, mea a pau e p@ aoa ma ka Oihana Loio.       743 ly 794

 

J. M. Davidson,

 

Loio a Kokua!

 

HALE Oihana. mal@a me o ka Hale Kuai @uke o Wiui, ma ke@ nei J W Aukina. Ua makau@au oia e lawelawe i na hinia o keia a @ kela ano, imua o na Aba Hookolokolo a pau o keia Aupuni.

 

KAUKALEKA!

 

(DR. LATHROP).

 

OIAI UA HOI HOU MAI NEI AU I Honolulu nei e noho ai, na hapai hou @ nei au i ka’u Oihana O ka poe e makemake ana e lapaaula e a’u e looa no au ma ka Hale nono o Kapeua Kano (SaoW @ e p@ii koke ia i ka Haie Holele Hawaii.

 

WILLIAM R. CASTLE.

 

(Kakela Opio.)

 

Loio a me Luna Hooiaiao.

 

MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoo makaukau ia no, a he Notari Hooialo Palapala no ka lehulehu.

Keena hana. ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Kalwpa, Honolulu.

 

L. MAKALE,

 

[LOIO!]

 

UA HOI mai keia Loio kamaaiua. a na noho ma kona keena Lo’o ma ka hale U@hepa o Likikini. kuai kamaa huina o na Alanui Kalepa a me P pu, a ua makaukau e kokua ma na hihia kanawai o kanaka.

 

E. STREHZ, (AI LUENE,)

 

HAAWI A KUAI

 

LAAU LAPAAU.

 

A IA MA MONIKAHAAE, KIHI O NA HUINA o ua Alanui @apu a me Holrlr. Aia malalia ua Wa Ala a me @a Wai Rukini maikai loa e loaa ai.

E hamama mau ana i na ahiahi Poaono a pau.

   741 ly 791

 

NA MEA ANO HOU!

 

Ua loaa mai nei,

 

Eia ma ka Hale Kuai o Wini!

 

NA EA,

  NA OMAU A. I.

   NA KULA PEPEIAO.

 NA OMAU HAO BUKALO.

   NA MEA ANO HOU A EMI.

Buke Pakeke Ili a me na Eke Dala

Na Lei Pilali,

 

          Na Lei Eleele,

a me na mea e ae he nui wale.

E HAAWI MAKANA IA aua i kela a me keia mea i kuai a hiki i ka

 

ELUA DALA.

 

E hele mai, e nana 1 kela mau mea maikai, a e loaa no like me ka makemake.

Emi loa aole e like me mamua!

Eia ma ka Hale Kuai o

756 2m      WINI.

 

Papa! Papa!

 

-NO-

 

ALLEN A ME EOBINSON.

 

Ua wehe ae nei maua i

 

PA KUAI PAPA!

 

MA KA

 

UWAPO o PAKAKA.

 

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

    Na Pili Hale Ulaula.

     Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale.

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

NA KUI O NA ANO A PAU!

Na Pani Puka a me

Na Pani Puka Aniani

Na Pani Puka a me

Na Olepelepele.

 

Na lako kukulu Hale

-O NA ANO A PAU-

E @uaila ma ke

Kumukuai Haahua Loa!

o keia Makeke.

ALLEN & ROBINSON.

Honolulu, Aper 13, 1876.   7@ 3m 799