Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 3, 20 January 1877 — Page 2

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Malialani Cabaniss
This work is dedicated to:  Hawaiinuiakea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

            E kuaiia aku ana ma ke kudala ma ka @@@@@@@@@ Hale, i a Poa@@@@ Feb. 1@, 1877, hora 12 awakea.  @@@@@ o na aina kupono ma Hawaii, e @@ i Hawa@@@@@@ no ka manawa he 18 makahiki.

            Ookala, Alaiaipa, Maka@@ha, Ulukanu, Ka@noona I a me 2, Mano@@@@@@

            Koho kiekie mai ka @@@ aku o ka @@@@@@@

                        J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Ian. 4, 187@                       7@@ 3ts 782

 

            Ua oluolu i ke alii ka Moi, ka hookohu ana aku la JNO. @ @@@@ Esq. I kiaaina no Kauai, ma kahi o @@@ Ex. P. Ka@ a i waiho mai.

            Hawaii @@@@ Ian 4, 1877.                        782 @ts

 

            Ua hookohuia o @@ Ex. W L Moe@@@ i keia la, i Ko@@@@ @@@@ Aina, a i Agena no na ana au@@@ no ka Apana Hookolokolo Aina, ma kahi o His Ex. J M Kapena i waiho mai.

                        J MOTT SMITH.

                        Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Ian. 8, 18@@         782 2ts.

 

            Ua hookohuia ka poe @@@ na inoa malalo iho i kela la, I A@@@ H@@@@ Palapala K@pa i kulike ai me na hoo@@ ana o ke Kanawai, e hoo@@2 ai i na Pauku 1 me 2 e ke Ka.  @@@ e hoomana ana i na Palapala Kepa malalo o ka Pauku 1417 o ke Kanawai Kivila, i aponoia ma ka la 2@ o Iu@@ 1872.  a apono hou ia i ka la 2@ o Sepatemaba, 1876:

            Sev      @@ @@@@Hana, Maui.

            @@@@@@ W @ Lane, Koolauloa, Oahu

            @@@@ Samuel N Emer@@ Waialua, Oahu.

            @@@ Kia Banaolelua, Lahaina, Maui, ma kahi o D. Kanialopili i waiho mai

            @@@@@ Z. Seta, Hanalei, Kauai.

            @@@@@@ J H @ahio, Hilo Hawaii.  ma kahi o J W Keao@@@ kau@@@ waiho mai.

                        J MOTT SMITH,

                        Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina Ian 9, 1877.              7@8

 

            O ka uku o na Agena hoolalo palapala kepa ma na olelo @@ he kanalima keneta 50 keneta no ka hoolalo ana i ka ole o Enelani, a he hapalua dala no ka olelo Hawaii.

            Ma ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina.

                        CHAS. T GULICK.

            Keena Kalaiaina, Ian 4, 1877.

 

NO NA MEA PILI I NA PAPA KULA APANA.

            I mea e hooko pololeiia ai na hooko ana i ke kanawai e pili ana i ka Huro o ka Oihana Hoonaauao, e like me ka mana o ka Pauku 3 o ke Kanawai e hoopau ana i ka Moku@ @ o ke kanakwai Kivila a "hooponopono ai i ka Hu@@ o ka Oihana Hoohaa@@@" i aponoia i Ianuari 10, 1876.

            Ke kauoha nei a ka Papa Hoonaauao, ma na apana a pau o keia aupuni, ma aole i malamaia ke koho balota no ke koho ana i lala Ekolu no ka Papa Kula Apana, e like me ke kuhikuhi o ke kanawai, alaila. o ka Laia Akolu mua o ua papa la i kohoia i ka makahiki i hala.  e noho no ia mamuli o ia kohoia ana, a e hana me ka mana piha a hiki i ka wa e hoop@@@ ai ma ke koho pono ia ana ma ka manawa i ma@@a.

            W JAS. SMITH, Kakauolelo.

            Alilomai Hale, Ian 4, 1877.                 739 3t.

 

            Ua hoiia mai i keia Keena no ke kuai aku i na Aina Aupuni malalo iho:

Hawaii.

Ke koe@@a o Honomu, Hilo, ua w Kinney, no $506.

Aina o Kekala, Pua, he 944 eka, no J N Malao, no $150.

Molokai.

Koena o Kaaianoni, na C H Parker.

Kauai.

Aina ma Waioli, na Allen & Robinson, no $1200.

Lanai.

Aina o Kanaolu, na W M Gibson,

Oahu.

Aina ma Pawaa, A. Jaeger, no $100.

            Na i'a aina o Kulaokahua, Helu 358, 353, 378, 173, 179, @@@ @@ na ke Alii ka Moi, no $1000.

            W R Castle, na pu aina helu 125, 126, 127, 166, 167, 168.

            S B Dole, na pa aina helu 336, 358, 367, no $@@@.

            T H F@@@, pa aina helu 291.

            M Jones, pa aina helu 128, 124, 164, 165.

            @@ pu la @@@ na aina aupuni malalo iho, e hoolimalima a aku:

Hawaii.

Puuloa, waimea, na ka Hui Hanai Hipa.

Na aina o Co@@@ Alalaloa, Makahiupa, Puunahela, Ulu@@, Kuohaoha 1 a me 2 no 10 makahiki ma ka $300 no ka makahiki.

Maui.

Aina o Walanu, na J Markle.

Aina o Waialua, na W Fogo.

Molokai.

Aina o Ohia, na A Fornander no 20 MH no $25 MH.

            Ke koiia aku nei ka poe a pau e noi mai ana e hoolimalima a kuai paha i na @@@ aupuni, e hoike pu mai i ka ili o ka @@ e like me ka mea i ikeia, ka hana i makemake ia ai i @@ olana iho a me na nui o ka uku hoolimalima.

            Eia ka poe noi oihana i kela keena:

            E Helek@@hi, Hana, Maui, i Luna Alanui.

            C H Dickey, i Nutari Lehulehu no Makawao, Maui.

S F Chillingworth, 1 Agena Hooiaio Palapala Kepa no Kohala Hema.

            Ma ke kauoha a ke Kuhina Kalalanina.

                        C.T. Gulick, Kakauolelo.

            Keena Kalaiaina, Ianuari 9, 1877.       789 3ts.

 

            O ka hoomanao ana i ka la hanau o ka Moiwahine, ua k@@ la ma ke Sabati la 31 o Dekemaba,  E ike aku ana ka Moiwahine i na wahine a pau o Honolulu nei maloko o Hale Alii Iolani i ka la 1 o Ianuari mawaena o na hora 12 @M a me 2 PM,

                        JNO. O. DOMINIS

            Dek, 21, 1876.                        Kokua Puuku.

 

            O na Poo Leta i makemakeia e ke Kanawai, e pili ana i na auhau Peo Leta, i aponoia i Sepatemaba 27, 1876, e loaa no lakou ma ka ninau ana i ke Keena Waiwai.

                        J O CARTER, Malama Buke Nui.

            Dec 221 1876.             787 3ts 789

 

            No ke Kuai.--I ka la Poaono, Ianuari 20, 1877, ma ka hora 12 awakea, ma Aliiolani Hale, e kuai kudalala ai keia mau aina malalo iho:

            He alua 2 eka a oi aku paha a emi mai paha, e huli la ke alo i kahakai o Waikiki, Oahu, a ua poai ia ua pa la e ma pa aina o His Ex. W. L. Moehonua  a me Mr. Henry Giles.  Kumukuai e koho ai mai ka $200 aku.

            A ma la wahi hookahi no, e ku@@ kudalaia aku ai ka hoolimalima no 8 makahiki o Kamaiumalo, ma ka mokupuni o Kauai: o na aina la, ua poaiia kekahi aoao e "Kealia." a ma kekahi aoao ma Anahola, nona na eka he 2400 a oi aku a emi mai paha.  Uku hoolimalima e koho aku ai, he $200 no ka makahiki.

                        J MOTT SMITH.

                        Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalalaina, Dec. 19, 1876.

 

KUOKOA BUKE XVI.

Huro no ka Makahiki 1877!

HE MAKANA HIWAHIWA!

            Ke kii o ka Makua Alii M. Kukuanaoa, ka Imilani o Hawaii nei, ke paiia nei kona kii hoolele aka, e hanaia ana a olinolino me he Hoku Loa la o ke kakahiaka o ka makahiki hou, a haawi makana wale ia aku i ka poe lawe KUOKOA e hookaa e ana i kinohi i ka uku pepa no ka makahiki, oia

ELUA DALA WALE NO!

            Ke mau nei no paha ka makamaka o na hoomanao ana o oukou no Mataio Kekuanaoa, ke Kiaaina Alii o Oahu, ka hoahele o na Moi na Kamehameha I, II a me III, a imi haku hoi o na Moi na Kamehameha IV a me V.  Ka Makua o ka poe aloha aina a pukaua ikaika o ke aupuni.  A i ka wa i hoihoiia mai ai ka Hae Hawaii e Adimarala Tamakii iaia i popo ia ai ka Hae Hawaii a hilinai ia aku nana e huki hou i ka Hae a hoopulelo ae i ka welelau makani kohaihai o ko kakou mau pukoa nani.

            E ala mai oukou e lawe i kona kii i mea malama na oukou.

            E HOOLOHE!--Aole e hoouna ia kekahi kii i kekahi luna nupepa a lawe pepa paha, ina he aie kona no ka makahiki mua.

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ke Au Okoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year.

HONOLULU, IANUARI 20, 1877.

 

            Mai kunukunu mai ka poe lawe Kuokoa, i ka lohi loa o ka puka ana aku i keia la, oiai, ua omaimai na paahana a noho loa kahi poe aole hiki ke hele mai.  Nolaila, e kala ia mai makou ma keia.

 

            Ua hauoli makou i ka ike ana iho, ua hoi hou mai ko makou puali lawe nupepa pakahi o ka makahiki i hala iloko o ka puali o keia makahiki.  No lakou a no ka poe a pau e hahai mai ana mahope o ka lakou alakai ana ka makou e haawi aku nei i na mahalo ma ka ino o ka kakou punahele ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii.

 

            Me ka pakiko makoa e hookipa mai nei maloko o ko kakou nupepa i na manao o ko makou poe kakau mai.  Nolaila ke uwalo aku nei makou, i ka hoomaka ana e kakau no kekahi kumu manao, e hoomaka ia me ka hoonanaiahili ole, aka me ka io maoli o na manao a me ke kuhikuhiia o na kalai ana, aole hoi e like me ka lehulehu e hoonahili wale ai.  O ko makou makemake no ia e ike kakou a pau i ka hakumanao, aka, aole nae hoi me na hapuku wale ana i kela a me keia, i ka puahiohio e ake ai o ka loihi aku o kahi manao e haku ai, oia ka maikai; oi loa aku ka pomaikai ina he wahi manao naauao uuku ko kekahi e kakau ai, mamua o ka mea haku manao loloiahii a hoonui olelo wale iho no oiai ua pau mua no ka io.  E lilo keia i rula no ko makou poe kakau mai.

 

            He hana na makou i mahalo nui ai ke kukuluia ana o na Ahahui Hoola Lahui o Kawaiahao a me Kaumakapili, ina e hoomau ia aku ana laua malalo o ke kahua kupaa a me ka hookele akahele ana a na wahine maikai o kakou e paa nei i ke kaulawaha o na puu dala, no ke kumumanao hookahi, ka hooulu lahui  Ma ke kumukanawai kahi i kukuluia iho ai keia mau ahahui, o ka hapa nui ka malama ana aku i na mai ilihune loaa ole o na lapaau kupono, aka, ua lohe mai nei makou, ke hapai hou nei lakou, e malama i na ilihune.  Ma keia, ke hopohopo nei makou, e ulu mai paha auanei na hooilihune ana a nui o kekahi poe o kakou.  Aole no o kakou hale no keia poe, aka, he mau ahahui malu paha kekahi i kukulu ia no keia kumu hana   He hana maikai keia, ke aloha ana o kakou i ko kakou mau hoakanaka i hoonele ia i na pono kino ole o keia ola ana.  Ehia la lakou e noho mai nei  Aole maopopo.  Ua manao makou ina he mau kokua kekahi e haawi ia e na ahahui hoola lahui no keia poe, e haawiia na kokua kupono, aole ka haawi dala maoli a na na ilihune e kaaua no lakou iho.  Ua ahona ke kuai ana o ka hui i na wahi aahu, ai, ia a pela aku, aole ka haawi dala aku, o pau auanei i ke puhi opiuma ia a paka paha a me ka awa.

 

            Ke pii nei ko kakou naauao a holomua ko na Hawaii, wahi a na akena ana a ka hapa naauao, aka, oiai makou e hakilo mau ana i ka nee ana o ko kaou mau au, ke ike nei makou, he mau koena naaupo no kekahi e koe nei, aole i haalele mai i ko ka wa kahiko maa.  No keia mau mea a no ka lehulehu o na hana naauao ole e ae a na kanaka Hawaii makou e hooikaika aku nei, e hoopale loa aku a haalele me ka hoopoina ke komo aku i na luakini, kahi a ke anaina hoomana e kali ana i na hiohiona laahia o ka hoohaahaa ana imua o ke Akua, e hele pu ana no na hawanawana, na walaau ana, na hele ana, na hookunukunu ana, na hana kolohe, na uhuuhu ana, a me na mea like ole ku i na anaina hoomana naauao.  E hahai pu ana na ilio, a i kekahi manawa, e aoa ana lakou iloko o ka manawa haiolelo; aole no hoi he mea maikai ke kuhakuha ana a kelekele ka papahele o ka luakini, me na wai ekaeka o ka paka nau, aole hoi me ka uwahi paka.  Ina e hele kakou iloko o na anaina hoomana haole e nana ai, e ike no kakou i ka ihiihi o ko lakou malama ana i kahi eehia.

            Ina hoi kakou o naue ae ma na huina alanui a ma na alaloa, e ike no kakou i kekahi poe, e ai hele ana i na alani, maia, ipu haole, e ai ana i na io puaa, uala a pela aku.  Aole no paha keia he mea hewa loa, aka, aole nae ia i ku i ka hanohano a me ke koenimana ma ke ano.  Aole i i ia ke ala hele, he wahi e paina ai, oiai, ua hookaawaleia ka hale no ia mea.  He pono no ke ai i keia mau mea ai ma kahi malu aku mai ka ike ana aku a ka lehulehu, aole hoi e ai ma ke ala loa me he mea home ole la.

            O ke ku wale ana ma na huina alanui me na lima palaleha, a palaualelo, o kekahi mea ia i koe ia kakou e noonoo ai a ike iho ka lunaikehala, he mea ino io ia.  E hoike mai ana ia kulana o ke kanaka, he kanaka palaualelo a e hahai maoli aku ana ia mahope o ke alanui kuko i na mea ino e loaa ai ia ia na karaima weliweli.  Ua oi aku ka mahaloia o ke kanaka nele i ka hana, ke hele maoli oia imua o kekahi mea a noi aku, he makemake au e hana me oe ina he hana kau e haawi ai na'u e hana aku, mamua o ka hele lomaloma ana ma ke alanui me na lima opea ma ke kua; a i ole ia, e noho paha ma ka hale, e hana i kana mau hana ponoi, he maemae ia.  He nui na mea e ae i koe ia kakou Hawaii e hoopili aku ai i na hana maikai a ko kakou mau alakai.  He pono ia kakou o noonoo i ko kakou kulana kanaka.

 

            Ua nui ke kua o na manao ma Enelani no ka pono ole i ke aupuni ke komo aku e kaua me Rusia ma ka aoao kokua ia Tureke, o pii loa mai na mea ai o ke ola ana.  O ka ilio o Enelani i ka makahiki 1875 no ka huita wale no, oia hoi ka palaoa, he $295,000,000.  A i keia makahiki, ua hopohopoia no na ao omamalu kaua e pii ae ana ke kumukuai o ka palaoa.  Ina e kaua ana me Rusia i hookahi makahiki, e pakui hou aku auanei i@ i umi a keu miliona dala no ke kuai ana i na palaoa; i ko kela puu dala nui maluna ae.  He mea hiki ole i ka poe kilo aupuni ke haalel i kela manao nui i ko lakou wa e noonoo ai no ke kaua, no ka mea o keia kekahi o na pomaikai o ke aupuni.

 

Na Nu Hou Kuloko.

 

            He mau kakahiaka anuanu aku nei kela ma Honolulu nei.

           

            Ua ku mai nei he moku waiwai hono T.H. Davies ma, mai Livapulu mai.

 

            I keia Poakahi ae, e holo ana ke Kilauea no Hilo a me kona mau awa ku mau.

 

            Aole i hoohele loa mai ko ka lani i ke kilihuna ua ana mai i keia mau I a aku nei ma ke kulanakauhale alii.

           

            Ua hiki mai nei kekahi mau kope o ka palapala ame hou a ka Papa Hoonaauao i kauoha ai e pai ma Piledelepia.

           

            I ke ahiahi Poaha iho nei, ua holo aku ke Kilauea no Kauai, a maluna ona i hoi aku ai ke Kiaaina hou o Kauai, i ukali ia e kona mua ma ka oihana.

 

            MOOLELO.--Ua hookauluaia ka moolelo a keia pule ae, no ka makemake e hoopau koke aku i na kanawai aupuni e pu@@ mau nei.

           

            Ia makou e hoi ana e pai i ka pepa o keia la, ikeia aku la ka moku kula Amerika Jamestown e hookomo mai ana i ke awa o Mamala, e noke ana na paa pipi i ke huki.

 

            He amekhewa ka waiwai ke hooiliia maluna o ka mea naaupo a me ka mea uha@ha, no ka mea, aole e emo a hoi pu mai no ka naaupo e noho pu me ka ilihune.

 

            Ua hoohuluia iho nei ka moku kuna Jennie e nana i kona iwi@aele, a ke hai aku nei makou, he moku lele ole ia o ka oili no ka holo ana i ka moana.

 

            E HOOLOHE-- Aole e hoounaia kekahi nupepa ma ka owili pakahi ina hookahi wale no dala e hookaaia mai ia makou E nana pono oukou i keia i ole ai oukou e kaniuhu  wale.

 

            MAKANA!  MAKANA!!  O ka poe apau e hookaa mua mai ana i na dala elua o ka uku Kuokoa no keia makahiki iloko o Ianuari nei, e loo no ia lakou ke kii makana maikai o ka makua Alii M. Kekuanaoa

 

            E halawai ana ka aha Hui Hoohoihoi hana o Honolulu nei, ma ka Poalua e hiki mai ana ma ka hora 3 auina la, nolaila e akoakoa ae na lala apau oia Hui ma ke keena halawai ma ka Luakini o Kaumakapili.

           

            KE KILAUEA.--Ua holo aku keia mokuahi kahiko i Kawaihae i ka Poakahi iho nei a ma ke kakahiaka Poaha, ku mai ana, i ke ahiahi iho no, ua holo loa aku oia i Kauai, a e ku mai ana i kakahiaka.

 

            HOIKEIKE MA KIKANE.--Iloko aenei o ka malama o Aperila, e malamaia ana he hoikeike ma ke kulanakauhale o Kikane, a ua makemakeia na wahi mea hoikeike a ke kanaka Hawaii, e hoouna aku ilaila ma o kekahi kanaka kupono la ma Honolulu nei.

 

            Eaha ana la o Kalaukoa e ohumu nei e hoopii ino loa ae i ke kumukuai o na pai ai.  Ina pela ka poe kalewa o na pai ai.  Ina pela ka poe kalewa ai e hana ai alaial he pono e kau i laikini no ka poe ka lewa ai e like me na poe kalewa lio.

 

            A ka la 3 aenei o Feberuari, e puka ai na keiki wikahi o ka oihana kinai ahi o Honolulu e hookahakaha ma na alanui, no ka hoomanao ana i ka puni ana o ka makahiki i kukuluia ai ia oihana mai kinohi mai.

 

            PELA IO ANEI--Ua lohe lauahea mai makou, eia ke ola nei ma Honolulu kekahi luahine he kaikamahine kaukau alii kana, a o kana moopuna, he kane waiwai aka aohe nae he malamaia o kona ola.  No ka hoikeia ana o keia kee i mua o ke Komite Hoola Lahui o Kawaiahao, ke makemake nei lakou e lawe mai i ka malama ana i keia luahine na ka hui.  No ka pomaikai o ke kino ohane ola, ke kono nei makou i na makamaka o ua luahine la, e lawe aku e malama me ka hookaulua ole, o ili auanei maluna o lakou ke koikoi o ka hoahewaia a me ka hilahila lua ole.

 

            Rev. W. B. Kapu--E haiolelo ana o W. B. Kapu o ka misiona o @@@@@@ aik@@sta maloko o ka luakini o Kawaiahao. ka hora 10 me hapa o ke kakahiaka Sabati (apopo) Ianuari 21.

 

            HE KEU KA HOLO MUA.-- I ka pau ana a ka makahiki aupuni o Iapana, i ka la 30 Iune i hala, ua ikeia he 76 na nupepa hoa i paiia ma Iapana, iloko o ia makahiki; a me 45 nae o keia mau nupepa, i paiia Ma Iedo.

 

            KE AHI O KALUA.--Ke ike pono loa ia aku nei ka aa malamalama ana mai o ke ahi o ka lua i keia mau po.  Malamalama Puna i ke ahi a ka wahine.  Malamalama no e a iluna o Mokuaweoweo ka nanea o ke ahi e a nei.            PUALI N KA.

 

            Hon. S.M. Naukana.--Ma Honolulu nei, i keia kakahiaka Poaono, Ianuari 20 ua ma@e iho la o Hon. S.M. Naukana o Waialua, ka lunamakaainana o Waialua no keia mau makahiki elua e hele nei.  Ua alua a ekolu aenei paha ou@ mau kau i komo mai ai mai ka apana o Waialua ma ke ano lunamakaainana.

 

            HOOULU LAHUI.--Ma Honollu nei, ua hanau mai la ma ka la mua o Ianuari o keia makahiki no, he kaikamahine na Hon. J. Moanauli a me Mrs. M. Moanauli.

            Ma ka la 9 mai, ma Kauakanilehua ma Hilo, ua hanau mai la he keikikane mai ka puhaka mai o Mrs. L.A. Like, he wahine na Jno. Like-opio.

 

            I HOOKAHI WALE IHO!--Ua hoohanohano hookahi ia ka la 2 o Ianuari me na mea kani hoolealea ma ka hale noho, home lani o ka Lunamakaainana o ka apana o Puna, e hoonanea ana ka poe makaikai i na leo himeni lealea a ka puali nika a i ka honehone hoi a ka leo o ke gita, a i ka nu@utulu, a wawatulu, a nonotolo hoi o ka pana a Iesu me ka pio a na ahi kaolelo.  Hookahi wale iho no.

 

            NO NA HONO O PIILANI.--Ua lohe mai makou, mai kawa i hoi aku ai ke Kiaaina hou o na Hono e hookahua i kona moku, ua kaulana oia no kona oluolu a kanaka makua, a no keia mea, ua hoomaka ke aloha o na kanaka iaia i keia wa hou loa.  Aole io no e ole, o kona mea mau ia o ka oluolu, heaha auanei he nee loa iho la no Honolulu nei i ka ilina ole o ka lehulehu e hoona aku ai e luana.

 

            HAWAII IMI LOA.--Ma ke kakahiaka Sabati i hala aku ei Ianuari 14, aia makou e holoholo kakahiaka ana, a kiei aku la ma ka home o ko makou makamaka, aia hoi he papa wahine kahi umiumi, a o kona rumi hana aia malalo o ka malu o na laau ohai a o kana pahi, he apana omole nana aku la makou, kianiani lua ka lima o ua papa nei, nemonemo no a maikai ma ka nana aku ua like loa no ma ka p@hi maoli.  O ka puhi maoli aku kau a he lilo me ka malama loa e pono ai, a o keia hoi, lalau ae no, kahi ana, pau no kiola  Nolaila, makou i oleo ae nei maluna, "Hawaii imi loa."

 

            UA OLELOIA--Ma ka la i hoike ai ke Kula Hoomaemae, e lilo i Kumukula o Hampton, Vireginia, malalo o ka noho kumukula a ia o Gen. Samuel C Limaikaika, he keu o ke akamai a me ka eleu o na haumana ma ka pane ana i na ninau.  Malaila ko kakou Kahukula Nui kahi i nana ai ma ka la hoike.  O Mr. Halepule i noho iho nei ma Punahou, oia pu kekahi.  He kula keia he mau keiki paele na haumana, a na na haumana no e imi i ko lakou ola ma ka hana ana i ka wa no e imi pu ana i ka naauao.  Aia no ke kula, he aina nona na eka he 160 paha ka nui, mailoko mai o na hana a na haumana, ua kukuluia he elua mau hale uinihepa nui mailoko mai o na uinihepa a me haumana i hana ai, O ka hana mua a na haumana i ao ia maloko o keia kula i ko lakou wa e puka aku ai oia no ka hoomaka ana i ka oihana kumuao mawaena o ko Lakou ohana ili hookahi iho.  Ua lilo o Samuela Limaikaika ke kumu i punahele na na haumana, a o kana hookele ana ma ke ano hoonaauao no ia i kukuluia ma Hawaii nei.  Imua e ke keiki Hawaii.

 

            NA MEA HOU MA LANAI.--Ma ka la mua o Ianuari o keia makahiki, ua hoohui ia ma ka berita mare ma Maunalei, Lanai, o Kaopuiki me Kailianu, na Mr S Kahoohalahala laua i mare.  Mahope o ka mare ana, ua hoomakaukau ia he wahi paina no na mea mare, ua ai a ua inu a kou ka puu i ka wai a Kanaulu.  I ka wa e hauoli ana na hoa maluna o ka papaaina, ua ku mai kekahi kanaka a haawi mai he haiolelo uso ole, (oia na hana o ka pouli).  Eia na mau hana la, ua ao oia i kekahi poe kane a wahine i ke ku'i elua paha mahine, mamua ae o kona ao ana i keia hana, ua ao oia ia lakou, a ma ka la mua o Ianuari e uniki ai kana hana, a ua puka io no ma ia la, no ko oukou haohao paha i ka inoa o keia kanaka, ke hai aku nei au o S. Lokai o Kahuku, Oahu. oia kekahi i koho ia i haiolelo e na hoahanau o Lanai nei ma kekahi mau mahine i hala iho nei o kela makahiki, a ma kona koho ia ana, na lilo oia i makua nana e malama i ka ekalesia o ke Akua e noho ana ma keia aina.  A i keia mahine, eia ka he makua ia no na hana ino, a me na hana pono ole.  Oia iho la no kahi mea hou o ka moku o Kaululaau.

                        J.M. KEALAKAA.

            Kealia, Lanai, Ianuari 6, 1877.

 

            HOLO I KAUAI--Ua holo aku i ka mokupuni k@@@ la i ka Poakahi iho nei, ka moku kaua Fantone.  E hala ana laia he mau la malaila, alaila hoi mai.

 

            Ua lohe mai makou, he hookahi hapana makahiki o ko Kona Hema noho wale ana me ka lunakanawai ole.  A o na hana helu hewa a ka lunahelu o ia apana, aole i hooponoponoia no ka lawa ole o ka Papa Hopii Auhau.

 

            E HOOLOHE MAI!--E halawai ku i ka wa ana ka Puali A@@ Helu 4, ke hiki aku i ka hora 7 o ke ahiahi Poakahi e hiki mai ana, Ianuari 22.  E hele pau mai na hoa no kekahi n@na an@ nui e waihoia aku ana,  O ka halawai hope ia puka i ka la nui.

 

            PAPA HANOHANO O KE KUOKOA.--Ua komo nui ka puali o ka poe lawe Kuokoa no 1877 maloko o ka Papa Hoohanohano o ke Kuokoa, e like me ia i hoikeia malalo iho: Rev. L. Smith, Keliimoewai, Hon. A.F. Judd, W.R. Castle Esq.  Niaukololani, Hairama, Luka Previere, Kahuli, Pae, Kahaikupuna, Kaaina, no Honolulu lakou a pau.  Kailiala, Waikiki-kai Makawalu, J.M. Kookanaloa, Minks, Montara, S.W. Kahai.  Sam. Andrews, Nakielele, no Oahu nei a puni.  M. Kaluna 4 pepa no Kauai.

 

            NO HONOLULU.--Jno Pahia, Kapepa, Ema Cluney, Toel Laniwahine, McWayne Keena Loio Kuhina, Josia.

            NO HILO.--GWA Hapai, ck HAPAI, HON. FS LYMAN, JW Kipi, M Hapai, Makaena, I, of Mokuhonua

            NO PUNA.--WL Haau, JN Kamoku, T Hulu, SK Puamana, T Piihonua, SW Kaikuahine, J Ili, B Kahea.

            NO HAMAKUA.--Kaopua, Alohikea Kualii

            NO WAIMEA.--JB Kahoohuli, Mrs. H Parker, Rev L Lyons, Koki, J Nahiwa, Luiki, D Waiau, D F Sanford Esq, Jno Y Davis, Tito, Kamaka, Isaia, Mrs. J B Jones, B Mii, S H Mahuka, Z Paakiki, Lanakila, Isaac Y Davis, E Kane, Keahonui, Kahala, Mrs. Kahikina, Kauwe, Kaiama, C J Lyons, Wm Daniel, Aarona, Kaulailihau.

            NO KONA.--G W Kaaona, Capt Papa, Henry Weeks, Hannah Hall, Daniel Holi.

            NO LAHAINA.--Henery Kale, J B Kaaoao, H K Nahaolelua, Jno Baker, E Atong, Mrs. T Aiona, Mrs P Jones, D Mamaki, M Makekau, J Kalua, Kawaapa aole, Ma, G W Napaepae, Kaukea, K Kauwe, Mrs M Milton, Kapukahi, J H Kaaiawahia, Kalaipili, J O Kawehe, D Kauoha Haili, Wm White, Mrs K Walter, Hon L Aholo, Frank Rose, David Sylva, Phillip Joagnim, Sam Kaaiai, Punohu, S Kamohakau, D Kahaulelio, Jno Hoopii, Kapena Solmon Kamaka, Jno Puheekai, Kukaia, Jno Kaiser, S Kalaikini, D Hauki, G Kalaikini, J C Kirkwood, Rev S E Bishop, Rev J B Hanaike, J K Kaula, S Nahi, A Kaukau, Hon A Fornander, His Ex W L Moehonua, Heber, L A Kamauu, Kekahuna, Kumauna, Leimakani, J B Kaleihopu, M Makalua.

            NO WAILUKU.--Rev W P Kahale, J T Aluli, J Haole, Mrs K Halsey, Mrs Ai, W B Keanu, Mrs E Keanu Peahi, Charles Kenui, Hao, L Kaai, Kekualana, Kekipi, J Nakookoo, Hoopilimeaai, Alo (pake), N Kepoikai, Hune, Kukaulalii, Kahaleehu, A Kaimu, H Bryant, Kawaihoa, J Kaikapu, J Kanui, R W Kapohaku.

            NO MOLOKAI.--Ellen Nowlein.

            NO LANAI--M Naliikipi, S Kahoohalahala.

            NO KOLOA.--Kaelemakule, Hana Lupe, A W Maioho Esq.

            NO NAWILIWILI.--H Kahele, Wm Lowell.

            NO HANALEI.--K Koka, Napuamauu, Sema, Keokoi, D M Kekoa, E Kaaloa, W Kalaikini.

            NO NIUMALU.--P P Kanoa, S Kaiu, SR Hapuku, JW Kahele, R Ewarito.

            NO HANAMAULU.--K Kaehuaea, S Kekahuna, A Momoa, P Puuahoa, Apelahama.

            NO LIHUE.--L Kapahuilima, SW Keoiki, Mrs L Wholers, Mrs W Bred, BK Rud, J H Nalaeone, J Makakea, FW Malukukui, Jno Keloha, DW Kolia, Keku@aea, BK Holi.

            NO WAHIAWA.--Hon D McBryde, M Kaluna, J Manoha--Wailua kai.  K Hairama--Moloaa.  Keo--Waipa.  Puahiki--Wanini.

            NO KOOLAULOA.--JM Kookanaloa, Minko, L Montaro, SW Kahai, Nakialele Beniamina, R Hale, Kilika, Hoounauna, Miliama, D Kawehi, J Maui.  S Aena, CM Lau, J Pelekane, Pikai, Malao, R Nainoaelua, Makawalu--Kaelepulu.

 

            He oiaio anei?  Ua hoikeia mai, o ka makuakane o Wade Hampton, he ona miliona ia, a i kona make ana, no k@ana e oia i kona waiwai ma ka p@ $100,000 pakahi i na kaikuahine; a o ke koena ino no kana keikikane hookahi oia o Wade Hampton ka mea nona keia kanaenae manao.  Mahope o ka pau ana o ka hoolewa, heluhelu iho la o Wade i ka palapala hooilina me ke akahele, a kiola aku la iloko o ke ahi me ka huaolelo, "aole loa au e ae e lawe i ka hapa nui o ka waiwai mamua ae o ko'u mau kaikuahine.  E mahele like ia ka waiwai mawaena o makou ekolu."  O na Hampton nei i keia manawa, oia ke kiaaina e paonioni mai nei me Chamberlain o Karolina Hema.  Ma ka balota, ua kohoia oia i Kiaaina, aka, aohe nae he haawiia o ka oihana iaia.

 

NA PALAPALA I KE KUOKOA.

HE LETA OIAIO.

MAI NA HONO MAI O PIILANI!

He inamona ka pihi!

Na Hono o Polani, Ian. 13, 1877.  I kuu mau hoa haihaiolele

O na mea huna o ke aloihi o Napela;--

            Welina:

            Ma ka auina la Poakahi iho nei makou i hiki mai ai i Lahaina nei, a ma ka hora 2 1/2 o ka AM Poaha, hiki mai la o Kilauea, a pakele o Kilauea mai eo ia makouo, ke holo hope.

            He pohu he malino i na la mua elua, a be na me ka makani ikaika ma ka hema mai i na la hope.  A pae mai la, he nui ka ua paupili i keia wa, a he lepo mau ua wai a hiki i keia hora.  Aole auau wai maoli no ka lepo, ua puleileho mai la ka moana, he kukui inamona ka pihi e loaa.  He aohe lepo na moku o Kama  Aloha hookahi, aloha pau loa.  Ko olua oiaio.

 

HALAWAI HAIHAI KANAWAI.

OHUMUIA KE OLA O KA LEHULEHU.

Hookii ia ko Honolulu e make i ka ai ole.

            Ua hoala iho nei ka hanaiahuhu a milimili nui a ka poe Poola o Honolulu, oia ka O@opala Kalaukoa, e kukulu i Ahahui o na poe ma@uauwa mai Moanalua a hiki i Palolo, a o ka hana a me ka manao nui oia aha, o ka honuku a hoemi loa mai i ke komo nui ana aku o ka ai i ko Honolulu poe Ma ka halawai ana i Kamoiliili nei ma ke ahiahi Poakolu nei i loaa a i ike maka ai ka mea e kakau nei, a ma keia mua ua loaa iaia he wa e palapala koke aku ai i ka nupepa e hai ae i ko Honolulu i ka make o lakou e upu ia nei.

            Ua hana keia aha a Kalaukoa i mea e imi ana i ko lakou pomaikai wale no me ke kau nui i ke kaumaha manao hoaloha ole i ko Honolulu, ua kuhihewa paha o Mr. Kalauoa a me kona poe i hookokono aku ai e hoohuihui, aia ka lua dala i ko Honolulu poe kahi i malama ai.  He mea kamahao ia'u ke ike ana aku i ke kanaka a ke lehulehu i kau aku ai na maka maluna ona i kanaho no lakou no kekahi Kau Ahaolelo aku.  Aka ano, ke hooikaika nei e imi e hookamakaia mai i ko Honolulu, ka poe Poola a me ka poe e noho ana ma ke kaona i lawa ko lakou ola ma ka hana lima ma na haole.

            O ke ana o ka ai e lawe ai i ke kaone e kuai aku ai, aia a piha ke kini aila honua i ka ai i kuai ole ia, alaila, i ke kui ana a hookomo i ka eke, o ke kumukuai, he hookahi dala a oi, aole e emi mai.  A o ka nui o ka ai a ka lio hookahi, he 4 pai ai wale no.

            O na wa a lakou e lawe ai i ka ai i Honolulu, he elua pule lawe o ka mahina hookahi, oia hoi hookahi pule kahu ai, a hookahi pule noho wale, a pela a pau ka mahina, a he 2 la lawe ai o ka pule kahu ai, o ka Poakolu a me ka Poaono.

            Na keia mea i noi mai i ka'u makapeni e hoike e aku i ko Honolulu poe hoaloha a me ka poe a pau e ola ana ma ke dala.  A ua komo pu na luna ekalesia o na apana kahi i hoohalawai ai iloko o keia hana kumakaia i ke ola o ka lehulehu.

            Aole oia wale, aka, ua weheia ka laahia o ka hale o ke Akua i wahi e kukakuka ai no keia mea.  Auwe ka ekalesia Kalawina ma ka lima o na kanaka, ke hoohenehene wale ia nei e keia poe, a ke hooliloia nei i ana no na powa, a me na mea kalepa ka hale o ke Akua, oia ka Iesu i kipaku ai i ka poe kalepa me na kaula makalii.

            He mea kupanaha ia'u ka nana ae, ke imi nei keia poe e lawe pio i ko Honolulu ma ka haawi ana aku ia lakou e make i ka wi no ka ai ole.

            Auwe ka make o kakou ia Kalaukoa ma e!--Ke upu ia mai nei kakou i ka huna i na lua waiwai nui.  Kai no me ka luhi no lakou e hana ai, pela no kakou e imi nei i ke dala a haawi aku ia lakou.  Ua kue oiaio o Kalaukoa ma i ke kanawai o ka aina.

            HUAA.

 

He olioli makahiki hou.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:--

            E oluolu oe e hookomo iho i keia mau lalani manao, ma kahi kaawale o kou mau kolamu hoopuka manao.  Eia ma Waikapu nei kekahi mea hou ano nui.  I ka la mua o Ianuari, Poakahi, 1877.  Ua hoala ae kekahi wahine he kupa no ia aina; oia o Peke Crockett i ahaaina iwaena o kona ohana ponoi.  Eia ka kumu o kona hana ana pela.  He makemake oia e hoakoakoa mai i kana mau moopuna a pau, imua ona ma ia la.  No ka mea, wahi ana; he hauoli nui kona i ka loaa ana ia ia o ka makahiki hou a me ko ke Akua lokomaikai ia ia, a me kona ohana a pau.  Penei o ka nui o na moopuna kane he 18 lakou o na moopuna wahine hoi 5 ko lakou nui, hui ia he 23 na moopuna a keia wahine, a i ka la nae i hoakoakoa ia mai ai 3 moopuna i koe aku, aia i Honolulu, a he 20 nae moopuna i hiki ae ma ia la, aole no he wahi i luia iho o kona mau la he oolea maikai no ke ola, o keia mau moopuna no hoi he poe hapahaole wale no lakou a pau.  He wahine maikai no hoi ma ka malama ohana ana.  O kekahi ohana maikai keia iloko o ka apana o Waikapu nei.  Aole no i pau ka hanau ana o na hunona, a me na kaikamahine, ke kokoke nei e hanau hou kahi mau kaikamahine ke pii mahuahua nei no keia ohana me ke ola maikai.  "E hoonani ia ke Akua no kona lokomaikai."  Ua loaa ka makai o ke aupuni o ka Moi Kalakaua i keia wahine.

            AKAO.

Waikapu, Ianuari 12 , 1877.