Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 4, 27 January 1877 — Page 2

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  Ruth Niino-duponte
This work is dedicated to:  Our grandmother, Mikala Kepa`a

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPE KUOKOA, ME KE AUOKOA I HUILA.

 

MA KE KAUOHA.

 

   Ua @ K@ ana i na P@ a @pa @ ka A@ Waimea, Kauai.

     J. MOTT SMITH.

     @ K@na.

   K@ Kalai@, Ian. 2@, 1@77.  @7@

 

   Ua @ i ke A@ a@ C.H. @ N@ L@ m@k@p@ Mau@

   Ha@ Iolani. Ian. 22, 1@77.  7@

 

   Ua o@ I ke Alii ka Mo@ ho@ aku i na ke@ ana i ke @ wai o ke aupuni @ Sept. 2@ 1@75

     H@ M. KAPENA

     H@ H. A. P. CARTER

     Capt. JAS. M@KEE

   H@ Iolani. Ian. 20, 1877.

 

   I k@ ai m@ ka P@ o ke Kanawai Kivila, e ko@u@ a e @ kekahi p@ holoholo @ea wale ma Kahi@, Mokupuni o Maui,

     J MOTT SMITH, Kuh@ Kalalaina.

   K@ena Kalalaina, Ian. 2@. 1877.

 

   I ku@ ma ka Pauk@ o ke Kanawai Kivila, ke hoono@ a ke hooko@ M P@ a P@ na holoholona@ Ka@, Mokupuni o Maui.

     WILLIAM @ MOEHONUA, K@aina o Maui.

   Lahaina, Ian 23, 1877.

 

   E kua@ aku ana ma ko @u@la ma ka puk@ o Aiiolani Hale, i ka @ P@, Feb. 10, 1877, hora 12 awakea, @ o @a aina aupu@ ma Hawaii, e pu@ iHamakua no ka manawa he 1@ makahiki.

     Ookala           Ala@aloa

     Maka@l@ha      U@

     Ka@ha  l a me 2  Man@ele

   Koho kiekie mai ka @ aku o ka makahiki.

     J MOTT SMITH, Kubina Kalalaina

   K@ena Kalalaina, Ian. @  1876.      @792

 

   Ua hookohuia o @ His Ex. W. @ Moeho@ i ke@a la, i Kom@ina Palena Aina, a @ A@na no na niua aupuni no ka Ap@ H@lokolo A@ua, ma kahi o His Ex. J. M. Kapena i waiho mai.  J MOTT SMITH

     Kuhina Kaialaina

   Keena Kalalaina, Ian 8, 18@7.     789

 

Ua hookohuia ka poe nona na i@oa malalo iho i keia la, i Agena Hooiaio Palapala K@pu, i kulike ai me na hooeo ana o ke Kanawai, e hoo@ ai i na Pa@ku i me 2 e ke kanawai e hoomana ana i ma Palapala Kepa malalo o ka Pa@ku  14@ o ke Kanawai Kivila, i apo@ola ma ku @ o@ 1872, a apono hou ia i ka la 25 o Sepatemaba 1876:

   Nov 6-Samuel Kaai, hana, Maui

   Dec 1-W C La@, Koolauloa, Oahu.

   Dec 1@-Samuel N Eerson, Waialua, Oahu.

   Dec 18-K@a Nuhao@lua, Lahaina, Maui, ma kahi o D. Kama@p@ waiho m

   Dec 27-Z @ta, Hanalei, Kauai.

   Dec 2@-J H Puhio, Hilo Hawaii, ma kahi o J W Ke@omaka@ waiho mai. J. MOTT SMITH,

     Ku@a Kalaiaina.

   Keena Kaiaiaina, Ian 9, 1877.      789

 

   O ka @ku o na Agena hoolalo palapala kepa ma na olelo @lua, h@ @alima kene@a @ kene@a) no ka hooiaio ana i ka olelo Enelani, a he hapalua dala no ka olelo Hawaii.

     Ma ke kauoha a ke Kuhina Kaiaiaina.

          CHAS. T GULICK,

   Keena Kaiaiaina, Ian 4, 1877.     789 @

 

NO NA MEA PIL@ I NA PAPA KULA APANA.

   I mea e hooko pololeila ai na hoako ana i ke kanawai e pi i ana i ka Huro o ka Oihana Hoo@a@ao, e like me ka @ana o ka Pauk@ o ke @Kanawai e hoopa@ ana i ka Mokuna @ o ke Kanawai Kivila a e hooonopono ai i ka Bu@ o ka Oihana Hoonaauao, “iapo@a i Ianuari 10, 1876

   Ke kanohala nei e ka Papa Hoonaauao ma na ap@na a pau o keia aupuni, ina aole i malamaia ke koho balota no @e koho ana i laila Ekolu no ka Papa Kula Apana, e like me ke kuhikuhi o ke kanawai, alaila, o ka ka La@a Akolu @n@ o @ papa ia i kolu ia i ka makahiki i hala. e noho no @a mama@ o @a koho@a ana, a e hana me ka @ana piha a @ i ka w@ e hoopiha ia ai ma ke koho pono ia ana ma ka manawa i ha@a.. W. JAS. SMITH, Kukauolelo.

   Aliiolani Hale, Ian 4, 1877      789 @

 

   Ua no@a mai i keia Keei@a no ke kuai aku i na Aina Aupuni malao iho:

Hawaii.

Ke koenua o Honomu, Hilo, na W Kinney, no $506. Aina o K@ula, Puna, he 944 eka, no J N Malao, no $150.

Molokai.

Koena o Kamauoni, na C.@ Parker@

Kauai.

Aina ma Waio@, na Allen & Robinson, no. @1@00.

Lanai.

Aina o Kanuolu, na W M Gibson,

Oahu.

Aina ma Pawaa, A. Jaeger, no. $100.

   Na i@a aina o Kulaokahua, Helu 3@5, 358, 378, 173, 179, 342, 353, @a ke A@ ka Moi, no. $@000.

   W R Castle, na pa aina helu 12@, 126, 127, 166, 167, 168.

   S B Dole, na pa aina helu 3@, 358, 367, no $500.

   T R Foster, pa aina helu 391.

   M Jones, pa aina helu 128, 12@, 164, 165.

   @ a n@i pu ia mai @a aina aupuni malalo iho, e hoolimalima aku:

Hawaii.

Puuloa, Waimea, na ka Hui Hanai @ipa.

Na al@ o Ookala, A@laloa, Makahi@pa, P@aheia, Ulukau@, Kaohaoha i a me 2, no 10 makahiki ma ka $300 no ka makahiki.

Maui.

Aina o Wa@nu, na J. Markle.

Aina o Waialua, na W F@.

Molokai.

Ainao o O@a, na A Fornander no 20 M H,, no.$25, M.H.

   Ke ko@ aku nei ka p@e a pau e n@i mai ana e hoolimalima a kuai paha i na @lua aupuni,e hoike p@ mai i k@ ki o ka aina, e like me ka mea i ke@a, ka hana i makemake ia ai e hoohana iho a me ka nui o ka uku hoolimalima.

   Eia ka poe noi oihana i keia keena:

   E Heleku@a@, Hana Maui, i L@a Alanui,

   C H Dickey, i Notari Lehulehu no Makawao, Maui.

   S F Chillingworth, i Agena hooialo Palapala Kepa no Kohala Hema.

Ma ke kauoha a ke Kuhina Kala@an@iua,

     C.T. GULICK, Kukanolelo.

   Keena Kalaiaina, Ianuari 9, 1877.      789 3ts.

 

   O NA P@ eta i makemakela e ke Kanawai, e pili ana i na auhau Poo Leta. I ap@a i Sepatemaba 27, 1876, e loaa no lakou ma k@ ninau ana i ke Keena Waiw@.

     JO CARTER, Malama Buke Nui.

   Dec @2 1876,     787 3ts 789

 

   No Ke Kuai- I ka la Poaono, Ianuari 20, 1877, ma ka hora 12 awakea, ma Aliiolani Hale, e kuai k@alala ai keia mau aina malalo iho:

   He al@a 2 eka a oi aku paha a e@ mai paba, e huli la ke alo i kahakai o Waikiki, Oahu, i na poai ia ua pa la e na pa aina o His Ex. W. I Moehonua a me Mr. Henry Giles. Kumukuai e koho ai mai ka $200 aku.

   A oia la wahi hookahi @o, e huai k@al@a aku ai ka hoolimalima no @ makahiki o Kamalumaio, ma ka mokupuni o Kauai: o na aina la, na poa@ kekahi aoao e “Kea@a.” a ma kekahi @ ma Anahola, nona na eka he @400 a oi aku a @ mai paha. Uk@ hoolimalima e koho aku ai, he $200 no ka makahiki. J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

   Keena Kalaiaina, Dec 19, 1876.     7@ 3t

 

KUOKOA BUKE XVI.

Huro no ka Makahiki 1877!

HE MAKANA HIWAHIWA!

 

   KE KII o ka Makua Alii M. Kekuanaoa, ka Imilani o Hawaii nei, ke paiia nei kona kii hoolele-aka, e hanaia ana a olinolino me ke Hoku Loa la o ke kakahiaka o ka makahiki hou, a haawi makana wale ia aku i ka poe lawe KUOKOA e kooka@ e ana i kinohi i ka uku pepa no ka makahiki, oia

ELUA DALA WALE NO!

   Ko mau nei uo paha ka makamaka o na hoomanao ana o oukou no Mataio Kekuanaoa, ke Kiaaina Alii o Oahu, ka hoahele o na Moi na Kamehameha I, II a me III, a imi @aku hoi o na Moi na Kamehameha IV a me V. Ka Makua o ka poe aloha aina a pukaua ikaika o ke aupuni. A i ka wa i hoihoiia mai ai ka Hae Hawaii e Adimarala Tamakii iaia i popo ia ai ka Hae Hawaii a hilinai a aku nana e huki hou i ka Hae a hooipulelo ae i ka wele@u makani kohaihai o ko kakou mau pukoa nani.

   E ala mai oukou e lawe i kona kii i mea malama na oukou.

   E HOOLOHE!-Aole e hoo@a ia kekahi kii i kekahi luna nupepa a lawe pepa paha, ina he aie kona no ka makahiki mua.

 

Ka Nupepa Kuokoa

me

Ke Au Okoa

I HUILA.

Published every Saturday, $2 a year

 

HONOLULU, IANUARI 27, 1877.

 

   KE K@ NEI ka Halemai Moiwahine, he puuhonua ia e maha ai no ka poe mai lapaau ole ia. Ke pii nei ka makemake ia o keia @ale @ o na kanaka Hawaii. No ka poe k@lua a maka@ wale i keia @le ka makou e kono aku nei e hoopau ia mau manao, a e kipa a e imi i ke ola no ka poe hiki ole i na ohana ke lapaau mawaho nei. Ke minamina nei makou i ka make ana o kekahi mau kaikamahine Hawaii opiopio mauka ae o Kawaiahao i keia pule me ka lapaau ole ia.

 

   UA HOOKOHU ae nei ke alii ka Moi i mau Komisina hou, i kulike ai me ke kanawai i hooholoia a aponoia i ka la 25 o Sepatemaba, 1876, “no ke kokua an@ i ka hoomahuahua i na loaa o ke aupuni,” oia o na Mea Hanohano J.M. Kapena, a me H A P. Carter a me Kapena Ki. E hoomaka ana keia poe Keonimana e hele huakai e nana pono i ka waiwai o ka aina ma ka mokuahi o Feb@ari 13, a e lele mua ana ma Kohala. Malaila aku ma ka aina i Hilo, Kau a hoi mai ma Kona. E paiia aku ana ka papapa kuhikuhi o ka lakou huakai i maopopo e ai i na kanaka a pau a waiho mai i ko lakou mau manao imua o ke Komisina i ka wa a lakou e hele aku ai.

 

   UA HOOMAOPOPOIA mai nei ia makou, e ae ana ka Lunakanawai Kiekie E.H. Allen e lawe i ka Oihana Kuhina Noho no Hawaii nei ma ke kulanakauhale o Wasinetona, a e haalele ana oia i ke aupuni mokupuni mahope o ka pau ana o kana mau hooponopono ana no kana mau oihana pili aupuni, a hele aku e noho ma ke kahua hana hou. O ka hooholoia ana o ke Kuikahi Panailike a me ka manaoia ana aku e puka mai ana na ninau ano nui i kela a me keia manawa, oia ka mea i kupono ai i ko ka Moi aupuni ka noonoo ana e hoonoho aku i luna aupuni kiekie ma kahi e puka mai ai na ninau a e hoopauia ka hana i ka manawa pokole me ka loloiahili ole.

 

   NO KA MANAO ANA, he mea maikai a he @ana hou kupono ka hooloihi hou ana aku i ka weielau hema o ke Alanui Moi mawaena aku o Waikiki-waena a hiki i Laeahi, nolaila, ua noonooia he auhau mama loa no ka poe a pau e makemake ana i keia hana, ke k@u ana aku i hookahi dala wale no a kela a me keia e hookupu ai no ka hooloihi ana aku i na alanui la. Ua kohoia he komite lehulehu e ohi mai i na dala a waiho ma ka lima o ka pu@ku, a ke hoomaka nei lakou e hana aku pela. Nolaila, o ka poe makemake i keia hana hou maikai, aohe i keakea ia ka puka e l@ mai i na manawalea no ka hooholo ana aku imua.

 

   UA LOHE mai makou me ka hauoli, ke ono@ ia nei ka eli ana i ka auwaha wai o Maui Hikina me ka ikaika a me ka manaolana no kona holopono a me ka hoonomaikai mai i ka aina nona ka wai i kiia ai. Mai kona la i hoomakaia ai e eli a hiki i ko makou lohe hope loa ana, he hookahi wale no la a me ka hapa i haule mai ka eli ana a na kanaka i ua auwai la no ka ua. Ke noho nei na kanaka e hana no lakou ka huina i kokoke aku i ka elua haneri, a o ka lilo ana paha ke hiki ka wai i kai, aole paha o hiki aku i ke kanalima tausani dala. Nolaila, ma keia hope aku e ano e ae ana ka aina o Haiku a e hoomahuahua ia ka nui o na tona kopaa o ka eka hookahi, a pomaikai ka luhi o keia hoolilo ana i na dala.

 

   O KA MALUHIA, oia ka lima akau o ke kalepa, a me ka pomaikai holomua o ka lahui a me ke kauaka. Ke nana ae i ka waihona waiwai o na lahui naauao o Europa a kakou e akena nei, ua kau ia lakou e ke kuapapanui o ka aie, na kauo ia mai no ia @ ka hana maewaewa a ke kaua. I ka makahiki 1875, o ka huina a@e o Beritania Nui no keia mea hookahi, ua hiki aku ia i ka puu dala hiki ole i ke kanaka Hawaii ke helu pakahi, he $3,875,000,000; a o na aupuni e ae o Europa, he umikumamakolu biliona dala a oi aku; a o ko Amerika Huipuia aie no ke kaua, ua hiki aku ia i ka ekolu biliona dala a kou.

   Nolaila, o keia mau moraki koikoi ana maluna o ka puka o na waiwai, ua hapai ae ia i ka auhau kaumaha ana maluna o na loaa o ka luhi o ke kanaka, aka o ke kumu nae, no na lilo hewahewa o ke ka@a. O keia mau dala, aole i hooliloia no ka pomaikai o na makaainana, a i ole ia, no ka hooholomua ana paha i ka pouo o ke kino kanaka. Ua uh@’iia keia mau dala no ka luku ana a me ka pepehi ana.

 

   Ua pomaikai o Hawaii i na lilo a me @a aie @le o keia a@, e auh@ papal@ ai la paha ina he m@Ka@ kekahi. O@ na kauwale mai ke k@lana mai e loaa ai keia mau hi@hi@na, nolaila, e imi kela a me keia e hook@ nona iho.

 

Ka Aamoku K@a Rusia.

 

   Ua k@ia na moku kaua a pau o ke aupuni o Ruki@i e kokoke ana i Amerika Huip@ia, i ka wa e kuk@l@ia ai ke kaua mawaena ona a me Tureke, e h@l@ koke aku lakou iloko o na awa kumoku @ Amerika Huipaia e malu@l@ ai. Mai kekahi nupepa Amerika mai o ke kulana kiekie a alakai i ike iho ai makou i keia mau olelo:

   “Ka hoomanao nei no paha na mea a pau i ko ka Bea Rukini pahola ana mai i kona mai @ malua o ke kai iloko o ko kakou mau la eleele o ke ka@a hali@m@i, oiai hoi ka Li@ o Beritania Nui a me F@rani e hooweliweli mai ana ia kakou me na niho a me na mai@. E heluheluia ka makou hoike no ka holo ana mai o ke Aumoku Ka@a Rukini me ka makemakeia. He elua manawa mamoa o ko kakou hoike ana aku aole e hoopoi@a ana o Amerika i kona mau hoaloha; ak@ ano, he mau enemi ko Rusia, a eia ka wa a kakou e hoihoi aku ai i kna hana aloha. Eia kekuhi, o ko kakou makaikai kaulana mamua ke Duke Alexis, e holo pu mai ana ia me ke Aumoku, a e hoonioni ole ia ananei na launa ana i hoohauoli ae ai i na puuwai Amerika.”

 

Na Nu Hou Kuloko

   In@ l@ m@a ekolu o k@a @e @ma aole i @elo m@ ke anuanu @ ke koekoe ia Honolulu nei

 

   Aole e @ ana ke Kilauea i@ Honolulu nei ma ka la 12 o Feberuari, aku ma ka Poalua iho Feberuari 13

 

   Nov. 7, 1876, ma Kapalama-kai, na hanau mai o Akepoliilii, he keikikane na M. Aona me Kealoha w.

 

   Ian. 14, 1877, ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, ua hanau mai o John Kaoheloahi, he keikikane na John Kaoheloahi me Tamala w.

 

   KILAUEA K@E IA PELE-Ma ka Poakahi aku nei, na hooli@ ae ke Kilauea @ia @h@ i mokuahi @olo @ m@ kahi o Pele, @ ke k@i ana kau i ka manwa Jamestown @ kolo mai iloko nei o ke awa.

 

   Ua hoolealea @ na keiki o Kawaihau Club ma ka Hotele Hawaii o ka wa @ ka @ e konane p@ ola @a i ka po Poakolu i ka lakou @ @eo mele ku i ka @, a @ hoonaneaia na makaikai kaulana o Hotele e ia poe.

 

   U haawi no ka mea Kiekie ke Keiki Alii Leleiohoku i wahi p@ Hawaii ma Moanalua, i ka P@ahi iho @, @ Alibikaua Amerika ekolu e @oha mai @i ma ka Hotele he mau makaikai no k@ @a @ou a@hale

 

   KON@! KON@!- O ka Poakahi, la 5 o Feberuari, oia ka la a @ keiki o ka aina pua e hoomanao ai i ka puni an@ o ko lakou makahiki a hoomaka hou ma @ la. Nolaila e hoolilo ana lakou @a wa, i la lealea nui no lakou.

 

   HOOPOLOLEI.-Malalo o ka hunahu@a ma@ hou i hoopukaia ma ka pepa i @la ma ke poo “Hoo@hi wal@ iho@” @a hoonoho hewa ko makou po@ hoo@ i ka he@lelu “L@n@maka@b@nana,” a o k@ pololei, Lunamakaainana, @ ke k@pe a Puali Ni@a i kakau mai ai.

 

   E HOOLOHE MAI.-Aole e hoo@ia kekahi ki@ a nupepa i ka mea huaka@ @ ole mai. Ua nui loa na leta i hiki mai e k@a ana i ona mau nupepa, aka no ke @e o ia mau leta i ko makou @ul@, nolaila, e hoo@eleia ana lakou me ka huaolelo ole. Ua hiki no ke lo@a mai ia makou @a dala @ ka nupepa @ na moku a pau.

 

   HOOMAEMAE ALANUI.-Ua ike iho makou i ka wawal@ ia o na po@a@u a waiho ana me na kapa o ke alanui Moi, a ua lolii loa, oia mau iliili, ua luia ae la i wa@ o ke alanui, a ua hoomakaia mai ke k@hi aku o ka halekuai o Mr. H@l@ ma a i ke kihi o Haliimaile. ke ahi aku nei k@ lepo maluna o na iliili @.

 

   HANAU.-Ua hoo@omaikai hou ia m@i o Mr a me Mrs H@ Kuahau K@wi o Kawaipi@la Hono@, Oah@, ma ka hoo@a hou ia ana mai, mai ko laua mau pa @ka m@i he keikikane, ma keahiahi o ka Poaha @ na@, Ianuari 25, ma ka hora 7 30. I @ hou ka Lahui. O ka lua ke@ o ka laua keiki, o ke @ hoo@le lahui o @ L@i Kalakaua.

 

   HULI HOI MAI I KA HOME-Ma ka Poaono aku nei i hala, i ke ku ana mai o ka moku kula Jamestown, ua hoi mai nei mal@oa on@ o K@h@kiol@, ke kaikamahine akolu @ ko kakou Lu@ T Nu@ a i mare hoi me keka@i @koa manuwa Amerika, he Iu@ela ke kala@. O k@ makana k@ i hoi mai nei, he keiki Hwaii i hanau ma ka aina malihini maloko aku o kona puha@. Ke pa@ hou mai nei ia i ka heluua o ka lahui @i.

 

   Ua @ ma ke k@i @ kekahi @ malihini mai Kahiki@ m@, ka ma@ o Keaahala ma K@oe@he n@ ka pua dala he $25,000. O keia kekahi o na wahi mahiko uuku i@a, mawaena o ka heluna o na mahiko, aka aole @e i poho iki keia wahi @hik@ mai ko@ hoomaka ana mai, he kumukuai keia e lilo ole ai ma mua iho nei, aka, ano ua lilo o@ ia p@ d@.

 

   KAMALAMA:-Ma ka hale o J Hamauka ma Kawaiahao Honolulu elua kup@ i ka manawa ho@kahi, ma ka po Poaka@ hora 10 make o Puhikani, ma ka po Poaha ae hora 10 make o Kuhalahala, he m@u kaikamahine wale nokeia mal@na aku o ka @mi makahiki. o na kane wale no@oe aloha in@, minamina na pul@pul@ H@ Lahui o ke au Hooula Lahui aia no ia b@le ke ko@te H@la Lahui, me ka p@e i k@e ke kaumaha me k@ l@l.

 

   MAHIKO O LAHAINA.-Ua hoomaopopoia mai ia makou nei ka lono, ua lilo aku la ia Mr. Sprec@es ma ke k@ai, ka hapalua @ ka mahiko o Lahaina, oia hoi ko K@ hapa, no ka puu dala nui he $250,000. O kekahi keia o @a mahiko waiwai nui loa o Hawaii nei, a e puka @au ana na on@ mua i kela a me keia makahiki. Mailoko mai o ka puka o keia mahiko i l@ ai ia K@ ke aina hanai holoholona o Kahuku ma keia mokup@.

 

   PAPA HANOHANO O KE KU@KOA.-Ua komo hou mai maloko o ka papa hoohanohano o ke Kuokoa, keia poe malalo iho: M. Mahuka, Ke@epah@, Aikake, Kahahawai, no W@lae a me Ni@ lakou@, J. Anahu, @rs @eaka, a me Haleola, no Honolulu lakou. O Mrs. Lucy D@val a me Ell@ Kaina, @ Kapalama; Mrs Ka@ikaul@ a me Mrs Ma@ha@ai, no Halawa, Ewa; Mrs Kaupena Alin@, no Waiawa; Mr. S. K@waha a me Samuela Waipio, no Waipio a me Mr. Na@aw@lu no Waikele.

 

   UHI PAHU NANI.-Ua lohe mai nei makou, n@ loa@ mai nei i ka makua Alii Kanai@a kekahi @hei @  p@hu kupapau nani l@a i ike ole ia i @a Alii mamua aku nei a ekahi wale no. O ua @hi la, @a ka@haia i mea hoonani e uhi iho ai i ka pahu kupapa@ o k@l@ a na makaainana e m@e pu la ma ka @ina o Kawaiahao mawaena o kona p@e makaainana moe lep@. Ua ki@hinoh@a me na w@ula, a aole e emi ke kumuk@i i ke tausani dala paha. Hoike ka waiwai o ke keiki a Kekauluohi.

 

   Ua lilo o Kalaukoa i enemi no ka hapa nui o na kanaka o Honolulu nei mamuli o k@ pai@ai a@a i na poe maau@ua e ae, e hooh@likelike i ke kumuk@ai o na pai ai, a i elua wale no la lawe o ka h@bedoma.O ke pai hapalua mamua iho nei, ua pu ae i ke dala hookahi. I ka Poakolu iho nei, ua @uku loa na pai-ai i lilo no ke dala hookahi a o ka nui iho, ua emi mai i ka ekol@ hapaha, hapalua, a i ka hapaha; a @ kekahi poe pai, @ hoi@i o@o@ no i kau hale, no ka makemake o ko Honolulu e b@k@ i kela @mu ana e hoopii i ke kumukuai o ke pai @. Ua ha@lele na po@ l@ ia Kalaukoa hele ai oia ia me na ma@.

 

   MAKE LAPAAU OLE@- Ua lohe mai makou me ke kaum@ha a minamina i ka make ana i ka pa P@kolu iho nei mauka ae o Kawaiahao, o kekahi kaikamahine opiopio @ k@ lapaau o@e@ia. U@loohia ke kaikamahine i ka m@i pi@, e o k@a makuahine he mai loihi k@na e k@a ana, aole i ha@wa@ @a lapaau ana i keia wel@ Hawaii i manao lanai@ ak@ ai he hua o@oha ka@ e @wi mai ana no keia lahui. Ke ninau nei mak@, auhea la ka na k@te ho@la lahui o Kawaiahao i ike ole iho ai i keia mai kauka ole. Ina l@ paha e loaa on@ k@a, ma @ keia @ pakele kona ola. Aloha ino ia pua Hawaii i make me ka lappau ole ia.

 

   KA UHI NANI O LUNALILO.- Ma ke ku ana m@i nei o ka moku kalepa Warrior, ua lawe ia mai ka @i a me ka moena o ka Hale I@na o ka Moi Lunalilo. Ua hana ia keia ahi me ka nani l@a, he lihilihi g@la a pu@i, a he mau k@lau@u eha ma ua kihi e@, ua a@i pu ia ilu@a o na manamana o ke k@la@ na pohaku nani, @ia h@i, ka momi, ka r@bi a me kahi mea pohaku nani e ae. O ka moeoa hoi, ua nani no ia i ka nana aku; e like me na ololo eha o ka Hale pela no i ul@a ia ai, o ke kino o keia mau mea hoonai, he valeweta @ ia A ma ka makou koh@ wale aku i ke kumukuai o keia@mau mea, a me ka lilo o ka lawe ia ana mai, mai Pelekane a Panama a mailaila a Kaleponi a mailaila mai hoi a Honolulu nei, ua hiki aku ia i ke tausani dola @ oi.

 

   KA LA HANAU O LELEIOHOKU – Oiai o ka Poakolu la 10 o Ianuari nei, oia kona la i puka a maka mai ai, a noho hanohano hoi ma keia mea kapakaha@ai o ke k@o waena o ka moana Pakipika. A@a nae hoi o ka b@a puhi ohe o na Waielua, ua malama ae lakou, a hoomanao hoi, e hoohiwahiwa ae malama ia kona la hanau; ma ka la 11 ae, Poaha, no ka ua o ka Poakolu, nolaila, pal@kai ua mea hana, a e pane ia mai paha a@nei he mahaoi, aole, o ka mea miki @ ma ka hana ku no i mua o na’l@, wahi a k@ Baibala, o ka ole hoi o pi ma o mana o heahea ole mai, e like me Kaainana, ka holo, o ke@ ka’u @ala ia oe, i manawai@o ai puu ko @k@. A peai hoi ka k@ puke nui hooweliweli. Owau no me ke aloha.  JOHN. AUKAI

   Laiewai Ian, 1@ 1877.

 

   PEPA P@LA @A KAAAWA, KO @ - Aia mahea w@ a ka mea ninau? eia ma Punal@u @k@ ma ka hale o Kau@a @ kahi@ pepa a@ he pe@ pili dal@, i ke Sab@ aku nei @a 14 o Ianuari m@a na mea he na wale o na kane o@ wahine na keiki a ma@ wa’e a o H@a@ k@ kahi o Kaaawa h@ maila, a h@lo i ka nan@. Aole m@ keia hale wale no, eia kekahi ma ka hale o @ m@ kapono oia poe nei, aole @a keia mau hale wale no, eia kekahi ma ka hale o Kai@w@h@ ma Waiono, o @ pu@, lua pa@ kahi e hanaia nei keia mau @ aihue dala me ka weliweli ole i ka la o ka Haku. ka la nei Hoa@, @a makai o ka apana o Koolauloa nei, eia pu no i ka pepa ea, eia no me ka waine a h@i ea. auhe@ ae, h@i o me@ o Laie-wai, aia no. Eia ke kau oha ia oukou mai hoomah@i i ka hana in@ e @ i ka hanamaikai, op@eh@ a@ nei el@ me Hanalo@.

 

   OHI HAPUKU KA MAKAPEHU O KA UKA.-Ua ike ia ma ka Helu @2 o ko kak@u Ki@han@ P@k@la o ka Lahui Hawaii, ina olelo hoolaha ak@a a D. M K@nohiki o mako@ e pahola ana @ ka la puk@ i Haehae, a k@ welo@ a ke @ ka ili kai o L@hua. E hook@pu l@ an@ kel@ i na kanak@ p@noi o ka aina a k@o@ n@, aole lakou e kii a@ i na ia malalo o ka ia hoomalu @ ke @iki; He wahi ninau pokole ka’u malaila: He oiaio an@i he k@n@wai i@ anei ia @ h@ i keia ka@ Ahaolelo i hala ae nei, a i ole ia mam@ aku, a u@ hooh@l@a a@ei e na lu@ makaainana a kakou i k@ho iho nei? K@ h@o@ele ana i na ia malalo iho o ka ia hoomalu a ke ko@hiki; aole e kii aku @a ka@a ka kupa o ka @, he makemake @u e h@i mai i ka pono o @a a@a elua i pau ai k@ @olok@ kai-ko@ o ka manao. N@ ma@ ike kanawai @ w@he mai i keia hip@ o ke kaula ka@kolu, i ola hou m@i o Waaw@ikin@a@p@ ma, uh@ ka hok@ i kap@i hele ku@hi ka ua ma Hop@k@  M H. KAP@NO

   Moanalu@ I@n, 18 1877.

 

   POHO KE DALA HOOKAHI O KE AUPUNI – Eia ma Hakipuu, Koolaupoko nei ke ahi kumukula aupuni, o E. P A@ikuea ka inoa, ua hala nae oia i Molokai, a ua waiho iho ia Kaneahoa w@ kona hope, holo i Waia lua i ka la 18 iho nei o keia mahina, oia ka Poaha, a o Pa@kuli kona hope, a i ka Poalima ae holo oia i Waialua, a o Kalohe kona hope, a ma ka Poakahi mai, la 22, na Kalohe @ k@la. He hana pono anei keia e ka Papa Hoonaauao a me ka lunakula o Koolaupoko, ka lu wale ia o ke dala o ke aupuni i ke pili  He wahi makua keiki au, aole nae o’u makemake pela e luaiele ia ai ke ao ana. Ke manao mai nei paha ke aupuni ke malama pono ia nei na kula, ke hai aku nei au, aole malama pono ia. Ua oki au maanei, nana aku o ka @ala mai o lakou la, alaila, waiho aku au i ka hauna laau a Kulep@  MAK@WIKI.

   Waikane, Ian. 22, 1877.

 

   MEA HOU MA HEEIA:- Ma ka la 21 o Ianuari, o ka hora elima ia me ka hapalua o na la ‘la i olelo ia maluna ; ua hoomaka mai maua me ka’u wahi Ev@ e hoi ma ko maua home, a i ko maua hoi ana mai ; wikiwiki e mai la no ka’u wahi Eva mamua i ka hele ana ; a i kona hele e ana mamua, loaa aku la iaia hookahi kane, a hookahi wahine. A pane aku la ka’u Eva, heaha ka mea mahiai i ka la Sabati? a eia ka laua la oleo ; he kulikuli ia oe ! heaha kau! ua pau ka la o ke Akua; pela mai ka laua @a pane ana mai i ka’u wahi Eva, a i ko’u hiki io ana mai hoi ; i nana io aku ka hia, e paa ana ke kane i ka ho, a o ka wahine hoi, e okuu wale aku ana no, o ka inoa o keia mau mea, o Ku (k) o Oliva (w). E na kanaka a pau e noho ana mai Hawaii a Niihau ; e hoolohe i ka leo ao, e na makamaka mai hana i kekahi hewa e like me keia i ka la o ka Haku. Ua hopuia

kekahi hihia ma Waihee, i ka hoaimu i ka la Sabati, mai hana, mai lawelawe ia la, ua oki.

     D. PAMAIALOUA.

 

NA PALAPALA I KE KUOKOA.

 

Ua malama pono ia anei ka manawa?

 

Mr. Lunahooponopono ; Aloha oe.-

   Ia’u i hele ma@iai a@i ma Ewa, kipa @ @a au ma ka@ o k@u hoa’l@a ma Honouliuli, Ewa, i ka a@na ia Poakolu o ka la 13 o Nov. M H. 1876. oia o Mr H Ki@ma alii. Ia’u i hookoko@e aku ai m@ kona hale, m@alo ae la a@ m@ p@ o ka hale Kula oia apa@, @i@ hoi o ka hora 2@ ia o ka auina la, loaa ia’u mawah@ oia hale @ kamalii k@l@ ho@holo ana @ o a ia nei; @e kuu ano mali@, @ aku la au @ na k@mal@, Ua p@ anei ka o@ @ula? A@e, wahi a @ kei@i me ka hookokoke mai i o’u la, ao e i pau; loa hala ke kumu a makou i ka ma@wa pele@ i H@lulu, wahi a kekahi keiki. Ia manawa ninau hou au, A@ ka hora ehia oukou e kula ai o ko a la? “I ka hora ehia hoi; aohe a makou wat@” Ma ku’u wati e kau nei o ka hora 2 @ia a oi ae, wahi a’u, me kuu hoi@ei@e aku i ka wati ia lakou. “E pono o@o e h@ olelo i na makua o ouk@, e ao i ke kum@ a @kou aole e hana hou pela; aole oia i mal@a pon@ i ka @nawa o kana oihana, @ ka haalele wale i ka manawa e like me keia he hana kolohe ia i ka pono o kona aup@.

   Mahope iho lohe @h@ la’au o ka@a hana mau no ka ia; i kek@hi manawa @ kana keiki e kula, a noho oia me na konohiki e @a@a ko@hiki ai, aka, m@a @ ko’u halawai o @ keia K@ k@l@ haalele manawa a lawe wale i ke dala o kona a@a me ka @a p@ ole i ka hana.

   O kekahi ano ino loa keia @w@ @ k@ hap@ o ka Lahui Hawaii i hoonaauao @ ka uhauha i ka oihana a hoop@laleha wale m@ ke a@e ole e hoon@ i ko@ ano k@ mua, ua @l@ na no@ il@ko on@, a@ ike mai ke poo nana ka oihana ana e ha@ ana, aka, aia he poe e ae nana e mak@ i ka hoi hope o kau oihana, nolaila, p@ne ai ka makaala m@ me ka ho@ko po@ i ka manawa, i hil@n@i ia ai e @ p@ oihana a he mea hoi nana e hook@ mai kou mau @ke oihana ana ke k@i a@ ia lakou.

   O ka oihana aupuni i loaa @ ke kanana he mea nui, he pakali m@k@ka ia @ @u ano hoopo@o e h@i@ai ia ai; aka, i na pe@ ke ano o na Kumu apau e po @ no ka @ana hoonaauao, kehahi k@o moakaaka o ko kakou noho’@ Lahui, he kumu wai mo@kaka naua e hoom@lu i waena @a @ Hawaii, nolaila, e mak@la ko kakou @aloha Kumu o ka Ap@na o Honouliuli e hilinai ia oe iho he ma@na alakai n@ kau n@ keiki, mai aihue wale i ka manaw@ ko@ no @ ana ma k@u oihana. Me ka mahalo,

     M.K Nam@lo

   Waikahalalalo, Honolulu, Ian 1 1877.

 

Kani ke oeoe o Kila@, e kahea ana i na ohua, Ewiki! Ewiki!

OKA HEO NO NEI O KA HELU 1, 2, 3,

O KE KUOKOA. MAI L@

 

   Ia oukou e na ke @a@ a me na le@ na pilik@a h@p@ne@ @e h@ o Koolauloa nei a puehu wale aku k@ @oe @’u e ike nei, e na m@ an@ i ke ka@ @ik@, p@eti, m@i@, ipo h@ole, ipu pu, alani, lemi, kope, @ala, k@hiki, ak@kai, k@n@ umeke kan@ k@lo &.

   E ala e lawe i ka nupepa Kuokoa. E olelo mai p@ha a@anei oukou; I ah@ i, 1 Ki@ a’u I pa ole i ka leo a ka mea lawe Nupepa 21 ike pono oukou i ka pii o ke kumu@, o na mea apau a kakou e kanu nei, @le e p@h@ a ha@e w@le ka l@hi. Ina e @ kaal@ mai oukou i ka l@w@ ana i ka kakou pepa, e i ke p@ n@ oukou i na k@ka o ka pa@na @ @ mea keia mea, alai@, @ ai, ka h@le no na lio, hoki u@ a kela me@ keia mea, a h@ki ana i na hale o na haole a me na pake, e hanai ma@ P la@u nei i Honolulu @na ke kani pakeokeo, po@e@eo, a pol@haku iho, m@i no @h@ iho @ loaa au anei kakou i kahi olelo kaulana a K@na o Hilo, penei; Ou lae ou, @ ku@p@ o awahua, o loko@, @ aloha ole, nolaila, e ala mai me kona wahi paepae kapa mai, i mehana ia, ua anu, u@ ko@oa ke @aka wale mai nei no i ke anu o Ianuari nei, a@a a @hi mau ia kon@ kin@ i kahi kap@, a loaa mau aku hoi kahi ai, a me kahi ia @a@a, o ko@a ikaika @oia, a p@ip@i a momona, i@aika kona hele ka@puni ana i ka honua, e n@ mea hou ai no kako@, O ka lohe no a na manao koa o na Em@pera kaulana o ka honua a me @a ole o a ka poe naauao nui o ka honua, a me ka poe waiwai nui, a me ka p@ o ke kumukuai o @ m@a kuai a me ka e@i ino, a me ka wi nui, a me na mea maik@ o kela ano keia an@, a ka ma@ao e@a mau nei i ka po me ke ao, aia na moolelo ka@o kaulana maoli, e ninau nei kekahi poe p@n@; Pehea o Elina, pehea o Elina, a pela wale aku. Nolaila, e lawe i ka Nupepa i ike ina moolelo ho@ o kel@ @no keia ano.

   Me ka mahalo,      K H K KUAKAHA.

   La@ew@i, Ian 22 1877.

 

KA PUALI KAUA O TEREKE

Iloko o keia wa e nuueia nei ua kokoke loa ka ulele o ke ka@a mawaena o Rusia a me Tureke, nolaila, aohe mea uuku ka hoike ana aku i ka n@ o @a puali kaua o Tureke. He 30,000 o na mau koa e paa nei i na mea k@ @a Bosania a me Herez @ govina; he 48,500 mau koa e noho kokoke @a ma na p@lena o Serevia, a ua mahele ia i ekolu mau p@ali kaawale ; @ na koa e ak@akoa la ma Alabania L@n@, Sc@t@, Sp@ch a me P@dgoritz@, ua lawa ia no na el@ pu he 11,5000 ka nui. O na koa kiai ma Ko@n@t@opela, he 20,000 ; aia he 7 000 koa ma k@ mokupuni o Cerete; he 11 000 ma Bulgaria; 7500 ma Ep@resa; 17000 ma Su@ 20,000 ma Kurdastand a ma ka pal@na me Risia, a he 8,000 i hookauliiliiia ma na wahi i h@aleleia aole mau koa O ka @uina pau o na ko @ku mau o Tureke, ua hiki aku no ia i ka 204 000 a @a hiki no ia Tureke ke ka@h@ aku i mau mahele k@a ma Kurdistan a me Suria no@a ka huina he 30,000, aka aohe @ae he mea hiki wawe ke hoolokahi @ ia lakou.

 

KA EMEPERA WAHINE O RUSIA.

   O ke Alii ka Emepera Wahine o Rusia, a wahine hoi a ka Emepera Alek@dero II, @ o Marie Alexandrovus, he kanalima kumamalua kona mau makahiki i keia wa, no ka mea, ua hanau ia oia i ka la 8 o Aug@te, 1824  O kona laua ohana, o Makimiliama W@lhelmina August@ S@phia Marie, ke kaikamahine a Ludwig II, @ Duke Nu@ Hesse, a Duke Wahine Nui o Hesse, o kona mak@ k@ne ka @ooili@ o B@den. Ua m@e@a oia me ke Duke Nui Aleka@dero o Rusia, ke keiki k@ne a me ka ho@a o ka Emepera Alekanedera Nikol@ I, o Rusia i make, ma ka la 28 o Aperil@, 1841  He eono a laua mau keiki i keia manawa, o kekahi oia mau keiki, oia ke Duke wahine Marie Alekaned@r@, ka @ea i hanauia i ka la 17 o Okatob@ 1852, a i mare@ h@i e ke Duke o Edinebor@ a la @ o 1874. I ke@a manawa e n@e ia nei no ke k@a ma Tureke, ua hoike@ ke ae oia ia ia iho ma ke poo o kekahi ahahui o na wahine no ka m@lama ana i na koa e loaa mai @ i na palapu i ka wa o kaua ai.