Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 6, 10 February 1877 — Page 4

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Devin Kolonahekahiau Cho
This work is dedicated to:  E Nā Hawaiiʻi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AUOKOA I HUIIA.

 

JESUS IN THE VESSEL

 

                                    Gospel singer p. 32

1

Oiai e holo ana

Ma ke kai o keia ao,

Mai nei ae a i ka nani,

Kahi o ka malu mau,

Kau a mau na ao pouli,

Pa a mau na ino ao;

Ina Iesu ma ka moku

Holo ae ka makau.

Cho. |: Ina Iesu ma ka moku              

Holo ae ka makau. :|

2

Nou mai na makani ino,

A ooloku ke kai,

Pii ka moku, luliluli,

Hiamoe olu nae.

Eia ka Pailaka nui,

Ka Hookele naauao;

Ina Iesu ma ka moku

Holo ae ka makau

Cho.  Ina Iesu, &c.                 

3

Holo holo, mau ka holo,

Me Iesu i keua mai,

Alo i na aui ino,

Eia ae ka aina lai.

Lana lana, mai pauaho,

Ke paapu na ino ao,

Ina Iesu ma ka moku

Holo ae ka makau.

Cho.  Ina Iesu &c.         Hawaii

 

HAAWINA KULA SABATI.

HELU 8.---SABATI, FEB 25.

 

KUMUHANA.  Elia ma Horeba.

PAUKU BAIBALA, I Na Lii 19:8—18.

            8 Ala ae la ia, a ai iho la, a inu no hoi, a ina ka ikaika no ua ai la, i hele ai oia i na la he kanaha, a i na po he kanaha, i Horeba, ka mauna o ke Akua.

            9 Hiki aku la ia ilaila i ke ana, noho ae la hoi ilaila; aia hoi ka olelo a Iehova ia ia, i mai la hoi oia ia ia, He aha la kau e hana nei maanei, e Elia?

            10 I aku la hoi ia, Ua ikaika loa ae nei au mamuli o Iehova ke Akua o ko ka lani; no ka mea, ua haalele no na mamo a Iseraela i kau berita, ua hoohiolo hoi i kou mau kuahu, a ua pepehi no hoi i kou poe kaula me ka pahikaua : a owau wale no ka i koe mai, a ua imi mai lakou i ko’u ola e lawe aku.

            11 I mai la hoi oia, E puka’e, a e ku maluna o ka mauna imua o Iehova. Aia hoi, maalo ae la o Iehova, a haehae ae la ka makani nui ikaika i na mauna, a wawahi ae la i na pohaku imua o Iehova; aole nae o Iehova iloko o ka makani: a ma hope o ka makani, he olai: aole nae o Iehova iloko o ka olai.

            12 A mahope iho o ke olai, he ahi; aole nae o Iehova iloko o ke ahi; a mahope iho o ke ahi, he kamumu o ke aheahe malie.

            13 Eia kekahi, a lohe o Elia, uhi ae la oia i kona maka i kona aahu, a puka ae la oia a ku ma ke komo ana o ke ana. Aia hoi, he leo ia ia, i mai la hoi ia, O ke aha la kau e hana nei maanei e Elia?

            14 I aku la hoi oia, Ua ikaika loa ae nei au mamuli o Iehova ke Akua o ko ka lani; no ka mea, ua haalele no na mamo a Iseraela i kau berita, ua hoohiolo hoi i kou mau kuahu, a ua pepehi no hoi i kou poe kaula me ka pahikaua; a owau wale no ka i koe mai, a ua nui lakou i ko’u ola e lawe aku

            15 I mai la hoi o Iehova ia ia, E hele, e hoi ma kou aoao i ka waonahele o Damaseko: a hiki aku oe, e poni aku ia Hazaela i alii maluna o Suria;

            16 A o Iehu ke keiki a Nimesi kau e poni ai i alii maluna o ka Iseraela; o Elisai ke keiki a Sapata no Abelamehola kau e poni ai i kaula ma kou hakahaka.

            17 Eia auanei keia, o ka mea pakele i ka pahikaua a Hazaela, oia ka Iehu e pepehi ai; a o ka mea pakele i ka pahikaua a Iehu, oia ka Elisai e pepehi ai.

            18 Aka, ke hookoe nei au i na tausani ehiku iloko o ka Iseraela, i na kuli a pau i kukuli ole ia Baala, a me ua waha a pau i honi ole ia ia.

            Pauku Gula. E paio anei ia me a’u me kona mana nui? Aole, aka, e manao mai no ia ia’u. Ioba 23:6.

Mele. Him. 273. 7. Leo.

3 Mai pauaho, mai makau,

O auhee a haule no;

Iesu no ke’Lii maikai,

Ma o na la e paa ai.

5 Mai pauaho, eia ae

Iesu nana oe e kai

I ka nani ma ke ao,

Kahi lanakila mau.

            Pule no ka poe makau wale, kanalua, palupalu, paupauaho, kapekepeke, &c.

 

Na Ninau a na Kumu.

            A lohe Iezebela ua pepehiia kana poe kaula e Elia, heaha kana olelo hoohiki ana i hoouna aku ai ia Elia la? Kona hoohiki ma o Baala la e pepehi ia Elia ma ia hora ma ka la apopo. Mok. 19:1—2. A heaha ka Elia i hana’i i ole oia e make ia Iezebela? Ku oia a holo a hiki i Beereseba; a malaila aku i ka waonahele ma ka hema, a noho malalo ae o kekahi laau, a noi aku i ke Akua e lawe aku i kona ola, a kaia e ka hiamoe. Pauku 3—5. A ia ia e hiamoe ana owai ka i hoopa ia ia, a hoala a kena ia ia e ai? Kekahi anela. Ala no Elia, a ike he berena a he omole wai e waiho ana imua ona, ai no a inu, a hiamoe hou. Pai ai hou ka anela ia ia e ala a ai, no ka mea, ua loihi ke ala. P. 5—7.

            P 8. Ala no Elia, a ai, a inu: nohea ka ai, a me ka wai? A nawai e paipai e ai, a inu? Ma ka ikaika i loaa’i ma ia ai ana hele oia i ehia la, ehia po? A hiki oia i hea? Horeba, heaha ia? Mahea hoi? Holo mai Elia mai hea mai? Mai Iezereela ma ka akau, a Beereseba ma ka hema, he 35 paha na mile. A malaila aku a Horeba ma ka hema, he 200 paha na mile. Horeba, oia kekahi hapa o Sinai. Owai kekahi i pii ae ia mauna mamua; a hooke ai i kanaha la? Owai hoi mahope loa iho i hele i ka waonahele, a hooke ai i kanaha la?

            P 9. A ia Elia iloko o ke ana, heaha ka olelo ninau a Iehova?

            P 10. Pehea Elia i pane aku ai? Oia io anei oia wale no ka i koe o na kaula i pepehi ole ia? Ehia kaula a Ohadia i huna’i? 18:4. Poina paha ia poe ia Elia. Owai ke imi ana e pepehi ia Elia? No keaha?

            P 11. Kena ia Elia e aha? Aia hoi, maalo ae owai? A aha hoi ka makani ikaikai? O Iehova anei iloko o ka makani? Mahope o ka makani, heaha? O Iehova anei iloko o ke olai?

            P 12. Mahope o ke olai, heaha? O Iehova anei iloko o ke ahi? A mahope o ke ahi, heaha?

            P 13. A lohe Elia ia mau mea, pehea oia i kona mau maka? A puka, a ku mahea? A he leo ninau pehea kana i lohe ai?

            P 14. Pane hou anei oia e like mamua?

            P 15. Heaha ke kauoha a Iehova ia Elia? Mahea ka waonahele o Damaseko? No keaha e hoi aku ai ilaila? I pakele ia Iezebela. 2 E poni ia wai i alii no Suria?

            P 16 E poni ia wai i alii no ka Iseraela? E poni ia wai i kaula no kona hakahaka? Nohea Nimesi? Oia anei ka makua o Iehu? He moopuna paha Iehu. 2 Na Lii 9:2

            P 17. Ka wai Iehu e pepehi ai? Ka wai Elisai e pepehi ai?

            P 18. Heaha ke kuhihewa o Elia? Ehia tausani i koe no Iehova, i hoomana ole ia Baala? nana hoi Rom. 11:4 He kukuli kekahi, a heaha kekahi ia Baala? Ka poe hea ka i honi i ka wawae, i ke kamaa paha o ko lakou Poo?

Mele. Him. 271.—11. Leo. Hoohuli ana.

1 E maule ana, hahai nae kakou;

Iesu no ke’Lii, kana olelo ke koo;

He eha, he ino, he kaumaha pu,

Iesu nae ka malu, aole makau.

 

2 Na ia la na maule e hoala mai,

Ka poe palupalu e aluia’e,

A ino ke ala, a apuupuu no,

Aole kapeke, Oia la ke koo.

 

Na Ninau a ke Kahu.

            Na makua. Owai ka i hoohiki e pepehi ia Elia? No keaha? Pehea Elia e pakele ai? Makau anei oia a holo aku? Aole oia i makau i ka pepehi ana i na kaula wahahee, no keaha keia makau? A holo oia a loihi, a noho malalo ae o ka laau, a noi aku e make oia, no keaha? Ua pono anei ia noi ana? Owai kekahi i noi akau e make? Mose, Iona. Hoole nae ke Akua, no keaha? Ua pau anei ka Elia hana? ua make maoli anei oia mahope?

            Na keiki. Owai keia e mahuka aku ana? Elia. No keaha? No ka imiia o kona ola. Pono anei ko Elia makau? Heaha ka holo pono? Ka holo mai ka hewa aku a iloko o Iesu i pakele i ka make mau loa.

            Ke kula a pau. Heaha ke kuhihewa nui o Elia? Pehea e hoopili ai ia i na kumu, i na kahu, i na kahunapule? Mai paupauaho, a haalele i ka hana no ka manao, aole paha he poe pono, kakaikahi loa paha, he ole loa paha, make hewa ke ao, ke paipai &c. Malama, ua nui ka poe e ola ana, e huli ana &c. Makani, olai, ahi, heaha ia mau mea? He leo aha ka ka Uhane Hemolele? &c.

            Mele. Him. 183. 8—7. Leo.

E ka Uhane Hemolele,

Me kou mana e iho mai;

Hooauhee i ka pouli

Mai o makou aku nei.

Hoakaka i kau pono, Pale i ka naaupo;

Kinai i ko makou hewa

I ole ae e ulu hou.

            Pule i pau ka makau kanaka, he kanalua i ala mai loko o na hiamoe a hana i ka ke Akua hana.

            Haawina, Mar. 4   I Na Lii 21;4—14.

 

            NA MEA HOU O KA AINA MAUNA. Mai ka peni mai a Kaluaokeala o Waimea Hawaii i loaa mai ai keia mau mea hou malalo iho: Ma ka la 22 o Ianuari, ua hanau kekahi wahine kane mare ole.

            —“Ke lohelohea wale ia mai nei, e kukuluia ana he mahiko ma ka aina mauna nei. E kuia kau palau. No ka mea, o ka oi keia o ka aina nani ma ia hana, ke mahi io ia

            —Aohe nui loa o na kanaka o keia aina, aka, he ekolu nae hele kuai e ku nei. No Pakana, Koki a me Awana. Hookahi hale lole pipi no Koki; hookahi hale kuai awa no Mii; elua hale hooluu ili no ka Hon. J. P. Parker a me ka hui o Puuloa. Nui ka mahalo no ka maikai o ka ili a Mr. Kaupale i hooluu ai. He kanaka maoli keia. He elua hale kamaa; elua hale puhi pipi; hookahi hale kamana; elua luakini, a hookahi hale kula haole na Jane Kaolohu. Maikai ke ola o na kanaka.

 

Himeni Olioli

 

(He mele keia i unuhiia mai ka olelo Enelani a i ka olelo Makali, a ua lawe loa i ka olelo Hawaii).

1

Nani kou oli, aa buke i hai,

No ke aloha i hoike mai,

A ka Makua he nani he mau,

Eia ka oi, aloha mai ia’u.

Iesu ke kumu e oli ai au,

Oli ai au, Oli ai au.

Kona aloha e oli ai au,

Oli a mau loa no.

2

O au ke auwana a haalele oe,

Aole nae pau kona lokomaikai;

Hoi nae ao i ko Iesu pa mau,

I ka manao ua aloha mai ia’u.

Iesu ke kumu. &c.

3

Ina he mele hookahi no ko’u,

Ia’u kona nani e ike ke ao;

Eia kuu mele a mau loa no.

Kupanaha ke aloha mai ia’u.

Iesu ke kumu. &c.

 

HE KANIKAU NO HON. NAUKANA.

 

He kanikau aloha ia oe e Hon. S. M. Naukana,

Kuu aikane aloha i naue aku nei,

I hele hookahi i ke ala hoi ole mai,

Ua hui ke kino i ka lepo e moe kau,

E moe hooipo i ke anu a ke kiu,

Auwe kau aikane e! kuu aikane hoi,

Kuu aikane i ka lai o Waialua,

Mai ka nuku wai o kaowakawaka,

Oia hale kai a kaua i noho ai,

He kai mai ma kai he wai mauka

Po ko ae la i ke alo o na pali,

Auwe kuu aikane e! kuu aikane hoi,

Kuu aikane i ka ulu iaia o Paula,

Oia wahi a kaua e noho mehameha ai,

Hoolaukanaka i ka leo o ke keiki,

I ka ninau mai e mama auhea oe,

Aia i ka ulaia a ka manao,

Auwe kuu aikane e! kuu aikane hoi e,

Kuu aikane o ainaiki e,

Oia wahi a kaua e noho ai,

E ohumu ai i ke anu me ke koekoe,

O ua po loloa o ka hooilo.

E o mai ana ke anu a ke kiu,

Auwe kuu aikane e, kuu aikane hoi,

Kuu aikane i ka hale o kahoaloha e,

Oia hale ku hookahi aohe lua,

E holo mai ana ka lau o ke paina,

I kahi a kakou e walea ai,

E nonoho ai me na keiki,

Na hoa laukanaka o kahi mehameha,

Auwe kuu aikane e! kuu aikane hoi,

Kuu kaumaha i ko aloha e noho nei,

            Auwe kuu aikane a.

                                                M. K. Maikai

            Kamaile, Waianae. Feb. 5. 1877,

 

NA MEA PILI I NA HOME.

HELU 2.

 

            Ma ka helu 1, ua hoohalikeia ka home me ke aupuni, 1. ma ka huina o na lala malalo ae o ke poo hookahi; 2. ma ka hoolakoia’na i ka hale; 3. ma ka hoopuni ana i ka hale me ka pa; 4. ma ka noho kuikahi ana o na poo me na lala. Ua paanaau paha ia i ka poe heluhelu. Ina aole, pono ke heluhelu hou ia.

            5. EIA KA LIMA, ke kau ana i mau kanawai, a mau rula. Pono ole ke aupuni ke ole na kanawai; nani ka haunaele, malu ole hiolo koke. He mau kanawai na me e pono ai. Pela na home, ka ohana, e imiia a kau i mau kanawai, a mau rula e pono ai.

            1. KA MANA. Ia wai ka mana nui? Ina poo paha, i ke kane a me ka wahine, i ka makuakane me ka makuahine.

            Ma ka berita mare, ua hoohuiia ke kane me ka wahine i hookahi. Nolaila, e hoomalu pu laua i ka ohana. E imi pu laua i na mea e pono ai, e malu ai ka ohana. I kekahi manawa, ua oi ka naauao, ke akamai, ka makaukau, o ka wahine mamua o ke kane. Ina pela, e oluolu ke kane e hoolohe, e ae i ka manao o ka wahine. E hoopuka nae ka wahine i kona manao me ka haahaa me ka hookiekie ole, hookano ole, paakiki a pakike ole. I kekahi manawa aa oi ka naauao, ke akamai, ka makaukau o ke kane ma mua o ko ka wahine, a ua opiopio paha ka wahine e like me ka nui o na wahine mare Hawaii. Ina pela, e oluolu ka wahine, e hoolohe, a ae aku i ka manao o ke kane, me ka hookiekie ole nae o ke kane, a pakike ole nuku ole, hana oolea ole i mea e hoolohe ai ka wahine. Ina ua like pu ka makaukau o ke kane a me ka wahine e hooponopono like laua i ka ohana, a i ole o ke kane no ke poo nona ka mana nui. Pela hoi o Paulo i ao mai ai, o ke kane ke poo o ka wahine. Epeso. 5; 23.

            2 EHOOKAPUIA NA MEA e ino ai ka home. Pela ke aupuni maoli. nana na’lii i na mea e ino ai ke aupuni, a hookapu ia mau mea, aole make e hanaia, e hookaawale ia’ku, e kinai ia’ku. A pela na poo o ka ohana, e nana i na mea e ino ai ka ohana, ka home a e hookapuia, e ae ole e hanaia, e hookomoia, e hookipaia iloko o ka hale, a a me ka pa o ka home. Nui na mea e ino ai ka home, okoa nae ka manao o kekahi me kekahi no na mea i pono ke kapaia he ino. Owau nae, e hai aku ana au i na mea a’u i manao ai he ino, a he mea ia e ino ai ka home Hawaii.

            Eia kekahi oia mau mea. Ka hakaka, ka hoopaapaa, ka nuku, ke pakike, ka hookuli, ka haikaika, ke kuamoamu, ka mokuahana, ka holoholo olelo, ka akiaki, ka niania, ka hoohewa wale, ka hookiekie, ka hookano, ka hoopunahele i kekahi. a hoowahawaha i kekahi, ka lili, ka huahua, ka olelo ino, ka hailiili, ka olelo hoohenehene, hoohilahila, pupuka, lapuwale, me na olelo ano like, a hookapuia, aole make e hoopukaia, e hookomoia, e hookipaia e na poo me na lala o ka ohana. He mau mea ia e ino ai e haunaele ai, e malu ole ai ka ohana, a hu ae ka awaawa, ka lokoino, ka enemi, a lele aku ka oli me ka pomaikai.

            He mau mea ano ino kekahi, a pono ke hookapuia, a ae olelo e na poo, oia hoi kekahi mau mea awaawa, elike me ke puhi baka, nau baka, puhi opiuma, ai opiuma, inu awa, inu rama, inu i na mea ona apau, elike me ka waina, gini, barani, bia, pata. He mau mea hoohaumia wale iho no keia. E kapu, e hooko aku. Aole make e ikeia ma ka ohana.

            He mau hana lealea ino kekahi a pono ke hookapu, a hookaawale loa aku mai ka ohana aku, oia hoi ka hula maoli, hula haole, paani pepa, pepa lealea wale, pepa piliwaiwai, na hana uhauha, houwauwa, hooipoipo, hoopiopio, hana hoomanamana, na oli ano kahiko, na kaao ano lapuwale, hoohilahila, hoeueu i na kuko hewa. E papaikaika ia mau mea.

            No ka mea, he ano ino ko lakou, a e alakai aku ana mai ke ino a ike ino, a he ino ka hope me ka poino o ke kino me ka uhane pu. Ke hoole nei paha kekahi, aole hiki ke kau a hooko i keia mau kanawai malalo o na home Hawaii. Ke pane aku nei au, hiki oe. Ke kanawai paa noia ma ku’u home, a ua hookuia no iloko o keia mau makahiki he 45 Ua hookoia no hoi ma kekahi mau home e ae. Ma ka mana lani nae e hiki ai ke hookoia.

            E kau nae i ke kanawai mamua, e hoomaopopo lea i akaka loa i na lala o ka home, a e kupaa na poo, a e hooikaika mau i hookoia na rula. Mai paupauaho, mai laowili, mai hopohopo, a makau i kekahi lala, a i kekahi malihini, a kamaaina paha. Aole make e ae e hookiekie, a hoolii kekahi lala maluna o na poo. Ka manao o ke poo ke hoopaaia, a hookoia e pono ai, e pale ai i ka haunaele o ka home. Ma ka maku i ke Akua, a ma ke kokua ia e ke Akua e hiki ai ke hoopaaia ka mauao maikai o na poo o ka home.

 (Aole i pau).

 

Na ka Luna Helu o ka Apana o Kona Akau i kona mau maka.

MAKA OPU INO OIA LAI!

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—

            E oluolu mai kou Luna Hooponopono a me ka hanohano o kou kiekie, i keia mau leo i ko’u mau hoa kanaka opu ino o ua aina nei.

            He aina kaulana o Kona nei mai kinohi mai, no ka aina nui ia e na’lii a me ka pohu, ka mehana, ame ka oluolu maikai o ka noho ana, he aina i hoopomaikai nuiia e na pono kino, a he aina maikai o Kona.

            NA KANAKA O KONA. O Kona nei ka apana i mahuahua ka poe keiki i hoonaauaoia i ua kula nui i Hilo, i Lahainaluna i na makahiki mamua, a ua hoi nui mai, a eia no ke lalau wale mai nei no, ke hoaa mai nei, ke hoka nui wale mai nei no; noia nele hana, nele pu me ka noonoo maikai, nolaila, ua imi i ko lakou loaa ma ka hoolaha nupepa me na manao akiaki, na manao ino, na manao hoopunipuni, me na inoa kapakapa, na inoa i maa ole ia lakou, na inoa i ike ole ia mamua, pela lakou e hana nei, nui ko lakou waiwai ma ia hana, malia pela no ko lakou ao ia ana ma na kula nui.

            Eia na inoa kapakapa a me ko lakou mau inoa ponoi a ka makua i kapa ponoi ai.

            1 Ma ka Lahui Hawaii o kela makahiki aku nei, ua kapa ino kekahi poe ia lakou ma keia inoa “Makamaka oiaio o Kona.” O ko lakou ma inoa ponoi nae, o Waiamau, Keliikoa, Ikaika. Ua haku lakou ia manao me na manao ino, kuamuamu, kupono ole i ke kanaka i hoonaauaoia, no ka piha o ka manao i ka lili, huahua i ka lilo ana o ka oihana Luna Helu ia’u, nolaila, hoomaka lakou e hoopii i ka Loio Kuhina, e noi aku i ke Kuhina Waiwai e hoopau ia’u a e lilo i kekahi o lakou, no ke ko ole oia makemake o lakou, hoolaha nui ai ia’u ma ka Nupepa Lahui Hawaii.

            2 Ma ka helu hope iho nei o ka L. H. o kela makahiki au nei, ua ike ia na manao hakuepa, ahiahi, holoholo olelo, niania ino, opu ana ole i ka lili ma ia nupepa ua kapa nae ia lakou ma keia inoa hou, “Kaimaokioki.” O ko lakou mau inoa ponoi nae, o Pilipo. Keliikoa Ikaika. O keia mau hana a lakou ua hai ia mai au e kekao lakou, oia ka’u e hai akea aku nei me ka oiaio. Ae. Oia ka ka lakou hana la, o ka lakou hanaia. Eia ka lua o ko lakou ano. O keia mau inoa hope ae nei. Aole he mahiai, aole he lawaia, ae; Nawai ka lakou ai e ola’i? Haina. Na na makua, na na makuahonowai, no kau hale aku, aole ai, aole ipukai, aole e hookipa ia na makamaka ma ka hale, o ke alanui ko lakou halehookipa.

            A no ia ano noho ana ua hoolilo wale i ka manawa ma ke kakau leta no na nupepa me na manao ino, aka ea, o keia poe makamaka o’u, he poe hoa aloha oiaio ma ke kamailio ana, ma na maka, he oluolu, launa pu, aka, oloko o lakou he mau ilio hihiu hae lakou.

            3 Ma kou helu 3, o ka la 20 o Ianuari nei, ma ka aoao mua, ua halawai iho nei au me na manao waiwai ole o Kale Kahoiwai a me na huaolelo kuamuamu. A ma ko’u ano kamaaina i na kanaka o keia apana, Aole he kanaka oia inoa; nolaila, he inoa pee hou no keia o keia makamaka, “Hohe wale ka mea hewa no kona hewa” wahi a ka oiaio, ina he oiaio ka oukou mau kalai olelo ana, ina ua lawe oukou ma ko oukou inoa ponoi, i na la he poe maikai oukou aka ea, ke hoike mai nei ka oukou mau hana i ka haahaa loa o ko kakou apana, aole he apana manao ino o kanaka elike me ko Kona nei. Oia mau hana a oukou, na maopopo ia’u he lili ke kumu maopopo loa. Eia koe.

            E kamailio au no D Kaiwi i oleloia ma ka helu 3 o ko kakou aniani kilohi. Ua hiki aku ka L. Helu, i ka hale o Holualoa i ka la a me ka hora i kahea ia’u, ua akoakoa ae na mea i ku i ka auhau. Ua hoomaka ka holo ana a malalo o na ninau, a me na kuka oluolu ana, ma ia hope, ninau aku ka Luna Helu ia lakou, ina he mau mea aku koe aole i loaa ma keia helu, poe malihini paha i kupono no ka helu nuhou, ina he mau holoholona no hai mai aia ia oukou, e hai mai ma he mau keiki haalele kula, e hai mai no. Alaila ku mai o Manoa ke keiki a Kaiwi a hai mai, he makuakane ko’u o Kaiwi ka inoa mai Hilo mai, aole nae i hoakaka pono ia mai kona ano, pela hoi, aole no hoi au i ike maka iaia a ma ka la i noho ai ka aha hookolokolo, akahi no au a ike pono iaia, ua nonoi au i ke Akua e hookuu ia Kaiwi, ua hookuuia.

            No keia kumu uuku wale no, ua hala mai nei o Kahoiwai ina manao hakukole, e like me ka ka Haku i olelo ai. “O ke kanaka ino, ua lawe mai no oia i ka waiwai ino noloko mai o ka waiwai ino kona naau, a no ka piha o ka naau i olelo ai ka waha.” Pela no hoi no makamaka manao nui o ua aina nei a ka malihini nana ai.

            Ua ike au i kou manao hope, e kukala leo noi ana i na poo aupuni, aole e koho hou ia’u, aka, e kohoia mai ia oukou, a i kekahi paha o oukou. Ae, he manao maikai ia oe e C Kahoiwai, no ka mea, ua ka oioi mua no ka loa. He helu hewa io keia Luna Helu. He kuhi no ka paha oe aole i ike mua ke aupuni ia ano helu hewa o kona mau luna! Nolaila, ua hookaawale ke kanawai i Papa Hoopii Auhau, no na Apana ohi auhau o ke aupuni. Aole nae oia ke kumu o kona manao i hoolaha ai ma ka nupepa o ka lili, ka hoahoa, ka opu ino, ka hoomauhala, ka olelo ino, ke kuamuamu, ka hakuepa, a pela aku a nui wale; aka ea, he he hana hua ole ia, no ka mea, “O ka mea lolo i ka makani, e olu ananei oia i ka puahiohio” Aka, aloha no au ia oukou, no ke poho o ko oukou mau manao palaualelo, eia iho no ka oo-hao, hopu iho ka lima, a kukuha iho i ka poho o ka lima, huli iho ke alo ilalo, ohi oe i ka pomaikai, he ole hoi ka pa o ka lae, i ka olelo kaulana o ka aina, “Ua ka ua i Puuokaloa i hea oe?” Hilahila wale!

            Me ke aloha i ke Kapena a me na keiki umoki hua kepau e ko’uko’u ana

                                                                                                J. W. MAKANOANOA.

                                                                                    Luna Helu o Kona Akau, no 1876

                                                                        Kailua, Feb. 2, 1877.

 

KA AILA BALAKI A PINKHAMA!

---He Mea---

OLE KA WAI I KEIA AILA HAMO!

Palupalu Maikai na Ili Hooluu.

 

Ke noi haahaa ia’ku nei oukou, e hoao iho i keia

Aila Balaki, Hamohamo Palewai, Hoopalupalu Ili.

 

            E kuai a e hoao i na Buti, Kamaa, Ili Kaao Kaa, a i na mea ili hooluu e ae paha i loaa ia oukou. Ua lana loa ka manao, ina oukou e hoao ana pela, e mahalo ana oukou, a hoomaikai aku auanei me ke kanalua ole Ina e hama pinepine ia i keia

AILA BALAKI HOOPALUPALU ILI,

E mau no ka palupalu maikai o na ili, me na nakaka ole. Aole hoi no ka wa ua wale no e pono ai keia Aila, aka, no ka wa la kekahi. He 50 keneta no ke tini.

 

Aila Inika Balaki Hoomau Ili a PINKHAM.

            He mea maikai loa, i hana paka maoliia no ka hoopalupalu ana i na ili kaa lio, na kaulawaha lio, na noho lio, a pela aku. E hoao oe---Kuinukuai no ke kini 75 keneta.

 

Na Olelo Mahalo.

HILO, Nov. 5, 1875.

            Ua hoao pono wau i na Aila Hamo Kamaa e ae, a ua hoao pono no hoi i ka Aila Hama Balaki a G. S. Pinkham; a ua hiki ia’u ke olelo me ke kanalua ole, o keia Aila ka helu akahi, a me ka oi o ka maikai, o na Aila Balaki a pau a’u i hoao ai.                                         A. O. FORBES

 

            Ua hoao maua i na Aila Hamo Kamaa a G. S. Pinkham & Co., a ua oi aku ka maikai mamua o na Aila Hamo Kamaa mai na aina e mai.

R. A LYMAN

S. KIPI.

Hilo, Nov. 10, 1875.                                                                                Kiaaina o Hawaii.

 

HILO, NOV. 10, 1875.

            Ua hoao pinepine au i na Aila Hamo Kamaa a G. S. Pinkham & Co., a ua manao no au oia ka Aila Balaki Kamaa maikai mamua o na aila e ae a’u i hoao ai mamua, a he oiaio keia.

C. K. HAPAI

 

HILO, NOV. 10 1875

            No ko’u ike oiaio loa o ka Aila Hamo Kamaa a G. S. Pinkham he Aila maikai loa no ka Hoowaliwali i ka ili.                                                                    D. KAMAI.

 

Hanaia e G. S. PINKHAM & CO., ma Hilo, Hawaii.

E kuaiia aku no e BOLLES & Co., Agena, ma Honolulu.                       780 3m 791

 

Lole Makepono ke Kuike!

 

E LOAA NO IA MA KAHI O

 

KAKELA ME KUKE,

E LAA NA

AHINAHINA,

            KALAKOA,

                        KEOKEO,

                                    LEPONALO

Pena, Aila, Aniani,

            Na Mea Piula,

                        Kopa, Aila Honua,

                                    Aila Hoomaloo

Kui Kakia, Pakeke,

            Tabu, Kaula, Noho lio,

                        Hulu-palaki, na Pulumi.

 

A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na

LAINAKINI-NAO,

                        LAINAKINI-MAOLI,

                                                PALULE KALAKOA,

ALAPIA, KELEPA, KILISA,

Na Lole kupono i ka wawae,

            Palule Huluhulu,

                        Na Lole Huluhulu,

                                    Na Lole no ka hoohehelo ana

LIPINE, lihilihi, a me ia mea’ku

----A HE----

 

MAU MEA AI KAHI

Ka Palaoa, Kopaa,

            Raiki, Pia, Hoohu,

                        Paakai, Huaala,

                                    Pia Kulina &c

----A HE----

LAAU LAPAAU KAULANA LOA

A Dr. JAYNER

Laau Kunu,

            Laau Hoomaemae Koko,

                        Laau hoopau naio,

                                    Penikila, Huaale,

A me na Laau Hamo, a pela’ku

788 3m 709

 

ANOAI I KA LEHULEHU.

 

E kipa mai a e nana,

i kumaka ai ka ike i na waiwai nani

i loaa mai nei iloko o na

La Kulaia iho nei.

 

Penei ke ano o ua mau waiwai la:

 

Na Wati a me na kaula Gula,

a na Lede a me na Keonimana!

NA KAULA OPELE A NA LEDE

 

NA KOMO GULA NANI O KELA A ME KEIA

ano o na Lede a me na Keonimana!

NA KUPEE GULA,

                                    NA LIPINE GULA,

Na gula pepeiao o na wahine!

e oaka ai i na pepeiao, a e hulali ai

hoi na manamana lima, a e

kilipohe ai hoi na a-i,

 

Na komo humuhumu gula a me ke kala,

Na pili pulima gula wahine a kane,

Na lakela gula lei wahine nani,

Na komo daimana o na Lede.

Na kaula laketa,

Napioe omau kihei,

Na laketa aniani,

Na huko gula wahine.

 

NA LAKO HALE.

NA PUNA,

                        NA PAHI,

                                    NA KIAHA, KALA,

                                                NA APO KALA

NA KAWELE holoi lima,

            NA O DALA o kela a me keia ano,

a me na mea nani e ao no he nui wale.

 

E kuaiia aku ana no

ma ke kumukuai haahaa loa i ko

na wahi e ae o ke taona nei.

 

UA MAKAUKAU NO HOINA

mea nani no kanaka makua

a me na kamalii.

Na Kamaa Paa Loa,

e loaa no maanei e like me ka

makemake; a ina e loaa

koke ka ino, he hiki

no ke hoihoi mai

            M. McINERNY.

Kihi o na Alanui Papu a me Kalepa,                                                               798 3m 799