Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 6, 10 February 1877 — Ke ano o na hana a ka Haku ma ka Pae Aina o Maikonisia ma ka Mokupuni o Mile. [ARTICLE]

Ke ano o na hana a ka Haku ma ka Pae Aina o Maikonisia ma ka Mokupuni o Mile.

3. Ka hooiakaiaka «na i na kanaka. He hana uui a iuiii ka hooiakalaka aua i na kanaka, a ua like loa uo lakou me na holoholona hihiu, e hoio pukaka ana ma o a maauei. Penei e maopopo ai ; īa maua i hookokokeaku ai i na kane, wahine a ine na keiki, o kolakou wa no ia e holo ai me ka mama loa, a hi-o na maka mao a maanei, me ka puana ae penei: "Ha ! Ikaj inek !" ma ka olelo Hawaii, M luhi i ka hoio." 0 na knmu nae o ko iakou holo, o "Torobaikin," ma ka oielo Hawaii hoi, "ka iawe ana i ka hano." 2 ebak i junn lon. 7 ' oia hoi, "poe kokoke ma ka lani." 3 "Ro ekonna boktok naninraij," o ke ano, Ka poe makeoiake e lawe mai i ka mai. 4 U E konan kowe kin knkure/' Poe makemake papa i na bana leaiea. Eia hoi ; ia maua ma ko maua haie, ike akn la au f ekoiu maa wahiue e nauke ana i n?» ?)cu o ko iakoa maa poo ; hele aka . KA naii* . 1 * poio* «uie ka uihi maiie ioa, a ia'a hoi i ea ae k* ūaaka o keSiU moa aDa > a X^Q ma * * a,Q » ° ia no ia a holo aku la me ka ma--1 ; a o kekahi mau wahine, moe ! iho U laua i ka houua iialo ke alo, me ; ka paa no o na iima i ka ihu, a olelo 1 mai la, "Kon torobaikin. w 0 ke ano j o ia ma ka oieio H*waii, u 0 oe aoie laj we i ka hanu!" Ia wa i hoole aku ai 1 au ia lana, aoie an i hele mai nei e iawe

\ \ k;i liunu, no kii 1U0H, ao!e in'u ia waui. ! "Ai;i la lioi ni wni T r wahi a l;»oa ia. I ; akn U au t Aia wale no ia i ke Aku:*. A ; i mai i i lau-i la, "Aia ka i hoa ke Akun | au e oleio tu;\i uei V' Pane aku !a i\u, j xVia no i ka iani a lue na wahi a pau lou. ; Nioau hou in»«i la uo laua ia, "Oe knnaj ka nui Io-a no ka ia ?" Aole an i pane ; aku uo ia ninau a iaua, uo ka me.i, aoie | i ioaa nui ia'u ka i ikou olelo, lioko o ; keia wa, hoi aku ia kekahi wahine, a ; koe iho ia hookahi. 0 ka mea nui ioa u ; u i manao ai e hooiuau i ke kamaka maiiio ana me ia, o kuu makemako loa e ike i ka iakou oieio, a no ia mea, niuau ; aku ia au i ka inoa o ka maka, ihu, waj ha, pepeiao, poo f lima, opu, wa\v.ne, haie a peia aku. Hahai mai no hoi kela, a hopu aku ia no iioi au ma ka mea hiki ia'u, oiai e moe lolo ana no ko'u aleio ia wa, noiaila, aka mai ia oia ia'u. Aoie uo nae au i kuemi hope mai, aka, iioomanawauui aku no au e hopu, ua ioaa mai no kahi, a koe aku no kahi. Hooki ae ia maua i ka maua kamaiiio ana, a hoi kela, a hoi no hoi au, me kuu hoopaa no nae i uu mea i ioaa ia'u. Eia nae ; iaia i hoi ai a kona haie ponoi, hahai aku ia oia i na mea a pau a maua i kamailio ai. me ka oieio pu aku uo hoi, j 4 Ua puui kakou, aoie ka hoi he iaweia o ke ola ia !" Pane mai ia hoi kona poe, u fna pela, e hoomaiimaii mai ana iu oe." I aku ia keia, <: Aole, he oiaio kana mau mea a pau i olelo mai nei, a o na mea a pau a kakou i iohe ai uo keia poe, he hoino waie iho uo ia." Pane mai ia no hoi kekahi, "Ho hoopunipuni svale no ia ana e olelo mai ia ia oe, a heaha kau mea o ka manaoio waie ana aku no i kana olelo ?" Aoie ioa au e manaoio ana i ka oukou. A 110 ka ho« oiaio loa o na oieio a keia waiiine, ua hoopaiupaluia na naau paakiki o kona poe hoa, a puana ne la, "E heie ka hoi makou e ike a e iohe hoi i ka oiaio o ia mea." Ku ae la lakou a hele mai la, a ike pono io no i na mea a pau ; a ua lakou no i hahai mai ia maua no na mea a iakou i kamailio ai me ka wahine. A na lakou no hoi i hahai waie mai uo i no kapu akua a mo na akua o iakou. No na akua a me na kapu akua o lakou. 0 Etao, oia ke akua nui o Makaia holookoa, a ua lohe au ma ko iakou mooielo, mai a iakou mai no. Ma Mile ka, kahi i hanauia ai o Etao, a ma ka hikina, ma kahi i kapaia o Aiiineo. Eia ka moolelo no Etao ; he nui ka laua mau keiki me kaua wahiue, a o ko lakou hale, he kumu laau nui. A ua oleioia, i ka wa e ola ana o Etao,aole i ike ia kekahi kulu pakaua hookahi ma ka mokupuni o Mile, a make hoi o Etao, akahi no a loaa ka ua maiaiia, e iike aie ko Etao akua, a he nui kana ' mau keiki iioko o ke kai, oia o kohoia, | mano, papai, opae, a peia aku. He ano | papalua ko ka wahiue a Etao, he akua I a he kauaka. Eiua Dae mau keiki ka- ! naka, a ua pili paha laua ma ke ano ka- ! naka o ko laua mama, aolo nae i hai ia

] mai ka inoa o ua wahine nei a me na i keiki. Ika wa uae e noho ana o £tao ! mu ma ko lakou home kuma laau, a ma ! kekahi )a, holo oia i ka lawaia, a iain | eoa ka moana, kuko iho la kana wahine !ame na keiki e pepehi iaia. Ikawa i | hoi mai ai o Eiao, ua pii na keiki iluoa ! o Qa kumu laau nei, a o kaua wahine, ua pee aku la ma kahi e. oke kumu nae o keia hana aua a lakoo, no ka ma--1 kau o pau lakoo ikaai ia e Etao t oiai | be mea mau ia iaia. Huii ae la oia ma o j a maanei, a ike ae la oia i na koiki ilo|na oua haie nei o lakoo, hoomuka ae i la oia e pii, uie ka manao, aia a loaa pan !ne i ka ai ia. I aa nao o Euo e pii ako I nei, noke mai la na keiki i ka hailuku j me na pohakn a me na laau, nawaliwali | iho ia oa £tao, a hoopau ae ia oia ia j maoao ana pela. Mahope iho, hele oia' J e ai i na mea ai a pan o Mile, n pela no j hoi me na ia oloko o ke kai ; a ua olelo i; ia, pela ka i nuku ai ke kalo, maia, ko a :mena ia maka moana. Ua oleloia no | hoi ma keia mooielo, o ka hana uoi ka |.a ua JBtao nei me na keiki, o ke kanu I maia, a ua paa pouo o Mile i ka maia;

a i kela i pepehiia ni ena keiki» pnu «li k;i laain ik» ai ia ; a ia pan ana hoi o ua mea o ka ain!\, hele ai oirt n ro?>ko iloko o ke kai, a lilo i kmo koholn, aohi ae lii kana mau keiki i olelo mu». ia »\e uei. Peuei o ike ia ai ko ana oko kapu akiia ; i ka \va i make ai o fitao ( ua nni loa ka ua m:i Mile. a he me.i hiki ole uae ina kanaka k#olelo ae 4, he wa, v o |>unia e ka iuo, a uhi pu ia'k* aina o ko kui, ao ka pau no ia i ka make. lle uui aku no ua kapn i koo, a ua hoomau ia no ia unui kapu a hiki mai i na keiki, aka, hookahi no nae keiki'kapw loa, oia o Jemio, ama ka olelo llawaii, iie ia hihimanu. Eia no hoi kekahi ano kapu akua ; he kapu na ilina kupapau, nole e heie na kane f wahine a mo na keiki iiia na poo o na ho kupapau, he kapn lo». oia man akua no ia o lakou a hiki i keia wa o kukuluia uei ka ekalesia o ka Haku ma Mile : iua e hele o ka make no ia. I kekahi la, hele aku la an i ka iliua kupapau o ke alii nui e hoao, oiai ua lohe au, he kapu na iliua, ao ka mea hele malaila, e mako ana, aka, ia ? u nae, hele no au u kokoke i ka pa ilina ; ano ko lakon la manao paha o make io an, oklo mai la lakou, "Mai hele oe malaila o make oe." Eioomau aku la no nae au i ka hele ana imua, a komo iloko o ka pa, a hele au a ku ma ke poo o ka he kupapau o ke keiki a ua alii uei. lu wa, kahea hou mai ke alii, ''£) ka wahine, mai hele oe malaila, o make oe." Ua hooneenee loa aku la au a kokokw uia ke pōo o ka mea make, me kuu manno he oiaio, e lele mai ana paha ka hiu oi o ka hihimanu, a hou ia'u ; oi ku uo au malaila a loihi, a ho 010 ka o mai o ua mea hou nei. Ano kuu ike, ua hoka ia mea kapu o lakou, hoi aku la au i ko mana hale, me kuu puka hon ole aku iio hoi mawaiio oka pa. Lohe aku no nae au ika olelo nui ae, 4, 0 ka mako iho koe o ua wahi wahine nei 1" Mahope iho, hoouna mai lakou i kiu, a i ka hiki ana mai i ko maua hale, ninau umi

la penei, M K.»i i no paha ua muke oe ?" ; I aku lrt an, 0 ke ahn hoi ko'u m«a o make ai ? Pano mai la kelu, "Ka i no j boi o ko hele tna kahi o ke akua o rna- i kou, oia kou mea o make ai ?" 1 aku la ! hoi au, Aole nae hoi o'u make. ''Oia ka ! hoi," wahi mai a ia la. E na mnkama- j ka, hoka anei a mako ka poe o ke Akua j oiaio ? Aole ! Aole loa. I kekahi la ae j hoi, liopu aktt la au he wahi eko launiu, | a hele aku la au i ka ohi iliili, ma kela | wahi mua no a'u i hele ai. Ike mai la ! nae ka wahine a ke alii ia'u, i ae la oiu, ! U E! ei ae hoo no na wahi wahine nei! ( E hookake aku oe, fke kane) oiai he ; wahi wahine mahaoi." I mai ke kane, i mai huhu oe, e kahea aku e hele mai. v P»ne hou no aa wnhiuo nei, "He inahuoi, hookano, e kii aku aua au e pepehi." Paoe mai ke kane, "Mai hana oe pela, ; ka i no a kahea aku e hele mai." Hele . aku no nae an a hui pu me iakou la, aloha aku a aloha mai. Ma ia hope iho, , ninaninau mai lakou ia'u no ke Akua, | kahi i noho ai, ka iho ana mai e make ' no kannka, ka uiana o ke Akua. Wehe- | wehe nui aku au ia hikou, aia nae, ua ! nui ioa ko lakou olioli. HoOpuka mai 1 la ka wahiue (ka wahme huhu) a ke alii ! i ka i ana mai, "Ka! he wahi wahine [ oluolu ka 1 Maikai kahī kamaiiio ana— : Jera kwoe na, "I hoa oeno'u." oia ka j unuhi ana ma ka olelo Hawaii. Nui no ; na kike oleio ana a makou, a hiki wale ; i ko'u noi ana aku ia iakou e hookuu ; mai ia'u. la'u nae e makaukau ana e hoi, i mai la ua hoa aloha oei o J u T 4 'o | hoi, apopo oe hele mai e ao ia makou." ; Ae koke aku 1a au, do ka mea, o ko'u 1 makemake ia o ko lakou huli nui mai. ! Hoi ako la au. Aole i pau, j Ma Waimali/, Ewa i ka 1a l o Feberaa i cnske ihola o Kahooa Awilo k; he kahuna i mik»o noiiano ka aoaaoa aka, ma ka U 1 o keia mabio«, haolo «ko U oia ma ka aoao maa o ka hoooa, ooUila, ke k*« leo | | »ka oei aa mn puni i ka haoa hoopooipom • i e auaan» oia, a aa maoau i* i inake i k* I «oaanaia mai e hai. Eia ka poiolei i make I hi ka mai ftva. Aloha iooia. I