Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 13, 31 March 1877 — Page 2

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  V Char
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AUOKOA I HUIIA.

 

MA KE KAUOHA.

 

        Ma @ke@ e ikeia ai, i ke koho @ i malama@ ka Poaka@, la 28 o keia malama o Mara@, ma ke keena o ka Papa Hoonaauao i Aliiolani Hale ua koho@okah@ o Rev Hermann Koekamann i Hoa @ no ka Papa Kula o ka Apana o Kona.  @Honolulu @ Oahu.

        W J Kamika. @ Apana o Kona

        @ Hale, Mar 27, 1877. @

 

        HOOLIMALIMA KA KE KUDAL@  -- Ma ka P@.  Aperlia 21, @ hiki mai ana, ma ka @ora 12 awakea, mamua iho o ka puka o Aliiolani hale, e kuai kuda@ aku ai ka hoolimalima o ka aina o WAIMALU, Ewa, Oahu, no ka manawa he @ lima Makahiki ma@ ia ia aku, ma ke kamukuai he Ha @ o ka makahiki a pu aku.

        J. MOTT SMITH.  Kuhina Kalalaina.

        @ Kalalaina, Maraki 19, 1877.      @

 

        @ ua waiho mai o F Au@ Schaefer Esquire, Kanikeia no Italia i kela keena i kekahi @, no kona makemake e ho'o aku i Europa, ua hookoha aku ia me ka apono mai o M@ ko Italia kuhina no ko na aina e, ia Monsieur Theodore Ballieu.  Kanikela a @aina no Fara@i; e lawelawe ma ke ano kanikeia no Italia, o@ai kona wa e kaawale aku ai @ai keia aupuni.  Nolai@a, ke @keia aku nei ka @ aku o Monsieur Theodore Ballieu, ma ke ano nan@keia no Italia, a ke ka@haia aku nei na mea a pau, e @lohe aku i kona mana ma kela hana.

        J MOTT SMITH.  Kahina o @ na Aina @ no ka wa

        Kee@a o ko @ Aina E, Mar 17, 1877.  799 @

 

        Ma ka waiwai o ka Moi make LUNALILO, ke hoike ia aka nei ka iohe i na mea a pau, ma ke kauoha a na Luna kanawai o ka Aha hookolokolo kiekie.  1 waiho m@ ma ka @ Muraki A D 1877, ua hookuhu'a aku na kauaka ma@, @ ma@ kaha maiama waiwai, no na waiwai o ka Moi @ke L@nolilo, i ku@ke ai meka mana @ haawila malalo o ka Pauku @ o kana hoo@aa hope loa.

        HIS EX J. MOTT SMITH,

        HON. E O HALL,

        S. E. DOLE Esq.

Ma ke kauoha a ka Aaha.

        Jno. E Brarnad, Kakauole.

Honolulu, Maraki 19, 1877    799 3@8 801

 

Hoolaka a ka Puuku.

        Ke noiia aku nei na Luna Aupuni o ko ka Moi Aupuni, na hoa o ka Ahakukamalu o ka Moi, na Alii, na hoa o ka A@lelo, na hoa o na Kea Hoohanohano o Kamehameha a me Kalakaua, e komo iakou @oko o ke kauikau @ ana @o ka Mea kiekie CHARLES KANAINA G. @. I make, a hoa o na kea hoohanohano o Kamehameha I me Kalakaua Hoa o ko ka Moi Ahakukamalu, Hoa o ka AhaoleloAlii, mai keia ia a haia he elua hehedoma hamope iho o ka hooiewaia ana.-- E komo na Keokimaua i na kanikau eleele ma ka lima hema a me ka papaie.

        Maraki 23, 1877.    Keena o ka Puuku o ka Moi.

 

NA AINA AUPUNI.

 

        Ua noi@a mai i keia Keena no ke kuni aku i na Aina Aupuni maia@o iho:

Hawaii.

        Kuai koeua o Kawainui, Hilo, @ 400 eka no $130 ia S.L Austin.

        Hoolimalima he umi Apana Aina mai Kuao a hiki i Ma@awa@ele, Hamakua, he $50 ia A Uiha.

        Hoolimalima o Kukuiopae 1 me 2 i Kulae, Kona hema. he $20 ia Polani.

        Hoolimalima o Hokumahoe, Hilo, he $30 ia Mrs. Kali@o Kahalehili.

        Kuai koena o Kakeha, Hilo, he $50 ia W S. Akana.

        Hoolimalima o Kumuhoi, Hilo, he 300 eka he $10 ia J L Cheeseboro.

        Hoolimalima o Kaloa@a--Au a me Lauku apana o Hamakua--ia Marsden a me Stemson, no $90 no ka makahiki

        Hoolimalima o Honalo, ua Kauka Trousseau.

        Hoolimalima o ka aina mawaena Kaohe me Kaiopu, ia Samuel Parker, $100 no ka makahiki.

        Hoolimalima aina o Kaaiaiki, Kau, ia A. Hutchinson, no 20 makahiki.

        Hoolimalima o H@inaa, Kau, 370 eka, ia C. N. Spencer, no $70 no ka makahiki.

        Kuai ia Keokea, no E. Kekoa, $300.

        Hoolimalima ia Papaaloa 1 me 2 Kihaiani 1 me 2, Lauhulu, Koamano, Kumahoe, me @iakoa $205 no ka makahiki ia T H. Davies.

        Kuai ia Kaiaimano, Hilo, ia P Wahakane, no $100.

        Hoolimalima--ia Hamakua e pili ia i kona aina iho ko Chas. Notley ma ke $40 o ka makahiki.

        Hoolimalima--ia Koamano, Lauhuiu, Kihaiani, Paaloa, Apana o Hilo, na S P Puniawa no 10 makahiki.

        Kuai ke koe@a o Honomu, Hilo, na W Kinney, no $100.

        Kuai Aina o Kekala, Puna, he 914 eka, no J W Malao, no $150.

Maui.

        Hoolimalima ke koena o Omaopio, Makawao, Apaua 1,391 eka, no $2,777.73 ia S T a me Chas. Alexander.

        Hoolimalima aina o Waianu, ia J Markle.

        Hoolimalima aina o Waialua, Koolau, Maui, ia W Fogo.

        Hoolimalima ia Omaopio, Kula, ia Akao, no $20 no ka makahiki.

        Kuai o Keanae, Koolau, Maui.  B B Kalilimoku, 3 eka, $3 o ka eka.

        Kuai ia Makuia--apana o Kaupo, ia J W Kaiua no $100.

Molokai.

        Kuai ia Hoolehaa, no @ P Kaaialee, he $100.

        Kuai ia Kahananui, no Z K P Maui, he $200.

        Hoolimalima o Ohia no $30 a me Kahananui no $25 no ka mahahiki ia F. W. Beckley.

        Hoolimalima aina o Ohia, no 20 makahiki,he $25 no ka makahiki ia A. Fornander.

        Moolimalima o Makuleiau no $25 no ka makahiki ia J. McColgan.

        Kuai koena o Kamanoui, ua C H Parker.

        Kuai i ka hapa o ko ke aupuni, ma ka aina o Kamiloloa, Molokai, na W C Lambert no $350.

Lanai

Kuai aina o Kanuolu, na W M Gibson.

Oahu.

        Kuai Apana Aina 266 & 267 ma Kulaokahua, no $100 no ka apana huokahi.

        Hoolimalima ia Honuakaha.  11/2 eka, $15 no ka makahiki ia S Hookano.

        Kuai elua apana ma ke kihi Alanui Nuuanu me Moiwahine, ia G McLean, no $1,000.

        Kuai ia Makauilua a me Poahamai, Koolaupoko, no Papa, he $100.

        Kuai aina ma Nuuanu, e pili ia me ka aina o Komo 1/2 eka @ $15 ia Kaliva.

        Kuai ia Lelepana, Moanalua, 317 eka, $158.50 no S W Mahelona.

        Kuai--Apana aina i Kalunopalena, Kalihiwaena, Kona, $10.

        Kuai ia Kupapaulau a me Waihee, Koolaupoko, no S E K Papaai.

        Hoolimalima ekolu apana aina ma Alauui Moiwahine, a me ka Hale Pohaku kahiko malaila, ia T. H. Davies no $150 no ka makahiki.

        Kaui ia Kaena, Waialua, no Gaspar Sylvia $250.

        Hoolimalima 30 eka ma Leahi, ia A Herbert, no ka Hui Kapiolani Park.

        Hoolimalima heia 96 ma Ainahou, no W Weight.

        Kuai apana helu @ ma Kaluaopaiena, $71, no S Paaluhi.

        Kuai mau apana helu i me 1@ ma Kuluaopalena, $150 no Kaiolohia.

        Kuai elua mau apana ma Kaluaopalena, $50 no Kaili.

        Kaui apana ma Kaluaopalena, ia Julia Prosser, no $290.

        Kaui apana helu 15 ma Kainaopalena, ia Mahoe no $125.

        Kuai apana helu 10 ma Kainaopalena, ia L Kaamana, no $30.

        Kuai apana helu 8 ma Kaluaopalena, ia Luika no $120.

        Kuai apana aina ma Kaluaopalena, helu @ a me 16 no $160.

Kauai.

        Hoolimalima--ia Waioli no 10 makahiki ma ka $100 no ka makahiki, na W L Wilcox.

        Ke koiia aku nei ka p@e a pau e noi mai ana e hoolimalima a kaui paha i na aina aupuni, e hoike pu mai i ka @ o ka aiua, e li@ me ka mea i ikeia, ka hana i makemake ia ai e heohaua iho a me ka nui o ka uku hoolimalima.

        Ma ke kauoha a ke Kuhina Kaiaianina,

        C. T. GULICK, Kakauolelo.

Keena Kaiaiai'na, Ianuari 9, 1877.  795 3ts.

 

Ka Nupepa Kuokoa

--ME--

Ke Au Okoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, MARAKI 31, 1877.

 

Huna na maka.

        Ma ka Poakahi iho nei, e like me ka hoolaha ana o kela hebedoma aku nei, ua hookoia ka hoolewa ana i ke kino kupapau o ka Makua Alii Ka Mea Kiekie C. Kanaina i make, a ua hui puia aku la ia me na iwi o kana milimili i hala mua aku ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make ma ka hale ina hoi ana i hoohiwahiwa iho nei a nui mamua o kona haule ana aku, ma Kawaiahao.  Maloko o ka home kahi a koua oho hina i haule iho ai i malamaia ai he anaina pule e kona kahunapule ponoi Rev. H. H. Parker, alaila kai aku ka huakai.  Hookahi wale no alii i ukali aku i kana huakai hope oia o Hon. Mrs. Pauahi Bishopa, he hoahauau no ka ekalesia hookahi me ia.

        I KEIA MANAWA, o ka laiki oi loa o ka makemakeia ma ka makeke o Kaleponi, oia ka laiki pake.  Ua hoaoia no keia laiki i ke kanu ma ka aina maloo o Hilo, aole nae nui o ka hoohua mai, e like me ka laiki Karolina i kauuia ma na loi kalo.

 

He mau Pau ahi nui.

 

        I ka Poaha iho nei o keia pule, Mar. 26, ua pau i ke ahi ka wili laiki, na hale waiho laiki a me na eke laiki he ehiku haneri o ka hui kanu laiki o Punaluu, Koolauloa, Oahu nei.  He pau ahi nui ana keia a me ka poino kaumaha.

        I ka po Poaha iho nei no ua puhi kolohe ka hale wiloko o ka mahino o Keaahala, Kaneohe aenei, e kekahi puuwai eleele kolohe.  Ua manaoia keia mau pau ahi, na kekahi mau kanaka Hawaii i komohia e ka hoonaukiuki i puhi, aka ke lana nei ko makou manao, e imiia na kapuai o keia mau kanaka e ke kanawai a e hoopaiia me ka hahana a lakou i ike ole ai mamua.  O ka mea kaumaha nei o ka pau ahi o Keaahala, ke panihakahaka ole ia ana.

 

Na Nu Hou Kuloko.

UA OLUOLU.--Makou i ka hai aku, oia mau ke kulana o ka mai o ka mea kiekie ke Keiki alii e like me ka makou i hoike mua aku ai.

 

        Ua lil@ aenei ma ke kuai ka pa ma ke kihi akau o na huina o na alanui Beritania a me Punahou, no ka eono tausani dala.  O Hon. H. A. Widemana ka mea laki.

 

        Ua nele loa kekahi mau ohana haole o Kohola i kahi palaoa maka ole, mamuli o ka holo ole ana iho nei o Kilauea a me ae ku koke ole aku o na moku kuna.  Nolaila, ua kauna aku o Kapena Crane o ka Neti Mela i kana mau eke palaoa i manao ai no kona wahi ola iho

 

        HE LUA DALA MAKAUKAU.--Mai na eka mai he kanaiwa kumamalua ma Lihue Kauai, i ka@uia i ke ko, ua o@ia kona hua he ekolu haneri a me kanaiwa na tona, oia hoi ma ka averiga ana, he 8.666 paona ko paa o ka eka hookahi.  O keia ka hua o ka ka wai hana i hookahekaheia ai maluna iho e hoopulu a e hoomau i ka aina, i pii ae ai kona waiwai.

 

        Mawaena o na waiwai holo i ke kuai o na waiwai ulu ae maloko n@i o ka aina, oia no ka awa.  I kekahi wa, pau e ka awa a nele ka poe makemake, aka he mea haohao ka ike ana aku i na kanaka a me na wahine lehulehu loa e paa an@ me na pu -awa pakahi.  He mau palapala ae inu wale no paha ko lakou a pau, aole paha owai ka mea i ike.

 

        Ua lulu dal@ iho nei na haole, no ke pai a me ka humuhumu ana i b@ke, no ka mea kakau lima a Hon. A. Fornander e paa nei, ana iho hoi i ho@laulu ai a i haku iho ai n@ ke ano o na kanaka Hawaii a me ka lahui kahi i puka mai ai ka lahui Hawaii.  E la we loa ia ana ua buke nei i Geremania e pai ai, a paa, alaila hoihoi mai ianei e kuai ai no ka pomaikai o ka poe heluhelu.

 

        HE NANE.--Aia kekahi kanaka ma kapa o ka muliwai, he ilio, he puaa a me ke kalo na ukana aua, e makemake ana e hoihoi ma kela kapa o ka muliwai.  O kona wahi waa nae, he uuku loa, aole e pau lakou i ke aolo hookahi ana, aia wale no he hoohikihiki pakahi i na ukana me kahi kino pu iho hoi.  O ka makemake nae o ka mea uane, pehea ia ia e aolo ai i na wahi ukana ana, me ka pau ole o ka puaa i ka ilio, a o ke kalo hoi i ka puaa.  Eia nae, ma kana hana akamai, ua pae aku la lakou a pau ma kela kapa o ka muliwai me ka poino ole.  Pehea ia i eoloolo ai?

 

        HOI I KALEPONI.--I ka Poalua iho nei, ua huli hoi aku ka moku kaua Rukini i ku mai ai i Honolulu nei e kapili hou i na poino i loaa iaia ma ka moana, i ke awa o Kapalakiko, ke awa ana i manao ai, e halawai aku ana oia me ke aumoku kaua Rokini, e hoolulu la malaila i keia wa.  Mamua o ka haalele ana iho i ke awa nei, ua kukai pu aloha iho laua me ka puu o Puowina, alaila hookuu ae la i kona hae, a kuu pau aku ia i ka holo no Kapalakiko.

 

        MAKAIKAI I KA AINA MAKUA.--Ma ka huli hoi ana aku nei o ka moku kaua Rukini no Kapalakiko, ua kau aku o Mr. F. A. Schaefer o keia kulanakauhale maluna ona, me ka manao e makaikai aku i ka aina makua, a kulaiw@, alaila, huli hoi mai i ka ai na hanai o na la opiopio o ia o Hawaii nei.  Iaia e hele la, ke lana nei ko makou manao, o hahaiia kana huakai e ka oluolu, alaila e huli hoi mai ia me ke aloha pau ole ia Hawaii.

 

        PUAA HANAU KUPANAHA.--Ma Waipilopilo, Kapalama, ua hanau mai he puaa ano e, o ka ili he ili kanaka, o ka ihu ua like me ko ka elepani ka loihi, eha iniha ka loa, aia maluna ae o na maka, o na maka ua like me ko ka elepani kai, o ke poo ua like me ko ke kanaka, o ka lehelehe o luna ua like me ka lepe moa wahine, he hapalua iniha ka loihi o ke a o lalo i ko luna, hookahi wale no alualu mai kekahi kihi o ka lae a i kekahi kihi, aia mawaena o ia mau alualu na maka.  Kupauaha no hoi na hana a ke Akua.

 

ANO AI HOOHIALAAI A KA PUUWAI.-- Oiai ke'hi wahine o k@ p@ e h@lei mai ana i kona malamalama pih@ maluna o ke Kapitala nona ka ua "Kukalahale;"  E hooipo ana me na opua r@se i popohe ula weo i ke ahiahi.  Ia wa ua lana k@i aela ko'u manao e nane holoholo, i ike wahi mea hou aku.  A oiai au ua hooko i na koi ana ole a puuwai, naue hele aku ia wau, e hele ana me ke ano, a he meha pu wale no ko'u ala e kuoe nei, a ua hoomauao ae la wau i kekahi mau wahi hua elelo, penei

        "Ua malu ke kul@ aohe lele Pueo,

        Ua ko ke ano i na pali."

A hiki aku la wau @ kekahi huina, ku iho la wau me ka huli papu o ko'u alo i uka, e honi ana i ke ala o na pua, @si na iho mai la ka makani ahiahi, a, 'a'u e nanea ana i ka honi i n@ ea maikai, aia hoi, lohe mahui aku la wau i kekahi leo nahenahe mauka mai, ua p@iwa ae la ko'u manao, me ko'u manao he leo no ka hanehane, a i ole, he leo no na mano noho kuahiwi o Nuuanu, a ia wa, na lana koke ae la ko'a manao e huli i kahi i pa e mai ai ka leo; a ia'u iimi ai loaa aku la ia'u ma ka pa o ka Mea Kiekie Ke Alii Lelei@ku, ua pau ko'u kuhihewa.  Eia ka, o ka "Olali o ka Pa'lii, oia hoi o Jno T Paker, me kaua Puali Himeni Iolani Club" a he keu io no ka uhene a me ka nanahe, he lohe olelo wale no ko'u, aka@ a ike make, a me he ala, aole o wau wale kai mahalo, mehe ala no hoi o ka lehulehu a pau i lohe ina leo hoonanea aia mau @pio, i hui pu me ka hoe-hoene o ke gita, a ke hoike oiaio ae nei au, o ka'u oi keia i lohe ai i ka nanahe, a ua hoohalike au i ka nanahe ua like loa me ka nanahe o ka punawelewele.  Ua pau ka "Auo ai Hooniaala ai" a kakou.  Me ka Lunahooponopono ko'u wel@na; a no na keiki kukulu kepau, o ka nupepa Kuokoa.  W. Y.

        Huonolulu, Mar. 26, 1877.

 

Nu Hou o na Aina E.

 

HOOMAKAUKAU KAUA NUI O RUSIA!

AOLE I HOPO O TUREKE!

 

 

        Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Lawe Leta "Kulauakauhale o Nu Ioka" i ke kakahiaka Poaha iho nei, Mar. 29, ua loaa mai i ka poe imi mea hou laki o ke Kuokoa keia mau mea hou ano nui malalo iho:

        Ma ka la i poniia ai o Gov. Hayes i Peresidena no Amerika Huipuia, ua haiolelo aku oia i mua o ka lahui, e noho kuikahi ua aoao paonioni; e paholaia ka m@luhia ma ka hema, a e hoihoiia ka lawelawe ana i na mea pili dala ma na dala maoli wale no.

        Ua waiho aku ka Peresidena hou i ka inoa o William M. Evarts, kela loio nui kaulani o Amerika Huipuia no ko ka Ahaolelo Senate hoapono mai oia kona Kuhiua nui, a ia Generala Keremana, o na kahua kaua hahaua o Geregia, i Kuhina Waiwai.

        Mamua iho nei mahope iho o ka pau wale ana o ka Ahaolelo uwao i noho ai ma Konatinopela me ka hua ole, ua hoouna aku o Rusia i na aupuni makamaka ana a pau i noho hoaioha ai, he palapala e hoike ana i kona manao no kekahi mau mea pili i ka ninau ma ka hikina.

        Ke kali nei o Rusia me ka manaolana e loaa mai na pane apau no keia palapala maluna ae.  Ua hoopuka aenei oia he kauoha e ohi hou ia i eiwa mau puali koa hou.

        Ua unuhi ma@ nei o Rusia iaia ino mai ka noho pio ana malalo o ke Kuikahi o 1856, aia wale no kona noho malalo oia kuikahi a komo mai na mana e ae e kokua iaia ma ka imi pu ana e loaa mai ka ae ana, mai a Tureke mai, malalo o ka papa kuhikuhi hana mua loa a ka aha uwao noho ai ma Konatinopela.

        Ke ku nei o Tureke ma ke kulana mua ana i ku ai i ka wa iho nei a ka aha uwao i noho ai ma Konatinopela, a ua makaukau oia e ae aku i ke kaua mamua o ka hoololoiahili wale ana iho no.

        Ma kekahi aoao hoi, ke kue mai nei o Rusia no ka hookuu aku ia Tureke e hooko i kana mau hooponopono hoololi hou no hookahi makahiki mauawalea.

        Ma ka Bila Haawina o Tureke no na lilo o keia makahiki, ua kohoia, o na lilo no na puali koa o Tureke, he $72 500 000; a no @a aumoku kaua, $53 750 000.

 

Ka Hooilina Alii o Perusia.

 

        Mawaena o ka poe koa Farani i lilo i mau pio iloko o na lima o na koa Perusia, ma ke kaua o Woerth, Farani, iloko o na la mua o ke kaua mawaeua o Perusia a me Farani, he elua mau mea kakau nupepa, o@a o Henry Chadrillat o ka nupepa F@garo a me C@rdon o ka nupepa Gaulois.  Ua hoopuka pakahi iho nei keia mau mea hoolaha nupepa, i ka moolelo o ko laua lawe pioia ana.  Aka ma Soulz, ua laweia laua imua o ka Hooilina Alii o Perusia, a peuei ua kukai olelo ana mawaena o ke Keiki Alii a me Chabrillat:  "Ke manao nei au, e hoowa@awahaia mai ana au, ke kakau i moolelo akena a mahalo wale aku no ke keiki alii no ka manaoia mai ua kua@a au a lilo i na Perusia; a ina hoi au e kakau i moolelo hoinoino wale aku, alaila, e ahewa ia mai au e ka hoopono a me ka pololei.  He mea imi nu hoa nupepa au, a ua hiki no nae ke kaha kii.  Ua hiki no ia'u ke olelo me ka oia@o no ka'u mea i ike ai a i kamailio pu ai.  O ka poe e makemake ole ana i ka'u moolelo, e hele no ia e l@una me @e keiki ahi.  Aole no'u ka hewa ke olelo ae, he aloha kanaka ia.  E hoomaika@ia na lani, ina ua like na Geremania a pau me ia; aka, aole nae.  O ke Keiki Alii Ferederika Ui@am@, ka hooilina ka@ o Perusia, he kanana loihi ia, pilalahi a me na heleheleua oluolu, aka, ma ka na@aina o kona mau helehelen@, ua hoike mai kona i@u a me kona mau ou@, aia he hiohiona o ka manao paa ikaika.  Ua hook@uia kona umiumi a ioloa He mau helehelena maikai kona a me ka launa oluolu aaa, a ua haawiia mai ma kona helehelena na olelo ana oluolu o ke kamailio ana, i pih@ i ka manao nona iho.  Ua kahikoia oia me ka paa lole eleele me ka papalina puapuai mai o ka ulaula, me na hoailona hoohanohano ole; aka, maluna o kona poohiwi he wahi hoailona e hoike ana i kona kulana aka, aohe @ae he maa hoohanohano  e ae, elike me kekah@ poe alii a ai hikaua e ae, ka hele a hee na pila@.  E pap@le ana o@a he wahi papale kapu lipine ulaula, a o kona kulana a pau, he hiohiona o ke kanaka i lawe ole i ka hanohano alii.  Ua kamai@o mai oia ma ka olelo Farani me ka makaukau a me ka hopohopo ole, aka, ma kekahi mau hopuna olelo, ua hoopuka mai @a me ka wikiwiki.  E@a kana ninau ia'u.  He hiki no ia oe ke kamailio Geremania?  "Aule e ke Keiki Alii, aohe lawa."  "Minamina loa au, ina la ua lohe oe i na mea apau e pili ana i ko makou mau puali koa."  "Ke hoom@ai aku nei au ia oe e ke @ a nui loa, noia mea."  He mea nui ia, ka lohe ana.  Ua mahalo makou i ka hoohaahaa o ko oukou mau koa, a'a la me ka mauao oluolu, i ni kala mai la oa i ka hahai pau ana mai i na kumu nui o ko lakou lanakila.  Hai mai la oia ia maua, ua lawe p@o aku lakou i na koa Farani mawaena o ka 3. 000 a me 4. 000, he 36 pukuniahi, 6 pu wili a he 2 hae.  Wahi ana, "mawaena o na poe koa Farani i pio, o Generala R@ou@t kekahi.  Ua hele aku nei au e ike iaia ma Renchs@feu, "kahi ona i ku ai i ka pu a e waiho eha ana.  Ua hai kekahi o kona uha, a ke hopohopo nei au malia paha e make aku ana ia."

        He koa wiwo ole ia, a ua ha@wi mai nei oia iau i ka inoa o kahi o kona oh@na e noho ana ma Parisa, me ka makemake e hoounaia kaua mau pala@pala ilaila.

        E k@ alii, ke manao nei au he ohana no ko kekahi poe pio e ae.  Ua manao no au pela.  A nolaila, ua hoolako aka nei au ia lakou me na lako kakau; e hoounaia aku no na leta i ko makou kanikel@ ma Geneva me ke sile ole ia, a nana e hoouna loa aku i Farani.  E ke alii ke haomaikai aku nei maua ma ka inoa o na makuah@ne, no lakou na kaumaha a e haawe aku a@ ke lohe aku

        E na keonimana, aole o'u makemake i keia mea he kaua.  Ina au e noho alii ana, aole au e ae e kaua.  Me ke kue o ko'u lunaikehala i ka noho ana kaua, na hookekenaia au e hele i ke kaua, a o ke kolu @ho la keia o na kaua a'u i hele p@noi ai i ke kahua kaua.  Ua hele kino au i ke kahua kaua inehinei e makaikai a@ i ka p@e i haulehia iloko o ke kaua, he mea e ka weliweli. 

        Ina, i waihoia mai maluna o'u ka mana nui, ina ua hoopau au i ke kaua maauei.  Na ko oukeu aha kahina a me ka Enepera i makemake, aole na makou.  He oluolu loa ka Emepera ia'u, a pela no hoi i ka'u wahine.  O ka manawa hope a'u i ike ai ia ia, e ka la 12 o Ianuari 1870, ia wa oia i pane mai ai ia'u, "ua ike auei @e ua loaa hou he kuhina no'u?"  O kaua mea i manao ai, o Mons.  Ollivier ke kuhina nana i hapai i keia kaua e kue mai ia'u a me ko'u makuakane.  He mea weliweli io meoli uo keia mea he kaua; a ke manao nei au he oi aku ka makaukau o ko oukou mau puali koa pukaa.  Aole e ke Alii, aole i oi aku mamua o ko oukou mau puali koa pukaa, aka, ua hana makou i ka mea ano e ae i ko oukou, ma ka uwai pinepine ana ia lakou mamua o ko makou mau puali koa hele wawae.  Ua maikai kou noonoo ana--no ka mea, ua oi ko makou poe make mamua o ko oukou.  He mahela koa nui ko'u, a ua pau aku i ka make a me ka eha, he iwakalua kumamaiwa a kanakolu paha.  Aka ua lawe ma@ makou he mau pio lehulehu, a oia ka mea nana i hoolana mai i ko makou manao.  No ou@ou ka pomaikai nui mamua aku onehine@.  Me he mea ia ua 40,000 ka nui o na koa o Generala Makamahone a me ka mahele o ka pual@ ehiku.  Aole nae au i makemake e kaua koke aku ia wa, o ko'u makemake wale no ke ki hakahaka, no ka mea, aoh@ mea hikiwawe ka hoopau ana i ke kaua ina i hoomakaia  Aka, o kahi no nae o ko makou pomaikai, no ka mea, i ka wa a makoa e kaua hoohaehae ana, hiki mai ana na koa kokua, a n@laila makou i hoopapau loa ai i ke kaua i kehahi ia ae.  "E ke Alii me he mea la i ka heolohe ana i kau mau olelo, ua pau mua ia oe ke kulani o ko makou mua puali kaua."  Pela no paha; me ka minoaka o ke alii.  Aka, wahi a'u me ke kuhihewa; o ka nui o kou puali i komo i ke kaua he 250,000.  Aole i oi aku mamua o ka 180,000.  Ua kaua lakou me ka ikaika, a ina i like ka hele ana a na koa Bavaria me ko makou, ina ua pio e no ia makou ma ke awakea, aole hoi ka hele a puhi ku@kui.  Aole no au e kaua aku me ko@ oukou mau koa aia au a ike ua puipui pono ko'u mau koa; a ma aole ia, ma na kauoha au e kie ni hope.  Heekahi ou mea oi loa e ke ala, kou ike pono i kahi a kou mau koa e nee ai, mai ka oioi aka o Woerth ua mahalo e no makou me ke kaumaha no ka ikemaka ana i kou lanekila ia ne i hookea e ai i na welelau o ko makou mau puali koa, oia ka mea nana i hoonawaliwali mai i ko makou kulana.

O na puu o Fr@schwe@ler, he mau pa kaua maoli no lakou, aole no aa i aa e lele aku ia iakou malaila.  Mamuli o ka hoololi ana i ko lakou kulana, ua lilo au he mau koa kakaikahi.  Ua mahalo loa mana ia oe e ke Keiki Alii, no na min@te pokole au i @olu ai e hoohala mai me m@na, aka aole nae maua i ike i ke Duke o C@rg ka mea a maua i makemake ai e ike a e haawi aku i ko maua mau hoomsikai, no ka mea, iaia i pakele ai maua i ka la inehinei, me ka nana ole i ka hooia ana i poina iho nei aole i hooko, no ka mea e pili ana ia maua Na'u no e hana aku i ko olua komisina.  Ke noi nei maua, e hoihoi hou ia maua i na kulana mua loa.  Aole o'u mea e kanalua ai; alaila, aloha mai la ia, a huli hoi aku la.

 

HE LEO MAHALO!

 

I na makamaka Hawaii a pau i komo mai a kuai maloko o ka Halekuai Kahikina Nui!

 

ALOHA OUKOU:

        Mamua o ko'u haalele ana iho i na kaiaulu o Hawaii nei no ka au ana aku i na ale hanupanupa o ka moana Pacific.  E kii ana i mau waiwai hou no ko kakou hale kuai i mea e hoolawa loa ia ai ko oukou mau makemake.

        E waiho e aku ana au i ko'u aloha walohia me ka mahalo nui ia oukou.  A e noi pu aku ana hoi ia oukou, e hoomau i ko kakou noho aloha ana.

        Aka, aole au e poloai aku ana ia oukou me ke keakea aku i ko oukou kipa ana ma na halekuai e ae e like me ka kekahi mau leo ualo ia oukou.  "Aohe me ka nana i ka na malihini."

        Aole io no i iiuliu loa ko kakou launa ana, aka, ua piha e au i he aloha no oukou, i ko oukou ulupa ia me ka hoomanawanui i na kumukaui pii.

        Nolaila, ke waiho aku nei no au, na oukou e koho, no oukou iho.  Me ka malalo.       MELLIS BROS.

        (Na Hoahanau Mellis.)

 

NA PALAPALA I KE KUAKOA.

 

Haule i ka pali ma Naopuu, Kaupo

MAUI HIKINA.

 

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:--

        E oluolu oe, a me kou luna hooponopono e hookomo iho ma na kolamu kaawale o kou kino holookoa, i keia wah@ ukaaa kaumaha walohia, e hooili aka nei maluna o kou hokua, iike mai ai na kini o kaua mai Hawaii o Keawe, a hiki aku i K@uai o Ma nokalanipo, i keia mea hou, ma ka po Poaha iho nei o ka la 15 o Maraki i kaahope ae, ua haule o Mr Nakapuna, o Naopuu, Kaupo, Maui, Hikina, i ka pali o Mokuia a make loa o keia pali, mawaena o Kaniaula, a me Hualele, o keia kumu o ka haule ana a make loa, ua iho aku oia a me kana mau moopuna, Nanamalie w, a me Maluae k, i ka paeaea pana ahole., a hiki lakou nei i ka lihilihi o ka pali, me na ohe a me na eke aama o ka maunuia.

        E iho mua aka ana o Mr Nakupuna, he wahi pali nihinihi hiki ole ke iho i ka po pouli; o ke ao ka wa kupono e iho ai, ua hai ke kio pohaku i paa aku ai kona lima, he u ka ka moopuna wahine o ka lohe ana, oiai e ku koke ana oia malaila, nolaila, ua kuhea ae la oia me ka leo nui haalulu mokumokuahua o ka manao, "Auhea oe!  Auhea o!!  E Maluae--e, ua haule aku la o Nakupuna i ka pali!!"  Aohe nae a laua mea e hana ae ai iloko o ia manawa, no ka mea, ua ili iho la maluna o laua ka eehia a me ke kaumaha, no ka make ana o ko laua kupunakane.

        A i ka mama iki ana ae o ko laua kau maha, kii aku la laua i ka lehulehu i ka hale, me ka hai aku i ka make ana o Nakupuna, ua lele i ka pali o Makuia.  O ka hele paiauma mai la no ia o ka ohana me na ihoiho kukui, a hiki ma ua pali la, hoomalamalama lakou me ka manao e loaa kona kino make, aohe nae he wahi mea a loaa iki; a mai ia po a ao ae, oia ka Poalima, la 16, na imua, aole nue i loaa iki a hiki i keia la.  Ua amu ia paha e ka mano, a i ole @ na laweia paha e ke au i ka moana lipolipo.

        He kupa oia, a he kamaaina hoi no Naopuu a no na pali o Kalepa a me Nuanualoa.  He kanaka oia i aloha nui ia e ko laila poe, a he kamaaina hookipa oluolu i na malihini.  He kanalima a oi aku ka nui o kona mau makahiki.  Ke uwe kumakena nei nei kona mau kaikuahine a me na moopuna.

        O ke kiekie o keia pali i haule ai ua kanaka la, ua kanawalu anana a oi aku, mai ka ili ae o ke kai a hiki iluna pono nei o ka piko o ua pali nei.   Aloha no.

        L K N PAAHAO.

        Mokaeaui, Hana, M. Mar 20, 1877.

 

MAKANA HOU!

 

E WEHE HOU IA ANA E NA

 

KEIKI ALOHAU O KALEPONO

 

-- KA --

 

HALE KUAI LOLE

 

KIKAHAWAIWA!

 

-- MA KA --

 

Poaono,

 

        Maraki 17, 1877.

 

-- I --

 

Hale Kuai Lole Hou

 

        O na Ano a pau.

 

MALALO O KA INOA

 

KAHIKINA NUI!

 

-- NOLAILA, --

 

Ke kahea ia aku nei

 

        NA MEA A PAU, E OHI I NA

 

MAKANA A KA MAKEPONO!

 

Aia no he makamaka

 

        I KAMAAINA IA OUKOU

 

        ILAILA, NANA E HOOKIPA

 

        I NA OLUOLU A PAU.

 

E kipa i ike no oukou iho!

 

798 1m