Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 15, 14 April 1877 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Kamaha?o Freitas
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE  XVI. HELU 15.       HONOLULU, POAONO, APERILA 14, 1887.      NA HELU A PAU 802.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

--A ME--

Ka Laau o kou Hale!

No Hea la?

KA I NO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

----

Nana aku no hoi ia la,

O HI KA IO o KA LAAU o MAKAWAO

i ka ua mea o ka nani o

Na Papa, Na Laau.

--A ME--

Na PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU,

--MA KE KIHI O--

Na ALANUI PAPU a me MOIWAHINE,

......Honolulu......

MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA

makemake no ke

Kumukuai make pono loa

----

PAPA, PAPA, PAPA

Na PAPA huluhulu,

Na PAPA manoanoa,

Na PAPA i kahiia,

Na PAPA kepa,

PAPA hole keokeo.

PAPA hole ulaula

NA LAAU! LAAU!

NA KUA,

NA KAOLA,

@AHO,

MOLINA,

PEAPEA,

PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA,

Na Papa a me na Laau Ulaula!

PILI ULAULA

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PANI PUKA ANIANI

IPUKA ANIANI,

OLEPELEPE!

----

PENA O NA ANO A Pau

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui

AILA PENA!

AILA HOOMALOO,

WANIKI, PATE.

NA LAKO

o kela a me keia ano

NA AMI-PUKA HALE,

NA AMI-PUKA PA

----

ANIANI!

----

Pepa aale me na lihilihi.

E LOAA NO MALAILA

Paakai Helu 1.

O KAKAAKO a me PUULOA

----

No ke Dala kuike, e loaa ao na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.

O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, loaa'ku ana ia lakou, e hookokoke ae mai ana no la me kalawa pono.

E kipa nui ilaila, i ike i @ oiaea

 

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE

MALALO O KE KAI!

--NA MEA--

KUPANAHA O KA MOANA!

KE ALA O KA MEA HUNA,

--A O KA MEA--

POHIHIHI O KA 1866!

----

MAHELE II.

MOKUNA V.

MAKE ahiahi o ka la 9, hoolai malie iho la ka Nautilo maluna o ka ilikai, ma ka lati@n akau 21@, 20', a ike aku la au i ka oili mai o ka Hale Dute nui i kapaia o Djeddah no aigupita suria, Tureke a me Inia.  A ma ke kiu maikai ana, ua ike maopopo ia aku lana hale a me na moku e ku ana ma ke awa.  Oiai hoi ka la maluna ae o ka ilikai, aia hoi, pa pono aku la ka malamalama o ka la, a na ia malamalama i hoohulali loa iho i ke aiai maikai o na hale o ke kulanakauhale; a o na pukaaniani hoi o na hale, me he mau kukui la i hoa ia.  a ma ka uhi ana mai hoi o ke kapa pouli o ka poeleele, nalowale aku la ke kulanakauhale, a emi ihola no hoi ka nautilo i loko o ke kai.

Ma ka la umi ae, ike ia aku la e makou he maui moke he lehulehu wale, e hoopiipii ana i ka makani.

Eia hoi; mahope iki iho o ko makou ike ana aku i ua poe moku nei, emi iho la ka Nautilo i loko o ke kai no kekahi mau hora, a ma ke awakea, hoea hou ae la oia maluna o ka ilikai.  Ma ia wa no i pii koke ae ae au iluna o ka oneki, a o Nede Lana no hoi a me Kosila, ukali pu mai la no laua mahope o'u.  Noho iho la au ilalo, a nana akula i ke kapakai ma ka aoao hikina, aohe nae he wahi mea a ike maopopo ia aku, no ka pakela paa loa i ka ohu.

A no ka ike ole ia, ua hoolilo iho la makou i ke kamailio ana no na mea i hala e aku.  Oiai makou e nanea ana i na kamailio no kela a me keia ano, aia hoi, kuhikuhi ae la o Nede Lana i kekahi wahi kiko eleele i loko o ka moaaana, me ka i ana mai, "E Aronaka, ke ike nei anei oe i kekahi mea ma o?"  I aku la au, Aohe o'u ike aku la, ina la paha e like ana ka ikaika o ko'u mau maka e like me kou, ina la paha ua ike ia aku.

Ia manawa, pane hou mai la no kela, "E nana pono loa oe, aia ma ka aoao akau o ka moku, me he wahi ipukukui la ka nui."

A mahope o ka nana pono loa ana, ua ike aku la au i kekahi mea eleele loihi, e lana ana maluna o ka ilikai.

Aole no hoi i liuliu iho, kokoko loa mai la ua mea eleele loihi nei, he mile paha ke kaawale mai ia makou aku, me oe kahakai one eleele la iwaena o ka moana.  Aia nae mawaena o makou a me ua mea loihi heleele nei, he hapalua mile ke kaawale, aia nae, ike pono loa ia aku la ua mea eleele loihi nei, eia ka he dugong nui.

Ma keia ike ia ana aku o ua holoholona nui nei, ua eleu koke ae la o Nede Lana i ka hoomakaukau i ko o hapuna e pahu aku, ina e hauina lihi aku ana i ua mea eleele la.

Ia manawa no i pii koke mai ai o Kapena Nimo iluna o ka oneki, a ike koke aku la keia i ua mea eleele loihi nei, a kena koke ae la no oia ia Nede Lana, e hoopakaukau e pahu.

Pane koke mai la nae o Nede Lana, "Ua makaukau au no ia mea."

I hou aku nae o Kapena Nimo, "Eia nae ka'u kauoha ia oe, e hou oe me ka pololei loa, oiai o keia holoholona, he huhu ino loa oia, ke manuheu iki kauwahi o kona kino, nolaila, e hou pololei oe me ka ikaika kupono, aole hoi me ka ikaika huhewa.  O ke ku a paa ma kahi o ka mako, oia ka maikai, alaila, pau ka pilikia, aka, ina he akamai olelo waha wale iho no kau, a hoomaneoneo oe i kanawahi ona, alaila, e papapau ana oukou i ka make, no ka mea, o keia holoholona, he akamai loa oia i ka hookahuli ana i ka waa, nolaila, e hana oe me ka hoomanao i keia."

I aku la o Nede Lana, "E ke Kapena, aole e hiki i ke keiki Amerika ke hoohaahaa i kona akamai ma kana hana i maa."

Aia nae ia manawa, pii maila ehiku kanaka sela iluna o ka oneki, me na o a me ka laina, e like me ka hoomakaukau ana a ka poe waapa o kohala.

Hookuuia iho la ka waapa me na hoe waa eono, a owau hoi a me ko'u mau hoa, kau iho la makou i luna o ka waa, a o Kapena Nimo hoi, noho no oia iluna o ka Nautilo, me kona i mai ia makou, "E malama pono loa oukou, i ole oukou e lo@a i na pilikia."

Oia holo hoi ko makou, a kokoke iki i ua kaeaea nei o ka moana, papaia mai la ka hoonakeke a me na hookamumu a pau o luna o ka waapa.  A o Nede Lana no hoi, mamua no oia o ka ihu o ka waapa; a iaia no hoe ka ike, ua kupono no ka hou ana, o kona ku ae la no ia iluna, a kiola aku la i kana o me ka ikaika, komo pu ke o iloko, a o ka ahai aku la no ia, nana aku, pua ka uwahi o ka laka heke.  O ka loihih o ka laina, he 10 wale no anana; aia ma ka piko loa o ka laina, ua hoopaaia me kekahi pahu parela, an nakiiia a paa, i mea hookipupu i ka ahai loa ana a ka holoholona, a i mea hoi e nalowale ole ai oia ke luu i loko o ke kai.

A i ka make ana o ua dugong nei, ua kolo akula hoi makou a hiki i luna o ka Nautilo, ua kaupaonaia ke kino o ua kaeaea nei, a he 10,000 paona ke kaumaha o ua holohoona nei.

Ma ke kakahiaka ae, oia hoi ka la 11 o Feberuari, halawai hou mai la hoi me makou he mau manu nene nui keokeo o ka moana.  He manu ono loa keia ma ka ai ana. 

Ma ka hora 5 o ke ahiahi o na la nei, ike ia aku la e makou ma ka akau, ka Lae o Rasa Mohameda.  A o keia lae, aia mawaena o na kaikuono o Sueza a Akaba.

Hookomoia aku la ka Nautilo iloko o ke kwa o Iubala, a malaila hoi e hiki aku ai i ke kaikuono o Sueza, a malaila au i ike pono aku ai i kekahi mauna kiekie, a ma ka hoomaopopo ana, ua ike ia ka mauna o Horeba, a o Sinai maluna loa, malaila hoi i halawai ai o Mose, he maka a he maka me ke Akua.

Ma ka hora 6, emi iho ka la Nautilo iloko o ke kai, a uhi mai la no hoi ka puli maluna o ka moana holookoa.

Mai ka hora 8 a hiki i ka hora 9 ka noho ana o ka Nautilo i loko o ka opu o ka moana.  A ma ka'u hoomaopopo wale iho no, ua aneane loa makou e kokoke i ka puali o Sueza.

He hapaha paha i hala ae o ka hora eiwa, hoea hou ae la ka Nautilo maluna o ka ilikai, a pii ae la au maluna o ka oneki, aole no hoi i liuliu iho o ko'u ike aku la noia, he malamalama o ke kukui, a o ko'u puiwa ae la no ia a puana ae la, Auwe!  ua like loa kela me he kukui la!  Pane mai la kekahi mea e noho koke ana, "He hale kukui lama kela e a mai la.

A pane mai la o Kapena Nimo, "O ua kukui la au e ike la, o ka hale kukui no ia o Sueza, a o ka loaa aku no hoi koe o ka nuku o ke kowa."

Ninau hou akula hoi au i ke Kapena Nimo, "Pehea, aole anei he pilikia o ke komo ana aku la?"

I mai la kela, "nawai hoi ka ole o ka pilikia.  Eia nae ka pono, e hoi koke oe ilalo, o@ai e hooemi ana au i ka Nautilo, i mau anana mahalo iho o ka ili o ke kai, a e hala ana ke kowa ia kakou me ka ike ole ia."

Alakaiia aku la au e ke Kapena, ma ke ala e hiki aku ai ma ka rumi o ke pailata.

I ko'u hiki ana aku maloko o ia wahi, e ku mai ana no ke pailata ma ka hoeuli, i hoopaa pu ia me na mikini e holo ai na hana i ka wa e makemakeia ae e huli i o a ianei.

A pane hou maila o Kapena Nimo, "Aano, ua makaukau kakou e komo iloko o ke kowa."

He hapaha i hala ae o ka hora 10, lilo ae la ka hoe ia Kapena Nimo.  A hala na minute he 35, haalele aku la o Kapena Nimo i ka hoe, a i mai la ia'u, "Eia ke Kaiwaenahonua la."

Aole no hoi i upu iho, komo ana ka Nautilo iloko o ka Puali o Sueza.

(Aole i pau.)

 

He male Kauikau no Mrs Louisa Keoahu Kunewa Helekunihi.

----

O Waihoioahu oe o Naaikala,

O Naaiakala i waiho ai i Oahu,

O Keoahu oe a Helekunihi,

Ua hele oiau kololani iho nei oe--e,

H@nupaoupa i ka Uaapuakea,

I ka hapa o ka hora umi,

I ka la umikumamalua o Feberuari--e.

Ilaila kou niau hele loa ana,

Hele hiamoe kou hele ana--e,

Hiamoe i ka hiamoe kau a hooilo,

Kou wahine kuuhoa hele ho--i,

Kou hoa hele moana au kele,

Kele ke kai i ka hele ia e kaua--e,

Kai o Alenuihaha me ke kai Au@u.

 

Au i ke kai o Pailolo hoi,

Kai o Kaieieloko me kaieiewaho--e,

Noho ai kau i ka aina olalo, olalo hoi,

Olalo o Kauai o Manokalanipo--e,

Pouli maeele au i ko aloha,

Aloha ia wahi a kaua i noho ai--e,

I noho malihini ai a kamaaina.

 

Kamaaina ai kaua ia Kauai a puni,

Ua puni a maeele i ko aloha,

Aloha kukui o Koolau--e,

Aloha ia wahi a kaua i noho ai,

I noho ai kaua i Papaa--e.

 

I ka malu hale hoi o New G@sena,

Me ka nahele laau aala o M@lola--e.

Aloha Kalalea i Anahola,

Aloha Pueo ke kumu o ka ua,

Aloha ka laau kumu ole o Kahihikolo e

He pua laha ole nei no Maui Hikina,

He kamahao ka wahine na Kaiwiopele.

 

I walea ka wahine i Hanalei i ka ua,

I ka ua poai i ka lehua o Kupakoili,

He ua kipe puahala o Mah@moku,

Pua hala ai a ke Kinau,

Ke halii mai la i ke one,

Pakika pahee i ka limu pehu,

Limu ka kanaka o Manuakepa--e.

 

Kepa ka wahine hele i waikoko,

H@la Kahalahala me Kealahul@--e,

Mu ka Hulaana ke ala e hele ai,

Ilaila ke one aea o Hoohila--e,

Au aku o ka muliwai o Lumahi,

Hala Luluupali me Wai@@ha,

Au ana na hala o Naue i ke kai--e.

 

Ke oni mai a Makaoa iluna,

Iluna o'aila e o ai ke ahi--e,

Ahi makaikai a ka malihini,

E nana ana i @aena,

A@au i ka wai o Kanaloa--e,

Wai o Kanaloa me ka wai Aamoo,

Ai aku i ka oopu maka poko o Hanakapiei.

 

A ke kini kamaaina o Hoolulu,

E inu ana i ka wai Kuauhoeikapali--e,

Pali kui ae kui ae o K@lalauiluna,

Iluna olaila na keiki a Naiwi--e,

E o ana i ke ahi o Kapapa'a,

Welo ana ke ahi i Makoaki,

I ka pali kaili wahine o Nualolo--e.

Ua ike paha oe e ka ua e ka la,

Ia Naai@kal@ e moe nei,

E moe lolo ai kulani wale ana aohe oni,

E moe wale ana i ka ua o Hooilo,

He pookele oe no ke aupuni,

He oioi no Maui Hikina,

Kekeiki puuahelo na ka makua.

 

Ua hele uhane ka wahine, aohe kino,

Ua uhane ololi wale ka wahine--e,

Ua hanehane ka leo,

Ke hea i kona hoa hele o ke kane,

Hoa pili o ka ua o ka la--e,

Hoa poei o na moku,

Mai Maui o Kama a Kauai o Mano.

 

Moku ka pili la kaawale,

Kaawale ka wahine ka hoa pili,

Hoa ae ale o na kai

He moku ke ala e hele ai,

Au ana o Kaimanahila i ke kai,

Hookomo i ka nuku o Mamala,

Lohe i ua bele kui-la o ke aaona.

 

Aloha Honolulu ke kaona lai,

Noho ai kana i ka Ahaolelo

I ka Ahaolelo o ke Aupuni,

O ka Moi Kalakaua,

Aloha ka piha kanaka nui o Ulakoheo,

Aloha ka bele o Kaukeano,

Aloha Kaumakapili me Kawaiahao.

 

Aloha ia wahi a kaua e holoholo ai,

@ia na kaa i na @luna ahiahi,

A ahiahi moe i ka hale--e,

Aloha ka h@le i ka mehameha--e,

Mehameha ka hale ua hele oe,

Hele oe ke koolua ke hoolauka@aka,

He kanaka oe no na lani.

 

He lani oe na'u e noho nei,

O ka h@la ia--

I hala ai ua hale aku la,

Hala ka makua o ka lehulehu--e,

I lehulehu kaua ia oe.

O Kuapapanui oe o Hoolakolak@,

Aohe wahi hemahema o HIhimanu--e.

He wahine oe no ka moo,

No ka moo'lii moo kahuna.

No ka moo kahuna o Hewahewa--e.

O Hewahewa me Holoae,

Na kahuna o Kamehameha I,

Hookahi no oe, aohe ou lua,

Ke meo ne-i ke moe nei oe--e.

Ke moe nei o Maikai Kauiki hanohano i ka malie,

Puu kiekie e au ana i ke kai,

O ka oi no ia ma Maui Hikina,

Mehe ipulaau la i lohial@,

Ka nani k@ maikai,

O ka owiwi o ka pali e ku nei,

Ku Mako@@loia me ka hala o mapuana,

O Hanalaaiki me Hanalaanui,

Nani kahua o Wananaikulani, e waiho nei,

Hala ole ka maka i ka nani o Hawiikuauli,

Ua ulua ke onaona a pau pono iluna o Lanakila,

Ke nana iho oe i kaulu pali o Mapuana,

Me he oeua makaliila, ke one o Kapueokahi,

Hookahi no oi ma Maui Hikina,

O oni e lele K@uiki ua malie,

Oai no e oi e kela i@@na,

Haa@a@ ka Lani i ka hele ia,

Nani Kuakaha p@pu e waiho nei,

Palahalaha ke kula o Kaukeano.

He anoano aloha ia'u ka ua Oainipuaie,

I ke aweawe mai i ka moana,

Me he Kapakea la i hola ia, ka nani ka maikai,

Hemolele kani o ka Uakea,

He ua kupuni kapaia no ko laila kini,

He kini mano lau a lau--

He kiu kou hoa e kohu ai,

He kuini oe no ke aupuni--

Ua puni na moku i ka hele--a.

 

E waiho i Oahu--e,

Ilaila no k@ i kela ike iho,

Ilaila no ka pono la pono iho,

O kuu wahine hoomau hele loa--

Hele i ka huakai koolua ole,

I ka hooilina o na mea a pau,

mai na kupuna o Adamu me Ewa.

Haalele iho nei oe ia'u e u,

E u i ka u aole e pau,

E uwe i ka uwe na ole,

E uwe aku no au ia oe--e,

Kuu wahine ku mea minamina hoi.

Ke kahiko o ka hale e nani ai ooe--e,

Aloha ka po-li, kahi e mehana ai.

 

Nalo oe ka makua o ka lehulehu,

Lehu ehu ka manao e noho nei,

E lauwili nei la i kuu nui kino,

Ke look nei i kou puuwai,

He waiwai nui na'u ke aloha,

Ua ikaika ia e like me ka make--e,

Aole e mokuhia e na waikahe he nui.

 

Anui no ke aloha e uwe no au,

E uwe no au i kuu wahine--e,

Kou wahine--kou makua hoi,

He mama oe no'u no ke kane,

Ka hoa kaana o na pomaikai,

O na pomaikai me ua pilikia,

Kuu pilikia--ua hele oe--e.

 

Ooe ka ia e Hanapuulena i ka ua o ka awaawa,

He awa kakiwi lehua ia na ka wahine, I kakiwi hoopioia e Kamauulena,

Lena ka uahi mauka o Heeia,

Aloha ka leo i ka pane ana mai,

Nee mai no kaua a pili--e

Aloha ke kane--aloha na keiki makua ole.

 

Ke wela mai nei loko o'u e,

O ka make paha key, e kii mai ana ia'u,

HEle mai nei au a pouli oloko e,

Homai i wai i pohala ae au,

Hala ae hoi key make,

Nana aku hoi i ka la e,

Aloha ka la i ka mehana--e.

 

Pehea mai oukou ia'u,

E noonoo mai oukou ia'u e,

I hala ae hoi keia po,

E nihi e, e hoomanawanui mai oe ia'u

Kokoke okua e hoomaha,

Hoomaha oukou hoomaha hoi au,

Auwe kuualoha ia oukou e.

 

Hele mai au la a kokoi,

Aloha ino o'u makua e,

Aloha ka wai--o Waiolomea,

Ho ono hoi ka wai i kekahi manawa e,

He awaawa hoi i kekahi manawa,

He manawa pokole ko'u i koe e,

Ina aloha mai ke Akua, hala keia la

 

He k@ni@au he u he manao mihi ia oe e

I ka m@halanaau ana iho nei liu--liu,

Nalo akua nei i Analipo i Kuaualipo,

I ke ala maiwe ula a Kanaloa,

Ke ala a Kahai i hele ai,

Hele iho nei oe nalo-nalo loa e,

Kuu wahine--Kuu minamina e,

Kaumaha au, minamina ia oe,

E nana ma ka Paipala,

He lepo no ko keia ao,

E hoi ilaila no lakou,

Na mea nui na liilii,

Na ke Akua no i haawi mu,

Nana no i lawe aku,

E hoonaniia kona inoa.

E. H. Wahinealoha.

 

Uwe helu ae nei o Ninipo,

Aloha ino no kou kaikuaana e,

Kuu kaikuaana mai ka hale po i ka ehukai--e,

Mai ka @a halulu mai i luna o ka hao,

Hana iho nei au pepe i ke aloha.

Walania loko loku ana i kuu manao.

Manawahua loko, luuluu i kou aloha e--ae.

Nou paha ke ahane i ni@u iho nei.

I hele aku ma Hiikua ma Hiialo,

An@ano mai ana ia'u ke kai o Mokupapa--e.

Ke hapapa nei au i ko aloha,-e-ae-ua hiki mai--a.

Aia paha oe i ka opua i ka lewa,

Halawai akula oe me Polohilani,

Kela hoku i ka onohi o ka lani.

He lani nui kou aloha ia'u e hii nei,

Luuluu h@lekii i ka waimaka-e--ae,

He makamaka ke aloha, he hoa moe nou i ka po o ka Hooilo,

Ke moe-ia-i-a-ua weela-wau, i ko aloha-e--ae,

Aloha au o ka luna o kauiki,

Ua ikiiki au wela i ko aloha e noho nei,

Aole ka maka ka nana ana.

Aole ka maka ka nana ana.

Hopu hewa i ke kino wa lua,

Elua kaua i ka poli o ka makua,

Kuu makua o kou kuaana e ae,

Ua wehe mai oe i ka pili a kaua,

Me ka poli mehana o ke kane e ae,

Hele aku la oe i ka poli anuanu,

Anuanu makou e noho nei, i ko aloha e--ae.

Kaikuaanaheleloa.

----

Ke hoomaka mai nei ka wi ma

Olowalu nei.

----

E ka Nupepa Kuoka E; Aloha oe: -

E ae mai ia'u e ka Luna Hooponopono o ka Nupepa makua o Hawaii nei, ka mea i oleloia, "Kuu ipo i ka leo o na manu," a nau hoi ia e hookomo iho maloko o ko kakou pepa; i ike mai ai na hoa puni mea hou o kaua i na hiohioua o ka wi i hiki mai ma Olowalu nei, i keia manawa.

I keia manawa e nee nei i mua, ua ike ia ma kela a me keia pea o ka aina, ka hiohiona wi, e aho iki no nae kahi mea waena; o ka nui iho he ne@, ua loaa ia lakou o S. K. Kaleikini. O ka hapa naui nae o kanaka, ha pu ka ai i kekahi manawa, i kekahi manawa hoi, he raiki, a he neo hoi i kekahi manawa. O ka ai a na paahana o P@lipi he raiki a me ke pu, aole hoi o na pake, ua maa lakou i ka l@kou ai; i mai kekahi poe, i ola no ka hoi i ka ai aku i ka ai maoli, a mahope kau mai hoi kela maona.

Mamua aku nei, ua ike au i kekahi kanaka e ku ai ana he umi kalo no ka hapawalu, o ka nunui o ke kalo i ka'u hoomaopopo iho, me he mea'la, he 5 kapuai ka loihi ,a o kona anapuni he 6 kapuai. Nolaila, ua hoike mai keia mau kumu i ke ano o ka wi maoli.

Eia no hoi kekahi, i ua e kuai aku i kahi pai ai, hookahi no ai ana ana kanaka 3 o ka pau noia, nolaila, ua hiki mai i ka pahu hopu o ka hoopau ana o ko'u manao maanei.  Me ka Luna Hooponopono ko'u welina, me na keiki olelo hua metala ko'u Adieu. Aloha no:

P. N. Kahakualunaopio.

Laehau, Olowalu, Mau, Mar. 31, 1877.

----

He hana aloha.--I ke kani ana o na pu o Puoaina na hoohapa mi na Kanikela, na moku oloko nei o ke awa na pahu have aupuni a me na pahu have kaawai i ko lakou mau kahakahana lole wai hooluu like ole, he hana aloha i ke alii make.

----

Ma ke awakea Sapati aku nai i hala, ua komo mai i loko nai o ke awa ka moku kuna Loleta mai kapalakiko mai. No Wm Pfinger o keia kulanakauhale ia moku, a e hoounaia ana i arita ma ka hoopukapuka mea kuai.

----

Nakolo eehia lua.--I ka wehewehe ana ae o kai ao Palua nei, a i ke kani ana o ka hora 6, ua hookuu mai la o Puoaina i na puu eehia kani minute, e hoike ana, ua nala ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make ke keiki alii. He mea e ke eehia o ka poe i loha e ole mamua i kona make. Hamama na waha o kahi poe, a kumakena mai kekahi poe. Aloha iao ia.

----

Ma ke kakahiaka Poakolu iho nei ua hoopuka ae ka Luna Hoopuka o ka nupepa Hawaiian Gazete i kana upepa, a o kekahi o ka heluna o kana nupapa, ua paiia me ke kii o ke Keiki Alii make Leleiohoku, Na Mr. M Dickson o keia kulanakauhale i pai iho i na kii, a ua hike mai ia kii i ko ke Alii helehelena piha nani a maikai me kona kahiko piha o kona kulana hooilioa Moi. He makepono ka hapalua ke lilo ia nupepa kii.