Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 17, 28 April 1877 — Page 2
| This text was transcribed by: | Malia |
| This work is dedicated to: | Kuini Piʻolani CC |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke kauoha
E hoolewaia ke kino kupapau o ke Keiki Alii make William Pitt Leleiohoku Ka la hoolewa i ka Poakolu, la 25 o keia malama ma ka hola 10 AM mai Halealii Iolani ke keena o ke Kiaaina o Oahu, Honolulu, Aper 13, 1877.
Ua oluolu i ke Alii ka Moi Ka hookohu ana aku ia John K.G.C. i Luna Nui no ke Kea Hoohanohano o
Kakauolelo o ke Kea Hoohanohano o Kalakaua
Ua oluolu i ke Alii ka Mea aka ka Kaoeia W V Allen K.C.K. i kakauolelo a i Puuku no ke Kea Hoohanohano o Kalakaua,
ma kahi o John O Dominis K.G.C i waiho mai.
Ua hookohuia o K Helekunihi i keia la i k Alanui no Keena Kalaiaina Aper. 16, 1877
Hoolaha a ka Puuku- E komo ana ke Alo Alii iloko o ke kanikau ka Mea Kiekie ke Alii William Pitt Leleiohoku Ka La Hoolewa i mai, mai keia la aku a hala na pule elua mahope iho o ka hoolewa ia ana alaila e kaolikau mai ia wa aku a hala he eiwa malama ma hope iho o ka hoolewaia ana. I ka wa kanikau piha, e komo na wahine i eleele me na lihilihi eleele; a i ka wa kauikaa hapa, e komo i ke kahiko keokeo me na lihilihi eleele. O na luna aupuni a me na mea a pau i pili i ke alo alii, e kau lakou i na kanikau ma ko lakou mau noho a pau. O na kane in a he luna aupuni, e komo i ka p eleele ma ke kanikau ma ka papale a ma ka hemahema no ka wa kanikau piha, a no ka wa kanikau hapa, i kanikau ma ka papale a me ka hemahema. O na hoa o ka Ahaolelo a me na Luna Aupuni o na aina e mai, na Kapikela a me na agena ke kooola aku nei kakou e malama koko o ka manawa kanikau i hoikeia a na kanu pu ia ka lehulehu e hoike aku i ko lakou aloha i ke Keiki Alii i make, ma ke komo ana i na hoailona oke kanikau iloko o ka manawa i kauoha ia. JNO. O. DOMINIS
Keena Puuku Apr. 19, 1877 Mokoa Puuku
NA AINA AUPUNI
Ua noiia mai keia Keena no ke kau aku i na Aina Aupuni malalo iho:
Hawaii
Kuai koena o Kawainui, Hilo he 100 eka no $150 ia S.L. Austin
Hoolimalima he umi Apana Aina mai Keao a hiki Manawailele, Hamakua, he $50 ia a A Uiha.
Holimalima o Mukuiopae I me I i Kulae, Kona Hema he 120 la Polani.
Hoolimalima o Hokuimahoe, Hilo, he 820 ia Mrs. Kaliko Kahalehili
Kuai koena o Kakeha, Hilo, 450 ia W S Akana
Holimalima o Kumuhoe, Hilo, he 200 eka he $10 ia J L Cheemeboro
Hoolimalima o Kaloaila - Au a me Lauka apana o Hamakau ia Marden a me Sieinson, no $90 no ka makahiki
Hoolimlima o Honalo, us Kauka Trouseau.
Hoolimalima o ka alua mawaena Kaohe me Kalopu, ia Samuel Parker, $100 no ka makahiki
Hoolimalima o Hiinaa, Kau, 370 eka, ia C.N. Spencer, no $70 no ka makahiki
Kuai ia Keokea, ao E. Kekoa, $300.
Hoolimalima ia Papaaloa a me 2 Kihalani I me 2, Lau hulu. Koamano, Kumahou, me Hakoa $204 no ka makahiki ia T H. Davies.
Kuai ia Kalaimano, Hilo ia P Wahakane, no $100.
Hoolimalima- ia Kamakua e pili la i kona aina iho ko Chas. Notely ma ke $49 o ka makahiki.
Hoolimalima - Koamano, Lauhulu, Kihalani, Papaaloa, Apana o Hilo, na NP Pualawa no 10 makahiki
Kkuai ke koenna o Honomu, Hilo na W Kinney, no $100.
Kuai Aina o Kekala, Puna, he 944 eka, no JW Malao, no $130.
Maui
Hoolimalima ke koena o Omaopio, Makawao, Apana 1.381 eka, no $2,777.73 ia S.T a me Chas. Alexander.
Hoolimalima aina o Waiana, ia J. Markle.
Hoolimalima aina o Waialua, Koolau, Maui, ia W. Fogo.
Hoolimalima ia Omaopio, Kula, ia Akao, no $20 no ka makahiki
Kuai o Keanae, Koolau, Maui. BB Kalilimoku, 3 eka, $2 o ka eka.
Kuai ia Makula- apana o Kaupo, ia JW Kalua no $100.
Molokai
Kuai ia Hooleua, no HP Kaalalee, he $100.
Kuai ia Kahananui, no Z a P Maui, he $200.
Hoolimalima ia F.W. Beckley.
Hoolimalima aina o Ohia, no 20 makahiki, he $25 no ka makahiki ai A. Fornander.
Hoolimalima o Makulelau no $23 no ka makahiki ia J. McColgan.
Kuai koena o Kamanoni, ia CH Parker.
Kuai i ka hapa o ko ke aupuni, ma ka aina o Kamiloloa, Molokai, na WC Lambert no $350.
Lanai
Kuai aino Kanuolu, na W.M Gibson
Oahu
Kuai Apana Alua 266 &267 ma Kulaokahua, no $100 no ka apana hookahi.
Hoolimalima ia Hoouakaha, 1 1/2 eka $14 no ka makahiki ia S Hookano.
Kuai elua apana ma ke kihi Alanui Nuuanu me Moiwahine, ia G.McLean, no $1,000.
Kuai ia Makaniloa a me Poahamai, Koolaupoko, no Papa, he $100.
Kuai aina ma Nuuanu, e pili la me ka aina o Konao 1/2 eka i $15 ia Kaliva.
Kuai ia Lelepana, Moanalua 817 eka $138.50 no S W Mahelona.
Kuai- Apana aina i Kaluaopalena, Kalihiwaena, Koua, $40.
Kuai ia Kupapaulau a me Waihee, Koolaupono, no S.E.K Papaai.
Hoolimalima ekolu apana alua ma Alanui Moiwahine, a me ka Hale Pohaku kahiko malaila, ia T H Davies no $150 no ka makahiki.
Kuai ia Kaena, Waialua no Gaspar Sylvia $250
Hoolimalima 19 eka ma Leahi, ia A Herbert, no ka Hui Kapiolani Park.
Hoolimalima helu 96 ma Ainahou, no W Weight.
Kuai apana helu 5 ma Kaluaopalena, $71, no S Paaluhi
Kuai mau apana helu 4 me 16 ma Kaluaopalena, $150 no Kalolohia.
Kuai elua mau apana ma Kaluaopalena, $50 no Kaili.
Kuai apana ma Kaluaopalena, ia Julia Prosser, no $290
Kuai apana helu 15 ma Kaluaopalena ia Mahoe no $125.
Kuai apana helu 10 ma Kaluaopalena ia L. Kaneana no $410.
Kuai apana helu 3 ma Kaluaopalena, ia Luika no $120
Kuai apana aina ma Kaluaopalena, helu 4 a me 16 no $100
Kauai
Hoolimalima-ia Waioli no 10 makahiki ma ka $100 no ka makahiki, ia W L Wilcox.
Ke koiia aku nei ka poe a pau e noi mai ana e hoolimalima a kuai paha i na aina aupuni e hoike pu mai i ka ili o ka alua, e like me ka mea i ikeia, ka hana i makemake ia ai e hoohana iho a me ka nui o ka uku hoolimalima.
Ma ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina,
C.T. Gulick, Kakauolelo
Keena Kalaiaina, Ianuari 9, 1887
No Ke Kula O Lahinaluna
I ka hoomaka hou ana o ka makahiki kula, ma Iulai e hiki mai ana, e hoololi ia ana ke ano o ke Kula Nui ma Lahainaluna, a e hoolilo ia ana i Kula Nui ma ka olelo Beritania no na keiki Hawaii; a penei ke ano kula:
1 E mau ana na mahele no na makahiki eha; a o ke olelo Beritania ka olelo e ao ia ʻ i ka nui o na lala o ka ike.
2 E hoike ia ana na haumana e manao ana e komo ma ke kula nui ma na lala o ka naauao e ao ia nei iloko o na kula apana, a ma ka "Primer" Beritania no hoi kekahi
3 Mahope o ka aponoia ana o na huamana komo kou, e hookomo ia ana lakou ma ka apapa a lakou e makaukau ai ma ka olelo Beritania, ahope o ka hoike kakau lima ia.
4 He hoike makahiki no kela me keia papa o ke kula hoike akaku lima ia; a o na haumana i aponoia ma keia mau hoike e koo ana lakou ma na papa kiekie ae, a e haawi ia ana na palapala hookuu ia me ka mahalo i ka poe i aponoia o ka papa helu akahi.
5 Ma na kaha e aponoia, a e ahewaia ai kela me keia haumana, ma ka hoomalu ia ana o ke kula i na manawa a pau, a me ke ana ana i ka ike o na haumana ma na mea e ao ia ana.
6 E ai ia ana ka Moolelo Hawaii, Moolelo Baibala, Wehewehe hala, Kumukanawai, Hoike Akau me ke Kalaiaina, ma ka olelo Hawaii.
7 E hoomau ia ana ka hana lima o na haumana.
Papa o na Lala o ka Ike a Ao ia ʻ ana ma ke Kula Nui o Lahainaluna
No Ka Papa 4
Eia na buke haole a lakou e pono ke loaa.
Heluhelu- Willson ʻ s First Reader
Helunaau- Colburn ʻ s Intellectural Arthmetic
Helukakau- Thompson ʻ s Practical Arithmetic
Hoikehonua- Cornell ʻ s First Steps
Moolelo Baibala, Moolelo Hawaii ma ka olelo Hawaii
No Ka Papa 3
eluhelu- Willson ʻ s Second Reader
Helukakau- Thompson ʻ s Practical Arithmetic
Hoikehonua- "Our World" No 1.
Akeakamai- Science of Common Things
Kakau, a haiolelo ma ka olelo Beritania
Kumukanakawai, me Holike Akua ma ka olelo Hawaii
No Ka Papa 2
Heluhelu- Willson ʻ s Third Reader
Hoailonahelu
Anahonua
Buke helu
Moolelo hui
Kakau kumumanao, a haiolelo ma ka olelo Beritania
Moolelo o ka wa kahiko ma ka olelo Hawaii
No Ka Papa 1
Ka Papa ma ke kamailio ma ka olelo Beritania - oia no ka huina o na papa eha, no na makahiki eha, Ka papa himeni- e like me ka papa maluna na Haiao o ka Peresidena i na papa 1 me 2- e pili ana i ka Oihana Kumukula.
Ma ke kauoha o ka Papa Hoonaauao.
Apr. 19, 1877 803 3t
OLELO KUKALA
O Makou o Kalakau ma ka lokomaika o ke Akua, Moi o ko Hawai Pae Aina, a i kulike ai me ka Pauku Iwakaluakumalua o ke Kumukanawai o ko Makou Aupuni, ua hookohu Makou i keia la, a ma keia ke hoike akea, a ke kukala aku nei, ke nele Makou i ka hooilina no ko Makou Kino, alaila, e lilo no i ko Makou Kaikuahine i aloha nui ia, Ka Mea Kiekie ke Kama Alii Wahine LYDIA KAMAEHA LILIUOKALANI ko Makou HOpe Alii ma ka Nohoalii i Moi Wahine, mahope io o ka oluolu ana i ke Akua e kahea mai ia Makou mai keia ao aku nei.
Hanaia ma ka Halealii Iolani i Honolulu i keia la Umikumamalua o Apelila, i ka Makahiki o ko Makou Haku Umikumumuwalu Haneri Kanhikukumamahiku KALAKAUA R. NA KA MOI:
Ke Kuina Kalaiaina
J. Mott Smith
Huakai Ohi Dala
E haalele ana ka Luna Hoopuka o ke Kilohana Pookela iā Honolulu nei, i ka Poakahi, la 30 o Aperila, a e holo aku ana oia i Hawaii, E lele mua ana oia ma Hilo, malaila aku i Puna, Kau, a me KOna. Nolaila e paipaiia aku nei na Luna Kuokoa a pau, e lawelawe ana no ke Kuokoa, e hoiliili ae lakou i ka lakou mau hookupu no kona ola o keia makahiki, a e hookaa mai ma ka lima o ka on a nona ka hele kino ana aku e ike maka ia oukou a pau.
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ke Au Okoa
i Huiia
Published every Saturday $2 a year
Honolulu, Aperila 28, 1877
Ka joolewaia ana o ke kino kupapau o ke Keiki Alii make
Elike me na loho i hoike muaia aku e ke Kuokoa i ka la 14 o Aperila, e hoolewaia ana ke kino kupapau o Ke Mea Kiekie Ke Alii William Pitt Leleiohoku Ka lahoolewa ma ka la 25 o keia malama, pela no i hookoia ai me ka hookaulua oleia.
He elua la mamua ae, ua kuehu mai ka makani i na lepo o na alanui, aka ma ka kihi ana i ua la nei a Kalani Kawaihau e kuna loa ai ua maka, au kalae ka lewa, ua phu ku mai na ao kalelewa, a ua puka mai na kukuna o ka La me ka nohenohea. He hiokiona o ka la maikai a ka wailiula e kiliopu mai ai i ke kula.
Mamua ae o ka hora 10 o ke kakahiaka, a naue ae ka poe e komo ana i ka hoolewa e like me ka papa kuhikuhi o ka huakai hoolewa, a kukulu ia lakou ma ke alanui o Moi, malao o ka hoonohonoho ana a ke Kiaaina o ka mokupuni o Maui, Ka Mea hanohano W.L. Moehonua.
Ma ka holra 10 ponoi, ua wehe ka Haku Bihopa o Honolulu, i anaina haipule hope maluna o ke kino make a ke Alii nona ua make a me na hiohiona i aloha nuiia, ma ke Keena nui o Itikapakalani, i mua o ke anania Alii a hanohano o ka poe wale no i loaa ua palapala komo. He hapalua nora a oi ae ka loihi o ka manawa i malamaia ai keia hana, alaila, hapaiia a u ia ka pahu kupapau i kahikoia i ka eleele piha.
Maluna o ka pahu kupapau, ua hoopaaia he papa i kala i kakau ia i na huaolelo Enelani, aka ke unuhi nei ke Kuokoa no ka pomikai okona tausani poe heluhelu penei
Ka Mea Kiekie Ke Alii
Keiki Alii William Pitt
Leleiohoku Kalahoolewa
Hoolina o ka noho Alii
Hoa o ke Kea Kiekie o ka Papa o
Kamehamehe I
a me ka Hoa o ke Kea Kiekie o ka papa o
Kalakaua I
Hoa o ka Hale Ahaolelo Alii
Hoa o ka Ahakukamalu o ka Mei
Make ma Honolulu
Aperila 10, AD. 1877
22 na makahiki"
Hukiia aku la ke kaa kupapau e na poo la a o na poe hapai pahu a me na paa ka hili ma na aoao. Alaila o ke kaa alii mai mahope koke, i ukaliia e na ukali a me na kahiki nui ʻ Elua. Maloko o ke kaa alii, ke Alii ka Moi kane a me Moiwahine a me Ka Mea Kiekie R. Keelikolani. Mahope koke iho, ke kaa lio e kauo ana i Na Mea kiekie Lilia Kamakaeha Liliuokalani a me Miriam Likelike a me Na mea Hanohano Kuo. O. Dominis a me AS. Cleghorn Ko Na mea Hanohano Pauahi Bihopa a me C.R Bihopa kaa lio iho. Ke kaa iho o na kaikaina o ka Moiwahine Kapiolani Na kaa iho o na Kuhina a me na Kankula.
Alaila, hooponopono aku la o hope o ka huakai e like me ke kuhikuhi. A o mua hoi, ua hooponoponoia no e like me ke kuhikuhi, aka, ua haawi a nae i wahi no na wahine a na poo la mawaena o ke kaua lio a me na Kinai ahi.
I ka haalele ana o ke kaa kupapau i ka Hale Alii, ua haawi mai la o Puowaina i na pu kani eloku minute me ke kukai pu mai o ko ka moku kaua Beritania Fantome mau pu. Pela no ka hooiniuia ana o ke kani o ka pu a hiki i ka Hale kupapau alii, ke kupapau.
KA HIKI ANA I KA ILINA
Ua holo ae la ka pihe uew a ka poe i komo hohonu ke aloha. Hapaiia ae la ka pahu a kaikaiia aku la iloko o ka Hale lua ahi, kahi a na iwi alii he lehulehu, i hoakoakoaia mloko o kela wahi eehia e moe a e waiho malie me ka hooonioni ole ia, a hiki i ke la hope e hookolokoloia ko ke ao nei.
Ua hookomoia ka pahu o Keiki Alii make mawaena o na kupapua o na makua alii make Kapakea a me Keohokaloe, e waiho la mawaena konu o ka Hale.
Alila, ua wehe ae ka Bihopa i anaina pule hope loa, a hookuu aku la i ke Keiki Alii opio i make me ka minamina nuiia a i alohaia e na makaainana, e moe i ka hia moe hope loa a na kanaka a pau e hahai aku ai.
KA NUI O KA PEO KOMO I KA HUAKAI
Eia malalo iho nei ka nui o ka poe i ukali aku i kana huakai hope: 60 kaua lio, 41 na wahine a na poo la, 55 mau kinai ahi, 25 na keiki puhi ohe, Kiaaina Moehonua a me ka ukali 2, Puali A Haku Ponoi 40, Puali B Haku Ponoi 41, Na Mekia Gulick a me Macfarlane 2, Puali Raifela A 27, Puali Raifela B 34, na kanaka o ka moku kaua Fantome 69, na koa o Hale Alii 30 na hui malu Red Men 22, Oddfellows 11, Masons 51, na kahunapule 7, Papa Himeni o ka Bihopa 40, Bihpa o Honolulu a me kona mau paa lalo 4, ka lio o ke Alii i make me na kauwa 4, na ohua 28, na poo la e huki ana i ke kaa kupapau 231, na paa kahiki, hapai pahu, kuikui, puloulou, a me ka pae ku i ka wa 150, ke kaa alii me na moi a me ke Kama aliiwahine, na Kuhina a me na Kanikela maluna o na kaa he 54 ka nui. Poe ukali wawae a me na makai 60, Kiaaina o Kauai, na alii Ahaolelo a me na hoa o ka Ahakukamalu 8, na lunamakaainana a me ka kakauolelo a na luna aupuni 28, na pake 12, na makaainana 228 Ahahui kula 710, na makai 15. Huina pau 2,196
KA PANINA
Ua kohoia e ka Emepera o ke Kuokoa, aole e emi malao o 8000 na makaikai i haiamu sema na alanui, na kauhale a me aa aleo, e kilohi aku ana i ka huakai hope loa o ke Keiki Alii opio nona na mauaolana he nui i upuia maluna on a, aka ua lawe e ke Akua iaia. Pela paha i ko ai ka olelo a ka poe kahiko o Helene, "o ka mea a ke Akua i aloha ai, make opiopio."
PILIKINO- Ua lohe mai makou, o ka makou makamaka o ka maka sila ka mea i hookiekieia ae i Malama Buke Nui no ke aupuni, oia o Mr. J.O.Crter e haawi ana he hoomaha iaia, a e holo aku ana oia i Kaleponi ma ka mokuahi mua e haalele ana ia Honolulu nei. Ke lana nei ko makou manao, e hoi mai oia me ke ola maikai i ka wa e pau ai kona hoomaha, a e hoomaka hou i ka malama i ko kakou waihona Waiwai.
AKUA LAAU- Ua loaa mai ia Men. Balliea, ke Komisina Farani ma ke alo alii o Hawaii nei, he kii laau, i hoomanaia paha i Akua e ka poe kahiko o Hawaii nei, a ua hunaia mana wahi nalo loa malalo o na kualono o Maunakea i Hawaii. Ua paaia iho nei ke kii o ua ino nui la, a ke lawe hele ia nei e hoikeike i ke kee o ka wa kahiko o Hawaii nei.
Na Nu Hou Kuloko
Ua pau i ka nahaha loa kela maku kuna pakalaki Iolani aka o ka hapa nui o kona mau ukana, ua pau mai no i ka pakele.
HUAKAI KAPUNI- E holo kaapuni ana ka mokuahi Kilauea i keia Poakahi ae, ia Hawai, me ke ku ana maua awa kumau ana e holoholo nei.
Ua maalo ae ma waho aku o ke awa o Honolulu nei he moku kalepa, aka aole oia i hookuukuu iho, aole no hoi i waiho nupepa iho no kakou, Mai Kapalakiko mai paha ia.
Eia mauka o Masnala, ka pa Ilina Alii kahi e hoaumoe nei Ka Mea Kiekie R.Keelikolani, e hoouna ana i ke aloha no kana milimili i hoohuiia aku la me kona mau makua.
Ua hooia ia ae i ka makoa mea lawe pu hou o ke kaona, ka lono, na pakike kiekie ia ka kekahi o na hoa hanohano o ka Ahaolelo i hala ma ka halawai a ua poo la. He oiaio paha aole paha.
NO MAUI- Mawaena o na ohua kaulana i kau aku maluna o ke Kilauea i ke ahiahi Poakolu iho nei, o Ka mea Hanohano ke kiaaina o Maui a kana Wahine a me ke ekik kamaaina o ke Kuahiwi eli gula o Ulupalakua.
AINA O OPANA, MAUI- Na ke kuai kuaidalaia ana o ke Aina o Opana, Hamakua, Mokupuni o Maui, e Mr. Bartow i ka Poaono aku nei i hala, ua lilo ia Mr W.H. Bailey no ke kumukuai he $4500 me he mea la ma ka ʻ Ekolu dala o ka eka.
E nanea ana no ka hele a na lono Hawaii ma na pipa alanui o ke nei, a in a e halawai nai me ka maka paa, o ka lele ae la no ia o ka oili a mihi e iho la no ka loaa ole o kahi hana. A in a hoi e komo aku ka maka paa iloko o ke keena hookolokolo, o ka noe iho la no ia i ke kunokunou. Pau ole no hoi ka apa a ka Hawaii.
Ma ke ku ana mai o ke kana Pri nee i ka auinala Poakolu iho nei, ua kau mai ke Kiaaina o Hawaii a me ka Lunakanawai Hoapili. E kaapuni ana ke Kiaaina i kona mokupuni, lohe e oia i ka make o ke alii ma Kona Akau, kau maluna o ka moku maluna ae a holo mai ke ka hoi ole aku i ka hale.
HOOHOIHOI HANA- E malama ana ke Kiaina o Kauai i halawai ma ke keena haalawai mauka o Kaumakapili, i ka hora e 7 o keia ahiahi (Poano) Aperila 28, no ka hoike aku i kekahi mau mea e pili ana i ka hana hui mahiko ma Kealia, Kauai.
Ua lohe makou, he nui kona mau manao, a e lohe no na mea a pau ke naue ae e lohe paka. E hele nui mai oukou, a e loaa ka haawina maikai.
HE OLEO AO-Ina e hana inoa mai ana na hua-ai i ke kino o ke kanaka, alaila e manao iho kakou, ua ai ia ua hua-ai la i ka wa kupoo ole, a i ole ia, ua alaphoia paha i ka wa aole i pala. Ke olelo nei kekahi kaua lapaau kaulana, ina e ai ana kekahi o kana mau mai e lapaau ana i na alani elua, mawaena o na malama o Febeakruali a me Iune, mamuao ka aina kakahiaka, alaila e make ana ia mai.
MAI PAU I KE AHI- I kela ahiahi Sabati aku nei i hala, i ka mea puhi kukui e hoomakukau ana e ho-a, i na kuikui kau iluna, o Kaukean ʻ ia hoi, a haki ae ana ka hao e paa ai na kau ipukuikui elua iluna, a hoholo iho la i lalo a kuia i ka papahele, au aku au mai ka aila. I ka wa i kahi ai ka hao, ua pau na kuikui o kekahi kau-kuikui i a aa, a ua hoi oia a ma kekahi kau, hoomaka e puhi, aka haki e ka hao. O na ipukuikui o ke kau i pau i ka a o kuikui, oia kai poino loa i ka nahaha, a o kekahi hapa mai ka poina. Eia ka mea pomaikai loa, o ka aa ole ia ana o ka hale pule. Ua pio e no na kuikui i ka pio i ka wa i hoholo iho ai i lalo. Pakele maoli.
Ma kekahi itainu o ka LAHUI HAWAII, i ike iho ai makou, ua moehewa ko makou makamaka a puoho no a lalau i ka peni, a hoolaha olalau ae la i ka Poakolu ke ku ana mai o ka mokuahi o Kekane; aole oia ka pololei, o ka Poaha kona la i ku mai ai a no ka maluhiluhi loa o na maka paha i na kipona ikiki a ka la, ma ka la hoolewa iho nei, ua hauli aku i ka hiamoe, a pela i moe pu ai me ka lakou pepe a puoho ae nei i ka Poalima; oia ala no me ka poluluhi no o na maka, olalau ai ka hoolaha ana i ka le i ku mai ai ka mokuahi.
PAKELE MAI POINO- I ke kahi kaa e kua ana maka puka pa o Maunaala, i ka wa i komo ai ke kaa o ke Alii make a me ka huakai mahope a hiki i ka pau ana o na Kuhina, a ma hapa paha o na Lede e hiki mai ai i na keiki kula puiwa ʻ e la ka lio pua kaa nei, a lele ae la i luna, a me ka lima kokua SP.K. Nawaa ua paa ua lio nei; ua lele no ua lio nei i luna, aole nae he hemo iki, a hiki wale ka wa i huli ai ke kaa. A no ka nui o na lima kokua, ua pale kana, aole i hoopoino ia ka hua kai hoolewa a ke Alii, a aole no hoi i poino ua kaa nei, pomikai maoli. O wau no me ke aloha IKEMAKA Aperila 25, 1877, Honolulu.
Nu Hou o na Aina E
Ma ke ku ana mai o ka moku Falkinberg i ka Poakahi i hala, ua loaa mai i ka nupepa Kuokoa na mea hou a hiki i ka la 2 o Aperila.
No Amerika
Ua hooholo ka Aha Kuhina o ka Peresidena hou o Amerika Huipuia ika la 31 o Maraki i hala, ua koho penei o Generala Wade Hampton(Democarata) i Kisaina no ka mokuaina o Karolina Hema. A o kona hoa paonioni, he Ripubalika oia o Chamberlain, ua hooneleia. O na kona aupuni malaila i hoonohoia ai e kiai i na Hale Aupuni, ua kauohaia lakou e unuhi mai me ke kiai hou ole aku, oiai ua loaa ke poo olaia nana e hoomalu aku.
Ke hoounaia nei he Komisina e huli a e ninaniau i ka hoopaapaa mawaena o ua Kiaaina paonioni elua ma ka mokuaina o Luisana.
Ma ka po o ka la 27 o Maraki ʻ ma Mamringtown, mokuaina o Vireginia Hema, ua powaia kekahi haole mahiai waiwai o Mr. Soarkey kona inoa, e kekahi mau kanaka ekolu i kipu ola aku me ka noho mai io o ka wahine. Hao ae la lakou la i na mea o kolo o ka hale, a holo malu aku la i ka ululaau, kahi a lakou puunaue ai paha i na waiwai pio. Ua hoounaia he huakai nui o na holoholo lio, e imi aku ia lakou ma kahi o lakou i ikeia aku ai e holo nui ana e pee.
Ua hiki ae i Kapalakiko kekahi lno no ka hopuia a me ka hoopaaia ana o J.A. Sutter Jr. ke Kanikela Amerika ma Aeapuleo, Mekiko. Eia ke kumu, iloko iho nei o ka wai e paonioni ana o Generula Dieza no kona lilo ae i Poo no ia aupuni, ua ha ino ia kekahi kanaka Amerika o Hnery Dastin kona inoa. Uanoiia ke Kanikela Amerika e nann mai i keia hana. Ua ninaninau oia me na luna aupuni a hoopii kino maoli i ke Kiaaina oia mokupuni, e malama i na kanaka Amerika a me na waiwai o lakou. No keia hana aloha a ke Kanikela i kona mau makaainana, ua hopu kinoia oia i ka la 5 o Maraki, e na kona he 20, ma ke kauoha a ke Kiaaina o ua wahi la, a ua hoopaaia iloko o ka halepaahao. Ua kauohaia ka moku kaua Pensacola nona na hiohiona poina ole ia Hawaii nei, e holo koke ae i Acapullco me ka hookaulua ole.
No Europa
Ua haawi aku ke Aliikai o Aigupita i na hooia ana i ke suletana o Tureke, ua hiki iaia ke hoouna aku i 30000 a me Eha mau moku kaua i ka wa e kaua ai o Cureke me kekahi mau aupuni e aku.
Ua loheia mai Bucharest ae, ua kauoha ke Kuhina Kaua o Cureke,e ohiia i puali koa hou mai Danube ae. O kona heluna i 25,000 koa.
Me he mea la i ka nana aku, e kokua ana Bisimaka i ka Rusia papa kuhikuhi hana hou no ka mea e pili ana ia Tureke.
Ke hoike mai nei ka mea kakau o ka ka nupepa Manawa ma Sana Peteroboro, ua waiha aku nei o Rusia i na hooponopona ano hou a pau i ikeia he kupono o Tureke e hana aku. Ua makaukau o Rusia e hoike aku i kona makemake e kamailio pololei no o laua o Tureke wale no ke hooholo no hookuu ana i na koa o laua, a no ia kumu, e ae no o Rusia e ike aku i kekahi Komisina o Tureke ma Sana Peteroboro, in a o kana kumu hana ia e hele aku ai e kuka. Aole ae o Rusia i kekahi aupuni e ae, e kama mai e kuka pu.
NU HOU HOPE LOA!
Ea! Pau paha ka manaolana ou e Hawaii!!
O ka manaolana nui o Hawaii iloko o keia Au aia no ia ma luna o ka ohana Moi Hou i honohoia ma ka la 12 o Feb. o 1874 i hala aku nei. Ka ohana Moi hoi nona ka huaolelo makia aupuni, "O ka Moi ma ka noho alii o keia Au oia ka Moi nana i puana ae i keia makia, o ka aina, mai kona puuwai ae. Ma ka la mua o kona Ai Aupuni ana, a ua holo aku kona leo i ka la pea a i keia pea o ka aina, mai na lii a i na makaainana, a ke waiho nei ua makia i luna o ka aina mai o a o. O ka makia o ka aina o ke ʻ lii, e pono paha e noonoo ia ke ano o ia huaolelo i mohala ke Pooolelo i kau ia maluna. O ka "Hooulu Lahui" eia paha kona ano a me kona manao iloko. "E ola ke kanaka a ka wa elemakule maikai a e hanau nui mai no." O keia, ke ano maoli noia o ke huaolelo "Hooulu Lahui" a o ka manao maoli no hoi ia o ka Noho Alii.
Mamuli o keia makia aupuni, ua holo iho nei ua mea a pau o loko o ke aupuni maluna oia makia, na kane a me na wahine, au kukala ia na Ahahui Hoola i ka Lahui a ua ano palahalaha ae ua mau Ahahui ma keia mokupuni a ma na mokupuni e ae o ka Pae Aina nei.
O ka manaolana o Hawaii no kona Lahui, ma kona moolelo mai mua mai iloko o na makahiki he kanakiwakumamaiwa mai kona ike mua ia ana e na haole a hiki ka l 12 o Feb 1874, ua nele o Hawaii i ka manao lana ole, ao ka ulu hou ana o kona mau kanaka ili ulaula ponoi, no ka mea, ua ike ia na emi au o Hawaii i ula la a pau, pela i ike ia maloko o kona moolelo, oiai ma ko kakou ike mua loa ia ana e na haole ua olelo ia e ka pono manao kahiko oia mau oa, aia ka nai o Hawaii maluna o 400,000 kanaka a mai ia manawa mai a ka laha ana o na makahiki he 99 ua koe iho ke koena he 30,00 wale no, oia hoi us lilo na eiwa hapaumi o ka lahui, a koi kakou i keia manawa ka hapanui wale no o ka lahui i ike ia i kinohi.
O keia emi ana, ua hiki ia kakou ke manao ae ua hala ke kenetulia, a ua emi hou ka lahui iloko oia manawa he eiwa hapaumi. Ua ike mua loa ia keia emi ana e ua loea a na Au i hala aku nei, mai a Kamehameha I a hiki ia Lunalilo. Ua o nui ia keia emi ana a ua hooikaika ia e hooulu hou, aole na ʻ e i loaa iki ka manaolana ao ke ala hou ana o Hawaii; ua onipaa aku la ke kaumaha o ka lahui ma ka aoao o ka make, a pela no a hiki loa mai i na la mu o ka 1874.
Ma ka la 12 o Feberuari 1874, ua ulu hou ae he ohana Moi hou, mailoko mai o ka welo alii o "Haloa," mai loko mai o Keaweikekahialiiokamoku. He welo alii na ka lahui i manao ai, e loaa ana he kawowo alii nui. Ia manawa, ua ei ae ke poo o ka Lahui iluna, e hooia aku, e loaa ana he kumulau hooleha alii. Oia no ke Keiki Alii i moe aku la i ka moe anuanu. Ua manaolana maoli no ka lehulehu, e kawowo ana na alii maoli maonala, eia ka ua kuhihewa ka Lahui ma ia mea.
Ua manao wale ia, o ka welo alii i pau aku nei ia Kamehameha V, he welo alii mae wale lakou, a emo ole hoi ko kakou mau makahiki ma ka noho alii; mai ke kau ana ae o kolakou mua o Kamehameha IV, ma ka noho alii, ma ka la 15 o Dekemaba 1854. A i ka make ana o Kamehameha V., ma ka la 11 o Dekemaba 1872, he iwakaluakumamalua wale no ka nui o na makahiki o ia welo alii, maluna o ka Noho Alii. Maloko o ia mau makahiki, ua pau lakou a pau i ka make, a ua make pu hoi me ka lakou keiki "Ka Haku o Hawaii."
I ka hoea ana mai nei o keia wela alii, o ka manao hope loa keia o Hawaii no lakou iho, a ua manaoia e kawowo ana lakou, ano al, eia ke waiho nei he lepo, na hala ke alii, "ua pau ka manaolana o Hawaii"
Ua kuihewa no ka mea e kakau nei, ua pau la ka awaawa o kela huaolelo a ka poe kahiko o keia pae aina, eia ka! aole oia hoi, "O ke alii aimoku a noho i Oahu, aohe e ola" Ke mau nei no ka manao o ia olelo a ke ulu mai nei a awaawa oia hui a maluna o ka aina. E ulu noa ana nei ka awaawa o ia wanana wahahee (paha) maluna o ka Lahui a ma luna o ka aina. E ulu noa ana nei kou mau alii e Hawaii a kawowo? Aole paha? Ae paha.
Ua pau ko ʻ u manaolana no kakou e Hawaii. Ke ola nei kakou ka poe e ola nei, no ko kakou manawa i koe, a oko kakou hopena, a pau ana no ia me ke akaka loa, a he mea hohihi ole ko kakou manawa e kpau ai, aole i kaawale lao ia mai o kakou aku.
Honolulu, Aper. 18 1877
NA HOALOHALOHA ALII
"Hiki i Maunahina ka noe o Alakai
O ka naele ia o Hauailiki
He lume moe ia no Kawaikini
Oia ka! nana i kaua i ka nane."
KALAKAUA I, KA MOI; Aloha or
He mea e ka hikilele i ka hikina mai o ka lono. Ua oluolu i ka Makua Mana Loa ma ka Lani i ka lewa ana ʻ ku ia
"Leleiohoku o Mahealani,
O ka hele ana o Kunuiakea,
Haule i Kona Nui kuu ka luhi,
Ke Akka ia Oe e Kalani
O ka owe o ka hau o Lanihau."
O makoa o na makaainana o ka Apana o Kona Akau, mokupuni o Hawaii, ma o ko makou Komite ʻ la. E oluolu mai Kou Ihi Kapu e Kalani ia makou, e auamo pu me Oe iloko o ke kaumaha i loohia iho nei i Kou Aupuni. Ae, E kanikau no makou. Ua hala ka ai, me ka ka ia ka nahu, a me ka hale, a me ka hanohano a pau pu no e-
O ka makou pule, a me ka makou nonoi haahaa i ka makua Mana Loa, e hooluhi mai i Kou Ola ana, a emau loa Kou Noho Alii. E ola ka Moi i ke Akua!
J.G. Hoapili
D. Kamaiopili
Komite D.P. Kamakainai
H N Kahulu
JW Makanoanoa
"O Kupipio lua na pali elua,
He mau pali elua no Waialua,
O ka pali a ke kai a kela iluna,
O ka pali o Kaala like pu no."
KA MEA KIEKIE, KE ALII LILIU KAMAKAEHA
Mamuli o ka lono ili mai i o makou nei,
ua hala aku la o
Haki nua pua ka Nalu,
Kulana iluna o Hawaii,
Hana iluna o Alenuihaha,
He kulana o Maui,
He lawe na Kapapa Kanaloa.
No laila, O makou, ke Komite i kohoponoia e na makaainana o ka Apana o Kona Akau, mokupuni o Hawaii, Ke nonoi haahaa nei imua o Kou Kiekie Alii, e Ae mai ia makou, e noho pu, a e lawe pu i na kaumaha, luuluu, walohia, i ili mai maluna Ou. A ke nonoi penei makou i ka makua Kiekie Loa ma ka Lani e hooluolu mai i Kou ehaeha, a me Kou nono ana kaumaha.
E ola ka Hooilina Moi i ke Akua!
J.G. Hoapili
D. Kamaiopili
Komite D.P. Kamakainai
H N Kahulu
JW Makanoanoa