Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 21, 26 May 1877 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Maiau Kalani Kawaiola Pili Robinson

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

 

MA KE KAUOA.

 

            @

 

            Kuai Kadala o ka hoolimalima aina aupuni.

            MA KA POAONO, LA 23 o Iune, ma ka hora 12 awakea, ma ke @ iho o Alilolani Hale, e @ ma ke kudala i ke mea koho kiekie, ka aina o Houalu, Apana o Kona Akau, Hawaii. mama paha @ e ka he hookahi @, no ka manawa he 13 makahiki.

            He $20 ka mea koho kiekie, ke keena o ka aina o @, mokupuni o Molokai, i ikeia o Kahanui, he @ na aka, @ oi aku a emi mai paha.

                        J MOTT SMITH,

Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Mei 1, 1877.                                                            @

 

            Ua @ e ko ka Moi @ Nui me i @ kekahi hana hou no ka hookomo ana i na moku Hawaii, mahalo o ke Kanawai Hoaliona Moku. O na Ona moku Hawaii a pau e makemake ana i kela pomaikai. Ke kauohaia aku nei @, e hoouna mai i keia keena, i ka mea @ inoa malalo.

W F ALLEN,

            Mei 1, 1877.                                                               Luna Date @

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moi, ka hookohu ana aku la John O Dominis K.G.C. @ Nui no ke Kea Hoohanohano o Kalakaua.

W F ALLEN,

Kakauolelo o ke Kea Hoohanohano o Kalakaua.

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku ia Kanela W F ALLEN K.C.K. I Kakauolelo a i Puuku no ke Kea Hoohanohano o Kalakaua, ma kahi o John O Dominis K. G. C. I waiho mai.

 

            Ua hookohuia e E Helekunihi i keia la @ Alanui no Hana.

J MOTT SMITH,

Keena Kulaiaina, Aper 16, 1877. 803

 

            Hoolaha a ka Puuku. -E komo ana ke alo Alii Hoke o @ piha no ka Mea Kiekie ke Alii WILLIAM @ KALAHOOLEWA A i make, mai keia ia aku a hala na pule elua mahope iho o ka hoolewa ia ana alalia e kanikau hapa mai la wa aku a hala he elua malama mahope iho o ka hoolewaia ana. i ka wa kanikau piha, e komo na wahine i na @ eleele me na lihilihi eleele; a i ka wa kunikau hapa, e komo i ke kahiku keokeo me na lihilihi eleele. O na luna aupuni a me na mea a pau i pili i ke aio @, e kau lakou i na @ ma ko lakou mau @ a pau. O na kane ina he luna aupuni, e komo i ka paa eleele, me ke kanikau oia ka papale a ma ka lima hema no ka wa kanikau piha; a no ka wa kanikau hapa, i kanikau ma ka papale a me ka lima hema. O na hoa o ka @ a me na Luua Aupuni o na aina e mai, na Kanikeia a me na Agena Kalepa ke konoia aku nei lakou e malama iloko o ka manawa kanikau i hoikeia, a ua kono @ ia ka lehulehu e hoike aku i ko lakou aloha i ke Keiki @ i make, ma ke komo ana i na hoailona o ke kanikau iloko o ka manawa i kauoha ia.

JNO. O. DOMINIS.

Keena Pauku, Apr. 10, 1877.                                      @        Kokua Puuku

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ke Au Okoa I HUIIA.

Published very Saturday, $2 a year

 

HONOLULU, MEI 26, 1877.

 

            I KE AHIAHI POAKAHI IHO NEI, ua kau ae ka Mea Kiekie ke Alii, ke Kama Aliiwahine Liliuokalani, maluna o ke Kilauea, i ukaliia e kana kane ke Kiaaina o ka moku i Kakuihewa, a holo aku la no ke awa kaulana o Hilo, me ka manao e hooluelu pokole malaila i hookahi e elua paha begedoma, alaila hoi mai. I ke Kilauea i nee aku ai, ua kiia na pu he 21 nona. O ka makamua keia o kana huakai i haalele iho ai i ke kaona nei, mahope iho o kona hookiekieia ana ae i Hooilina no ke Kalauna o Hawaii nei. Ke makemake nei makou e haawiia iaia na hooluolu ana a pau, a e hoi mai oia me ke ola maikai.

 

            KE KAI HOEE WELIWELI. -Ua loaa mai nei ia makou mai na wahi mai a pau o Hawaii nei, na lono e pili ana i ke kai hoee a me ka wai kahe nui ma Hanalei. Nolaila ke waiho aku nei makou i na palapala a na makamaka i kakau mai ai, na oukou e heluhelu a e koho i ka mea oiaio.

            Ke kohoia nei e kekahi poe me he mea la o ke kumu o keia kai hoee nui, eia koke no ma na wahi kokoke mai ia kakou. Malia ke pii ae nei he mokupuni hou ma kahi he elua a he ekolu paha haneri mile ka mamao ma ka hikina hema o Hawaii. O ko makou hilinai nui nae, mai na aina mamao loa mai keia kai hoee.

            HE LEO KAHEA I KA LEHULEHU. -Ua konoia mai makou e hai aku i ka lehulehu a me ka poe a pau he aloha ko lakou i ka poe i ulupaia mai nei e ke kai hoee ma Hilo, ua oluolu i na Alii ka Moi a me ka Moiwahine e apo aloha mai, maloko o Hale Alii Iolani, ke hiki aku i ka hora 3 auina la Sabati (apopo), Mei 27, i na makana a ua makaainana e lawe aku ana malalo o ko laua malu e malamaia ai a hoouna aku i ka poe nona na ola i pakele mahunehune a me na h;une i hooneleia i na home ole, noho mai la ma Hilo.

            OIai kakou a pau e hoapono aku ana i ko laua hapai kino ana i keia hana, ke kono aku nei makou e pane like ko laua mau makaainana i keia leo Alii, a e hele aku me na makana, iloko o ko laua Hale Alii, me ka naau haahaa a me ke aloha io i ko lakou mau hoa-kanaka i hoonele ia i na home ole.

 

Na Nu Hou Kuloko.

 

            E kuai kudalaia ana na waa nunui o C. Kanaina i keia awakea Poaono me Ainahou.

 

            Ua lohe mai makou e holo @ ana Ke alii ka moi i Kauai, a hoi mai @ ae o ka la 11 o Iune.

 

            Ua make ma ka Helemai Pupule, i kekahi la o kela pule aku nei, o @, ka Persidena o na anaina @ meli.

 

            E komo ae oukou iloko o ka pa Alii ka hora 3 o Ka auina la apopo me na wahi makana na ka poe i pikele @ mai i ke kai hoee ma Hilo.

 

            Mawaena o na hale i komohia e ke kai hoee o Hilo o ka hale kekahi o ke Alii R. Keelikolani, a ua polomi pu ia me na lako o loko.

            Makai ae o ka uapo mokuahi, ka poe puhi ohe o ke aupuni a me ka ahahui Kawaihau kahi i hoohoneone ai i ka lakou mau mea kani, i ke ahiahi Poakolu nei.

 

            Ma ka palapala a kekahi makemake ia makou, he eha kanaka o Waiakea a he elua o Punahoa i make i ke kai hoee ma Hilo. He oiaio paha keia, aka o ka nui o na @, ke hai mai nei he elima wale no ola i make.

            KIAAINA KANI KO. -Ua lohe mai makou, ua hoi aku nei ke Kiaaina S Kipi mai Lahaina aku, me na pulapula ko he nui i loaa aku iaia mai ke Keiki lelewai aku o ka Hui Paionia.

            NA HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. - Ma keia hope aku, o na olelo hoolaha lunahooponopono Waiwai a pau, no na puka ana eha, e @ a he elua dala a me hapalua. Aole malalo iho, oia ka uku mau.

            MAKE MA LAHAINA. -I ka la 15 o keia malama, ma ka "Malu @ o @," make iho la o Mrs. Maria Papu, wahine mare a Mr. Jones, a he heluhelu nupepa Kuokoa iloko o na makahiki loihi he umi a keu. Aloha ino ia, a me ka ohana pu ko makou walohia no ka mea i make.

 

            Ua haole i ke ahiahi Poaono aku nei i hala, ke pihi kaa wai o ka Luna Hoohana o ka Puali Kaa wai Helu 4 a Luna Hooponopono o keia nupepa. Aole no he waiwai o keia pihi no @, nona wale no. E hoihoi mai iaia ke loaa ae i kekahi.

 

            MAKEMAKEIA. -Ua makemakeia kekahi kanaka i ike i ka palau, e palau i umikumamalima e ka aina mahi ko ma Hawaii. O ka mea akamai i keia hana, a e makemake ana e hana, e palapala mai oia i ka Luna Hooponopono i keia nupepa.

 

            "KULANAKAUHALE O KIKANE." -I ke Kakahiaka Poakolu iho nei, ua ku mai ma Honolulu nei keia mokuahi lawe leta mai na Panalaau mai o ka Hemi, he hookahi la mamua @ ka manawa i hoolimalimaia ai, oia hoi he 14 la mai Nu Kilani mai.

 

            I mua o ka Aha hookolokolo moana, ua hooholoia ka moku @ Amerika Mary Belle Roberts e lilo no ke Aupuni mamuli o ka loaa ana o ka opiuma i hoopae hewaia e kona Kapena mauka nei o ka aina. O ka hihia @ paha keia.

 

            MAHALO. -Ke haawi nei makou i na mahalo palena ole maluna o keia poe i Kakau mai no ke kii hoee: L. Severance, J.J. Poreter, J. Nawahi. S.W. Akana, o Hilo, Hawaii; G, Kekipi o Molokai; R. Puuki Hanalei. Kauai e pili ana i kawai kahe nui malaila.

 

            NA OLELO HOOLAHA DALA OLE. -Ke makemake nei makou, e lohe pono ko makou poe makamaka mai Hawaii a Kauai, aole no e hoopukaia kekahi olelo hoolaha, ke hoouna pu ole ia mai ke dala. Ua lilo keia i rula paa no makou. Mai hookuli kekahi, o lilo hewa auanei kana mau poo leta i ka hoouna mai a nele ka @ aku.

 

            HE PALAPALA MAHALO -Ua hoounaiamai ia Miss C.B. Andrews, kaikamahine a Rev. C B Andrews i make iho nei, mai na Komisina mai o ka Hoikeike @ o Piladelapia, he palapala hoomaikai, no kana mau mea i hoouna aku nei i ka hoikeike @ o Piladelapia. O ua mau mea la, oia no ua lau nahele o ka uka waokele, e like me ka palapalai, maile, awapuhi, a pelu aku.

            NO KAPALAKIKO -I ka hora 10 poeleele o ka Poakolu iho nei, ua holo aku ka @ "Kulanakauhale o Kikane" no Kapalakiko. A maluna ona i holo aku ai ke Kama Aliiwahine M. Likelike, Ka Mea Hanohano S.G. Wilder, Samuel Parker a me kaua wahine a me Kapena Marchant o ke Kilauea. O keia mau Hawaii a pau, e huli hoi mai ana lakou i Hawaii nei maluna mai o ka mokuahi "Kilauea" hou, iloko aenei o ka malama o Augate.

 

            HAOLE MAKE. -Ua loaa aku i ke kakahiaka Poaha iho nei e lana ana iloko o ke awa o Honolulu nei mauka iho o ka Hale kukui, he haole kamaaina omaimai, o Wetherbee Kona inoa. O kona mai he hano, a ua manaoia, o keia make ana oua, nana no i hai-na iho iaia no ka ukiuki paha No ka mea, ua ikeia he puka poka ma kona poo. He hana @ piula kana oihana me keia kulanakauhale.

 

            E noho ana o Kilauea i keia hebedoma ae, aole e holo i Hawaii no ka hana hou iaia. A i ka Poalima, la 1 o Iune, e holo ana oia i Nawiliwili a hoi mai.

 

            LA HANAU O VICTORIA. -Ma ka Poaha iho nei, Mei 24, oia ka puni ana o na makahiki he 58 o ko ka Moiwahine Victoria a Emepera Wahine o @ ola ana ma keia @ mai kona hanau @. Ua kono a kea mai ke kapena o ka manawa @ i na kamaaina o Honolulu e @ ma kona moku; a ma ke ahiahi ana iho, he ahaaina na ka poe Beritania kai @ ma ka Hotele Hawaii.

 

            MAKE I ALOHA NUI IA. -Ua hala ka @ aia i Hilo, ua imi aku la ia Papalauihi, ua make iho nei o L @ keiki @ o Waikane nei, ma ka la 5 o Mei. Ua hanau ia oia ma Waikane nei i ka la 1 o Ianuari A.D. 1820, o ka nui o kona mau makahiki o ke ola ana ma keia Honua 56, makahiki, 4 malama, 4 la make aku la. Ma ka wawae ka mai i make ai, he kanaka oluolu, he hookipa, he malama ohana, he Luna oia no ka Evalesia o Waikane nei, he makai oia no ka apana o Koolaupoko, he Luna nui no ka poe Hui kuai aina o Waikane nei. Aloha iho.

            Mei 11 mak. 1877, ma Waikane, make o Kahiwa w. 69 makahiki he pupu ka mai i make ai. S,E,K, HOAOIAIO

 

            HE ANO POWA. -I kekahi po mamua iho nei, oiai e hoi ana kekahi haole waiwai o Kaleponi, mai Ainahou mai, mahope o ka huli ana a loaa ole ka moku D.C. Murray @ ana e moe ai, aia hoi @ iho ia ia e kekahi makai haole, nona na helehelena ano powa. Laweia kona mau dala mai ka pakeke aku, a hooweliweliia e kipu, ke paakiki loa ka malihiai aole e haawi aku. Manao na makai, he haole hoopae opiuma, aka o ka oiaio aole He haole omaimai oia, a i hoomaha mai i Hawaii nei i kekahi mau ma'ama aenei i hala. Pehea ia keia hana a na makai, ua kupono anei, aole pa'ia. Ua kapu loa ke kino o ke kanaka, aka, huli wale ia no nae a hao ia na dala. He mea ano e keia i hanaia ma Honolulu nei, a he pono e hoopauia ka makai hana lapuwale e like me keia.

 

KE KAI HOEE WELIWELI !

 

NA KINO OLA I MAKE

 

NA POINO ULIA MA HILO !

 

NA PALAPALA LEHULEHU i ke KUOKOA.

 

He Leta mai kekahi makamaka Pake mai !

 

            He mea e ka lele o ka hauli a me ka puiwa i ka laweia ana mai o ka lono kaumaha, i ke kakahiaka Sabati iho nei, ua makaikai ae la ke "Kae Hoee" a me ke "Kae Mimiki" i ke kulanakauhale o Hilo, ma ka la 10 o Mei, a ua waiho iho i na ikana a ke kaumaha a me ka hoehaeha puuwai.

            Ma ka palapala malalo iho, i kakauia e kekahi makamaka Pake o Hilo, a ua hoounaia mai i ke Kuhina Waiwai, e ike ia ana na ulia poino a me na hana ano e a ke Akua Mana Loa, me ka Apana o Hilo. E heluheluia keia leta me ka walohia paumako:

 

Kaupakuea, Mei 14, 1877.

            Aloha oe a nui loa:

            Iloko o keia mau la, ke hoike mai nei ka Akua i kona mana nui, ma @ hoouna ana mai i na @ nui weliweli, e ike aku ai ke kanaka a hoomanao iho i kona uuku iloko o ka poho lima o Iehova ke Akua, ka mea nona i hana ua mea a pau.

            Iloko o na la i hala hope ae nei, ua lohe ia aku ka pau ana o ka hale puhiko o Kohala i ke ahi; a he mau la pokole no mahope koke iho, pau iho la na hale wili ko o Kaupakuea a me Papaikou i ke ahi, a me ka la hoi i hala ae nei, (la 10 o Mei 1877) ua hoouna hou mae la ke Akua i kekahi mea nui weliweli, e ike ia aku ai e na maka o kanaka. I ke kakahiaka nui o ia la, mamua iki iho o ke kani ana o ka hora 5 aia hoi, hiki mai la ke Kai Mimiki. Ma ka olelo a kekahi poe kahiko, aohe ka he kai hoee nui i ike ia mahope mai o ke kai mimiki i ka wa ia Keaweikekahialii me @, akahi wale no ka o ike ia.

            Ma ke kakahiaka nui o ka Poaha, la 10 o Mei, loheia aku la na leo @ o na kanaka, ma na wahi a pau e pili ana ma ua kapukahakai mai o a o o ke kulanakauhale o Hilo nei. A mahope koke iho no, ike ia aku la ka emi ana o ke kai, mai ka 200 e hiki i ka 300 kapuai paha mai ka lihi kai aku. A ike iho la na kanaka he kai mimiki, a o ka hoomaka iho la no ia o na kanaka e holo. Ua loaa kekahi poe, aka, no ke aloha no paha o ke Akua i kaua mea i hana ai, ua pau ke kai me ka uuku o na ola i poino.

            O Waikea kai komo pono iloko o keia pilikia, no ka mea, mahope iho o ka pau o ka ke Akua hana kupanaha, a i nana ia'au ka hana, aohe wahi hale hookahi e ku ana ma Waiakea, he neo ia la - ua pau i kalaweia e ke kai iuka loa, a ua nahaha a okaoka liilii, koe wale no ka hale halawai, na lawe ia aku no nae ia hale a waihoia aku la iloko o ka ululaau me ka pilikia ole; he @ a eha @ paha ka mamao mai kona @ mua i @ ai a @ i kona kahua hou e ku nei. O kahi @ Wailoa, ua lawe loaia iuka e ke kai, a waihoia aku la iloko o ka nahelehele, he @ mile paha ko mamao. O ka hale huu keia o Kapena Hopu o ke Kuna Pauahi, ua @ aku la ka hapa maluna, a pela no ko kekahi kanaka.

            Ma Waiakea, i ka wa e pii ana ke kai, na holo ua mea a pau me ka noonoo ole i ka lakou mau keiki liilii,

"Haalele i ka hanu iki, Malama i ka hanu nui:"

a o kekahi poe, na holo no me ka lawe pu ana i na keiki, a @ ka @ ikaika hoi o ke kai ua kailiia aku no @ ka lima aku o na makou. O kekahi kanaka o @ kona inoa, ua holo aku o @ me hana kaikamahine uuku ma kona lima, nona hoi na malama ewalo, aka, no ka ikaika o ke kai, lilo akula a nalowale laua. A i ka pau ana o ke kai, @ loaa aku me kekahi poe keiki @ e ae, e waiho ana maloko o kekahi kuono pohaku; a o kekahi keiki, loaa aku e waiho ana me ka pohaku noi iluna o ka @, a ua make loa A o kekahi keiki a me kahi kaikamahine uuku i olelo mua ia ae nei, loaa aku e pumehana ana no na hoopu me kahi hanu uuku, a ua olalaia i ke aoi a ola hou ae la.

            He elima kino make i loaa a hiki i keia wa a'u e kakau aku nei, a he mau mea no koe aole i ike pono ia, ua make paha a na holo loa paha i kuahiwi i ka makau.

            Ina oe i Puukaa e nana aku ai, aole oe e ike aku, e ku mai ana i hookahi hale @ Waiakea, a me he mea ia no hoi, a le no i kukuluia @ wahi i kauhale.

            Mai Waiakea a hiki i Waiolima, hookahi wale no wahi hale i pakele loa, aole wahi i pilikia o ia hale, oia no hoi ka hale o Kalaka, ka haole amira @ i o Waiolama. A mai Waiolama mai e hiki i ke kihi o ke alanui e pii la a hiki i ka luakini o Haili, ua pau loa ia poe hale i ka poino; ua @ kekahi, ua hulihia kehi, a o kekahi hoi, na lawe ia a kahi e loa waihoia, e kapakahi ana. A o kekahi poe hale, he eono paha ka nui, ua lawe aku la ke kai a waihoia aku la iloko o ka @ kalo a L @ i Haunu kahi e koku nui ia. A o ka hale hana @ o William Rose, ua laweia aku a waena konu o ke alanui, waihoia iho la, me ka hoohuliia o ke alo i kai, a ina aole ka Halekuai Awa ina ua pau pu ua hale hana piula @ i ka ai kalo iloko o ka loi a @. O ka papohaku o ka uapo o Kaipalaoa, ua lilo ia pono imea ole; a u kahi uapo wale no kai pakele.

            He elua hale ma kahi o Reed i lilo, he hookahi hale nui, a o kahi hale lole @. O na pili laau keia a me na papa o kela a a me keia ano, na au aku au mai.

            Makai o Waiakea, ma ke ana maoliia ana, mahope iho o ka @ ana o ka ke kai mau hana, ua ikeia, he 20 @ e oi ka hohonu o ke kai i ka pii ana. He kumu luia ma kahi o kanaka ma Waiakea, a ua ike ia ka nalowa'e loa ana i ke kai; a i ka maloo ana o ke kai, ua anaia ua kumu laau nei, a ua ike ia, he 20 kapuai me 2 iniha kona kiekie, a oia laau, ua nalowale pu iloko o ke kai. O ka hale waiho ukana o Poonanoahoa, he mau pahu aila paha maloko kahi i waiho ai, ua lilo @ i mea ole; a ua loaa aku kekahi mau pahu iloko o ka nahelehele kahi i waiho ai; a o ka hale waiho ukana o Kilauea, aole ona wahi @ i koe, o kahi wale no i ku ai.

            I ka hoomaka ana o ka @ o ke kai, ua ike ia aku ke kupikipikio mai o ka moku okahola a me kahi moku kuna Mele Eleua, e ku ana iloko o ke awa ia manawa, ua lilo aku la i ka laweia e ke kai a ili iuka, i kahi e kokoke ana i ke one, a i ka hoi ana o ke kai, ua lilo hou ua mau moku nei i ka hukiia iwaho loa, a e ole ka hookuu ana o laua i mau heleuma hou, ina la ua @ holo iuka i ka lele-uwaki.

            O ka loko ia keia a R.A Laimana i ana iho nei i kai o Waiakea, ua lilo ia he mea ole; a i ka hele ana o kahi poe e huli i kekahi mau pono kino, loaa aku la ia lakou ua ia o ka moana, e @ mai ana i ka nahelehele, oia na ulua nui, na hee, na amaama a pela aku.

            O ko makou Halekuai ma Hilo, aole he poino i loaa, aka, o na hale e pili pu ana me ko makou, a e ku mai ana maloko o na kapuai he 20, ua nahaha a kapakahi kekahi, a ua huli ke alo o kekahi iluna.

            Ma ko'u lohe mai, o ka nui o na hale i leohia i keia @ poino, aia mawaena o ke kanaha a me ke kanalima, a o ku hapanui o lakou, ua okaoka liilii.

            Eia kekahi mea kaumaha no kekahi hoa aloha o kakou a makamaka maikai o Hilo nei oia o ka Rev J.H. Pahio, i ka pii ana o ke kai, ua haalele oia i kona wahi noho a ua hele ma Hilo no ka hana, a oiai oia ma Hilo me kona ohana, loaa iho la oia i ke kai, ua hoao oia e holo me kana keiki uuku ma ke kua, a mamoa o ka loaa ana iaia o ka pakele, hina e aku la oia i ke kai a hina hou a mahope hiki aku la i kahi maloo loa, waiho ke keiki kane ana e amo ana i ke kua, huli hou imi i ka wahine me ke kaikamahine, no ka mea, i ka wa ana e holo ana, @ aku no oia i ka wahine mahope mai me ke kaikamahine i ka a-i ai ke poi ia ana e ke kai a huli hou aku o @ e nana, aole ka wahine me ke kaikamahine, nolaila imi hou ai oi, @ ua loaa'ku no ka @ me ke kaikamahine aole i poino, ua aloha no ke Akua i kona kauwa.

            Ua ike @ ke kai mimiki ma @ i ka maloo ana a hiki i na wahi moku mawaho aku o ka hele waiho kupaa o Ooomea a i ka pii ana o ke kai ua pii a hiki i ke alanui aupuni. Ua lohe mai au na ike ia ka maloo ana me ka pii ana o kekahi ma @ aole nae he pilikia Ma Hilo one wale no kahi i loaa ai ka poino. Ua @ wau, i ka wa e lawe @ kekahi hale e ka kai makai o Waiakea ua nooho aela kekahi poe no ka ike ia he mau mea mai kekahi o loko o ua hale 'ia, @ i ka wa i loaa aku ai me na kanaka elua a he wahine ua @ a @ a i ka opala, aole e hiki ke one ae. Ua wehe wikiwiki ia ae lakou, a @ nawaliwali loa ao'e nae i poino ke ola. -O ka haole i ka @ Waiakea o Parker ka inoa, ua kokoke loa kona hopena ma ka ike a ke kauka. Ua nui na eha i loaa iaia i ka wa i lilo ai kona hale a pela no kona ohana e noho pu ana, aka, aole lakou i pilikia loa e like me Parker. Ke kokua nei na poe o Hilo i pilikia ole i na poe i poino ma ka haawi ana i ka ai, ia, me ka lole a me na mea e pumehana ai ka @ o keia mau la, no ka mea ke na nui nei o Hilo i keia mau la.

            He oiaio he weliweli na hana a ke Akua. Me ke aloha nui.                                                                W.S. AKANA.

 

MAI KA PENI MAI A KA LUNAMAKAI

L. SEVERANCE.

 

            Hilo, Mei 11. -Ia W.C. Parker Esq

I ke kakahiaka Poana, Mei 10, o ka hora 4 paha ia, ua ikeia ke kai maloko nei o ke kaikuono o Hilo, e @ a e emi kupanaha ana; a @ ka hora 5 ae, na pii mai ma ke ano nalu ikaika, a @ aku i na hale e ku ana mamua o ke kaona, me ka lawe pu aku i na laau papa he nui a me ka pa pohaku manoanoa maikai o ka uapo. O ke kiekie o ke kai hoee ma ka makou hoohalike iho me ka pahu ipukukui ma ka uapo, he 12 kapuai a me 3 @ maluna ae o ka hoailona o ke kai pii mau.

            Aka ma Waiakea, he weliweli ka poino. O na hale keia e ku ana he haneri iwilei ka mamao mai ka @ aku a mai kapa aku o ka muliwai, ua @ mai ke kai a lawe aku. O ka uapo mokuahi, ka hale makeke kohiko, ko Poonahoahoa hale @, ka uapo hao o ka muliwai o Wailoa a me na hale noho e ku kokoke ana, ua laweia e ke kai iloko o ka wa poko'e.

            He elima ola i make a he lehulehu i hoomahunehuneia. O ke kino make o kekahi wahine, loaa aku i na waapa mawaho ae o Honolii. na ua waapa o ka moku okohola @ i ohi ae he eno mau kanaka e au ana iloko o ke kai. O ka moku okohola e ku ana ma kahi he 4 anana ka hohonu, i ka wa i emi ai ke kai, ili iho la ia, a i ka pii ana mai o ke kai, pokakaa ae la ia. Manao na mea a pau e nana aku ana iaia, e kauoia mai ana ia i kula nei. Ua hoomau ka pii a me ka emi ana o ke kai a po ia la.

            O na kanaka o Waiakea eia lakou ma ke kulana kaumaha; ua pau na hale ika nahaha, a ua nele maoli; o ko lakou mau lako hale ke au la i o a ianei o ke kai laula.

            O ke kiekie o ke kai i @ iloko o ka Hale Kuai o Konawe i ka hora 5 he 3 mina.

            Me he mea ia, o ke kiekie o ke kai hooee i holapu ae ai ia Waiakea, ua 16 kapuai.

            I ka emi ana o ke kai, ua pahola pu aku maluna o Mokuola, a o ka halemai e ku ana maluna olaila, ua nalowale pu. Aohe kai hoee nui i like me keia mai ka 1837.

            Ua hookupu ihonei makou ko Hilo he $300. no lakou a me na apana lole pu.

            Ma ka mea hiki ia'u ke hai aku, me he mea la he 21 hale o Waiakea i poino a he 10 ma Hilo kaona, me ka helu ole ia o kekahi mau hale e ae i poino uuku. Ke manao nei au, he hana pono na ke aupuni ka haawi @ i ona mau kokua, e like me na kokua i haawiia i ka 1868.

            Hilo Mei 12. -Ua helu pono iho nei au i ka nui o ka poino a ua maopopo iau peaei:

5 Ola i make.

7 i mahunehune.

37 hale i nahaha

163 kanaka i nele i na hale.

            Ua kanu aku nei na makai he 17 mau Lio a me na Kekake i make i ke kai hoee.

            Ua kohoia ka poino a hiki i ka $15,000.

L SEVERANCE.

 

MAI KA PEUI MAI A KA HON. J. NAWAHI.

 

            Hilo, Mei 13. - Ekuu Wini Aloha-Aole paha i paha pono na hora he umikumamalua mahope iho o ko kaua halawai ana i Mei 9, aia hoi, ua hiki mai la he nu hou weliweli loa. Oia @ he Kii Hoee ma Hilo @! A eia mai na wahi kii i kahaia mahope koke iho no o ka uhi ana ona kai la, ke hoouna pu ia aku ne. [Aia ma ka puka aniani o ka Hale Kuai Buke o Wini e ike ia ai na kii ekolu o kahi a ke kai hoee i ulupa ai i kana hana weliweli L.H.]

            O ke kii mua, oia ke kulana o Ohele ma Waiakea mahope iho o ka pau ana o ke kai hoee. O ke kii alua, oia ke kulana o na kanaka pio i pakele mai mahope o ka luku ana a ke kai. O ke kii akolu, oia ke kahue o kahi i ku ai ka hale makeke kahiko.

            Hee lima mea i make. Hookahi kane, elua wahine a he elua mau keiki liilii. Ena mea i eha loa, a he 50 a oi aku poe i ola mahune. He 30 a oi aku mau hale i poino. He 15 mau holoholona i make, oia ua lio a me na kekake. Aole home o ka nui o na kanaka. Aole ai e lawa ai no keia mau mahina aku e hiki mai ana. Aole paha e emi malalo o $25,000 ke poho i ili mai. He wa uamai nei keia. Ke kokua nei na haole me na kanaka o Hilo nei me kahi mea e loaa ana, aka aole no e lawa ana.

            J. NAWAHI

Mai ka Peni mai a ke kakauolelo

J.J. PORTER

 

            Hilo, Mei 14. -I ka Poaha i hala, he @ i hale ae u ka hora 5 A.M., ua kimopo ma ke kai hoee i keia wahi, mai @ Akau Akau Hikina mai, ma ka uhi @ pahola pu ana ma Waiakea, me ka lawe aku ina mea a pau imua ona, luku iho la i na hale noho he nui wale o na kanaka, me ke @ aku i kekahi mau hale laau iloko o ke kai, he hapaha mile paha ka mamao mai ka aekai aku.

            O ka nui o na kino ola i make, ma ka mea i ikeia he Elima. He makeia wale i mahunehune mai na ola. O ka uapo a me ka hale waiho ukana o Kilauea ua @. O ka Hale Makeke kahiko o @ hoi i kii o Ohele, ua pau loa i ka laweia e ke kai me kekahi mau hale o na @ he 45 paha a me na lako o loko.

            Aia iloko o ka Hale Makeke kahiko he mau lako ai, mau pahu aole i hookuikuiia e pela aku, mailuna mai o na moku ekolu, a me 44 mau pahu aila mailuna mai o ke okohola Pakipike.

            Ua kokoke no nae e pau loa mai na pahe aila i ka loaa. He hiohiona o ke @ a me ka ehaeha ke nana aku i na @ o na kanaka i @ i na home ole a me ko lakou mau ohana.

            Ua pau aku @ lako a pau loa o na kanaka. Ua poho a nalowale @ a me na wahi loi kalu Ke hapai nei makou i kekahi hana e kokua ai ia lakou.

            O ka uapo a Alex Young i kukulu ai i kekahi mau makahiki @ i hale, ua hapaiia e ke kai a @ iuka o kapa muliwai.

            O ka loko ia nui o Waiakea, ua wawahiia Mai Waiolama mai a hiki i Wailuku, ua pau i ka lilo he 8 a 9 paha mau hale.

            Ke koho nei au me he mea la, o ke kiekie o ka pii ana o ke kai a me ka emi ana, he 20 kapuai.

            Ua pau aku i ke kai kekahi mau lako o ka pa papa o Reed a me Sisson.

            Ua @ mai iloko o ke kai kekahi mau pani puke, olepelepe, na papa ulaula, na lako hale, a pela aku, a pela aku.

            He mea akaka ole ka hooia ana aku i ka nui o ke poho ma keia kai hoee, a a ke manao nei au, aole paha e lawa ke poho i ke $30,000.

            He manao ko'u, aohe no loko aenei o kakou keia kae hoee, aka no na wahi mamao mai, no ka mea a he mau hoailona o ke olai mamua iho, e akaka ai la hoi he kai hoee maika hopen. Kou oiaio.

J.J. PORTER

 

Eia na inoa o ka poe i make i ke kai hoee.

Keawepuepue (k) elemakule.

Kaipo (w)

Koopa (w)

Mahealani (kaikamahine)

Nakoaana (keikikane)

 

NA KOKUA I KO HILO.

            I ke ku ana mai o ka moku okohola Pakipika ma ka nuku o Mamala i ka la Sabati iho nei, me @ hou no keia kai hoee, ua malama ka Ahahui Poola i @, a ua hookaawale i $150. mai ko lakou waihona ae no ke kokua ana i ko Hilo poe i hoopoinoia e ke kai hoee.

            Ma ke kakahiaka nui Poakahi ae, ua ikeia kekahi palapala hookupu dala no kela poe poino maluna ae, e lawe hele ia ana i ka poe e aloha ana i ko Hilo poe poino. Ua lohe mai makou, ua hiki i ka $300 na dala i loaa ia la hookahi.

            I ka Poakahi iho nei, Mei 21, ua noho iho ka Aha Kuhi@ e noonoo i ka mea hiki i ke aupuni ke kokua aku, a ua hooholo lakou, e pahola aku i @ kokua pilikia kino.

            A oiai, e ikali ana ke Kiaaina o Oahu i i kana Aliiwahine no ka holo ana i Hilo ma ia la, ua hoomanaia aku oia ma ke ano Komisina, a e haawi aku i na kokua kupono no ka poe nele.

 

Ke kai Hoee ma Kona !

            Ma ke kakahiaka poniponi o ka Poaha la 10 Mei nei, na ili iho ka walohia kaumaha i na Keonimana, o na pali hulilua o ka aina kaulana o Napoopoo nei.

           Oia hoi keia; He kai mimiki ma Napoopoo nei. Oiai, iloko o ko'u hiamoe @ 'ku la wau i na leo @ e hooho ana. He kai mimiki e! He kai mimki!! Puoho ae la wau a holo kiki @ la e na na; a ia e hoomaka ana e emi 'ku ke kai. A ma ia pii ana mai au i hoomaka ai e helu pono i na pii ana, a me na emi ana.

            Aka, iloko oia wa, ua pii maikai no a emi maikai no. Me he mea la, i ko'u hoemaopopo iho, ua emi aku a hiki i 30 kap. iloko oia manawa.

            Pela no ka pii ana, a hiki i ka umikumakahi o na pii ana, akahi no a hana io ka haole. Ia pii ana komo ia ka hale o ke alii Kuakini e ke kai.

            A holo pu ia na punawai; a wawahiia ka pa. Aia iloko oia emi ana ua ikeia na lua mano; e hoike maopopo'ku au ia oukou e ka poe heluhelu.

            O ka nui o na kapuai mai kahi maloo oia hoi kahi mau o ke kai, a hiki i kahi i pii ai ke kai 180. kp. a oi. A i na hoi o ka maloo o ke kai, ua hiki ma kahi 120 kp ka loihi.

            O ke kiekie o ka emi ana na hiki'ku i 30 kp. a oi. Ua manao wau, i na i keia kai ke kii ia ana o kekahi wahi keiki uuku i na ua lilo pu me ka mea nana i kii.

            Aole iloko ia o ka mookaula o ke kai. Ua loaa no nae ua au iloko o ke kai. O ka