Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 24, 16 June 1877 — La Kamehameha. [ARTICLE]

La Kamehameha.

E lilo nna i mea e hoopania ai maloko o ka moolelo o ilawaii nei ka la 11 o luue, 1817 ike ono hoi ona makahiki aka lahui i kulaia ai 110 ka hoomanao ana ia Ka mehameha nui, ka rt\oi mua loa o keia Pae Aina, a nai-aina hoi nana i hoohui i na mokupuni he umikumamalua i aupiini hookahi, ma ka wehe mua ia ana he wahi hooluolu (P:\ka) mua loa no ka lahui. Ua hoike mai ka wehewehe nna-kai ao, he la malie a oluolu ke puka mai ana, Aohe i liuliu maliope iho oka pahola nna inai ona kukuna o ka la, ua ikeia aku ke kaliiko ana mai ona pahu hae i na kahakahana waihooluu like ole a peia no hoi ka nioku kaua Beritania i aahu mai ai i na hae ano like ole mai ke kea ihu a i ka welona a ka paepae o ka pea hope. I na hora kakahiaka wale, ua hoomaka na kanaka oHonolulu nei ika hele aku i ke kahu i heihei, me he mea la, ua kuahauaia e hele a pan, a e moe ana kaoo ma ke alanui Waikiki. Ma na lio, na kaa ama ka hele waws»e no hoi ka imī o ka heleana. Ua ikeia ma keia la ke kupilikii o kahi alanui 1 ka hiki nna nku i ke kahua, aia hoi ua halawai mai la na kii onohimaka me na hale pea, ua halau nui a ine na hale i kukuluia no ka hooluolu houpo. Aole paha la a Kaneloa i makaikaiia e na tausani e like rae keia hu A e ku uiai ana o Lae Ahi mo kona kilakila e nana i na hana o ia la. Ma ka hora 10 a mamua iho, hiki niai ana ka Moi a me kana Moiwahine malunu I o ke kaa aiii, mai ko laua home ae-kai mai, oiai malaila laaa i hoauinoe ai no kekahi mau la mamua iho, ana ka Puali Koa Kumaua me na KoaPualu "Haku Ponoi," i apo aioha mai ia laua ma ke kauia ana o na pu ike alo ; a na ka Peresidana oka I Ahahui i hookipa aku ia ma ka lanai i kukuluia no ko laua hanohano, me ko laua hoailona alii e welo ana ika makani i kauia maiuna o ka pahu hae mamua o ka lanai, Ka weheia o ka PaKA. Ika hora 10 a niahope iho, ua weheia na haua inna okala ma ka hehihelu ana aku o ka Peresidena o ka Ahaliui imua o na Moi i kekahi haiolelo kupono no ka wehe ana ike kahua; aua oluolu ike Alii ka Moi ka pane ana mai nw na huaolelo kupono, penei: *'Ua oluolu loa Au i ka hooliloia afta o kaLa Kainehanieha o keiamakahiki 187t, i la e hoolaaia'i no ka wehe ana i ke Kahua Hooluolu mua ioa o ke a Aupuni. M He oiaio. aohe mea maikai eae a kakou e hookaawale ai uo ke au hou o ko kakou holomua. o ke kukuiu wale no maluina o keia kahua ani aka makaui, i wahi : hooluolu, no ka poe & pau e makemakeana ; e pale ae i na iepo maalo mau o na alauui 0 Honolulu. "Ma ka'u huakai makaikai aku nei ia Amenka lluipuia, na kuia au no ka īke aua aku ma ua kulanakauhaienui, na hoo> kaawale ia ma na wahi kokoke mai i na kulaoakauhale he mau kahua hooluolu. 1 lua aole e hiki ia kakou ke hookeiakela ae a oi mauiua o na kahua hoolaolu o Europa a me Atuerika, aole au i ike pehea la e hiki ole ai ia kakou ke hooholo e like me ka hiki u kak >u ke h*pal Aole no hoi au 1 makau e haule aua na lokomaikai o keia w

; anaīna no ka heniUw» ana aku e \ u.e ka inaikaL Kc* hooia raai nti keia mvj halaa olaolu raa keia la a kakou e k naia nei ina haoa aka Ahahui iloko o kel.i ; roaa malama pokoW iho nei, ua hiki ia <xt ■ kou ke hana 1 kahua heihii, maa alunui : kikeekee; mau alanui holo kaa lio a aie na po.ii mawaho o ka pnLi no keis mas aku ; | ahiki mai la manawa e kokui ai ia oukou, ; h£ koina ia i ko'a mahnio a he haawi ana i mui i na hoomanao m<opopo ana, ua loaa Jia kakou he hiona hou e makemakeia ai j ke kulanakauhaie o ko'u aupuul. | t4 Ke hiliuai nei ko'u raaa;io e ohi ko ou- ; kou naau manaol.ma i ka hua, e liīo keia i | wahi hoikeike no na mea mahiai a paahaj na, a e iiio i wahi hooluolu noko kakou | mau kamaaiua a poe makaikai mai, a e l iiooaianao rnau loa kakou, aia he wahi | kauhale ae k ti mao aku. I A ano, e Mr. Peresidena, ame na keonimana o ka Ahahui. Ke kukala aku uei au, ua weheia keia | wahi hooluohi uo kana rnau hana a oukou I i hoikeike ai, a e heaia koua inoa, Kapio- ! lani Paka." 1 Ika pau ana o keia mau hana mua, ua kiia na pu he 2l mai ka batari pukaa mai e ku ana malail*. Heihei mua-Ko M i Eke dala, he $250, ua eo-ia Carlotta, no Thos. Cnpimins ia lio ; he elua milu ka pahu holo, Manawa 4. 22. Heihei Kaa Lio —Eke Dala |150 H eo i ke kaa lio o Mr. Chayter, o Dick ka inoa oka lio. Manawa 3. 53. Heihei akolu — Kukini wawae, he $25 makana mua, $5, makana alua. Ee ia William Alleu ka mua, a ia Kaliiuu Pehu ka lua. Heihei aha—Ko ka Moiwahine eke, he $150, eo ia Carlotta. Pahu holo 1 mile, elua holo ana. Manawa mua 2. 03, manawa aiua 2. 13. Ileihei ekolu wawae, §10. makana, eo i na manuwa nona na inoa lioyle ame Sanderscok. Ko na wahine eke, $100 makann, po ia Stanford Colt, no T. Cu«nmins. Pahu ho lo I mile. Manawa 2. 1(1 Heiliei hoki, he §40 makana, eo ia Kapiolani Paka, no Kioula Pahu holo he 1 mile. O ka heenalu, aohe mea i lilo ai, no ka mea, aohe ualu o ia la. t(a lilo ka «nakana he $10,. no ka laau i hamoia a pahee i ka aila ia Makua. Ileihei lelele pa, he $80 makana, ua eo ia Jimmie, no Kimo Pelekane opio. Pahu holo he 2 mile. Ileihei lio, he $GO. makana, eo ia Telegarapa, no T. Cummins. Pahu holo hapalua mile. Manawa 55 secona. Heihei wawae lelele pa, he $25, makana mua, $5. makana alua. Ua • o ia Heyl Kapu ka mua a ia Bodent he luiua manuwa ka lua. Heihei lio liilii, he $10 makana, ua eo ia Fanny no C II Clark. Pahu holo, he 1 mile. Manawa 2 22. Heihei hope loa, aohe pilo lio Pahu holo 1 mile, ua eo i kekahi wahi malihini.