Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 25, 23 June 1877 — No ke Awa ku moku ma o Ookala. Hilo Akau, mokupuni o Hawaii. [ARTICLE]

No ke Awa ku moku ma o Ookala. Hilo Akau, mokupuni o Hawaii.

E ka fvnoku? ; Ji!oha oe:— M i ka ui;iio a me kuu ike m »kn, lie awa k« aioku lo t o Ookala, e pilikia 010 hī n>i moku Uolo pili n'\m\. O kon.i kulnnn moku, he one wale no. ma ka hikin«i iki ae o ke k-ihawai o KaoU, e pale ai o IJ ilo a me H.miakua. 0 kona uwapo, he lae pohnku e hnli po--110 ana ike Koniohaua AVau. Ao ke akea mai kahi e ku ai ka moku » hiki i ka uwapo, he ewalu kaulahao a oi paha ma ky ano huomaopopo aku. 0 kahi e pili ai ka wanpa, he wahi maikai loa i knpono no na ukana niakainae ke hoolei ia maiaila. 0 kona kai, he kai aeae ioa. 0 ke kiekie o ka pali ma ka hoomaopopo ae, he 88 paha anaua. 0 kona alanui pali mai ke kumu ae a hiki iluna 1 kona welel ai, he alanui no ia i eli ia e James kekahi haole. Ua moe aku keia alanui i ke Komohnna Hema, a e moe hou aku ana i ka Ilema, a m*i laila aku hoi, e huli hou anu'i ka Akau ; a ka palahalaha o ua alanui la i eli ia ai, he ewlua kapuai. 1 men hoi e knlike »i me ka'u i kamailio ai a i mahalo ai hoi maluna ae nei, pela no e kokua mai ai ka oiaio. no ka mea, ma ke ahiahi Poaha, o ka la 7 o lune nei, ua ku mai ka moku kuna Luka, Kapena Kaeha, ma ke awa o Ookala nei, a hoolei no hoi i kona ukanu, 12,000 kapuai papa a laau, auie na ukana e ae he nui wale. I ka hora 12 oka Poano, la 9, na pau loa ka ukana i ka hooleia me ka poino ole o kekahi ukana a me ka polikia ole o ka moku a me kona waapa. 0 ka nui hoi o nakauaka i hiki mai uia ua awa la iloko o ia mau la, aole e euii malalo o ke kanakolu. MalaiU o Ashford Spencer, a mnmuli o kana alakai, ua eleu na knnaka paahaua, e lawe mikioi ana i na ukana, a pau aku la me ka niaem*e a me ka pilikia ole. NoLula, he mau hoike oiaio na kanaka a pau i hiki mai ma ua awa la iloko o ia mau la, a na lakou e kokua mai i ka'u mea e kamailio nei ; a he man haole hoi kekahi e hoike mai i ka oiaio o keia, oia uo o Ashford Spencer, Uuhgo, James.

Ho awa keia i hoowahawahaia e na kanaka a me keknhi poe haole, aka, ioamuli nae o ke akamai, ka naanao a me ka noonoo muikai ana o ko Fraucis Spencer poo, e maiau akahele una, nolaila, ua haalele oia i ka manao o kela a me keia, a ua hookelo ponoi oia maluua 0 kona ike iho. A mamuli o ka looa maikai ana o kona puuwui ma ke ano he kanaku makn», ua loaa koke ka pomaikai, mauiuii o ka hoop ieia una o ka ukani o ka mokn me ka pilikia ole. lle hana maikai keia a ka nnauao kanaka makuH, i hoohana ai maluna o ka ike. A mamuli o keia noonoo ana o ua o Franois Spencer, ua lilo ia i mea boomanao no na puuwai he iehulehu wnle, a e kaena aku ai i ke kamika naauao m.\kua i nni ua la o ka hooulu ana i ka po maikai. A ma keia hope aku, e lilo ana ke awa o Oakala i lua moni a me ke gula, a Lkaona, a i pahu waiwai e hooulu ai 1 ka pom*ikai o na aina e pili koke ana ma ka Hikiua a me ke Kouiohaua o ke awa o Ooknla, i emi ole iho malalo o ke $50,000 ka pomaikai. "Nu hou, M Wnhi a na kanaka, u ke ku aua o ka uaokn ma keia w»bi\a kokoke e kauaono makahiki mai ka hiki ana oiai o BinHmu ma a hiki \ kei* wa, nole no i ike ia ke ka ta ana o keia wahi e ka moku, akahi wale ae uei no ia Paka«a (Franok S|>ettcer)* w Ua Kanaia ke »lau«i ma ka ike ia aua Mhe awa muikii uoUila, a hoomakao> | kauia ke awa no ka mahiko o ka poe nona na inoa W. L. Ofeen, Fraoci& | Spenoer, Gtforg« W. Macf<<r!ane t no lakou ka aiua mahiko bou t e waiho ana wa« Kaohaoha a htkt i o nona ;W|eka he 1200 a oi, | kupouo uo ke kaleioko ana. !

3laauei no na Komiaioa i na malnna 1 haia ae nei, kalii i n *na ni i keia awa. aole nae i loheia ko Ukou hauwi ana i ka mahalo .10 keia awa, ua kanalua pa« ha lakou. ne mea no keia a ke Aupuni e pan* lele ai » e kokua nui ai, no ka hoomaem»e loa ike alanui s ke kukulu ina mouo, no ka me* t rna ka nui o na h-iua kuloko ka pom »ikai nui o ke Aupuni. O keia mahiko hou e kukulu ia ana ma o Ooknla, he lna waiwai no na ka« n«ka e noho kokoke ana ma ia wahi a me na wahi e ae e pili koke ana ilaila, a no ke Anpuni hoi. O ke kumu waiwai o ke Aupuni i na makahiki 1850 a me 1858, o ka nui o na moku okohola, aka, i keia wa, ma ka nui o na mahiko—o keia ke kumumanao i hoakakaia. Owau no o J. K. Kaun t amaxo. Kaoh-ioha, Hilo Akau, lune 15. 1577.