Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 31, 4 August 1877 — HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA Pohihihi o Ka 1866! [ARTICLE]

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA Pohihihi o Ka 1866!

MAUMLL 11. MOKUNA X. HE LUA LAKAHU ILOKO 0 KE KAI. ĪK A LA 20 o Fehoruari, ala ae la au, aia ka ua awakea loa. 0 ke kumu nae o keia awakea loa, o na malnhiluhi i lo'ia mai ia'u ma ka hele wikiwiki ana. Komo koke iho la au i kuu mau kapa a paa, a hele aku la au e nana i ka ihu o ka m >ku, aia hoi, oia maii no i ka hem , a e holo aua he 20 mde i ka hora, a he kan ilima hoi anana m iikailikai iho a hiki i kahi a ka moku e holo-nei. 0 na ia o keia wahi, aole no ia i okoa ae i ko na ia o na wahi i hooakaka mua ia ae nei. 0 ka it* weliweli no nieo keia wahi, uia do na mano nibo wakuwaka. Hoike m- i la o Kosila i kekahi ia hanliuli, he m k iira ka inoa, he ekolu hoi iwilei kti loihi ; a aia nae ma ke a luua, 'he niho loihi me he pahikaua ia ke auo ; a o k*hi ano e o keia ia, he aini ka mea i ike ia i ke au o Arisetotele, ke deragona o ke kai ; a he ia weliweli i*. a he oi launa ole ke koknla o ke koala. A he he mau ia e ae no hoi kekahi i kapHia he koripina, he ulauia makue hoi ma ke kua, me na kaha uliuli loloa mai ke pOO a hiki i ka hiu, a paukuia me na kaha meiemele, me he iauki pala la ; a he mau ia u*ui e ae uo hoi k ihi, i kapa ia he dor.*de, he 24 kapuai ka Ioih», a ua holo pualu iakou i ka manawa hookahi, a be ku uo i ka weliweli- i ka na« uaua aku. Ma ka hora 4 o ke ahiahi, hoopaa ioa iho la au, ma ka nana ana i ka pupaku olalo ma ka puka aniani, hoea aoa ni ikou m» kek«hi w»bi aa ioa ; a ma ; ko'u hoomaopopo iho nae, he a no ia na ka pele i ka va kahiko, koe nae ko'u hoomaopopo aua, owai !h ia wahi, oi*i aole u'u heie iki aku e kiei i ke panana o ka moku. Ua loihi loa ko'u noho ana malaiia, a hiki waie i k» wa i kiiia mai ai ka puka e paoi, aiaiia, boi aku la ao iloko o ko'u keenu e hoolooio ai. la haule aeia aku no nae o'o, aia no ke aia aoa i ka hora 8 0 kekabt la ae, a i komo akn nae ko'u hana i ka rumi nui, e naua ni i k i monomel i, #i» ka makon i ka iiikai kabi i lana »i a lohe aku U uo boi au i ke pahupauu m •» o ka pu-ii iinn» o ka oneki, a heie aku la ma ka puka aniaui e

nana ai, aia hoi ua hamama ; aka, koe nae ka hoomaopopo aua, eia p«ha i ke awakea loa, a i ole eia no pnha i ka po okoa. oiai ua.hele a aaki ka pouli i ko'u ala ana ae, a ui wale iho ia no au iloko iho o'u, Eia ia makou i hea ? Oiai hoi au e hoohuoi ana, lohe aku la au he leo e ninau mai ana, 0 oe no anei ia e k© Kumu? Pane aku la nae' au, Anwel e ke Kapena, eia la kakou i hea i keia inanawa ? I mai la o Kapena Nimo, Eia kakou mulaloo k i lepo i keia manawa. I aku la hoi «u, Eia no hoi ka Nantilo ke lana nei. Pane hou mai o K '.pena Nimo, Ka i no hoi he mea mau no ia no ka Nauti!o. Noonoo iho la nae au. a no ka maopopo ole, ua hoao no au e ninau aku, Mtop >po ole ia'u kau mea e olelo mai nei. I mai la nae kela, Ina pela, e kali iki iho oe a a ae ke kukui, alaila, ike pono oe i ka'u mea e olelo nei. Ku m »lie iholaau me ke kali nna.aoia uiau no o ka pouii, aohe ike īa aku o ia la, a o ka leo wale no ka lohe ia aku. Aia nae i ko'u ālawa ana ae iluua, ike aku la an i ka uwiki iki mai o ka inalamalama aweawea. Uoko o keia wa, ho-a ia ae la ke kukui, a pee aku la na mea pooli a pau ; aka, no ka holiolio nae o ko'u mnu maka, ua moe hou iho la au a liuliu iki, owaka hou ae la ko'u mau maka, aia ka ka Nautilo ke lana nei ma kahi kok'oke i kekahi mauna, me he uapo la ke ano, A o ka moanawai e kokua aua ia mauna, hē moanawai i hoopuniia e ka po*»i paia paa, nona ke atiawaena he elua mile, a he eono mile ke anapuni. A ma kekahi aoaoo ua pohai : nei, he 600 iwiiei ke kiokie ; a aia h- i j maluna pono o ua mauna nei, he puka poepoe, nolaila, i holo mai ai ka mala-1 mahiuia aweawea a'u i ike ai ; a o ke i kumu o ia malamalama ana, o ke awa-; kea no U. j Ninau hou aku la nae au ia Kapena I Nimo, Eia kakou i hea? I mai la kela. Eia kakou iloko o ka puuwai o ka lua | pele i hoopihaia koua waena konn e ke kai, mahope iho o kekahi olai ikaika ana o ka honua. I ko wa nae e hiamoe j ana, oia ka manawa i komo ai ka Nauti-'' lo iioko o keia moanawai papau, maloko; aku o kekahi kowa, ua hoomaka aku koha hamama, he umi iwilei malalo iho o ka ilikai. 0 ke awa palekaiia keia o kei i wahi, aohe e loaa i na makani ika- ! ika. Nolaila, e kuhikuhi mai hoi oe ia'u ma na kapakai o kou mau mokupuni, i »1 uui e m iopopo ai ka loaa ole.i na makani ino. Ae aku la au, me kun i akn, He hiki loa no in'n, oiai ke ike nei au ia oe iloko o ka puuw»i o ka lua pele, a owai la ka mea nana e huli mai a ianei? Eia hoi, na ike au he puka, aia oialuna pono o ka piko o ka mauna. Pane m *i la o Kapena Nimo, Ae, o kona puka ia e hoolei ai i ka pohaku, ka uwaoi a me ka lapalapa o ke ahi i ka wa mnUiua, a i keia wa hoi, he pnka ia e komo mai ai ke ea a kakou e hanu uei. Ninau hou aku la nae au r no ka mokupuui hea la keia mauua pele ? Paue uaai ia lioi kela, No keknhi O na moku pooi e ka puapu nei ma keia kai, a ina moku hoi ea, he puuoae, a ia kakou boi ea, be ana nui. Xa ka uiia ī alakai ia'u a ioaa ia ia'u, a lilo hoi i pono no'u. Ninau «ku la au, E Kapena Nimo e, heaha iho la ka waiwui o keia puuhouua ? Aohe pilo awa i ka Nautiio. I m»i la nae kela. Aohe io uo he pilo aw» iaia, uo ka mea, na ka uwi!» ia e pnnee i kahi i makemake ia, aka, no hea mai la ka uwihi—eia no kesodiu!na mai a me ia mea e hiki ai ke hana i uwila ; a noloko mai hoi o ka lanahu ke sodiuma ; a o ka iua hoi kabi i hoahuia ai a nui na lanabn r ka mea i loaa ai ka lanahu. A maluua pono o keia wahi, ua uhi paapu ia ke kai me na oluiaau i kana k«le ia i ka wa kahiko, a auo, ua Hlo i miucr<tla i ku a ianaho. A 130 keia mea, i ako la au, E hele boi h * auuei ou knn »ka i*nei ? I ui *i ia keia t P«*ia uo. m> ka mea, o keia umu iua Uuuhu, ei.» oo iakou maia-

lo o ka maluhia o na ale, e like roe na lu \ lanah» o Newc-i3tle Houj. A u:i luko no i na kapa luu. na kipikua, a me nakopala malokoo ka Nautilo nei, a he hele wale no ka na kanaka e hana, | a loaa uni ka laaahu, he lanahn ia i oi 1 loa aku ka muikai i ko na lua launhu ! malalo oka honua maioo. Peuei nae e : maopopo ai, i ko ? u wa e ho-a ai i keia lauahu, i loaa iuai ai ke sodiuraa, puka ( no ka uwahi ma ka puka' uwahi o ka | muuna, a o ke okoko wale no ka'u e ike j i ka aa mai, a oia no oe i ke uhi pele maoli la e aa loa ana. ī aku la au, E hele auanei na kanaka la i kei i wa ? . I mai la kela, Aole i keia manawa' | no ka mea, e awiwi loa ana au e kaapu;nii ka honua malaio oke kai. Aka, ; ina he makemake kou e kaapuoi i keia aua, aUila, e hele no oe i keia wa. Ua ae aku la au i ko ke Kapena manao, aka, mamua ae nae o ke kai %na J kn o ko'u mau kapuai wawae, hoomaikai mua aku la au i ua Kapena la. a hele aku la au e naua i kuu mau hoa, a e koi aku hoi ia laua e hele niakou, me ko ? u hai ole aku ia laua i kahi o makou e ku nei. la laua nae i pii ae ai a luna oka oueki, a kahaha koke iho la uo o Kosila i kona ike ana i keia wahi, me ka i ana iho, He mea kupanaha, tialalo hoi o n* ale ka hoom tka ana e hiamoe, a eia ka hoi ka puoho ana malaio o ka mauna. Ao ka Nede Lana mea noonoo nui hoi, o ka loua o na puka ma ka aoao, i wahi e holoai. Mahope iho oka pau aua o ka ainakakahiaka, a mi ka hora 10 paha, o ko makou liele uo ia. ,1 ae la nae o Kosila, Kau hou no kakou ika aiua maloo. Pane mai la iir»e o Nede Lana, Ma ko'u manao, aole keia he aina maloo, a eia no hoi, aole kakou mawaho ona, aka, eia kakou malalo nei ona. Ai i mawaena konu o na T paia paa o ka m.uina a me ua w«i o ka moanawai. he puu oue nui, he elima hauori kapuai ka pal ihalaha o ko|ia wahi palahalaha loa. Ma keia lepo, ua hiki oluolu ika manao o kekahi ma ka hele kaapuni ana ika moanawai. Aka, ma ke kumu o kahi kiekie loa, he aa ia wahi, ua awi--11 pu ia me ka lepo; a oia aa, he aa na ka pele. ua hele aku ke ahua. Ao na mea iioko o keia wahi aa, he pohaku aniani, oia hoi ka (quoartz) ua hele ia a hinuhiuu i ka ike aku, ma ke kokua ana oua ipukukui uwilu o makou. ona one opuupuu hoi ke pa aki*i ua wawae o makou, pnehu aa U iluna me ka owaka me be huua ahi la.

I ko makou hele kaapnni ana nae, be paa wale uo na wahi a pau o keia m«uua, a kuhikuhi aku la au i kuu mau hoa, me kuu oleloaku, E uoouoo olua, pehea l<t keia lua i koua wa e a ana, a kiola aku i ka pohaku enaeua, aole anei i like ia me kekahi umu hooheehee hao ? I mai nae o Kosila, E biki no ia'u ke noonoo a hai aku ia oe. Aka, eke Kumu, ua hiki paha ia oe ke hahai e mai i ke kumu i pau ai kaa anaokekahi mau lua peie nui a lilo hoi ma kahi e e a ai. I aku ia au, Eia ke kumu i pau &i ka a aua o keia iaa pele ame kekahi m--»0 lua e aku, o kekahi olai ikaika ioa ana maiaio o ke kai, ke kumu i wahiia ai ka pohaku, a komo ke kai iloko lilo, a pio ke ahi, a no ia mea i komo ai.ka Nautilo iloko nei o keia mauna, a iiio iho ia ia mm iua i ana iai-ko. Panemai hoi oNedeL*na, E ke Kuaiu, ke mahalo nei au i kau maa wehewehe aua, aka, eia waie no ka mea apiki, o ka baia ioa ole o keia kowa a puka mawaho o ka iiikai, e ioaa ki la ia kakou he pomaikai. I mai la hoi o Koaila, Pehea no hoi e komo ai ka Nauiiio iloko nei, ke ole hoi be kowa malalo e like me keia ? Ao!e ao i pane ako no ka ia laoioau, aka, iiOomao ako ia no makoo ika pii | eaalie »n i, ma ka h*pa o ka piīku o ka \ pii aua. A b'ki makou ma kahi i -a me ka oloii ioa o ka pii ana, hooki iho I !U n.akou i ka pii an*, aUiia, heie kaa« j pnui ae !a makoo ma ia wahi ae, a hiki i aua makoo ma ke kumu o kekahi kumu

iaau nui, hooho ae la o Nede Laua. He punnna meli la ! I I nana io nkn no hoi ko'n h&na, he punana meli io no. oko Nede Lana kii ako la no ia i ke ahi a puhi ae U, a ī o ka pau aku la no ia o ka nalo i ka le- \ le, a koe iho la ka meli. a o ko ia la ehi i mai la no ia, he ujhq p«ona ka nui t a I ho-o iho la iloko o ka eke kapolena. Hoomau aku la no luakou i ka hele kaapuni ana i ua lna nei ma ka ao«o o . ka pali. oke kukui wale no ka maUmalama o na wahi a pau o ua moanawai la, aohe aleaie a owe hoi, oia laiku wale iho la no, a nolaila, »ohe oni o ka Nautilo. Aia hoomaka hou ana aku hoi o i makou e hele, ike iho la an, aohe o na nalo meli wale no na holoholona o keia : lua pele, aka, he mau mauu no kekahi o l6le ana % ma o a mannei. j A e like no hoi me ko Nede Lana ano mau, ke hanina ike aku no i kahi mea ' hihiu, o ka hele ino iho la no ia, aia no I ka pulena he loaa, alaila, oluolu iho la | ko ia la manao. Eia nae ka mea hilo, | ua haalele makou i na pu a makol), a o , ko ia la hopu koke iho la no nae ia i ka j pohaku, e ia hiu ana «ku no, i>a no ke- j kahi mauu, a haule iho ln ; a hopu iho j la no ī ka pohaku, a ia nou ana aku no, j halahu loa aku laia pohaku ; lalau hou j iho la no oia i ka pohaku, a ia iliki ana ; aku no, oia pololei no a pa ana ka mn- | nu, ahaule iho la, komo no iloko oka j eke, a o ko makou huli hoi aku ia no ia j a hiki i kahi a makou i pii mai ai. He | ekolu hapaha hora paha ka loihi oko | makou hele ana. j Ia makou nae i hiki aku at iluna o ka i Nautilo, o k#pau ana ae no hoi ia o ka j hooili sodiuma ana a na luina o j ka moku o makou. A makaukau ka Nautilo no ka holo, j aka, koe nae ka hoolale ana ae oke Ka- J pena, no ka holo ana. Nalu wale iho la no hoi au iloko o*u, E waiho ana no paha auauei a po hoopuka, a i ole, aia paha i ka la apopo. Noho iho la no makon a po ia la. a i kekahi la ae,hoopukaia aku ia ka Nautiio mai loko aku o ua awa lai-ku nei, ; me ka emi ana he mau iwilei malulo o na ale o ka Moana Atelanika. (Ade i]>au.)