Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 36, 8 September 1877 — He makua i aloha nuiia. [ARTICLE]

He makua i aloha nuiia.

Ua oluolu i na Lani ka lawe ana aku la i ko makou mama i aloha nui ia, i ka wanaao o ka la 13 o Iulai 1877, ma Waihoolana i Manoa Nei. He nui ko makau minamina nona, a nolaila, ua pale aku makou ia enemi hope loa o ke ao nei, me na lapaau kupono ana, aole nae pela ka manao o ka mea nana i hana. Ua hanauia o Kaumiokalani, i ke au i ke kau Okuu mua, ma Kapuna, i Kalamaula, Kona, Molokai. O Malamakuhiona kona makuakane, he kanaka no Ewa; a o Nawai kona makuahine, no Maui ame Molokai kona ewe, a he mamo hoi ia na Haehaeahuakakaalaneo, a he mamo hoi no Borabora ma kekahi aoao—na kona kupuna Borabora ka inoa oia wahi e kapaia la ma Kalawao, o "Borabora," oia kona inoa a hiki mai i keia la, a nolaila, he kaikamahine papa oia no ia mau aina a puni. O Kalamaula ko lakou wahi e noho nei ai, a hi ki wale i ka hoao ana me ka mamo a Ewanuialaukona, oia hoi o Malamakuhiona, a loaa mai hoi ka laua Kama oia o Kupihea Kaumiokalani. I kona wa kamalii nae, ua aoia oia ma na hana e pili ana i ka wahine ; a oiai kona wa e mahuahua ae ana, ua ho -ao ae la oia me H Hukilani. He maikai a he oluolu ko laua noho ana. Ua loaa ia laua he elua mau keiki i ke au ia Kamehameha I, a hookahi keiki i ke au o Liholiho Kamehameha II. Ia wa oia i aoia ai ma ka ike palapala, a no kona makaukau, ua hooliloia oia i kumu kula. A i ke au mai hoi ia Kamehameha III, ka pau loa ana o kana mau keiki i ka hanau ; oia hoi he 7 mau keiki i loaa ma Kalamaula a hoi ae la ma Koolau o Kalaupapa, he 7 hou keiki i loaa malaila, a nolaila, he 14 ea huina o kana mau keiki. He 10 nae o keia huina he mau keikikane, a he 4 wale no kaikamahine. He mea e ka ikaika o kona ola ana, a nani hoi ka honua, ina pela ka nui o na wahine. O ka mea nui hookahi no hoi a keia wahine, o ke ake nui e ike na keiki, nolaila, ua hoouna aku no oia i kekahi mau kekii ana i ke Kulanui o Lahainaluna I ka makahiki 1860, waiho mai la kana kane e noho makuahine hookahi me na keiki. A iloko no o ia makahiki, i haalele aku ai oia ia Molokai, a hoi mai la no ke one o Kakuhihewa. Ua noho iki no ma ke kaona no kekahi wa, a huli hoi aku la no "Ka ui o Manoa," kahi hoi o kona noho loihi ana no na makahiki he nui. Ua hohalaia no i kekahi wa ma Lahaina, a i Hawaii hoi me ke alii Akahi, a ma Manoa nei ka noho hope loa ana a hiki mai i ka hooluolu ana aku la o kona kino, a i ke 80 hoi o kona mau makahiki o ke ola ana ma keia ao, a haalele mai la ia makou e noho makuaole. He wahine ia i ao ia i na mele o na'lii o ka wa kahiko, a he paanaau hoi ka la, makahiki a me na malma ma ka helu haoie a me ka helu Hawaii, a he Alemanaka hoi no ka poe e ninau aku ana iaia ; aole loa oia i poina ia mau mea, a hele wale aku la. A no keia mau mea, ua hookokono mai la oia i na mapuna waimaka, e hiolo iho ia ma na papalina, a no ka nui hoi o ke aloha nona, ua haku iho la makou i kanikau nona, oia keia: Kanikau aloha ia oe e Kaumi, Aloha ino no kuu makuahine, Kuu makuahine i ka malu halau loa a ke Hale malumalu a maua e noho ai, [ao, E alo ai i ka wela o ka la—e. He auwe kuu makuahine. Ei aku nei paha kou makuahine me Liawahine, Me ka wahine i ka iu ka kapu o mua oe, O ka uhane ia o kuu makua o pahaohao o haona ka po,

He mea ao wale no ka po i ke ala ia—e, He uwe kuu makuahine. Kuu makuahine i ka wai o Haaliilua, Mai ka pali kapu la o Keoua, Mai ke awa pae la o Napoopoo, Mai ka hale noho la o Kapahukapu, Kapu mai nei ko maka ike ole aku au, He auwe kuu makuahine. Kuu makuahine i ke a makahauliuli o KoMai ke kai auau la o Kaneiahuea [na, Mai ka ulu niu la o Keei, Komo aku i ka malu hale o Kalalahua, He auwe kuu makuahine, Kuu makuahine i ke kai heenalu o HonauMai ke ala ulili la o Alahaka, [nau, Mai ka waikui la a Kekela, Mai ke ala iho i kai o Kealia e, He auwe kuu maku&hine. M K P Laka. He kanikau aloha keia no Kaumi, Ko makou mama aloha nui, I lele auilani aku nei ka hele ana, Halulu aku la nei iluna o Waialoha, Aohe mea eae a'u e aloha nei, O ko kino, o ko maka, o ko noho mai, Hele aku la oe i ke ala hoi ole mai, I ke ala maawe ula a Kanaloa, I ke ala kikeekee hoi a Maui, A Leinakauhane la hoi mai, Hoi aku la oe i ka poli o ka Makua, Noho iho nei makou me ka minamina, Me ka paumako i ke aloha ia oe. He kanikau he aloha ia oe la e, Kuu makuahine mai ka lepo ula o Kalae, Ke kaeiko mai la i ke kai o Hilia, Ua hoolale mai ia ka manu he Kioea, E lawe ke-o ua makaukau, Ua lawe ke Akua i kana o ka uhane, Waiho ke kino he lepo no ka honua nei, Hapapa wale iho no ka mauu hulu ole, Na ka elele leo ole au i hai mai, Ua hala kuu mea aloha kuu mama, Kuu koolua a ka ua lani pili polua, Hee kanikau he aloha ia oe la e, Kuu makuahine mai ka ua nihi pali o KaMai ka wai huihui o Waihanau, [lawao, Mai ka malu kou la e Papakailoi, Mai ka ua loku mai iluna o ka laahala HaIa aku la oe ko makou mama, Me kuu ike ole i kou hanu hope loa, Ua kaupale ia mai au e ke kanawai, Ua kaa i ke kai okia a Kane, Aia i Kuaihelani ka hele ana, Ue kanikau he aloha ia oe la e. A M Kalani. Kanikau aloha keia ia oe e Kaumiokalani, ; Kuu makuahine mai ka aina hanau o KaMai ka nalu aei o llioapii, [laupapa, Mai ka piina loa la o Papaneenee, Aohe loa o ia pali i ka hele ia e kaua, Luu aku o ka wai o Waialala, Oia wai hoi a na kupuna i inu ai, Inu aku ka uhane i ka wai ola a Kane, Ola oe ua noho me ka Makua Mana iluna Me Iesu Kristo ka hoola o na lehulehu, Nona ko makou ola me ka pomaikai, Ke hui pu ae la Puohaha me Puao, Ua ao loko o'u ua malmalama i ke aloha, Aloha Lenalena ka wai auau a ka malihini Aloha Puuhahi i ke one o Pikooone, Aloha na ohia o Kiokio me Ohia, Ke muia mai la na lehua o Iliilikaa, Ua kaa ke aloha o ka pono na'u e hiilani Me ka lani nei no ka nui o ke aloha, [nei, He minamina he aloha ia oe—la. Kuu makuahine i ka luna e Kalae, Mai ka makani Alahou la o Kalamaula, Ke kahiko mai la i na lehua o Kaana, He ana like laua me Kaiolohia, E hoohihi ana i ke one hanau, I ka olu o ka makani he lawelawe malie, O ke aloha ka'u e lawe molie nei, E hoopiha nei a piha i ka waihona [nei, He waiwai nui ka ke aloha na u e malama Aloha na one o Kamiloloa au e hele ai, Aloha Kaunakakai au e noho ai, Aloha ka ia ka i ka wawae au e ai ai, E uwe helu mai o Molokai a Hina, E mama—e, hoi mai kaua, He mahina he aloha ia oe la—e, Kuu makuahine i ka lai o Honolulu, Mai ka huikau la o ke kaona, Mai ka piha kanaka la o ka uapo, Ua apo ae nei au i ko aloha aole e puni, Aloha Kulaokahua a kaua e hele ai, Aloha Puuomanoa e hoomaha ai, Aloha Pukaomaomao akaua e moe ai, E moe kaoluo ai kaua ia puka pa, Hoao aku kaua i kauhale, Aloha Manoa i ka loku a ka ua Kuahine, O ia aina i noho ia a kupa, A kamaaina hoi ka noho ana ilaila, Ilaila hoi oe e noho alii ai, I punahele hoi na na keiki, I milimili la hoi no na la ui, Eia ka e pauaho koke mai ana oe, I ka noho pu ana me na keiki, A hui pu hoi me na kupuna, He minamina he aloha ia oe la—e. SEPENA K K HUKILANI Waihoolana, Manoa, Sept. 1, 1877.