Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 37, 15 September 1877 — Page 2

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Laura Birse
This work is dedicated to:  John Kamana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ma Ke Kauoha.

 

         Ke noho ana ka Lunakanawai Judd no ka hoolohe ana i na hihia i hoohalahalaia mai ka Lunakanawai no ka apana o Ewa me Waianae ma ka Poaha la 27 o Sepatemaba, i ka hora 10 A M, ma ka hale noho o J K Williams i Halawaa Ewa. A FRANCIS JUDD.

         Honolulu, Sept. 14, 1877. 6@4 ts

 

         I ko'u wa kaawale aku mai ka mokupuni o Oahu, e lawelawe o Kenela @ F Allen ma ke ano Kiaaina.

 J O DOMINIS, Kiaaina o Oahu.

         Kaena Kiaaina. Sept, 11. 1877. 8@ 3@

 

NA LUNA OHI AUHAU NO 1877.

 

         Ua hookohuia na kanaka malalo iho i mau Luna Ohi Auhau malalo o na hooko ana o ka Paukua @ o ke Kanawai Kivila.

 

Oahu.

 

Honolulu........................................................................................@. H. L@

Ewa and Waianae.......................................................................Henry A. Kahanu

Waialua........................................................................................ J. A@aia

Koolauloa.....................................................................................Pa@k@ni

Koolaupoko……………………………………………………..J. U. Kawainui

 

Hawaii.

 

Hilo……………………………………………………………..J. W. Keaomakani

Kona……………………………………………………………D. Makuakane

Kau...........................................................................................W. T. Marun

S. Kona.......................................................................................H. Mane@e

N. Kona ………………………………………………………..Makainai

S. Kohaia.....................................................................................J. W. Keohokii

N. Kohaia.....................................................................................D. K. Fyle

Hamakua......................................................................................J W. Mills

 

Maui.

 

Lahaina………………………………………………………… J. O. Kawehe

Wailuku…………………………………………………………I. Akalo

Makawao.....................................................................................J. A. Nahaku

Hana.............................................................................................P. Kamai

 

Molokai and Lanai........................................................................J. A. Kaukau

 

Kauai.

 

Hanalei........................................................................................J. Wana

Anahola.......................................................................................Kapapalehua

Lihue………………………………………………………….P. P. Puhinia

Koloa.............................................................................J. Kauai

Waimea..................................................................................... P. Palekaluhi

 

Niihau........................................................................................ A. Kahale

 J M KAPENA, Kuhina Waiwai.

         Kaena Waiwai, Sept. 4. 1877. 823

 

         Ua hookohu ia i keia la o O Bertlemann i Luna Alanui no ka Apana o Hanalei, ma kahi o A S Wilcox i waino mai, e hoomaka ana kona hookohu, mai ka la 1 maii o Sept. 1877.

 J MOTT SMITH. Kuhina Kalaiaina.

         Kaena Kalaiaina, Sept 6, 1877. @23

 

Kuai Kudala o ka hoolimalima aina Aupuni

 

         Ma ka Poaono, la 8 o Okatoba 1877, ma ka paka komo ma ka @ mauka o Aliiolani Hale, e kuaiia aku ana ma ke kudala ka hoolimalima no 10 makahiki, o ka apana aina i kapala o Hounakana, oia ka Halemai Hepela kahiko, he 15 eka. Kumukuai e koho ai, he $23.

                                      J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

         Kaena Kalaiaina, Sept 4, 1877. 823 3ts

 

Kuai Kudala e na hoolimalima aina Auhuni.

 

         Ma ka Poaono, la 8 o Sepatemaba 1877, i ka hora 12 auina la, ma ka puka komo ma ka ao io mauka o Aliiolani Hale, e kukila aku ana oia ke kudala ka apana aina Aupuni o Haakoa, e waiho la ma ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii, a he 65 ½ oka ka nui. Kumukuai e koho ai, he $2@.

                                                         J. MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

         Kaena Kalaiaina, Aug 27, 1877.                        822

 

         Wai! Wai! - Ke hoikeia aku nei kolohe i na mea a pau i loaa ka mana hookahekahe wai, mai oa hawai aku o ke Aupuni, mai keia la aku a hiki i ka wa e hoolaha hou la aku ai. Eia wale no na hora hookahekahe wai i ae la ai: Mai ka hora 6 a hiki, i ka 8 o kakahiaka, a mai ka hora 4 a hiki i ka 6 o ke ahiahi. O ka mea hoolohe ole, e lawe ia kona maua wai.            ROBERT LISHMAN,

         Aponoia: Luna Wai Nui.

                             J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina. 821 3t

 

         Ua loaa mai kekahi lono pili aupuni i keia keena, oiai ka wa e kaawale ana ko Beritania Komisina a Kanikeia Nui, ua hoomana mai ka Euri Deroy ia Theo. H Davis Esq e lawelawe ma ke ano Kanikeia Nui.

                                                                            J. MOTT SMITH.

                                      Kuhina o ko na Aina e@o ka manawa.

         Keenaa o ko na aina e, Honolulu, Aug 27, 1877. 822

 

         Hoolaha Wai - Ho kanaono kumamalua ka nui o ka poe i hoikeia mai i keia keena, ua hakai i na rula o ka hookahekahe wai ana, mai ka la 21 mai o Augate.

          O ke kulana o ka hookahe ana i ka wai i keia wa, aohe lawa, a nolaila i makemake loa la ai, e hooko pololei loa i ua rula. No ia mea, ua haawiia ke kauoha i na makai, e hoike mai i na poe a pau e loaa aku aha, e hookahe wale la aua ka wai @ mai keia la aku, he pono ke malama loa ia na rula.

                                                                  ROBERT LISHMAN.

         Aponoia:                                 Luna Wai Nui &c. &c.

                             J Mott Smith, Kuhina Kalaiaina.

         Halewai o Honolulu. Aug 28, 1877.                           822

 

Hoolaha.

 

         O na Bona Aupuni Hawaii ma na puu dala he $100, $200, $500, $1,000 a me $5,000, e uku uku ke aupuni he 7 keneta no ka makahiki, a e ukuia iloko o aole e emi malalo o mai makahiki, e hiki no ke loaa ma ka puu dala e kau palena ia ai, a hiki i ka wa e hoike hou ia aku ai, ke noi mai i keia keena. JOHN M KAPENA, Kuhina Waiwai.

         Keena Waiwai, Aug 27, 1877.                                                                                                                                    822 3t

 

Hoolaha.

 

O na Kahu malama keiki, na Lunahooponopono Waiwai na Lunahooko Kauoha a Kahu malama Waiwai o ae paha e makemake ana e hoopukapuka, ka hoikeia aku nei ka lohe ia lakou, e hoopukaia no na Bona Aupuni Hawaii, na pau dala he $100, $200, $5,00, $1000 a $5,000 paha, ma ka ukupauee ma ka eono keneta no ka makahiki, ke hoi mai keia keena, a e kaupalenaia no nae ka nui o ke dala e hoopuka ai.

                                                                                                                                                            JOHN M KAPENA, Kuhina Waiwai.

         Keena Waiwai, Aug 27, 1877. 822 3t

 

         Ua hookohula o Mr. W Smith @ Agena e hoolalo ai i na palapala kepa, no ka apana o Makawao, mokupuni o Maui, ma kahi@o C K Kapule.      J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

         Kaena Kalaiaina, Aug 30, 1877.                                          821 3ts

 

Kuni Kudala o ka hoolimlima aina aupuni.

 

         Ma ka Poaono, la 23 o Sepatema, ma kahia ma ka manawa i hoikeia maluna ae, e kuaila aku ai ka hoolimalima o ka aina Pohakaa, Kalihi, Oahu, no ka manawa he elima makahiki. @u koho kiekie $15.

                                      J. MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

         Keena Kalaiaina, Aug 27, 1877.                                           822 3t

 

Ka Nupepa Kuokoa Me Ke Au Okoa i Huila.

Published every Saturday, $2 a year.

 

Honolulu, Sepatemaba 15, 1877.

 

I ke ahiahi poaha iho nei, ua kau aku ke Ahi ka Moi malona o ka moku kuna "Mariona," a holo aku la i Kauai.

 

Ka Huakai Kaapuni a ka Moiwahine Kapiolani, ia Hawaii.

 

         Ua haalele iho ke Alii ka Moiwahine Kapiolani ia Hilo, ma ka la 3 o Sepatemaba nei, a holo aku la no Puna, a malaila aku a hiki i Kau, a ma Kaalualu, ee hou maluna o ka mokuahi, a holo mai no Kona, a lele ma Hookena, i Kona Hema.

         Ua lohe mai makou, a nui hoi ka hauoli, ma na wahi a pau ana i hele kino aku ai ma kaua hana nui e hapai kino wahine nei, oia hoi, he "Hoola Lahui," ua apo aloha mai kona mau makaainana iaia, me na hookipa maikai ana. A o kahi ana i kipa aku ai, i oi ae ka hoohiwahiwa loa ia ana, pela na lono, oia no kahi o Mr. Kauhane, ma Keaiwa. No ka mea, mamua o ko ka Moiwahine hiki ana aku, ua hoohiwahiwa e ia ae la ka hale noho i na liko o ka waokele, i hele wale a luluu i na lau nahele; a mawaena o ka puka komo o ke keena hookipa, ua kau ia na hua palapala lau nahele i hakuia, oia hoi, "Aloha ka Moiwahine." Ma ka mokuahi o keia pule, e hoi mai ana oia a lele ma Maui.

 

         A hiki loa mai i keia wa, aole i pau iki ke kakahe ana o na kanaka a me na haole i ke kanu ko. Ke hoike mai nei keia i ka waiwai o ke Kuikahi Panai Like, a makou i hooikaika ai me ka maka'ole. Ke kauoia nei na mea a pau, e hele e imi i ka waiwai, maloko o na lepo kanu o ko kakou nei mau aina momona i ka hooulu ko.

 

         Ua olioli makou i ka lalau ana mai o na lima ikaika o ka poe pono, e kaikai ae i ke kanawai moekolohe, a kau maluna o ka haka, kahi a ua wawae o ke kolohe, e hehi ole iho ai a pepe. Ma ka Apana o Kona, Oahu nei, ua lilo keia i kanawai make, e nana ole ia ana e na mana o ke Aupuni. Nolaila, ua lilo keia kulanakauhale i puuhonua no ia poe, a noho lanakila no na makahiki ioihi i hala, aka, i keia mau la, ua hiolo iho la ua puuhonua nei, a ke nahu mai la ia lakou me he ilio la. Ke loheia aku nei na leo nune ma o a maanei. Ua hai ia mai no hoi ia makou, aole e emi malalo o umikumamakolu paa moekolohe i paa na palapala hopu, a ua hopuia kekahi poe o lakou, a ua noho ka Aha Hoomalu inehinei la no ka hookolokolo ana i ka poe i hoopiiia.

 

         He nune nui mawaena o na kanaka Hawaii o keia kulanakauhale, i keia mau la iho nei, no ke ala ana mai o na mai@ o ke kanawai, a uwalu aku la i ka poe i ko loihi ma ke kulana o ka hehi kanawai. Ke hoahewa wale aku nei kekahi poe i hoanoninoniia na manao, maluna o kekahi mau inoa a makou i aa ole ai he pono ke hapala aku i ke pena eleele, ke loaa ole na hoiaio e kokua mai ana i kona aoao, i ka wa i makemakeia ai e hooiaio mai. Ke pinana aku nei na hoino iluna o na inoa o ka poe ma kahi he leo ko lakou e hoolohe ia aku ai i ka wa e pa-e mai ai. O keia mau hoahewa wale ana aku, he hana ia na ka naaupo a me ke kokua hewa.

         Ina ua ala mai ke kanawai e hele ma kona kuamoo pololei, eia wale no ka makou, e hooko aku i ka hele ana o kona mana. He pono ia kakou e mahalo aku i ko kakou mau kanawai, no ka mea, ina aole kakou e malama i kona ihiihi, alaila, na like kakou me he moku panana ole la, e paialewa wale ia ana e na ale kupikipikio o ka moaoa. O ke kanawai, oia ko kakou puuhonua, ko ke kauaka kamaaina a me ke kanaka malihini. Ina aole ke kanawai, alaila, aole he malohia ma ka aina, a aole no hoi he mau pomaikai e ae.

         Ua kaulana keia kulanakauhale no ka lanakila a me ka noho haaheo ana o ka poe kolohe, aka, ano ua hiki mai ka manawa e palomiia ai kela mau huaolelo mai keia kulanakauhale aku, a ke lana nei ko makou manao, e lilo ana keia mau hihia "moekolene mau" i hopuia iho nei a hoopaiia, i haawina e hoopau ai ka poe noho manuahi i ka lakou hana mai ko lakou mau punana aku i noho mua iho nei, a e lanakila keia olelo alii, "O ke kanaka pono, oia ko'u kanaka."

 

Ko Farani Kulana.

 

         Ma na lono a pau, e loaa mai nei i kela a me keia la, mai Farani mai, ke hoike mai nei ia i ko na kuhiou komo kino ana aku e hooponopono a e pahola aku i ko lakou mana iloko o ke kau koho balota lunamakaainana e hiki mai ana. Ke papa ikaika loa nei ke Kuhina Kalaiaina i ka hoolahaia ana aku o na nupepa Ripubalika. Ke panikuia nei na akoakoa liilii ana, no ke kumu malia he mau hoakoakoa pili hooponopono aupuni lakou. Ke kapu loa ia nei ke kuaha ana o na kii o Tiera ma na alanui, oiai hoi ko ka Peresidena Makemahone mau kii a kuai akeaia ana. I ka poe a pau e kiai nei i ka nee ana o na mea hou iloko o Farani i ke kulana o na Ripabalika, he mea nui ia. Ke kali malie nei na alakai o ka aoao Ripubalika me ke kiai ana.

         Iloko o keia wa e uluku nei no ke koho balota, na hapai ae ka aoao Ripubalika i kekahi hana naauao, oia ke koho ana i na loio akamai o ka aina a hoonoho i komisina e noonoo i keia hana a ke aupuni e kaulauwaha nei i na nupepa Ripubalika. He hoike ana keia i ka malamaia ana o ke kanawai ma ka aoao kuokoa. Mamuli o ko M. Tiera noonoo i hapaiia ai keia hana hou, e hoopaa i ke aupuni no kona hewa imua o na aha hookolokolo, ke hapaiia kekahi noonoo kanawai.

         O ka huina pau o na lunamakaainaoa o ka Ahaolelo o lalo o Farani, he 532 lala. A ma ka Ahaolelo a Makemahone i hoopau iho nei, ua hiki aku ka nui o ka poe Ripubalika i ka 363. He hapa nui oi kelakela keia! Ke manaoio nei na nupepa o Europa, ke hilinai nei na Ripubalika, e loaa ana ia lakou keia heluna nui mamua aenei a i ole e oi loa aku ana. Ua lono ia ae, ua hoopoka ae ka Peresidena, o ka la 16 o Sepatemaba, ka la e koho balota lunamakaainana ai ma Farani.

         Ka hooikaika ino loa nei na poe Bonepati a me na poe mahope o na alii, me ko ke aupuni kokua, e kaua i ka anoano o ka hoanoninoni ana i na manao kuee. Eia ka mea haohao i ka aoao Ripubalika, ua haawi aku ke Kuhina Kalaiaina i na kauoha i na luna aupuni o na apana mawaho aku, mai kokua lakou i kekahi mea e holo lunamakaainana ana, ina aole lakou e kokua ana i ke kumohana, a Makemahone. Ua hoike akea ae na nupepa pili aupuni, o keia hakoko ikaika ana no ke kue no ia i na hooikaika ana e kukola paa iho i ke ano aupuni Ripubalika. Ua hoohiki o Makemahone e malama i ke aupuni e ku nei, aka aole nae i pau ahiki i ka 1880. Aka iloko o ka manawa ana i hoohiki ai e malama i keia ano aupuni, ke hoopilipili aku nei oia i kana kumohana i ka puali koa. Ina e huli ana ke au o ka hapanui o na lunamakaainana ma ka aoao Ripubalika iloko o Sepatemaba nei, alaila hookahi wale no ala i koe ia Makemahone, o ka haalele a i ole o ka hoano e i kana kumohana.

 

He Hoowahawaha maoli ia paha?

 

E ka nupepa Kuokoa e; aloha oe: -

         Ka Papa Konane a ko Hawaii nei. Ka hoa kamailio o na po loloa o ka Hooilo; hoa haihai olelo o na la welawela o ka Makalii, he mea nalu i lia maa ole. Oiai na Kamehameha e noho ana ma ke Kalaunu o Hawaii nei; a pela no hoi i ke au ia ka Lani Lunalilo, a i ke Au hoi ia Kauliluaikeanuwaialeale, akahi no a komo i ko'u puuwai ka pahaohao. A nolana ke kumu e ninau aku nei i mua o ka lehulehu, aole nae me ka manao ino, aka, e like me ka huihui o ka wai o na kahawai o Kanaha a me Kahoma. Pela no ka huihui maikai o ko'u puuwai e waiho malie nei, a na oukou ia e hoho mai, oia hoi keia.

         Eia ma ke kulanakauhale o Lahaina nei, he mau kino Uhane a ke Akua i hana ai, i ku e like me kona ano; he mau tausani ka nui, aka, eia ka pilikia, aohe kahuna lapa au na na e hoo’la i na ma'i o keia poe, a no ke Kauka lapaau ole a ke aupuni i hoonoho mai ai e lapaau, nolaila, ke haawi nei na kino o kahi poe i na kahuna Hawaii laikiai ole, a pela no hoi i na haole, apela aku. Nolaila ea, ua makemake ia aenei ko Lahaina e hoolei i ka make, a i ole, ua hoowahawamaoli ia no paha?

         Aka, e pane ia mai paha auanei au, he kauka kaahele no ma ka mokupuni o Maui, ae, he kauka kaahele no ma Wailuku Maui nae, a me na wahi kokoke aku ilaila, aole ma Lahaina.

         Eia na hoa hanohano o'u he poe kumakahiki he mau makaainana no ka Moi Kalakaua, i na e hele aku imua o na haku a nonoi aku, e noho au ma keia la, he mai ko'u aia ma ke poo, a ma ke kikala paha, &c. Eia ka laau lapaau he wahi aila noha, a he paakai hooluai. Ua kupono anei keia mau laau no keia mau ano mai, aka, e aho nae hoi paha ia, mamua o ka wiho ana'ku i ke kino o ke kanaka, a o ka laau kuehu a ka haole, he Palapala Hopu.

         A o ka na Kahuna Hawaii hoi, he Awahiwa, he Puaa Olomea a he moalawa a he lehulehu wale aku, ua ike no paha o Mr. Papa ola ma.

         Nolaila ea, ua kupono aenei keia mau laau lapaau no ko Lahaina.

         No ke kauka. - Ia ia pi mai ma Lahaina nei, like pu akahi alua mahina, pi mai akahi la wale no, wikiwiki iaia kukini ma Wailuku, iaia aole makemake hanapa loihi loa ma Lahaina no ka nui wela iaia paha ma Lahaina.

         Nolaila ea, e o'u poe hoa puni Hooulu Lahui, mai Hawaii a ka mole olu o Lehua, he kumu anei keia e ulu ai ka Lahui? ke hoonele ia i ko mea na na e lapaau kupono na mai, a i na pahe e loaa koke iho ana kekahi o ko'u ohana i ka mai i ka manawa kokoke loa, i ka holo no paha a hiki i Wailuku, ia huli hoi ana mai, ua make pehea ka @o, nolaila ea, eia kou manao malaila e kukulu ia ka hale noho o ke kauka ma ka hapalua o Lahaina me Wailuku, malunaaku o Manawainui paha, ka lua, i kauka lapaau o koa no ko Lahina nei, a na ke aupuni ka uku ana i kekahi hapa, a na na makaaiuana e uku i kekahi hapa. Ae kamailio aku au ma o na makaainana la, penei; e auhau ia na kanaka makua, me na wahaine, a me na keiki nona na makahiki, he 16 or 17 i hapaha pakahi 25c ka auhau, he auhau ku i ka wa keia, mai Ukumehame a Kaanapali, a e auhau pu ia me na.

         Meka laua o ko'u manao, e wikiwiki mai ana oukou e hooho me ka leo nui kani kupinai, ma keia kukulu manao ana. Ua pono! Ua pono!! Ua pono, !!! O makou pu me oe.

         Me ka welina pau ole i ka Luna Hooponopono a me na Keiki hoonohohua o ka Papa Pai Nupepa Kuokoa. 

                                                                           Sam. K. Kalaikini.

         Rain Paupili Lahaina August, 1877.

 

Kawi nui ma luia.

 

         Ma ka la 9 o Augate, ua malamaia ma Madarasa, he halawai makaainana nui no ka noonoo ana i na keehina mua no ka imi ana e loaa na kokua no ka poe i loohia i ka wi ma Inia, mai Enelani mai. Ua noho mai ke kiaaina o Mad@r@s@ i Peresidena a me ka olelo mai o ka nui ona kanaka e noho nei maluna o na ili aioa wi, he umikumamawalu miliona kanaka, a o ka hapa nui o lakou; ke hilinai nei ko lakou ola i kela a me keia la maluna o ka ikaika o ka poe e hookomo mai nei i ka palaoa iloko o ka aina. No ka nui loa mai o ka hahana o ka wi, nolaila ke komo o keia hoopii aku i ko ka lehulehu lokomaikai.

         Olelo mai o Kauka Cor@ish, he Komisina malama ola, ua miliona a me ka hapa poe kanaka e hanaiia nei, a he hapalua miliona i pau i ka make.

         Ua waihoia a hooholoia he olelo hooholo e hoikeia aku i na lohe i na kulanakauhale nui o Euelani, Sekotia, Irelani a me Inia, e kokua mai i keia poino.

 

Na Nu Hou Kuloko.

 

         I ke kahkahiaka Poakolu iho nei, na ku mai ka moko kaua kula Amerika Jamestown ma keia awa mai Lahaina mai.

 

         Kiaaina o Oahu no Kaleponi.- Ma ka holo ana aku nei a ka mokuahi Kikane i ke ahiahi Poalua iho nei, ua holo aku ke kiaaina o Oahu nei no Kaleponi.

 

         Lilo o Kewalo! - Ua lohe mai makou, ua lilo aenei ia nou. Mr. Campbell o Lahaina, kela aina nui o Kewalo no ka umi tausani dala kuike.

 

         Ua lilo aenei ma ke kuai ka aina hanai holoholona o Waiakea, Hilo, nona paha ka nui he 80,000 eka, ia Shippman a me Elderts no ke $33,000.

 

         Ma ka huakai mua aku nei a Likelike, aole i hooleleia na laau hale no ua awa o Punaluu a me Kaalualu, Kau, Hawaii, no ka inoino loa. Nolaila, na hoihoi hou ia mai i Honolulu nei, a hoihoi hou ia aku la ma ka huakai o ka Poakolu iho nei.

 

         Mokuahi Kaleponi. - I keia Poaha ae, Sepatemaba 20, e ku mai ai ka mokuahi Kaleponi Zelandia mai Kapalakiko mai, no kana huakai holo loa i na panalaau ma ka hema. Maluna mai ona e loheia mai ai na mea hou o ke kaua a hiki i ka la 12 Sept.

 

         Ua laweia mai nei no ka aina hauai holoholona o Kahuku ma Oahu nei, maluna mai o ka moku Madora, he hookahi kekake Kenetuke mai Kapalakiko mai, he ekolu makahiki ke kahiko. O ke ano keia, i makemake nui ia.

 

          Ua nui loa ka hoemiia ana o na uku eemoku o na mokuahi holoholo mawaena o Kapalakiko a me na awa ahiki i Potalana, i keia mau la mai nei. A me he mea la i ka nana aku, ua oi ae ka emi o na lilo ao ka holo ana maluna o ia mau moku mamua o ka noho ana iho ma Kaleponi.

 

         I ka hora 11 o ke awakea Poalua iho nei, ua ku mai ka mokuahi "Kulana kauhale o Kikane" mai Kikane mai iloko o na la holo he 18 mai ia awa mai. A i ka hora 5 a me hapa o ke ahiahi, ua holo aku ia no Kaleponi.

 

         Ke hoike mai nei na poe makaikai hope aku nei i ka loa o Pele, ua ikaika loa o Madame Pele i ka hoakea ana i kona loko ahi mau ma Halemaumau. Me he mea la i keia wa, ua hiki loa aku ke akea i kahi kokoke paha i ka 1000 kapuai a he 600 paha kapuai ke akea. Ke kiola nei oia i na pohaku pele me ka ikaika a me ka enaena.

 

         Ka mea kiekie ke alii Liliuokalani. - I ke kakahiaka Poakahi iho nei, ka hoi ana mai o ka Hooilina o ke kalaunu o Hawaii nei maluna mai o ka mokuahi Likelike mahope o kona hoohala ana he elua a ekolu aenei paha hebedoma ma Maui a me Molokai. Ua hauoli makou i ka hoike aku, ua oluolu maikai kona ola kino.

 

         Mahiko hou. - Ua hoomaopopoia mai ia makou, e hoalaia ana i mahiko hou ma Nahiku Maui, Hikina. Ke hoolana aku nei makou i na kanaka a pau o Nahiku, e kokua lakou i ka hoalaia ana o keia mahiko no ka mea, e luia ana, i na kamaaina o ia aina na pomaikai o na ano a pau a na kamaaina i moeuhane mua ole ai.

 

         Hoopae opiuma. - Ua lohe mai makou, he nui na opiuma i huneia a lawe malu ia mai nei maluna o ka mokuahi Hawaii Likelike ma kana huakai mua i hoi mai nei mai Kaleponi mai. Ua manaoia ua hiki i ka $10,000 waiwai io o na opiuma i laweia mai maluna o ka Likelike, a ua pau i ke kuai ia ma Kauai a ma Hawaii, e ka haole i hoi aku nei, maluna o ka mokuahi "Kulanakauhale o Kikane.

 

         Ma ka la 3 o Novemaba e kuai kudalaia aku ai ke Ahupuaa o Honuapo a me ka ili o Kapualei, e waiho nei ma Kau, Hawaii. Ina e huiia keia mau aina a elua, alaila, e 2 200 ana eka kona palahalaha, a he mau aina kupono hoi i ke kanu ko. O ka mea e lilo ai keia mau aina, e pomaikai ana oia. O keia mau aina, no ka waiwai mai no ia o ka Moi Luualilo i make.

 

         He mano nui! - I ke ahiahi Poalua iho nei, ua kauoia mai kekahi mano nu@ ku i ke o ia Chas. B. Wilson ma ka nuku o ke awa o kou nei a pae ma Ainahou. I ka hukiia ana mai i kahonua nei, ua helelei aku ua keiki hou mai kona opu aku. Ua manaoia e ka poe i loaa aku ai ua mano nei ua ai e iho la ia i ka lio mai i hana maunuia paha a lana i ke kai. O kona loihi he 16 kapuai a he 10 kapuai kona anapuni a ina e nalehe ae kona waha, alaila e elua kapuai a me eona iniha ana ke akea.

 

         Ili a nahaha - Ua lohe mai makou, na ili aku nei ka moku kuna Hawaii Luka o o Hon. J@s. I. Dowsett ma Wailua, auai, oia hoi ke awa ku moku o ka aina mahiko o Kapaa. O ka lua iho la keia o ka ili ana o keia moku. Ma Honomuni i Molokai ka ili mua ana a pakele ai, a o ka loa aku la keia a n@hah@ loa. Mamina ino ka ili ana o ka moku, oiai e makemake nui ia ana.

         [Ia makou i hoi ai e pai, lohe ia mai ana, na hemo ua moku nei aole pilikia nui.

                                                                                             L.H.]

 

         I ka poana iho nei, na hooko aku kekahi kahuna katolika i ka oihana mare maluna o umikumamalua paa.

 

         Ua lawe aku ka mokuahi Likelike i ke ahiahi Poakolu iho nei no koua mau awa ku mau ma ka aoao makani aku nei, he 44 ohua o hope, a he 100 a keu paha ohua oneki o mua.

 

"Puiwa ka makuahine

A hee wale ke keiki."

         Ua lohe mai makou, i keia wa i hopuhepuia iho nei ka poe "moekolohe mau," ua puiwa ae la kekahi wahine o ia ano o hopuia, lele kona hauli, a hee wale aku la ke keiki mai kona opu aku. He oiaio paha keia, aole paha, aka ke lawe nei makou i keia ma ke ano mea hou e like me ka lohe mai.

 

         Kopa Kukaepele. - Ma kekahi o na olelo hoolaha e puka aku nei i keia la, e ikeia no, aia ma ka Halekuai o M. Me Inerny (Makinane), ma na huina o na alanui Papu a me Kalepa, he kopa kukaepele e hoomaikai ai i ka ili, a e pale aku ai i na mailele mai i ka ili. Ua hooia ia mai ka maikai o keia kopa ano lua ole ma ka honua nei.

 

         Ke keiki hanau o ka aina. - I ke ahiahi Sabati aku nei i hala, maloko o ka luakini o Kawaiahao, na haiolelo aku o W. N. Limaikaika, Esq. i mua o kona mau hoahauau ili ulaula no ke kumumanao. "Ke ao ana i ka malama." Ua maikai a lohe pon i @ kana haiolelo, a ina he poe naauao kekahi o na Hawaii i komo ae a lohe, e lawe ana lakou i kana mau ao ana. He 27 makahiki i hala aku, e noho ana no oia ma Hawaii nei, he kamalii, aka ano he kanaka makua oia. Oia ka pomaikai o ka imi i ka ike a nui.

 

         He omaimai iho nei ko ke Kama Aliiwahine Likelike i kela mau la aku nei, a ua oluolu mai oia i keia mau la iho nei.

         Ua lohe mai makou, e waiho ana o Kapena Marchant o ka mokuahi Hawaii Likelike i kona noho ana Kapena. Ua noho kapena oia i luna o ke Kilauea no na makahiki eha paha i hala aenei, me ka poino ole o ka moku. Ua moaaoia, he pailata akamai loa oia no keia mau kai, a ke minamina nei na mea apau no kona haalele ana i ke kulana kahi ana i hoopiha ai me ka mahalo nui ia.

        

         I Koolau. - Ma o aku nei makou i keia apana maluna ae i ka Poaono aku nei i hala. He noho ana oluolu kolaila i ka makou hooumoe ana iho, a e peahi mau ana ka makani ae - kai mai ka moana loa mai i na la wela kikiki. I na e loaa ana he alanui makai e holo ai ke kaa me ka pinana ole maluna o ka pali, ke manao nei makou, e piha mau ana o Kaneohe a me Heeia i ka poe hoi ilaila e noho ai o ka po, a o ka hana wale no kai Honolulu nei. E hooikaika na mea mana a pau, e loaa ona alanui maikai mai Honolulu a i Koolaupoko.

 

         Na Baibal Kii.- Ua loaa mai nei ia H. M. Wini iloko o keia mau la iho nei, na baibala oleo Enelani i paiia na huaolelo a me na kii kekahi, e hoike ana i ke ano. He mau baibala nani loa keia a maikai hoi no ka waiho mau ana ma na hale ma ke ano mau momi makamae. E make no keia mau baibila mai ka $10. ahiki i ka $15. o ka baibala hookahi. Ua weheia ua mau buke nei, a eia ke waiho nei ma koua hale kuai buke, no ke kuaaiia aku. Ua makepono na dala ke hoolilo no keia buke kiai hale.

 

         Ka huakai a ma Moiwahine Emma Kaleleonalani.- Ma ko makou launa kino ana me ka Moiwahine nona ka inoa maluna, ma Kaneohe i ka Poaono i hala, ua lohe makou mai kona kiekie mai, ua oluolu oia ma kana huakai hele, a he mau hookipa maikai ana kai paneeia mai imua ona, ma na wahi a pau ana i kipa aku ai a hoomaha iho. Ma Kaneohe oia i hoohala iho ai he elua mau po. Ma ke awakea Sabati, ua hele ae oia i ka halawai pule maloko o ka luakini Hoolepope o Kaneohe, me kona mau ukali. Ua piha a hu ka luakiui, i ka poe i komo ae me ka manao e lohe mau huaolelo mai a iaia mai, aka, aole nae oia i haiolelo mai, aka, ma o W E Pii la nae kana mau wahi mamala olelo pokole i hoopukaia mai ai. I keia la, e hiki ana kana huakai ma ka ehu kai o PUaena, a homaha malaila a hiki i ka Poakahi, Sepatemaba 17, alaila, huli hoi mai no Ewa. E hoohiki loa mai ana i Honolulu nei ma ka Poalua, ke ole e loaa he mau kuia ma ke alanui.

 

         He makana makamae kiekie. - Ma ka auina la Sabati, Aug. 26, ua hoomakaia ka malama hou ana o ka papa himeni o ka hale halawai o Pauoa, malalo o ke alakai ana a Mrs Lilia A. Kaawa. A ma ka la 2 o keia malama, ua hooholo ka papa himeni e haawi makana i buke Baibala no ko lakou hale halawai malalo o ka paipai maikai ana a Haole, kekahi luna ekalesia o Kaluaalia, Molokai. Ua lulu ka papa himeni a loaa na dala he 11; a ua koho lakou i mau komite e hele e kuai i Baibala, a ua loaa I ka la 9 iho nei o Sept , oia ka auina la Sabati, ua lilo ia Rev. M. Kuaea ka hoau mua ana i na Baibala la, ma ka heluhelu ana i ka Halelu 133, "Nani ka maikai a me ka oluolu o ka noho lokahi pu ana o na hoahauau." O kana poolelo, aia ma Hebera 13:2, "Mai hooki i ka hookipa ana, no ka mea, malaila no kekahi poe i hookipa ai i na anela me ka ike ole aku." Ua mahalo piha ke anaina e hoolohe ana i kana haiolelo, oiai, ua wehewehe mai oia i na mea pohihihi oia pauku i ku i ka iini a me ka makemake.

                                                                           W. L Beku.

                  

         Ua ike iho makou, he hope lunahooponopono hou ko ka nupepa ka Lahui Hawaii ma kahi o ko makou muli i hele aku e hooulu i ka waiwai o ka aina, oia he keiki kamaaina no Honolulu nei, aka ma Auahola nae oia i keia mau makahiki hope mai nei.

 

         Na moekolohe mau. - A hiki i na hora hula o ka Poaha iho nei, ua hiki anku ka nui o na paa "moekolohe mau" o ke kulanakauhale nei i hoopukeia na palapala hopu a laweia ae i ka halewai, i ka 13. A hookahi paa, o ka wahine wale no kai loaa aku, ua hala ke kane i hoohuoia ai i kekahi mokupuni e aku o keia Poe Aina ma ka hana kamana. A iwaena hoi o keia poe moe mau, hookahi wahine Haawii, o kana kane pake ua lilo me ka wahine pake mai Kina mai, a eia iloko o keia aupuni e noho nei. Ua haalele ka pake kane i keia wahine, aka hoi, ua lawe ae hoi kekahi kanaka Hawaii iaia me ka ike no he kanawai ia a noho pu iho. Ua hoopii keia wahine Hawaii e hookaawale i keia kane pake no kona mare ana he wahine pake, i Kina a holo mai i Hawaii nei a mare hou i wahine Hawaii, aka aole nae i hoopomaikai mai ke kanawai i kona aoao. Nolaila, ua hooku oia keia wahine e noho nane ole, me ko kona kane malama ole, i kona ola. Aole anei he mare lehulehu keia pake ma ko kakou kanawai. A ina aole he mare lehulehu, heaha ke kanawai, e hopu ai i kona kino.

 

Nu Hou o Na Aina E.

Ke kaua nui ma Europa!

 

Auhee na Rukini i na Tureke.

 

He 4,000 Rukini i make!

 

         Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Kulanakauhale o Kikane, i ke awakea Poalua iho nei, iloko o na la he 14 mai Nu Kilani mai, ua loaa mai ia makou na mea hou malalo iho nei a hiki i ka la 27 o Augate.

         Ladana, Aug 14-Hora 10 P M. - Ua lele kaua aku na mahele koa kaua lio, me 35,000 koa hele wawae, a me 110 pakuniuhi maluna o ka puali koa Tureke, o Generara Mukhta, i ka la inehinei ma kahi kokoke i Kars, ma Asia Uuku. Ua kaua lakou a po ka la.

         Ua konoia na Rukini e emi i hope, me ka poino o 1,200 koa. O ka poino o na Tureke, he 100.

         Ua lilo hou ae nei i na Rukini o Kustendi, kahi i lilo mua iho nei i na Ture-

         Ladana, Aug 21 - Ua haalele mai na Rukini i ke kaona o Sipika, kahi a ka puali kaua o Generala Suliemana e noho nei.

         Ke houluulu nei ke aupuni o Tureke ma Bulagaria, i puali koa he 50,000 ka nui, i puali koa kuikawa. Ke noho alakai nei o Col. Baker, (he Aliikoa Beritani) maluna o na koa kaua lio.

         Ladana, Aug 23 - Oiai e uhi mai ana ka poeleele, ua lele kaua aku he 40,000 koa Tureke, malalo o ke alakai ana a Gen. Suleimana, maluna o ke ala mauna o Sipika, kahi a na Rukini e paa ana.

         Ua hoomauia ke kaua mai ka napoo ana o ka la a hiki i ka puka hou ana.

         Me ka manao paa o na Tureke, ua pinapinai aku na Tureke i ka hoolele i ka lakou mau mea make, maluna o na Rukini, aka, ua auhee lakou me ka poino nui.

         He kaua weliweli keia! No ko na Tureke wiho wale ma kahi a na poka a na Rukini i lele mai ani, nolaila, ua nui ka poino.

         Ladana, Aug 25 - Ua hoike pili aupuni ia mai e ka aoao Rukini, he kaua hahana kai hooukaia ma ke ala manoa o Sipika, ma ka la 23 o Augate. Ua hoomauia ke kana no na hora he 13. Ua kupaa iho no na Rukini i kolakou kulana, aka, ua nui no nae ka poino.

         Ua telegarapa mai o Gen. Suleimana o na koa Tureke ma ka la 21 penei: Ua noanoahi aku ia i na kiekiena, a kaua aku la no umikumamalua hora. Ua paa iho ia i na kulana o na Rukini i lilo mai a kaua aku la maluna o na kahua eli auwaha o na Rukini me ka holo pono ole, aka, ke lana nei kona manao, e lanakila ia mahope aku.

         Ladana, Aug 26 - Ua make ma ke kahua kaua o ke ala manua o Sipika, o Gen. Daroschniskey o na koaRukini.

         Ua eo he lanakila maikkai i na Tureke, ma na kiekiena o Keyzeit, mahope o ke kaua lanakila ana.

         O ka poino o na Rukini, he 4,000 ke hui pu ia me kela Alihikaua i make. O ka poino o na Tureke, he 1,2@0.

         Ua ae na mana nui a pau, @e ko Geremania manao (ka mana h@ e ku nei ma ka aoao pale, no na mak@uinana Rukini e noho ana ma Tureke ma ka hoi i na aku i ke aupuni o Tureke, e malama pono ia na Rukini i pio @eha.