Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 45, 10 November 1877 — Huakai a ka Moiwahine Kapiolani ma Hawaii, no ke kukulu ana i na halawai Hoola a Hooulu lakui. Ku makia hoi o ke kima Aupuni. [ARTICLE]

Huakai a ka Moiwahine Kapiolani ma Hawaii, no ke kukulu ana i na halawai Hoola a Hooulu Lahui. Ku makia hoi o ko laua Aupuni.

I ka hiki ana ilalo o Waipio, ua halana ka wai i ke alanui, ua mahuahua ka wai o ke kahawai; o ka imu puaa i kaluaia i mea paina e hoopau ai i ka maka poniuniu a houpo lewalewa, ua huea ke a e ka wai, ua hehu a mai la e ka ua, oia hoi keia. Ke huea mai la na piha a moe wai o uka Ke hehua mai la e ka ua na manowai. Ilaila komo ka Moiwahine me na ukali, na ohua, i ko lakou mau aahu he pauku ka maloo, ua pulu kahi wahi a he maloo ma kahi wahi, aloha no. Moe malaila a ao ae, he ua no, hele no iloko o ka ua a hiki i Kaholoakuaiwa, pau ka hana malaila, hoi mai a hele ka Moiwahine e nana i ka paepae kapu o Liloa, mai laila aku, hele ka Moiwahine, e nana ia Lonokaiolohia, ia hoi ana mai, loaa hou no i ka ua, me ka ua no a hiki i kauhale, moe malaila ia po a ao ae, pii hou no ma ka pali i kuilima ai a hiki iluna, nana aku o ka wai o Hiilawe a me ke kio wai o Haiwahine, huli ke alo i Hamakua, o ka hele aku la no ia me ka maikai wale no, alawa aku ia hope, he "Maikai Waipio, he alo lua na pali." Hiki aku ma ka hale o kamaaina, moe malaila a ao ae me ka maikai wale no, a o Mana ka iho. Uhi mai la Kauhiwai o Mana, nee mai la ke anu, aole o kana mai o ke anu, hoopumehana mai la na wahi ohua o ka Moi wahine i kahi wai hau o Mareka. "Kauaikanana kahi hiamoe." Moe malaila a ao ae, aole o kana mai o ka hu-i, a o ka wai o ka haole ke Koloka o ke ala ana ae oia kakahiakanui. Haalele ia Mana, o Kohala ka ihu, hiki aku ma ka Home o Keohokii, he maikai wale no ia hele ana a hiki i na pali o Pololu; pii aku o na pali o Honokane a hoomaha iluna o Nahunapalai, ilaila poniuniu ka Moiwahine, a hina ilalo, a ma ka lokomaikai o ka Makua Nui o na Lani i kokua ia e na lima o kona mau pokii Alii, ua kala ka puka o ke ola. Nana aku o Kakaauki o Makaukiu, ike aku o ka pali o Hanunanuna e ku mai ana ke alo o ka pali o Paoakalani maluna, e hao mai ana ka makani he Maino, a pau ka nanea ana malaila, huli hoi hope hou no Pololu. Ia po, hiki hou ka Moiwahine ma ka pali o Honokane a hoomaka oia e o i ke ahi kaole|e malaila, o ka hoomaka mua ana paha keia o ke ahi kaolele malaila ia po wahi a lakou, iluna hoi o Waiau, o Hiiaka a haule i ke kai o Lehia, a ao ae la, huli hoi i Kohala waho, he maikai wale no keia hoi ana a moe ma Puuhue ia po, a ao ae o Mahukoua ka ihu. E hoike aku au i na dala ma na apana i hala, maloko o keia Nupepa e puka nei, oiai, ua ka'uka'ulele loa aku nei ke kakau Moolelo i mua, a pakeo keia i hope. Waipio, Hamakua, Sepatemaba, 19.— Kukuluia he halawai malaila e ka MoiWahine, a lulu ia na dala malaila. Huina dala, he $43.00. Paauhau, Hamakua, Sepatemaba, 21.— Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine, a lulu ia na dala malaila. Huina dala, he $70.00. O Paauhaunui keia me pokeokeo. Pohoiki, Kohala, Hawaii, Sept. 23.—KuKukuluia he halawai malaila o ka Moi wahine, a lulu ia na dala malaila. Huina dala, he $53.00 Sept. 24 —Hale pule, Kohala, Hawaii Kukuluia he halawai ma ia halepule e ka Moiwahiue, a lulu ia na dala malaila. Huina dala, he $19.00 Sept. 27.—Pololu, Kohala, Hawaii. Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine, a lulu ia na dala malaila. Huina dala, he $25.00 a oi aku. Ma keia kaapuui ana a ka Moiwahine, aole i pau loa kekahi mau wahi ma keia huakai ana i hele aku nei, aka, ma na wahi ana i lawelawe ai i kana oihana, oia ka'u e hoike aku nei. Ka nui o na dala i lulu ia mai ma na wahi a pau a ka Moiwahine, i kukulu ai i kana oihana ma ka Mokupuni o Hawaii. Huina o na dala a pau, he $545.00 a oi aku; a hookahi apana aole i hoike mai i ka lakou mau dala ma keia huina, wahi a ka Moiwahine, na lakou no e houluulu a ma hope hoike mai i ka huina e like me ka lakou noi. Pau na hana malaila, kau maluna o Likalike o Makena ka ihu, honi ana i ke ala o ia wao, i lawe ia mai e ke kehau o Ulupalakua; kipa mua aku la ma kahi o Kamakele a hui malaila, a hoi mai a moe ma Ulupalakua, ia po, aole he moe iki i ka ua mea he anu, a ao ae, hele aku a ke a o Honuaula a hiki i Kaupo. Ke hoike aku nei au i na hana i hana ia ma keia mau wahi a ka Moiwahine i hele aku ai. Huina dala, he $14.00 Sept. 30.—No Kula, Maui, Hikina. Kukuluia e ka Moiwahine, he halawai malaila, a lulu ia na dala ma ia halawai, he $60.00 Oct. 3.—Kauiki, Hana, Maui, Hikina. Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Ma keia hele ana aku la a ka Moiwahiue, a hiki i Kaupo, moe ma kahi o Manu a ao

ae, no Hana ka ihu, ike aku la i na pali kinikini o ia Koolau a hiki ma kahi o Kakani a moe malaila a ao ae, pii ka Moiwahine, iluna o Kauiki, nana aku lal i a Kahalaomapuana, ilaila kahi o Peapea i pio ai i ke ahi, ana aku la o Paliuli na Hana, maikai no hoi ia wahi, a ike aku la ia Hanaualanihaahaa, huli hoi hope hou mai la a moe ma kahi o Kakani ma Kipahulu, a ao ae, hele hou mai no Kaupo ka ihu a auau ka Moiwahine, ma Wailuanui, a moe hou ma ka hale o Manu ia po a ao ae, no Ulupalakua ka ihu, moe hou malaila a ao ae, no Moekokolokauahiokula ka ihu, moe ma kahi o Kamakele a ao ae, no Makawao ka ihu a moe ma kahi o Akona (pake.) Oct. 4.—Kaupo, Maui, Hikina. Kukulaia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Huina dala, he $10.00 Oct 5, 6.—Honuaula, Maui, Hikina. Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala $115.00 Oct. 7.—Makawao, Maui, Hikina. Kukulu a he halawai malaila e ka Moiwahine, a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala $100.00 Pau ka hana malaila, iho aku la ka Moiwahine i kai o Haiku me kona mau ukali a pau, a lawelawe aku la oia i kana oihana i hele aku ai. Oct. 8.— Haiku, Maui, Hikina. Kukuluia he halawai na ka Moiwahine, malaila, a lula ia na dala. Huina dala $20.00 Pau ka hana malaila, hoi mai a moe hou ma kahi o Akona (pake) ma Makawao, a ao ae, pii iluna o Haleakala ka Moiwahine i ka makaikai a me kona mau ukali, a moe ma ka piko o ka mauna ma Keahuakaoao, ia po o ka moe ana, hoike mai la ka nani o ia mauna i kona kilohana "O kahua anuanu." I ke ahiahi o ia la i hiki aku ai, lalau aku la ka Moiwahine, i ka moa a lakou i lawe pu aku ai, a hukihuki ae la i kona hulu, a ho-a ae la i ke ahi, a pulehu aku la a mo-a, a paina iho la lakou a pau, ia po o ka moe ana, hookahi no o lakou kapa nui i moe ai o ke ahi. Aloha ino. I ke ao ana'e, nana'ku la ka Moiwahiue, i ka puka ana'e a ka la, a ike pono aku la i kahi a ka luahine o ka lua i hoehu ai ma na mauna la oiai, ia kakahiakanui, akahi no a wehe ia na kuemaka pali, a maihi ia na kuahiwi, a, "Ua kalae loa ka lani, Ahu wale na kualono." Aole kauwahi ao hookahi e kau ana maluna o ia kuahiwi ia kakahiakanui, a me he mea la ka Moiwahine, aia i na aina e kahi i noho ai i ka puka ana a ka la me na mea kupanaha he nui wale, a ua mahalo piha aku la ka Moiwahine, i ka Manu, ka nani, ka Hemolele o ka ke Akua mau hana a pau. Hoi mai la ka Moiwahine, mai kona nana ana ia mau mea, a paina kakahiaka iho la lakou, a pau ka paina ana, kau ae la maluna o kona wahi Hoki, a kau ae la no hoi na ukali maluna o ko lakou mau lio. Eia na ukali ma ia hele ana, Kamakele no Moekokolokauahiokula, Akana pake George no Makawao laua, a me na ohua o ka Moiwahine. Hele aku la ka Moiwahine, e nana ia Haleakalapuu a huli hoi mai no Makawao ka ihu, i ka wa i hoi mai ai ka Moiwahine ho-a aku la oia i ke ahi i ke kuahiwi o Haleakala, i hoailona no kona hiki ana iluna o ia mauna. Huli hoi loa aku la a moe ma kahi o Kuihelani ma Wailuku, a ao ae la hui ma ka Halepule Kakolika, a hui hou ma ka Halepule Hoole Pope. Oct. 11.—Wailuku, Maui, Komohana. Kukuluia he halawai e ka Moiwahine malaila, a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala, $79.00 Pau na hana malaila, moe hou ma kahi o Kuihelani a ao ae, hora 4 ahiahi, hui ma Waihee. Oct. 12. —Waihee, Maui, Komohana. Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala $31.75 Pau ka halawai malaila, hiki hou ona Waikapu ia po hora 7 P. M. Oct. 12 — Waikapu, Maui, Komohana. Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine, a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala $41.75 Pau na hana malaila moe hou ma kahi o Kuihelani a ao ae Poaono, la 13 o Oct, hora 10 A. M. haalele ia Wailuku, hele mai a hoomaha ma Kealaakaoio, holo mai a hiki i Kahakuloa, akoakoa mai la na makaainana, me ka manao paha e kukulu ana ka Moiwahine malaila i ka halawai, aka ua hoopoho wale ia ko lakou mau manaolana a hoihoi pu no me na opihi makaiuli o ia mau paala. "Minamina wale ia mau opihi koele" Hele mai la a hiki ma Hononana, halawai malaila me na makaainana a me kekahi elemakuie kahiko, ua hele a kanikoo ke ola; ua haaleleia e kana mau keiki, a ua haawi aku ka Moiwahine; i elima mau dala, i mea ola nona. "Hana lokomaikai no ka Moiwahine ia ia." Pau ka halawai ana me lakou, hele mai a hiki i Honokahua, loohia ka Moiwahine i ka pololi, o ke ko ka ai i ai ai, aole nae no ka nele o ia wahi i ka ai ole, wahi a kamaaina, aka, no ka lono ole e hoea mai ana ka Moiwahine malaila, oia ka ke kumu o ka pololi ana o ka Moiwahine, a me na ukali; ea.

He wahi olelo pale wale no paha ia e manaoia aku ai he oiaio. He hoike oiaio ia o ka palaka a me ka nanea. E nana i ka Baibala. Aole i ike ia ka la a ma ka hora e hiki mai ai ke Keiki a ke kanaka me he aihue la i ka po. Aole no hoi i ike ka hookele moku a waa paha, e loaa ana ka poino ia ia ma ka moana, aka, i kona noho nanea ana, huli iho la a pau loa i ka make. Hele mai la a halawai me ua keiki o ka Palihinahina, oia o J. A Kaukau a me J. A. Nahaku, a me Naiupupaka, e huli mai ana no lakou i ka Moiwahine, halawai hou ka Moiwahine, me kekahi luahine, aole wahi kama, haawi aku la ka Moiwahine elima dala. Oia keia mau elemakule i haalele wale ia. Aloha ino no. Hiki ma ka hale o J. A. Nahaku, moe malaila ia po a ao ae, hiki ma kahi o J. A Kaukau a launa me na makaainana, alaila o Lahaina ka ihu, hiki ma kahi o ka Makua'lii ke Alii Kiaaina o na Honoapiilani, Hon. W. L. Moehonua. Aka, i kona hiki ana'ku, ua hoomaka ka paina ma ka hale nobo o ka Makual'ii, a pau ka paina malaila, ua naue aku la ma ka luakini o Wainee e lawelawe i kana Oihana. Wainee Lahaina Okatoba, 14.—Kukuluia he halawai na ka Moiwahine, malaila, a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala $150.00. Halepule Kakolika, 20.00. Pau na hana, a moe ma kahi o W. L. Moehonua ia po a ao ae, no Kaanapali ka ihu, ua makaukau na mea ai a na keiki o ka Palihinahina, paina malaila, a pau ka paina ana, komo ma ka luakini a lawelawe ka Moiwahine i kana Oihana. Kaanapali, Maui, Okatoba, 15—Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala $113.25. Nui no ke dala o Kauanahua. Pau na hana malaila, paina hou ma kahi o J A. Kaukau a hoi aku no Lahaina ka ihu, moe hou ma kahi o W. L. Moehonua a ao ae, no Olowalu ka ihu, hiki ka Moiwahine me kona mau ukali malaila, a lawelawe i kana oihana. Olowalu, Maui, Okatoba, 16.—Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala, he $47.50. Pau na hana ma ka mokupuni o Kama, moe hou ma kahi o W. L. Moehonua a ao ae, o Lanai ka ihu, kau maluna o ka Nene aukai (Nettie Nerrill,) hiki aku mawaho o Kahalepalaoa, hookuu ka waapa alii, a pae ka Moiwahine mauka me ka maikai wale no me kona mau ukali pu, eia na ukali W. L. Moehonua, J. A. Kaukau, J. A. Nahaku, J. Abera, J. Pamawaho, J. Kamakele, a me ke alii wahine opio Kinoiki, a me na keiki o ka waapa o ka Moiwahine, oia o Nalopi ka hookele. Pae aku la mauka, halawai me ka mea i mahalo ia S. Kahoohalahala, a launa ka Moiwahine me na makaainana i hiki mai a hele aku la e halawai maloko o ka luakini, a hoomaka ka Moiwahine, i kana hana malaila. Kahalepalaoa, Lanai, Okatoba, 17 —Kukuluia he halawai malaila e ka Moiwahine a lulu ia na dala malaila. Huina o na dala, he $30.00. Pau ka halawai a hoi mai la a paina ma ka hale o Kekua, a pau ka paina ana, kau aku la iluna o ka waapa, o Molokai ka ihu. (Aole i pau.)