Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 46, 17 November 1877 — Ahahookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Kau o Okatoba, 1877, ma ka Baneko. KA MOI KUE IA KALAELOA. Judd me McCully J. J. Olelo hooholo i hoopukaia e Judd J. [ARTICLE]

Ahahookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Kau o Okatoba, 1877, ma ka Baneko.

KA MOI KUE IA KALAELOA.

Judd me McCully J. J. Olelo hooholo i hoopukaia e Judd J.

Ua hoopnia ka niea i hoopiiia imna o ka Ah.i Honinalu no lea Imwa "Lwn» 1 : llowa " ft \ia kue <iia aole ia he hewa i i hoakakaia ma ke Kanawai. Ua hooleia i k«ia kiimu pale i mea eakaka ai ka hewa, i ;irui oia imua o ka Aha Kk-kie ma ka Baneko. j imeae tnaopo[io ai keia hihia, he "K-a r»>no e nanaia ke ano o na Kanawai: 1 l' pi.i an#i. ] Maioko o ke Kanawai Karairna o 1830 1 nw ka mokuna Xni, e ikeia no keia ! I»a«iku mahope ilio nei: Pauk.i o. " O ke kane a me ka wahi-! i ne ī noho j>u a i launa hewa a moekolohe | me ko laua niare ole ia kekahi me keka-1 I hi e hoouku pakahi ia lauu ina (iala, | aole eoi aku ika hanen hookahi; a i i ole ia, e hoopiahaoia, aole oi aku ika makahiki hookahi." Ma keia Kanawai, na lilo ka noho pu ana, me ka launa hewa, me ka moekolohe o ke kane me ka wahine i mare ole ia kekahi me kekahi i hewa okoa mai ka tii >ekolohe ana o na mea i mare oleia. (fornication) Ma keia mokuna, ua kal>aia keia hewa he "Lanna Hewa." M»v ka la 22 o lune, 1852, ua hooholo ka Ahaolelo i keia Kanawai maoope iho nei: "He Kanawai e hoopau ike Kauawai no ka Launa Hewa." Xo ka mea. ua kuliihewa na Lunakanawai Apana i ke auo o ke Kanawai no ka Launa Hewa, a ua hoopai pono ole ia , a hookauniaha nui ia na kanaka malaila. Nolaila. E hooholoia ena 'Lii ame ka Poeikohoia $ ko Uawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kana-

wai Pauku I. " 0 ku Pauku Elinm o ka ; mokuna umikumamakoln o ke Kanawai ; Hoopai Karaima, 6 hoopauia aua hoopau ia \io } a ma neia hope aku, e hoopaiia ka ; moekolohe niau o na mea elua e'like pu I no me ka moekolohe o na mea i mareia." Ma ka la 14 o Feberuari, 1850, ua ; hoololiia ka Mokuna 13 o ke Kanawai | Kni'aima, ma ka hoeini ana i ka hoopai ! no ka moekolohe o na inea i inare ia, 1 (adultery) a me ka moekoloho o na mea ; i mare ole ia J[lornicat.ion), A ma ka mai kahiki 1866, ua hooholo hou ka Ahaolelo : he Kanawai e hoololi ana i ke Kanawai e ; ])ili ana i ka moekolohe o na mea i maro j ia a me ka moekolohe o na mea i tnare ! ole ia, ma ia Kanawai, ua hoomahuahua : ia ka hoopai na !;eia mau hewa. | Maloko oka hooponopono hou ana o i na Kanawai Karaima o keia Aupuni, i ! hauaia ma ka makahiki 1869, a i hoolilo ia e ka Ahaolelo o ka makahiki 1870 i Kauawai no ka aina,' penei ka heluhelu i ana o ka Pauku 7 o ka Mokima 13. "E • like me ka hoololi ana ma ka la 22 o Iu- ; ne, 185*2. Ma neia ho|>e aku, e hoopaiia ; ka moekolohe mau ana o na mea olua e ! like pu no me ka moeKolohe o na mea i ; mare ia." i Ua iu» i:i enn moa a pan, aole hiki i i na Ahahookolokolo ke ike aku, a lioopai j i na liewa i hoaliaka ole ia a i hoolilo ole I ia he mau hewa e ke Kanawai. | Iloko o keia Aupnni kahi i hooholoia ! he Kanawai Karaima, aolo he mau hewa | malalo o ko Kanawai maa mau. (eomnion j law) Ke manao nei maua, oka manao I maoli o ka Ahaolelo i ka wa i hooholoia ; ai ke Kanawai" u e hoopau ike Kanawai i no ka lauua hewa "e hoo|wu i ka hewa I okoa o ka "launa hewa me ka moekolohe | o ke kane me ka wahine i mare oleia kej kahi me kekahi," he ano noho pu ana i ; hiki ke manaoia na noho ma ke ano 1 f»a- -| paia a ua hooko i ka launa kino aua. Ua ! olelo no hoi ka Ahaolelo, e hoopaiia ka ■ noho pu ana e like me ia, e like me ka hoopai ana o ka nioekolohe. | Ika nana aku, ua olelo ka Ahaolelo ! ma ke ano nni penei: o ke ano nui oka I hewa launn heiea, oia no ka noho pu ana i mpa ia» a me ka launa kino ana i hiki ke manao ia aku mamuli o.keano o ia noho pn ana, ama keia ho|>e aku, e • hoopai ia no pela. Ina i manao wale no | Ahaolelo e hoemi ika hoopu ma ka 1 o lelo ana, e like ka hoo|>ai o keia hewa ; me ko ka moekolohe, alaila, e koe ana ■ no ka pilikia i olelo ia tna ke \)00 o ke ! kanawai, a i manao ia hoi e pau ana ke \ hoopau ia ka pauku. Ua hoakaka ia ka I moekolohe o na m«»a mare ia (ndulterv,) j he hewa ia ma ko kakou mau kanawai, } pela no hoi ka moekolohe ona mea i 1 ul:ire 0 !e ia (fornication.) oka mua no ! k G kue i ko ano hemolele ame ka maluI hia o ka noho mare ana, ua oi aku ke | kaumaha oka hoopai mamua oko kekahi, i aka, »a pili no keia niau weheufehe aua I elua' i na hana kue i na Kanawai oka j noho maikai 'ana me ka maemae ame | ka pono. Aole i lawa, iko maua maI nao ana, ka olelo ana, he ano ko na hua--1 olelo U launa hewa." E hoakaka ia mai ! ano o keia mau hua eke Kanawai, | he mea kue i ke Kanawai, a he hoopai ia e ke Kanawai. 0 ke ano o ka hua "launa," o ka no« ,ho pu ana, e like me ke kane a me ka wahine ; "hewa," he mea kue i ke Kai nawai, a i papaia. Aka, aia a olelo ia j peia, e hoike ana o ka noho pa ana o ke ! kane nie ka wahine-i maro ole ia, he i mea ia i papaia, a he kue i ke K.*nawai. j E hi>oiiiaapopo |K>lolei loa ia ka manao o na Kanawai- Karain)a e \ify me ka lakou olelo. Aole hiki ke Vqko wale m I kekahi n>ea e koe ana ī kekuhi meai I hoopii fa. V

, K&i nianao ia (ma ko maua nooholo ana e like nae ka maua e hooho|o Oei, aole i ike ke Kanawa* he ok<>a ka laima Lewa,} aole he Kanawai e hoopai ana i ka uoho pu ana o ke kane me ka wahine i mare ole ia, a aia wale no a loaa na hoike no ka hana mao{*>[•<» ia ana oka hewa ianna kino una. alail*, hiki ke hoahewaia. Aole peia ka uwiia e hooholo nei. Ua hiki k** hoike ia na mea a j»au i hina ia a « pili ana, i hiki ke mnnaoia ka hana ia ana o ka hewa mwkol<>ne >na na hoopii no ka inoekolohe o na mea i mare ia (Hdtillery) a me na mea i mare oieia. (ioniiealion, 1 * e. like no me ka hana ana ma na hoopii no . ka launa hewa. E like me ka olelo a Lord Sto vell, "aole i maoao ia. aia a loaa na jioike i ike inaoii i ka hewa mwkolone. alaila maojx>po; no ka mea, ina aole pela, aole hookahi hihia iloko o ka h.m.-n e loaa ana na hoike o ia ano, he kakaikahi loa ka loaa j»ono ana o kekahi inm mea e hana ana ika hewa moekolohe. Aia a nmoj)opo i ke kanaka noonoo maikai me ke akahele mamuli o na īiiea a pau e pili ana i ka nihia ua hana ia ka hewa." 2 Greenleaf S 40. Aole e lilo keia hooholo ana i mea e nawaliwali ai i ka hooko ana i na Kanawai e pili ana i keia mea. Eia ka Olelo Hooholo a ka Aha:ua maikai ke kumu kue oka mea i hoopii ia, a nolaila, ua hookuu ia oia. Da like ka hihia o ka Moi kue ia Kahelemauna me keia, a nolaila, ua like ka olelo iiooholo ma ia hihia. (A. Francis Judd. ( Lawkexce 4 McCully. Hon A. S. Hartwel!, Loio Kuhina, ma ka aoao q ke Lii. E. Preston a me C. Brown, no Kalaeloa W. R. C:\stle, no Kahelemauna. Honolulu, Okatoba 31, 1577.