Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 47, 24 November 1877 — IKE PONO I KE ANU O KE KUAhiwi kaulana o Haleakala. [ARTICLE]

IKE PONO I KE ANU O KE KUAhiwi kaulana o Haleakala.

E ka Nupkpa Kuokoa e ; Alohaoe-— E oluolu mai kou ahonui, e haliu niai lioi kou iokomaikai, e lawe aku iniua o kou mau tausani poe heluht;lu, mai ka la puka i Kumukahi a ka "welona a ka la i ka ili kai o Lehua, i kekahi mau hunahuna o ka huakai maeele i ke anu o ke kuahiwi kaulana o Maui. Ma ka hora 12 o ka po Poakahi, la 29 o Oct. oiai ka mahiua e pahola aaa i kona nani ma ka ili.o ka honua. Ua nee aku la ka huakai makaikai mai kahi aku o Bila ma Paholei, Makawao, e hooipo me ie anu oka ua .ukiuki. E hulei ana hoi ka holo a na lio, e ko ana ka welelau makani huihui o ke aumoe, e li ana hoi ka io i ka anu o Makawao, e pukukui ana hoi na kihei Sekotia, e hao ana na kepa ka hau o Lihue, aohe wahi mea a mehana iho. I ka lelepauti ana o na lio ma ke alanui pii mauna, Jie ipo aloha ke anu me ka maeele, he kamaaina heahea ole mai e komo maloko, eia ka waiwai la o ka leo. Iko makou liiki ana ma ka aoao hikina hema o ka puu o Puunianiau, wehe mai la ka pawa o ke ao, ulili mai la hoi ka leo o na Kahuli kani kua mauna, na kamaaina hoi oia nka anu maeele, puana mai la hoi na lede o ka huakai i keia mele. Kili opu mai nei e ke anu, *. Kilikilihune i kuu poli, Konini kalaihi ka opua, I ke kuai ia e ke kiowao. Huikau ae la keia mau leo nahenahe iloko o ka lewa, a na ka ea lahilahi o ke kuahiwi i kaomi nialie iho, wai olu wale kela. A o ko makou kamaaina hele pu ke ho-a mai nei i ke ahi, a pu-a ae la ka ualii o kapuahi, e hoike ana, eia makou la ua maeele i ke anu.

Nee aku la ka huakai a hiki ma ke Ana Alaea, wehe loa mai la kai o ke ao, ike pono loa ia aku la na kue maka pali o Haleakala. He wahi aha kuonoono no 0 ke ana Alaea, lie wahi no e hiamoe ai na huakai pii knahiwi. A mamua ae paha o ke kani ana o ka hora 8, liiki aku la ka huakai ma ke ana hoomoe haole, lu iho la ka ukana a ka lio i lalo, a kiei like aku la makou ia lalo o ka lua pele o Haleakala. He uliuli ano pahoehoe ]>ele i ka nana aku, me ua puu kinikini i hiki ke helu pono ia, he 16, he kamahao na mea a pau- o lalo o ka lua, aole hoi he mau kakai pali ma ka aoao e huliu ana 1 kai o Keanae, me he waha la ia e hainama ana e ale ika makani. Kahakaha iho la au i kuu inoa ma na papa pohaku o ua kuahiwi kaulana la, a o ua hoa hoi, auwana hele aku la e puhi ina puu ahi lehulehu wale. A o ka 2 ia oka pu-a ana o ka uahi o ke kapualii. * Kana aku la hoi na maka ma ka ili laumanaia o ke kai o Alenuihaha, e kuku like ana na ao opua me he mau moku okohola'la ma ke kai anu o Alika i kuea pono ia na I-a, me he mau p;\lahu kane la hoi e hoohaha ana na eheu, ka hele a palahalii i ka ili o ke ka. He nani okoa no hoi ia ke nana aku. Haliu hou ae ia au, a ike aku la i ka waiho kahela mai o kuu aina haaheo (Kohala) a hoomanao iho la. O Kohala nui, o Kohala iki, O Kohala ua apaapaa, O Pili o Kalahikmla, O na puu haelelua, 0 kuu aina hanau ia. Mai ka Lae o Kaelehuluhulu ma Kona Akau a hiki i ka Lae o Kaholalele ma Hamakua, ua hiki ke ike pono ia aku mai luna aku o ka kuahiwi kaulana oHaleakala i Maui. E hamama mai ana no ke awawa o Waipio, e lele maopu ma ana no ka wai o na pali, o Honokane papale ooma, o Makaukiu i ka ehu ake kāi, e pu-a .mai ana no ka uahi o na hale wili ko o Kohala, e waiho kahela mai ana no ka awa ku moku o Maliukona a me ke kaikuono o Kawailiae. Aloha wale kuu aina hanau.

Mahepo iho o keia minuie walohia, hauje akn la na hoa me Niolopna ma ka inoa o ka malama kaulana a "\Velehu, no ka mea, ua maluhiluhi makou i ka haohia e ke anu, a i ka pa ana iho o ua kukuna wela o ka la, o ka lilo no ia i ke kumukuai make pono he hiamoe. Pela hoi ko makou Hua-a i puana mai mai ai. I pupue iho au e mehana, Me vabine lau liili, Puiwa wau a hikilele, Ka owe a ka waipiula. I huli mai ka hie a hoolono iho, e kiei ae ana ka la i ka 1010, e kaa ana hoi ka honua ma kona lho, o ke kau a e la no ia iluna o na lio, a puana aku la i ka leo hope loa. Aloha oe e ke kuahiwi o Haleakala. Holo kainepu aku la na lio i ka ihona, ko moi ia ke ahe makani o ke kuahiwi. A ika hiki ana o ka huakai ma ke ana Alaea, auwana aku la na hoa i mau papahi lej hua iliahi, a i ka hoea ana mai, ua hiki ke puana ia. Ohuohu Halem,ano i ka lau lehua, Kanu no i na pua i kukaniloko. A ma kahi awawa i kapa ia ka inoa o Kaholua, ua hoailona ia iho la na hoa me ka wainohia o ka mauu laili, a hapala ae la ke kea na kaele ka ai. A mahope o ka haalele ana o ka la i ka 1010, hiki aku la ka4iuakai ma kahi o W. T. Cooper, a na B. W. Kilihauanu i hōolauna aku i ha lede o ka huame ka haku wahine o ia malu liale, ua lawa ka launa ana me na lima lulu aloha, a manuahi ia mai la hoi na kialia wai huihui, e hiki ai hoi ke puana ia. Kamau kiaha i olu, I pahee ko puu ke moni. Lelepauti hou ae Ia ka ihu o na lio, ai ka hiki ana i Kahuluilio, poholua iho la na pea a mahele ia iho la ka huakai i na apana elua, hoaumoe aku kekahi poe ma lfahi o M. Kapihe, a lohoaumoe hoi kekahi poe ma kahi o T. Hoomaha i Paholei. A mahope o ke awakea Poakolu, Oct. 31 —Huikau hou ae la na makau a ka lawaia, a halawai hou ae la na hoa o ka huakai nia ke ano hulali o Kahului, a hulei aku la ka holo ana lio no Wailuku, e hooliaunaele ana hoi ka wawae o na lio ika lepo o ke alanui, a ke alawa ihp oe maliope, me he la e puana mai ana, pu-a hou no ka ualii o ka kapuahi. Ika hiki ana aku, kuu ka luhi a pau ka hana. Ma ka Poaha ae mahope o ke awakea Nov. l~Ua maLlma ia he wahi paina na ua huakai mokomoko la me ka hui anu maeele o ke kuuhiwi o Haleakala ma ka home o R. W. Stone, ua hoolako ia na kolii kelekele a ka puukolu, me na wehiwehi o ka wao lipolipo, me na papahi lei hoohialaai o na hoa. Kamau mai hoi na oinole soda water, poina hoi ke candv. Puana mai hoi na hoa good bye Haieakala. Malaila pu ae hoi na iede, Mrs. Rogers a me Mrs. W. H. Halstead. Mahope o ka noe liu la oka ahiahi, good b # ye ae la na hon. Ama ka pili ana o ke ao, Nov. 2, e kani ana ka moa ekolu o ka wanaao, haalelo mai la ekolu mau lede no ka malu ulu o Lele r elua hoi no ka uaukiu, o B. W. Kilihauanu no ka ua apuakea o Hana, Elua hoi maua i nohe iho i ka malu a ke ao. Anoai waie. O keia iho la kahopena o ka huakai pue i ke anu o ke kuahiwi kaulana o Haleakala. Me ka aloha i ka Luna Hooponoponoamena keiki ulele hua kepau. J. 2*. Malciseao. Papohaku, Waiiuku, Kov. 2 1877. V He heihei >va»pa hou ma ke ahiahi Poakihī iho nei t mawaena o PioUui a uie kekahi wa&pa no ka mokn okohol» Onwbrd. Ua hoomaka mai ka uwapo nka makai ponoi o Halemahoe, a holo loa iwaho * hoi hou as»i i kahi i hoomaka ni. U» eo no i fea olali Piola ni, he b»pah& oiile puha ku haule o kousi hoa mahope.