Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 47, 24 November 1877 — O ke Aupuni Hawaii ke Aupuni Moi kumukanawai ia mea aku a ia mea aku. [ARTICLE]

O ke Aupuni Hawaii ke Aupuni Moi kumukanawai ia mea aku a ia mea aku.

(Kakauia e J. 11. Kanepuu). MAHOPE iho o ke kau ana o na kanawui nia Luaehu, ma Lahaina, mokupimi o Maui. e like me ko kakou ikeanaaenei maluna A ua laha ke kanawai mai o ;io o ke aupnni. A ua noonoo hou na'lii a me ka Moi iloko paha o kona Ahakukamalu, (ina he Ahakukamulu ia manawa,) noonoo lakou i ka mea e pono ai ka noho Moi ana, ka ; nolio maluhia ana, ka pono o ka hoomalu ana i ua kanawai. Nolaila, hoounaia o Mr. William Kikeke a me H, Timoteo Haaliiio, e holo i na aina e, oia hoi kts; Aupuui o Amerika Huipuia, Beritania a me Farani, e imi i ke Kuokoa o keia Aupuni. Aia a ae mai kda mau aupuni mana nui, i ke Kuokoa o keia wahi-au-pnni uuku, me he kiko la, o Hoknloa i ka maka o ka la, pela hoi ke kiko liilii o keia Pae Aina, iwaena o na aupuni nui 0 ka honua nei: a e ku nei hoi ma ka moana Pakipaika nei. A ua hoouna ia lana i ka M. H. 1842, (poina ia'u ka la, ka inalama i holo ai, na ka poe ike e hoomaopopo ae.) A ua hiki mua laua ma Amerika iiuipuia, i ka manawa e noho Peresidena aua o John Tyler o Vireginia. A ua ae mai oia i ke Kuokoa o keia aupuni, me kona kuhikuhi mai no nae e liolo loa laua i na aupuni o Beritan.ia a me Farani. A o ko laua nei makemake no ia. A hiki laua nei i ua mau aupuni la. Ua hookoia mai no ko laua makemake, nmmuli no nae o ka hoolauwili wale ia e hoolalau ai. Ua nui no ka hoohuoi wale ia mai e kela aoao. Ina he aupuni naauao keia a he aupuni Kristiano paha, alaila, hiki no ke ae ia ke Kuokoa, olelo aku iaua nei..ua holo ka naauao ma ke ao ana a na kumu Auienka, ua lilo na'lii a me na kanaka i poe ano Kristiano, ua ku na hale maikai, ua komo lole na kane a me na wahine, e like me ka noho'na me na aiua malamalama ano Kristiano 1 , ieaeo ka honua nei. Ua kau na kanawai hoomalu like mai o a o, ua maa na kanaka i ka hoolohe i na kanawai i kau ia, ua pomaikai like na malihini mai na aina e mai, me na kamaaina }>onoi o ka aina ? malaila, aole hemahema i koe, A maia mau olelo a laua nei a nui wale aku, nolaila, ua ae like mai na luna mana nui o Beritania a me Farani, i ke Kuokoa o keia aupuni Hawaii, i ka la 28 o Novemaba M. H. 1843. A ua hoo- . hiki hoi ua mau aupuni mana nui nei, aole e hiki i kekahi aupuni o laua ke lawe wale i keia aupuni a hiki i ka hopena o keia ao. Nolaila, ua aie keia aupuni iaMr Williama Elkeke a me Timoteo Haaiilio, no ko laua hoomanawanui ana i ka imi i ke Kuokoa o keia aupuni i ko laua alo ana i na ale kualoloa, a ka wahawaha o ka moana Pakipika, a me ka alo am i na kaahīwi ulu-laan nahele kanaka ole o Me3iko; e hōopuniīa ana e na holoholona ahiu a me na moohuelaawa o na m«nna pohaku, na haleulii nam alohiloiii o Wasinetona; na |ile kupikipikio o ka moana Atehvnita, na hifikau kanaka nui o*Ladana a me Parisa. A ua aie nui no hoi kakou i kela maa aupuni uui pookela o ke ao nei, e ae

walo m<ii i keia anpuni liilii e Kuokaa. A ma ko I&ua nei ae ana i ke Kuokoa o Hawaii nei. Ke ike nei kakou, u;i lohu« lelui na aupuni i ae mahope ilio e kuokoa keia.aupuui ; a ke hoouna mai uei lakou i ko Kuhiua noho ma Hawaii nei, a me ko lakou mau Kanikehi. Pehea la e hiki ai ia Potug tla ke hooun« niai i kona Kaoikela uia Hawaii nei ? ina aule i ae mai kela mau auke huole nei au, Aoie. A |>ohea ; la hoi e hiki ai i ko kakou aupuni ke hoouna aka i mau kanikela no kakou, e noho ma na aupuni e. Ke hoole nei aiu ; aoie. Ua nui a lehnlehu wale ko kakou mau kanikela e noho mai uei ma na aina e, ua oi aku a emi mai paha maialo , 0 ke 40. A ka wa ku|>ono paha e hoi-* ke no wau i ka inoa o na kanikela a me na wahi a lakou i noho aku ai. Eia ka ; ninau. • Ua oi aku anei ka nni o na iliai- i na o Hawaii nei, mauiua o Beritania Amerika e noho nei malalo o Beritjmia nni. Aole, he 500 a oi ae aupuni Hawaii nei, like aku me Beritania Amerika. Ua oi aku anei o Hawaii nei mamua o Inia Hikina ma ka aoao hema o Asia ? Ke hoole nei au, aole 300 a oi : a:ipui)i Hawaii like aku me luiA e noho hos)epe mai nei malalo o Beritania nui, a he mau haneri miliona kanaka ka nui. Ua oi aku anei o Hawaii nei mamua o Nuholani ? Aole, he 400 a oi ae aupuni ilawaii nei, alaila like aku me Nuholaui. A j>ehen la hoi o Nukiiani a me Fiti ? a uie kekahi nuiu aupuui e ae e noho hopepe mai nei 'malalo o ke aupuni nona ka olelo ia ana, "Aole e napoo ka la ma ke aupuni o Beritania nui." ; Nani ka hiwahiwa nui o ko ke Akua lokomaikai i koua hoouna ana ia Opukahaia e hele ma Araerika ; e ao naauao ai ka mea hoi a Opnkahaia i maiiao mua ole ai e halawai ana oia me ia ike naauao, a Kristiano hoi. A ike oia i ka oiaio a tne ka pono kristiano, nolaila, uwe ae ; la oia i kona one hanau, a hoikeike aku | la ia manao walohia ona i kona lahuika- : naka, a koi aku la ia lakou, (ka Ahahui : Hoolaha i ka Euanelio o Kristo i ko ; na aina e ma Bosetona,) a hoouna ia mai | la o Rev. H. Binauiu a me kona mau ! hoa. Aole anei kakou i aie ia Opuka- I haia. j Aole anei kakou i aie i ka Ahahui ma Besetona ? ua aie no Ua aie ia Kev. H. ; Binamu, ia Elizabeta Kaahumann, i ka ! poe no a pau naua i ao mai i keia lahuikanaka. 4 'E ao i ka h.ma pono, e haalele i na mea ano ino a piu." la kakou e ao ana i ka naauao a me ka pono; e h<ifs- - ana no na kanaka o ka Pneaina o Nukilani i ka lakou mau pu, jKihikaua, kakaka e paio ai i kona hoa. Aole lakou i lohe i ka olelo a lesu ia Petero. " O ka mea lalau i ka pahikaua," eia hoi ka'u. 0 ka mea haaleie i ka pahikaua, e noho alii auanei oia maluna o ka pahikaua. Pela o Nukilani, e like me kona makee a hoopunahele oia i ka inaka o kana phikaua, pela i lilo aku ai ka ma ' na a me ka oi o kana {lahikaua ia tania, a hiki i ka manawa j>au ole. Aole o lakou mana kuokoa, aole o lakou 1 hae kuokoa e like me ko Hawaii nei hae | nani onionio, oiai, ua haalele kakou i na j s ihe laumeki, ua hoomaluia ka lawe ana i na mea e eha ai ke kanaka ma ko kak<>u mau poli, a ua hilinai kakou i ka Baihaia i papu/ a i na oielo a pau o loko i ? poka. | A na lele pololei akn keia mau poka a [ i ke aupuai o Beritāuia a me Farani ma ! o Kikeke ma ala. A ua haiwiiamai keia kuokoa a kakou e nobo nei. Ma ke aupuni o Amenka. Ua loaa mai koua S [ kuokoa ma ka oi o ka {Mihikaua, a me ; i ka okio o ka waha o na phkuoiahi ma ; i ka hooikaika ana a George Was*in»'tona j I iloko 7 mak. 9 malama 1 la, a | | iho. kaua hou no na mak. 2. A maho- I [pe iho ke kuokoa ana o Amerika i keia \ manawa e pookeia mai nei oia t a kiekie, | ; mai na kapakai o ka Atelanika rna ka j ' hikina, a hi :i i na ka|mkai o ka moana : ; Paklpika ma ke komohana. Mai ka | u- 'ī. | lena o BeriUnu Amenka ma ka Akau, \ i a hiki i ke Kaikuono o Mes«ko rna ka f' hema. * h ? . (Aile ipauj i,