Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 48, 1 December 1877 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUI IA.

WAITING FOR THE ANGEL

Crown of Glory, p 83.

1

Eia au e kali ana

Ma ke kapa muliwai,

No ke kii o na anela

E kai aku ma o ae.

Cho.    Kali, kali a iini

Ma ke kapa muliwai,

E kii koke na anela,

A kai ia ’u la mao ae.

2

Hamau ea! he bele kani!

Ko ka lani bele nei;

No’u no keia kani ana;

E ku au a hele e.

Cho.    Kali, kali a iini, &c.

3

Aia hoi, kea mai na nalu,

A halulu no na wai;

Lohea nae na leo me'e,

Ke pa mai la m@ o mai.

Cho.    Kali, kali a i ni, &c.

4

Aia hoi, ke hoea mai la

Ke kauhale oluna’e,

Na puoa kiekie,

Na aulama nani e.

Cho.    Kali, kali a iini, &c.

5

Ke hoea he poe anela,

He kaa ahi ko lakou,

E hoomoe ia’u maluna,

A kai aku i ke ao

Cho.    Kali, kali a iini, &c.

6

Aloha ea, e kuu mau hoa,

Me na kula Sabati,

Me na halawai haipule,

Me koonei mau himeni,

Cho.    Pau kuu kali, ke pii au la,

Pii pu me na anela

I kuu home ma ka lani,

Home nani ke nana.

HAWAII.

HAAWINA KULA SABATI.

HELU 11. - SABATI, DEK. 16.

KUMUHANA - Paulo ma Roma.

PAUKU BAIBALA - Oih. 28:16-31

            AHIKI makou i Roma, haawi aku la ka lunahaneri i ka poe paahao i ke alii o ka poe koa. I ae ia ku la o Paulo e noho kaawale i kona wahi iho, me kekahi koa nana ia i malama aku.

            17 A hala na la ekolu, hoakoakoa iho la o Paulo i ka poe koikoi o na Iudaio. A pau lakou i ka hoakoakoaia, i aku la ia ia lakou, E na kanaka, na hoahanau, aole au i hana i kekahi mea i kuee i na kanaka, a me na aoao o na makua; aka, ua haawi paa ia aku la au ma Ierusalema i na lima o ko Roma.

            18 A hookolokolo mai lakou ia'u, manao iho la e kuu mai, no ka mea, aole he mea ia’u i ku i ka make.

            19 A papa aku la na Iudaio, kaohiia au e hoopii ia Kaisara, aole hoi o’u mea e hoop i aku ai i ko’u lahuikanaka.

            20 No keia mea, i kii aku nei au ia oukou, i ike aku au, a e kamailio aku ia oukou; no ka mea, ua paa au i keia kaulahao no ka manaolana o ka Iseraela.

            21 I mai la lakou iaia, Aole i loaa ia makou ka palapala mai Iudea mai nou, aole hoi i hoike mai a olelo mai paha kekahi o na hoahanau i hele mai, i hewa ou.

            22 Ke makemake nei no hoi makou e hoolohe ia oe i kou manao; no ka mea, ua ike no makou i keia aoao, ua olelo kue ia i na wahi a pau.

            23 A i ko lakou hoakaka ana i ka la, alaila hele mai la na mea he nui loa io na la, i kona wahi; hoakaka aku la oia, a mai kakahiaka a ahiahi kona hoike ana aku i ke aupuni o ke Akua, a me ka hooikaika aku ma na mea o Iesu, ma ke kanawai ia Mose, a ma ka na kaula.

            24 Manaoio iho la kekahi poe i na mea oleloia mai, a hoomaloka kekahi poe.

            25 A i ka like pu ole ana o ko lakou manao kekahi i kekahi, hele aku lakou, mahope iho o ka hai ana aku o Paulo i kahi olelo hou; Pololei wale ka olelo a ka Uhane Hemolele, ma o Isaia la, o ke kaula, i ko kakou poe kupuna,

            26 I ka i ana mai, E hele i keia poe kanaka, a e i aku, I ka lohe ana, e lohe auanei oukou, aole nae e ike i ke ano; i ka ike ana, e ike auanei oukou, aole nae e hoomaopopo.

            27 Ua manoanoa hoi ka naau o keia poe kanaka, kaumaha ko lakou pepeiao ke lohe, ua hoopili i ko lakou maka; o ike lakou me na maka, a lohe me na pepeiao, a ike hoi ka naau, a e huli mai, a hoola aku au ia lakou.

            28 No ia mea, e ike pono oukou, ua hoouna ia aku ke ola o ke Akua i ko na aina e, a e hoolohe mai no lakou.

            29 A i kana hai ana aku i keia mau mea, hele aku la na Iudaio, a nui loa iho la ko lakou hoopaapaa ana ia lakou iho.

            30 Noho iho la o Paulo a hala na makahiki elua, iloko o kona hale hoolimalima ia, e hookipa ana i ka poe a pau i hele ’ku i ona la,

            31 Me ka hai mai i ke aupuni o ke Akua, a me ka hoike mai i na mea e pili i ka Haku ia Iesu Kristo, me ka wiwo ole, a me ka papa ole ia aku.

            Pauku Gula. "Ua makaukau au e hai aku i ka euanelio ia oukou no hoi ma Roma, no ka mea, aole au i hilahila i ka euanelio no Kristo" Rom. 1:15, 16.

            Na Mahele       1 Ko Paulo kii a hoakoakoa ana i na Iudaio, p. 16-20.

            2 Kana haiolelo ana ia lakou no Iesu, p. 21-23.

            3 Ka manaoio ana o kekahi hapa, p. 24.

            4 Ko Paulo hoahewa ana i ka poe kanalua, a me ko lakou hoopaapaa ana, p. 25-29.

            5 Ka Paulo haiolelo ana ielua makahiki, p. 30-31.

Mele. Mele hou. 8, Leo.

1

He pio kupanaha nei,

He kaula kona i paa ai;

Kii nae i na Iudaio e,

A hai i ka olelo e ola'i.

2

Paa ma ka po, paa ma ke ao,

Paipai no nae a mau a mau;

A lohe no a huli mai

Na Iudaio me na aina e.

            Pule no ka poe paahana no Iesu i hana mau lakou &c.

Na ninau a na Kumu.

            Noho Paulo ma ekolu malama ma Melita. Nui ka haiolelo ana malaila, a huli mai o Popelio ke Kiaaina, a lilo mahope i kahunapule no ia mokupuni, wahi a ka moolelo ekalesia. I ka loaa ana o kekahi moku no Al kanederia ma Aigupita, ke kolu ia o na moku, ee lakou maluna iho. Diosekouro kona hoailona. He kii keia no na mahoe elua, he mau hapa akua laua, he mau kiai no na sela. Pela kekahi naaupo ana Holo lakou a pae ma Surakausa, ke kulanakauhale nui ia o Sicili ma ka hikina, hookahi no la holo a hiki ilaila. Noho ilaila ekolu la no ke kuai ana paha. Malaila aku lakou i Regio, he kulanakauhale ia no Napela ma ka hema o Halia. Malaila aku a Puteoli ma ke kaikuono o Napela. Kaulana ia no na luawaipuna. He mau hoahanau ekalesia malaila hele o Paulo ma iuka a noho pu me lakou ehiku la, alaila, hoomaka lakou e hele ma ka aina, a Apioporo, he kulanakauhale kahiko ia 5! mile mai Roma mai. Ua lohe na hoahanau ma Roma no Paulo, a ua hele mai e halawai pu. Olioli o Paulo i ka ike ana ia lakou a lana kona manao Malaila aku lakou a Teriatubereno 16 mile. He kulanakauhale hookipa malihini keia He poe hoahanau hou mai Roma mai kai hui pu malaila. Malaila aku no lakou a Roma. Komo no o Paulo iloko o Roma me he alii la, no ka nui o na hoahele. Haawi no ka lunahaneri i na paahao i ke lii o ka poe koa. Ua ae ia nae e noho kaawale o Paulo ma kona wahi iho, me kekahi koa nana ia i malama. p. 11-16.

            P 17-20 A hala na la ekolu, heaha ka Paulo i hana’i? A akoakoa mai lakou, heaha kana mau olelo ia lakou? Huhu anei Paulo i kona lahuikanaka no ka hopu ino, a hana ino iaia? Ma ia mea, ua like oia me wai? A me ia anei kakou e hana’i i ka poe hana ino mai? 2 Tim. 2:24, 25. Heaha ke kumu i paa ai o Paulo i ke kaulahao?

            P 21-23. Pehea no Iudaio i pane aku ai ia Paulo? Heaha hoi ko lakou makemake? Pehea ia aoao (aoao Karisetiano) ma na wahi a pau? Pela anei i keia wa? No keaha? Ua hooko ia anei ko lakou makemake? Heaha ka Paulo i hoike ai i na Iudaio he nui loa mai kakahiaka a po?

            P 24. I ko lakou lohe ana, pehea kekahi poe? A pehea hoi kekahi poe? Pela anei i keia wa? Ehia papa o ka poe lohe ma Mat. 13:18-23?

            P 25-27. Heaha ka Paulo mau olelo kahiko i ka poe hookuli a hoomaloka?

            P 28. No ia hookuli, e aha ia ana ke ola o ke Akua? A pehea ko na aina e?

            P 29. A no keia mau olelo a Paulo, pehea na Iudaio? He hoopaapaa aha keia? Malama he hoopaapaa pono a huli mai kekahi poe.

            P 30, 31. Heaha ka hana lokomaikai ia Paulo? Ma ka hale aha i noho ai oia? I ehia makahiki? Heaha kana hana iloko o ia mau makahiki? Nui no ka poe lohe i ka ke Akua ma kona waha, a pehea? Nui anei ka poe huli mai? Pela paha. Ua akaka, ua huli mai kekahi poe pili alii. Nana hoi Pil. 1; 12-14. Onesimo kekahi i hoohuliia. Pilemona 1; 10. Owai ka poe i hoomanao a kokua ia Paulo ma Roma? Pil. 2; 25, 4; 18.

            No ke aha ka hoopaanee ana, aole hookolokolo kokeia Paulo? Malama, aia ma kahi e o Nero ka Emepera. Auhea hoi ka poe, me na ho ke? Aole lakou i hiki aku i Roma. Nolaila, i ka wa i hookolokolo ia’i Paulo imua o Nero, ua hoowahawaha loa oia i keia hoopii ana, a hookuu wale oia ia Paulo.

            Heaha ko Paulo kaumaha nui i ka wa i hookolokolo ia’i oia? 2Tim. 4; 16. Owai kona kokoolua? p 17. Auhea Luka? Owai kekahi mea nui i haaleleia i ka wa pilikia? Heaha kekahi mau hana a Paulo ma ia mau makahiki elua ma Roma? Ke kakau ana i na Episetole o Epeso, o Timoteo elua, o ko Pilipi, o ko Kolosa, o Pilemona, o Hebera. Piha ka manawa i ka hana.

            Mele. Mele hou, 8-7 Leo, Bently.

1

Hana no ke pilikia

Ma ka hale pio no,

E aloha, haiolelo

I hee ae ka naaupo.

2

Kii, e kii la i na hoa,

I na malihini e,

I ka poe ilihune,

Na auwana i o ia nei.

3

Hai i ka Iesu olelo,

Ao a hooikaika no,

Malia paha, huli kahi,

A loaa ke ola mau.

Na ninau a na Kahu.

            Na makua. - I ka haalele ana o Paulo ma ia Melita, ma ka moku hea i ee ai lakou a holo aku? Ka moku ehia keia i holo ai lakou mai Kaiseria mai? Owai ka mua? Ua ahaia ka lua? Pehea hoi ke kolu? Mahea lakou i haalele ai i ka moku? Ehia mile i koe a hiki aku i Roma? Ka poe aha kai loaa ia Paulo ma Puteoli? Owai kai hele mai mai Roma mai e halawai pu me Paulo? Mahea i halawai pu ai ka poe mua? A komo Paulo iloko o Roma me he aha la? A haawi ia’ku na paahao e ae ia wai? Heaha ka ae oluolu ia no ko Paulo noho ana?

            Na keiki - Holo mai Paulo ma mai hea mai? Heaha na pilikia i loaa iaia ma ke kai? Ua hiki loa anei i Roma ma ka moku? Heaha Roma? Aia mahea? Ma ka muliwai hea? Ehia mile mauka? Owai ke awa? O Setia paha. Heaha ka Paulo hana mua ma Roma? Hoolohe a manao io anei na Iudaio a pau? Hai mai i ka Paulo mau olelo i ka poe hookuli a hoomaloka? He poe lohe oukou i ka Iesu olelo, no ka papa lohe hea oukou? Heaha ka pono o ka poe lohe i ka olelo? A malama ole pehea?

            Ke kula a pau. - Mai Ka sareia a Roma ehia mile? Ehia malama a puka Paulo ma ilaila? No ke aha ka loihi? Ma ke kai wale no anei i hiki ai? Ehia makahiki i noho pio ai Paulo? Ma ka hale aha? Heaha kana mau hana? No ke aha ka hookolokole koke ole ia? A i ka wa hookolokolo, pehea na makamaka a pau ia Paulo? Pehea hoi Nero ka Emepera? No ke aha ka hookuu ana? Ma ka makahiki ehia keia hookaunu ana? Owai kai kokua ia Paulo ma Roma? Owai kai hoohuli ia ma ka pono e Paulo? He ekalesia anei ma Roma He Episetole anei ka Paulo ia ekalesia? I ka manawa hea kona kakau ana ia Episetole? Mamua anei? Mahope paha o kona hele ana i Roma?

            Mele, Him. 339, 6-8. Leo.

E ku na koa e, &c

Pauku 1, 2, 5.

            Pule i mau ka hana, i huli nui mai kanaka, kamalii, &c.

            Haawina no Dec. 23. 2Tim. 4; 1-8.

O ke Aupuni Hawaii he Aupuni Moi Kumukanawai ia mea aku a ia mea aku.

(Kakauia e J. H. Kanepuu).

            I ka loaa ana o keia kuokoa o Hawaii nei a kakou i olelo mua aenei maluna. Ua hoi mai la o Mr W Rikeke me T. Haalilio me ko laua naau mama, a hoihoi no hoi ke kai-na wawae o laua ma ka hele ana, aohe i ae e he loa, he poluea, he hakukoi ma o loko, aole, e ake ana laua o ke keehi hou mai i ke one luana, ke one oiwi o Hawaii ka ike hou ana mai i na maka o ka Lani, o Kauikeaouli Kaleiopapa Kamehameha III, ka la o Hawaii, ka poi pumehana o Kona. Eia ka he manao e ka mea nana laua i alakai. A ua hala o Haalilio, ua hoi mai o Rikeke e ike hou i ka pae aina Hawaii, ua ike ia Kalani, ike i na’lii a me na makaainana. E waiho iki kakou i ka Rikeke mau olelo mahope.

            Eia kekahi ia oukou e ka poe heluhelu, e hoolohe mai. I ka holo ana o Rikeke a me Haalilio e imi i ke kuokoa. Ua puka ae la ke akamai o Mr J W H Kauwahi i ka oihana loio no Hawaii nei, a ke olelo kuhihewa nei au, ua hookahi no paha kanaka Hawaii mua nana i lawelawe i keia mea he oihana loio. A ua kaulana ae la kona akamai ma keia pae aina mai Hawaii a Kauai. I ka mahalo ana a na kanaka, he akamai io no. I ka mahalo ana o ka poe pono io Kristiano, aole i maikai loa. Ua ku no i ka wehe ana i ka pilikia, ina nae he pilikia i hoohihia wale ia mai, aka, ina he pilikia i hanaia e ka mea nana i hana ia pilikia aole kupono ia wehe ana a loio ana paha. Eia ka’u mea i ike ai, a i lohe ai hoi mai a Kauwahi a me kekahi mau loio e ae, o ka paipai ana e hoonauluulu ai, e hookau hou iho i mau kanawai lehulehu wale a’u i wehewehe mua aenei. Penei ua olelo la: Aohe kanawai o keia, aohe pauku kanawai i kauia, he ole loa no, e hookuu ia keia hihia. A ua hookuu ia no e na lunakanawai, oiai, aole io no he kanawai oia; o M. Kekuanaoa kekahi lunakanawai oia manawa ma ka papu o Honolulu e hookolokolo ai, a ua kapaia kona inoa ia wa e na haole, "he lunakanawai laau," oia, o ka hookolokolo mai no, o ka uhau mai no i ka laau, he holo ka pakele. Ua olelo mua aenei kakou mamua no na mea e pili ana i na Kiaaina. Ina ike kekahi Kiaaina, he mea hou e pomaikai ai a e poino ai paha ke aupuni, e malama lakou ia olelo a hoolaha like i na kiaaina a pau, no ua mea hou la, a i ka hui ana o lakou i ka wa ahaolelo e hai ai ia mea hou, a na ka ahaolelo no e kau kanawai iho a me ka hoole ae, oiai, ua lohe lakou mai ka waha mai o na loio, e hoole ana, aole kanawai o ka mea, a o ka mea paha, a ma ia akena ana, e loaa io mai anei he kanawai polohuka ia kau ahaolelo hou aku. A ike iho la na loio, ua kau ia ka mea a lakou i hoole ai, a hoololi ae la no ka olelo ana a ua poe loio la he mea e. A ike ia iho la no he hewa ia mea hou a na loio e hoolole nei, a kau kanawai ia iho la no mahope mai.

            Ua nui loa na hana akamai a Kauwahi i hana ai, aole paha e hiki ia’u ke wehewehe ma kekahi mea a’u i lohe ai, he oiaio paha kela lohe, aole paha. Ia Kauwahi e noho ana ma Laie Koolau Oahu, lawe aela oia he wahine moekolohe nana, (he inoa hou ka wahine manuahi, a wahine kapae), a lawe aku la a noho ma kekahi wahi mokupuni iloko o ke kai, he mau kaulahao ke kaawale mai ka aina aku, a noho iho la oia malaila me ua wahine nei me ke ano lanakila. A i ka kii ana o na makai e hopu ia ia, ua hoole mai kela, aole kanawai oia wahi aina. Ua kauia ka ke kanawai no ka pae aina Hawaii wale no he 12 ke huiia me na mokupuni kanaka ole, Molokini, Lehua, Kaula, Nihoa. A o na aina no ka kela i kauia ia ke kanawai; aole o Mokuola ma Hilo Hawaii, aole o Manana ma waho ae o Pahonu i Waimanalo ma Oahu. A pela no ko ua wahi aina la ma Laie Oahu, wahi a Kauwahi, a ma ia hana ana, ua hoea hou na lunakanawai.

            E ka poe heluhelu, ke ike ae la no kakou i keia olelo akamai a Kauwahi, he akamai ia oukou, he hoonauluulu ia’u, kela hana a ko kakou wehewehe kanawai kaulana, ke olelo mai nei o Solomona, "I ole ka wahine e pio no ke ahi. I ole ka mea holoholo olelo, pau ka hakaka," ke olelo mai nei na haole naauao. "I na e waiho wale ka lepo maloo (hone-a) aole e ikeia ke ino. Ina e ohikihiki aku oe me ka laau a mea e ae paha e ike ia anei ke ino, a holo mai kona ea polopolona." Ina paha e waiho malie o Kauwahi ia olelo, aole e kau kanawai ia, aka, i ko Kauwahi akena ana, haanui ana, hooioi ana, ua ike ia iho ke kaaia ana o na kanawai e pili ana i ka palena o keia pae aina, i kauia i ka M. H. 1846. Ua kau palena ia aku na palena o Hawaii nei. Aia a ekolu mile ka mamao mai na ae kai aku o na lae oi o Hawaii nei, oia iho la na palena. Ua komo pu ua wahi mokupuni la a Kauwahi i manao ai, oia kona puuhonua e pakele ai kana hana uko ole. Ua olelo mua aenei au ia oukou. O ke akamai o na loio he mea io noia e wehe ana i na pilikia o ka poe i hoohihia wale ia, a olioli lakou; o ka poe i hana maoli i ka hewa, ua pu@ lakou i ka wehewehe hoiloli ana a na loio a ua lealea pu lakou. A ma ia pakele ana, ua hoomau hoi i ka hana i ua hewa ala, a nu ka hewa a manoanoa, a piha ke kiaha o ko ke Akua ukiuki. Ua hoolei ke Akua ma kekahi hewa ino e ae, e like me Keoni Kapaoa. Ua oi aku ka pono o ke kula mua ana i ka hewa a pohole ke makia, a hu paha ke koko o kona mau wawae, mamua o ka eha ole ana, a loaa no ka mea e hele pinepine ai ma ia wahi e kuia hou ai. O ka poe pono maoli, ina ua ike lakou i ka hewa i loohia ia lakou, o ka mihi a haalele loa ka pololei. Aole o ka hoole a hoomau loa aku ia hana hewa. E aho no ko lakou hoopai mua ia ana ma keia ao no ka hewa ana i hana ai, mamua o ka hoiliilii huli ana i na hewa a pau e huhu mai ai ke Akua no ka po pau ole.

            Ua lawa paha ko kakou wehewehe no keia mea e pili nei i na loio, a e kamailio kakou ma kekahi mea e ae.

            No Kauikeaouli Kamehameha III.

            Ua olelo mai o Pehu, oia hoi o Pehu ao@ i noho ai ma ka aoao iho o Kawaiahao, ma ke alanui e hele la i kai o Kukuluaeo, a ua noho no hoi ma ka makeke kuai ia nei. Penei kana olelo: "Ia makou e noho ana, a e hana ana iloko o ka hale hana kamano o Pahau, ma o iho paha o Ewa o kahi e ku nei ka hale o ka wahine o Hon J Moanauli. Hele mai la o Kaukeaouli a me kona mau hoa, a luana nanea iho la me makou, a kamailio iho ia no hoi ma kela olelo me keia olelo, a le-a wale.

            Hoopuka mai la no o Kauikeaouli i kona manao ia makou penei: ʻElua no paha o kakou mau kanaka pomaikai o keia mua aku, a kakou e noho aku ai." A ke nana wale la makou, a olelo aku, owai ia mau kanaka, olelo hou mai la no o Kauikeaouli. O ke kanaka makau ole i na Konohiki, ina e hookaumaha mai na konohiki, a o na luna paha a ia poe konohiki, hele mai la ka puupuu a na maka, aole nae oiala makau ae, hana no kela, kukulu no i kana wahi lepa ma kona wahi, hookeke mai la nae na konohiki; hookeke aku la no kela. A maia hana ana pela, ua ko io no ko ia la manao, a ua akea a mahuahua kona wahi e noho ai, a e mahiai paha oia a me kona ohana.

            A eia ka lua. O ke kanaka e noho ana i kahi no i maa ia lakou mai kono mau makua mai, he wahi uuku wale no nae, ua aloha nae lakou ia wahi. Ua puni nae ma kela a me keia wahi, he mau hale haole maikai, a noho hoi kela iwaena, e ho-a mau ai i kana wahi kapuahi kuke, i mea e hoohohono ai i ka ihu o ua poe haole la, oia no ko kakou mau kanaka pomaikai. "Aole nae he maopopo ia makou, kana olelo, aole no i hoi mai ia makou i ke ano. A pela mau no nae o Kauikeaouli e kamailio ai, a i aekahi manawa luana nanea e ae. Aole no hoi kela i hai maopopo mai i ke ano o ka olelo, aohe i mai e, e kuleana aku ana na kanaka a pau ma keia hope aku. Ina e olelo maopopo mai kela, ina ua mahuahua na kuleana.

            O ka Pehu olelo keia ia makou i lohe ai, ma kahi kuai makeke ia ma Honolulu, aole makou ninau aku no ka manawa i olelo ai, aka mamua no nae o ka M. H. 1846. A ke olelo mai nei hoi a Haumea ehu, e noho nei i Waikiki waena, a ua kina hoi kekahi lima ona. Ua ike mau no ko Honolulu iaia, he mamo alii nui oia mailoko mai o ke koko alii o Kalaniopuu ka Moi o Hawaii, ma o Kekuehoa la, a he kanaka hoi i pili loa ia Kauikeaouli. Ua olelo mai o Haumea, ua koi pinepine ka Moi ia ia e kuleana i kekahi mau pa o Honolulu, a i kekahi mau ahu puaa nui e ae mai Hawaii Kauai, he mea ole wale iho la noia ia Haumea, me ko Haumea olelo ana’ku ia Kauikeaouli, penei: "I kuleana aha ia hookahi no paha a’u kuleana o ke alii. Ua ike o Haumea, he mea nui oia i ke alii, he mea nui no hoi ke alii ia ia, o ka Haumea e noi ai, ua loaa. Ua maa o Haumea maia hana. A i ka lilo ana o ke aupuni ia Liholiho, a make aku la o Kauikeaouli. Ua lawe kaokao ae la o Liholiho, a nele, a hapapa iho la o Haumea, a hoi aku la ma ke kuaaina o Waikiki e noho ai, hookahi hana ia ia i keia manawa, o ka ukiuki a me ka mihi mau, a me ka hoahewa mau o kona lunaikehala ia ia iho, a hoomaikai no nae ia Kauikeaouli, oiai nona mau loa no ka hewa, a me ka nele i ke kuleana ole, aole no ka Moi

            Nolaila, he koko kiekie ko Haumea, he alii nui no Hawaii, aka, ua haule iho la oia ma na wawae o kekahi poe alii o lakou ma ka waiwai, (koe no ke ano koko alii.) Ua ike no kakou, o na’l i a me na kanaka i loaa keia mea he aina nui a me ka waiwai, ua nui a lehulehu na kanaka. O na lii nui a nele i ka aina ole, ua haalele kona mau hoa aloha.

            A mahope paha e hiki aku kakou i ka M. H. 1846. Aia malaila ke kanawai e haawiia ana ke kuleana i na kanaka.

            Mai manao nae kakou, o laua wale no kai nele i keia mea he kuleana, i haawi ia mai e ka lokomaikai o ka Moi, aole, ua nui no na kanaka i hooneleia i ke kuleana. A o ka mea kakau kekahi i hooneleia ai. I na paha kakou e hele maia mana, e lo hi loa ana. Nolaila, e kapae no a, a e noho like no makou me Haumea ma.

Richard F. Bickerton!

[PEKETONA]

LOIO a he KOKUA ma ke Kanawai!

            E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOO-kolokolo a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

            Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.

            Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana i na aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

            E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

            Keena Hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole.      825 ly

HALEKUAI MEA ANIANI!

            UA WEHE ae nei ka mea nona ka inoa malalo. He Halekuai Hou ma ka aoao ma Ewa o ka Hale Borabora, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Halekuai o Goo Kim e loaa o na Pa, na Pola nui a me na Pola liilii, na Pika wai, na Ipukukui, na Kiaha Aniani, a me na ano aniani a pau o kela a me keia ano.

            E loaa no malaila na Ipuhao, na Pa-palai a me na lako hao e ae he nui wale a me na ano waiwai e ae, i hiki ole ke hoemi popo, e hele mai no oukou e nana a ike pono, a e kuaiia aku ana me ka makepono loa.

            828 3m S40     SAM WO CHONG.

Lole Makepono ke Kuike!

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE,

E LAA NA

AHINAHINA,

KALAKOA,

KEOKEO,

LEPONALO

Pena, Aila, Aniani,

Na mea Piula,

Kopa, Aila Honua,

Aila Hoomaloo

Kui Kakia, Pakeke,

Tabu, Kaula, Noho lio,

Hulu-palaki, na Pulumi

A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na

LAINAKINI-NAO,

LAINAKINI-MAOLI,

PALULE KALAKOA

ALAPIA, KELEPA, KILISA,

Na Lole kupono i ka wawae,

Palule Huluhulu,

Na Lole Huluhulu,

Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipine, lihilihi, a me ia mea’ku

A HE

MAU MEA AI KAHI

Ka Palaoa, Kopaa,

Raiki, Pia, Hoohu,

Paakai, Huaala,

Pia Kulina &c

A HE

LAAU LAPAAU KAULANA LOA

A Dr. JAYNES.

Laau Kunu,

Laau Hoomaemae Koko,

Laau hoopau naio,

Penikila, Huaale,

A me na Laau Hamo, a pela’ku

827 3m 839

Papa! Papa!

NO

ALLEN A ME ROBINSON.

Ua wehe ae nei maua i

PA KUAI PAPA!

MA KA

UAPO O PAKAKA.

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

            Na Pili Hale Ulaula.

            Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale.

Na Pepa Molina.

            Na Pena a me na Aila Pena!

NA KUI O NA ANO A PAU!

            Na Pani Puka a me

            Na Pani Puka Aniani.

Na Pani Puka a me

na Olepelepe.

Na lako kukulu Hale

O NA ANO A PAU

E kuaiia ma ke

Kumukuai Haahaa Loa!

o keia Makeke.

ALLEN & ROBINSON.

Honolulu, Aper 13, 1876.       627 3m 830

HALE KUAI MANUAHI¡

NO KONA,

NO PUNA,

NO KOOLAU,

NO NAPALI,

NO MANA!

Eia ma Koloa nei ka mea Hou ano e kupaianaha, a e naue nui mai oukou e na mamo a

MANOKALANIPO!

a e ike i na mea maikai o kela a me keia ano, ma ka

HALEKUAI O PENI!

Ua makaukau oia e kuai aku!

Na Lole o na ano a pau,

Na Papa o na ano a pau,

Na Lako kukulu hale,

Na mea hana kamana,

Na mea mahiai,

Na mea ai, mai na aina

e mai a me na mea a pau i makemakeia e ke

Kane, ka Wahine a me ke keiki.

Ke loaa mau mai nei keia mau mea ma kela moku keia moku a no ka mea, ua hoopaeia mai ma Honolulu,

He au hou o ke Kuikahi!

Nolaila, e hiki ia’u ke haawi i keia mau pono ia oukou, ma ka kumukuai haahaa loa, i ike ole ia mamua aku nei.

E lulumi mai a hoao!

FRANK BINDT

Koloa, Kauai, Aperila 14, 1877.         802 1 yr 853

Eia ma ka Hale Kuai o Wini!

NA EA,

NA OMAU AI,

NA KULA PEPEIAO

NA OMAU HAO BUKALO,

NA MEA ANO HOU A EMI,

Buke Pakeke Ili a me na Eke Dala

Na Lei Pilali,

Na Lei Eleele,

A me na mea e ae he nui wale.

E HAAWI MAKANA IA ana i kela a me keia mea i kuai a hiki i ka

ELUA DALA.

E hele mai, e nana i keia mau mea maikai, a e loaa no e like me ka makemake.

Eia ma ka Hale Kuai o

756 2m            WINI.

Kuai Haahaa Loa!

E KUAIIA aku no ma ke kumukuai haahaa, ma ka Hale Kuai o H. M. WINI.

Na Kula Pepeiao Ea a me na Kula kanikau, a me na kui e ae o kela a me keia ano

Na Lei Kanikau no hoi a me na Lei e ae no e linohau ai e na Lede opiopio, e kin@kohu ai ke nana aku i ke kau mai iluna. Na apo lima kanikau a me na mea e ae a pau no ke kumukuai haahaa loa. E wiki mai!           816

NU HOU! NU HOU!

Kukaepele i Hanaia ma Honolulu nei!

E FREDRICK VEHLING!

He kukaepele maikai loa keia!

Ua like kona ano me ke Kukaepele o ko na Aina e.

AOLE E NELE KA AINA WA A PAU

E kokua kakou i na hana mikiala kuloko o ko kakou aina hanau.

E hele mai e ike, a e kuaiia ma ka Hale Kuai o           A. L KAMIKA,

805 3m 831     Helu 44, Alanui Papu