Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 51, 22 December 1877 — Page 1
| This text was transcribed by: | Francene H Aarona |
| This work is dedicated to: | For my parents who provided me a better education |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XVI. HELU 54. HONOLULU, POAONO. DEKEMABA 22, 1877. NA HELU A PAU 838
MAIKAI KA HOI KA PAPA !
-A M E-
Ka laau o kou Hale !
NO HEA LA ?
KAI NO HOI NO KAHI O
WAILA MA !
Nana aku no hoi ia la
OHI KA IO o ka LAAU o MAKAWAO
i ka ua mea o ka nani o
Na Papa ! na Laau ! !
-A ME-
Na PONO KUKULU HALE
O NA ANO NO A PAU,
Ma ke kihi o na
ALANAI PAPU me MOIWAHINE
-Honolulu-
MALAILA E LOAA AI E LIKE ME
KA MAKAMAKE !
no ke
Kumukuai makepono loa
Papa, Papa, Papa,
Na Papa Huluhulu,
Na Papa Manoanoa,
Na Papa i kahiia,
Na Papa Kepa,
Papa Hole Keokeo,
Papa Hole Ulaula.
NA LAAU, LAAU !
Na Kua,
Na Kaola,
Aaho,
Molina,
Peapea,
Pine Huluhulu,
Pine i kahiia,
NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA
Pili Ulaula,
Pili Keokeo,
Pani Puka,
Pani Puka Aniani,
Ipuka Aniani,
Puka Olepelepe.
Pena o na ano a pau.
Hulu Pena mai ka liilii a ke nui.
Aila Pena !
Aila Hoomaloo,
Waniti, Pate.
Na Lako o kela a me
keia ano.
Na Ami Puka Hale,
Na Ami Puka Pa.
Aniani !
PEPA HALE ME NA LIHILIHI !
E LOAA NO MALAILA
Paakai Helu i o Kakaako, a me Puuloa.
No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa.
O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa ʻ ku aku ana ia lakou; e hooko koke ia no ia me ka lawa pono.
E kipa nui Ilaila. I ike i ka oiaio.
827 3m 839
O ko kakou Lunamakaainana oiaio, o ka Hon. E. K. Lilikalani.
E na makaainana o ka Apana koho, mai Maunalua a hiki i Moanalua, ke kokoke mai ne ka wa e koho ai kakou i mau Lunamakaainana kupono no kokou no keia makahiki ae. Ma koho hou kakou i ua hupo e like me ko Kalaukoa ma ano, " He lealea kalakalai olelo, he manumanu ka loaa." Aka, e koho kakou i na kanaka kupoo, i na kanaka i ike ia he aloha aina, he aloha lahui a he aloha ohana a he naauao hoi.
I kela kau Ahaolelo i nalo ae nei, ua koho kakou ia Henry Waterhouse, a ia S M Kamakau, A P Kalaukoa a me Ed. K. Lilikalani. He ekolu o keia oe i hooikaika loa e kue i ke Kuikahi Panai Like, a koe no E K Lilikalani.
O ko Henry Waterhouse kue ana, he wahi ano iki no, oiai he kanaka Beritania kona makuakane, a he poho kona waiwai o Beritania ma keia kuhia, a he wahi pono iki no kona ma ia kue ana ; aka, aole nae pela o Kalaukoa a me Kamakau, a i pakele wale no o Kamaikomo pu iloko o ka hoohilahila ino ia, ina oia i maalo ae maloko o ka Hale Ahaolelo iloko o ia mau la.
O ua Kalaukoa nei no hoi, o Pilipo, Nawahi, Nakaleka, Aiwohi ame Mahelona, o lakou ka poe nana i hapala i kiko eleele, e hohilahla mau ana i ko kakou aupuni, ma ko lakou koi ana i ke kau Ahaolelo o ka 1876, e loaa ia lakou he uku kaulele mawaho ae o ka mea i ae ia e lakou malalo o ke Kumukanawai, aka, o Lilikalani, ua maemae oia mailoko mai o ia lukuna aluka poho, o ka poe e makemake anae noho mau keia lahui iloko o ka ilihune, ke poho a me ka make.
Me ka wiwo ole i ke kue a na tausani o na waha elepi e kakani ana, me ka hooho ana, "He inoke kuikahi panailike ! He ino ke kuikahi panailike !! He ino ke kuikahi panailike !!!" Aole nae kela i kueimi, ua maalo aku no oia imua o na makaainana ma halawai meka wiwo ole, e hoike ana, he waiwai ko kekuikahi panailike, mai na haole a na kanaka Hawaii, a ke ike maka nei kakou ia mea ; a o ka poe i ikaika loa make kue ana, ua hoopau lakou i ko lakou kuhihewa, a ua lele aku me he auna manu la, e huli i ka waiwai o ke kuikahi panailike.
I keia wa, e na Poola a me ka Ahahui Hawaii Opiopio, ke ai nei oukou i ka ai, ke omo nei i ka waiu o ka waiwai, a ke mukiki nei hoi i ka waihona meri ono o kana mau kalai aina ana, no ko oukou pono e na makaainana. A ke loaa nei i ka poe maauauwa he ola no ko lakou hoopukapuka ana ; a ke loaa nei hoi i na kuewa he mau kenikeni i kela la keia la ; a ke loaa nei hoi i na Poola o Ainahou, he $1.50 ka haahaa, a he $3.00 ke kiekie no ka uku o ka la. A ke loaa nei no hoi i na kumukahiki, mai ka $10. a hiki i ka $15.00 no ka malama. Ke emi nei na lole o na wahine a me na kane, mamuli o ke kuikahi panailike. O ka holoku kalakoa ano ole mamua, mai ke $1.50 a hiki i ka $3.00 e lawa ai no ka holoku, a i keia wa, he hapalua wale no lawa, a hiki i ka hookahi dala. Pela no hoi na laau hale o kela a me keia ano, a he hooluolu ana no ia ia ka noho ana o ka lahui. Nani ka waiwai o ke kuikahi panailike !
Ma kahi o na moku kona liilii, he 15 kanui mamua aku o ke kuikahi panailike, a i keia wa kokoke e hiki ka 20 a oi aku ka nui ; a ma kahi o na mokuahi, ke hoomahuahuaia ae nei ko lakou helu. A iloko o keia nui moku, na lawa ole no ka lawe ana i na ukana o na wahi e wehe hou ia nei ma ka paeaina holookoa, no na mahiko hou e kukuluia mai nei.
O ka nui o na waiwai kalepa i hoopukaia mai keia aupuni iloko o na 1875 a me 1876 mamua o ke kuikahi panailike, he $1,177,471.25 ; a iloko o ke au kuikahi panailike 1877, he $2,200,000 ; a o ka nui hoi o na waiwai komo mai o na aina e iloko nei, na like me $771,407.02 no ka 1876, i ka wa mamua o ke kahi panailke, a i keia wa hoi na me $1,545,136.87 no keia 1877.
O ka nui o na eka ko i mahiia mamua aku o ke kuikahi panailike, ua like me 15,200 eka, ai keia wa ua kokoke loa e hiki i ke 30,500 eka. Ua oi ke kanu ana o na laiki a me na kalo i ko keia au i ko kela au.
Aia maloko o ka hiohiona o keia makahiki hookahi e ko ku ana o ke kuikahi panailike iwaena o kakou, ua ike oiaio ia ka pomaikai o ka lahui, mai na haole a i na kanaka. Ua ko ia mau wanana a Ed. K Lilikalani, i ke kau o kona holo balota ana, he pomaikai ko kakou ma keia kuikahi panailike, a ua koe nae ka pomaikai no ka "Aie Miliona." Ua wanana no ia, aia maloko o keia "Aie Miliona," e pomaikai ai ke kanaka Hawaii, a pela io no, a ke mimihi nei kekahi poe i hoole, no ka hoopauia ana o ke "Kanawai Aie Miliona."
Me ka wiwo ole no oia i ku aku ai imua o ka lehulehu e hoike akea ana, he pomaikai a he waiwai io ko ke kanaka Hawaii ma ia aie ana. Ua nui ka poe i kue iaia, aka, i keia wa, heaha ko lakou manao ? Eia no ia ; aia ma na wahi a pau a na kanaka Hawaii e makemake ai e hapai i ka oihana mahiko, na kuia mai oia e ka nele i ke dala ole. Ua nui ka aina e loaa i na kanaka Hawaii e hiki ai ia lakou ke hoowaiwai ia lakou iho, aka, ku mai ka pali nui o ke dala ole imua o kona alo, a me he mea la e hoopepe iho ana ko lakou manaoio a ikaika hana e pelu malalo o ka ilihune a me ka nele. Ua nui ka aina, ua nui ka ikaika, ua ike hoi i ka hana, a na hiki ke hooulu i ke ko, aka, no ke dala ole e hiki ai ke kuai i ka wili, ua poho ka manaolana ; nolaila, ke noi ia aku nei ko oukou lokomaikai, e koho hou no kakou ia Ed. K Lililkalani, ka mea nana i hooikaika i ka nui o ko kakou mau pono a me ko kakou mau pomaikai oiaio a kakou e ike maka nei, a mai koho hou i na elepi waha kani laukua, me ka hoopunipuni mau ana i makaainana, i na olelo alapahi me ka wahahee.
Malalo o keia mau kumu oia e komo hou ai i Lunamakaainana :
1 E noi hou i ka Moi, e holo i Beritania a ma na aupuni e ae e huikahi panailike.
2 E hanaia i kanawai, e hoopuka ke aupuni i mau bona dala hou, e hiki ana i ka $10,000,000, i mea e hooulu ai i na oihana mahiai, na wiliko, ua kula, na halemai a dala Hoola Lahui a me ka lawe ana i wai ma na kula panoa, i hiki ai ke mahiia i pomaikai no ka lahui.
3 E weheia ka uahau kino o ke poo.
4 E weheia ka auhnu kino o na Makai mai Hawaii a Kauai ; elua lio hookuu.
5 E weheia eha lio o na puali koa pualu a pau, hele wawae a kaua lio hoi kekahi.
6 E hooemiia ka auhau ilio i ka 90 keneta no na ilio haole, a i 50 keneta no na ilio kupa o Hawaii nei, oiai he mea ai no ia na kanaka.
7 E hoopauia ka noho ana o na mai lepera ma Kalawao, a e hoihoiia mai na kela mokupuni keia mokupuni e malama i kona mai lepera iho.
8 Na ke aupuni ke ao ana i na keiki ma ka olelo haole.
9 E hooemiia na lilo o ke kanawai oki mare.
10 E hoopauia ke kanawai moekolohe, a e hoopiiia na hihia o ia ano ma ke ano Kivila.
11 E hoonoaia ke kanawai e papa ana i na haole, aole e haawi i ka wai ona i na kanaka Hawaii, a e hooponoponoia na degere o ke kiekie o ka ikaika o ka alekohola, i inu ai na kanaka, aole hoi e like me ko keia wa e hoohainuia nei, a no ke kue no hoi o ia kanawai i ka pono kaulike o ke kanaka, a kue no hoi i ke Kumukanawai.
12 E malama i ka la 1 o ka pule, elike me ka manao o ka lunaikehala o kela a me keia, e like me ka pauku 3 o ke Kumukanawai.
13 E hoonoaia ka inu ana o ke kanaka Hawaii i ka awa, a e hoemiia ka laikini no ka awa.
14 E hoopauia ka laikini o na waapa.
15 E hoopania ka laikini o na kaa lio holo lealea o Honolulu nei, oiai na kiekie ko lakou mau auhau e uku nei i ke aupuni i keia wa.
16 E hoopau ana i ke kanawai auhau papalua i na auhau.
17 E hoopau i ke kanawai 75 keneta no ka 300 auhau waiwai, a e hooemi i 50 keneta ma kahi o 75 keneta.
18 Na hoololi Kumukanawai, Pauku.
19 E hoemiia na hlo o na Luni a me ka poe kau i-a o ka Makeke o Ulakoheo.
20 E hoomahuahuaia ka uku ona Koa Ponoi.
Nolaila, e na makaainana oka aina o ka makani lauahe Kona, e lawe mai ana i ke ala o na pua o Kanikawi, mailoko mai o kupinai ; a e nana iho hoi oukou i keia mau inoa i hoikeia malalo iho, a oia no ka kakou e koho ai i mau Lunamakaainana no keia kau ae, Ed. K Lilikalani, R. Hoapili Baker. O na keiki oiaio keia oke kaona o Honolulu, a he poe ike wale no i ke kanawai a me na rula o ka Hale Ahaolelo, a me na loina iluna ilalo. He mau mea ike wale no i ka olelo haole, a he mau kanaka Hawaii oiaio, a ua hanauia no laua ma Hawaii nei, a ua makaukau wale no ma na loina liilii o ka Hale Ahaolelo. Ua alanie a mania ke kai, a o na olelo mai ko laua waha ae, aohe hemahema a hopohopo no laua.
Nolaila, e na makaainana, na makai, na koa pualu, na kinai ahi a me na puali a pau, na kalepa, na kanaka waiwai, na ilihune, na Poola, na koa ponoi, na keiki o ka uwapo, na Hawaii opiopio hou, na kane, wahine, keiki, no oukou ka pomaikai like ke koho oukou i keia mau inoa, E. K Lilikalani a me R Hoapili Baker, e hookuuia keia wahi o lima manao ia oukou e na hoa kuilima o ke kaona, a e uwalo aku nei, a i kupono ai ka iini o ke mele a ka poe kahiko e i ana :
"Ke huli laulua nei ke oho o ke kawelu,
Malama opu i ka ua a Kawaahila,
I ka hoaka wai ia e ka makani-la,
I ala-e.
He la nui keia no ka makamaka,
Ua kuku wale ka olioli e lawe,
Nau wale no oe i ka hookaha loko-a,
I ala-e !"
J. T. B. Naonoeha.
Ua noi ia aku ko laua inoa, a ua ae mai laua, a e ike no oukou i ko laua manao e puka aku ana ma keia mua aku.
Honolulu, Dek. 11, 1877.
Ia Hon. E K Lilikalani, Aloha oe :
O makou o na Komite o na makaainana o Honolulu, i koho ai ia oe i kela kau i hala ae nei, Lunamakaainana no ka apana o Honolulu nei, ua lana loa ko makou manao e koho hou ia oe i Lunamakaainana no ka apana o Honolulu nei, no ke Kau Ahaolelo o ka makahiki 1878 e hiki mai ana. E pane koke mai oe no keia, a e makemake ana makou e holo koke mai oe i ka la 1 o Ian. 1878, e launa pu me makou a me ka hoike ana i kou mau manao imua o na makaainana. John T Beker, Mose Kamanele, Komite koho Lunamakaainana. Honolulu, Dek 12, 1877.
Ia Mose Kamanele a me J T Baker, ke Komitke o na Makaainana,
Aloha olua---Ua loaa mai ka oukou palapala, e noi mai ana ia ʻ u, e lilo owau kekahi o na Lunamakaainana o ka Apana o Honolulu no ke Kau Ahaolelo o ka makahiki 1878.
He hana nui ka oukou e manao nei e hooili mai maluna o ʻ u, e imi hou aku i mau pono hou no na makaainana a me ka holomua o ka waiwai o ko kakou aupuni. Aole keia o ka wa a ʻ u e hoolohi ai i ko ʻ u mau manao, a e like me ko oukou manao, a ka la 1 o Ianuari, e makaukau au no ka haiolelo imua o na makaainana, ma kahi a oukou e hai mai ai.
Ka oukou kauwa hoolohe. Robert Hoapili Baker. Kapaa, Kauai, Dek 16, 1877.
Ia Mose Kamanele a me J. T. Baker, Komite o na Makaainana :
Ua loaa mai ia ʻ u ka oukou palapala, e noi mai ana ia ʻ u, e lilo hou owau kekahi o na Lunamaainana o ka Apana o Honolulu, no ka 1878 e hiki mai ana.
Ua kuhi au i kuu haalele ana aku i ke kaona, ua nalowale au i na makaainana i aloha nui o ke one o Kakuhihewa, aka, nani nae ka hoomanao ana, a ke ae aku nei au i ko oukou manao, ina pela io ko oukou manao, a e hooikaika hou no au no ko oukou pomaikai a me ka hoopilimeai ole iloko o na hana a oukou e hooili mai ai ia ʻ u.
Ka oukou kauwa hoolohe. Ed. K. Lilikalani.
HE LEO ALOHA IA KONA AKAU.
E o ʻ u Haku. Na makaainana o ke Apana o Kona Akau-Aloha nui.
Eia ka leo aloha a ka oukou kauwa, a ke kokoke mai nei hoi ka wa a oukou e hoonauna hou ai no ka hana nui pookela no ko kakou mau pono. Eia au e ʻ ku makaukau ana e apo aloha aku ia oukou e o ʻ u kini, e o ʻ u pilikana oiaio, o ua aina lai lua la o Kona.
Na oukou au i kela kau o 1876. Ua lilo nolookoa ou na oukou mailoko a waho o ko oukou leo, na auamo ae la au i lei a-i no ʻ u e Kona Akau.
No oukou au i kupaia ai i na ino a hookiekie ae-"He liona o ka Pakipika." He pu kupiahi. "He puka pahu." A no oukou au e ae ai ia mau ino e lawe mai ia Nani a hoolei aku no oukou e o ʻ u Haku.
No oukou hoi au i hoinoia mai ai, a kapa ino ia mai ae e kuu mau enemi, a o ko oukou mau enemi hoi iloko o ka Hale Ahaolelo i keia mau inoa, He waha-a. "He hooloihi Ahaolelo." He wawahi Kumukanawai." He hoonaueue i ke aupuni a pela aku."
Na ka ʻ u mau hana ma ko oukou aoao imua o ka Hale Ahaolelo, ua hookuia ia i ka aoao o na Poo Aupuni. Ua laulaha, me ka palahalaha loa ka ʻ u mau hana imua o ka ahaolelo, a ua ike nui ia hoi ia mau olelo e na lehulehu a pau maloko oia Hale Hanohano, a i na mea hoi a pau, ma na nupepa o kakou.
Nou e Kona Akau, ua waihoia e ku oukou L M nei ke kuleana ole o ko na Kuhina koho ana me na ano a pau iloko o ka ahaolelo. Ma ke Kumukanawai, aole no i ikeia ko lakou kuleana e koho.
Nou e Kona Akau, ua waiho a e ka oukou L M ka olelo hooholo, e koho kaawale na ʻ Lii, a pela hoi na Lunamakaainana. O ka manao nui, ke holopono ia mea, alaila, e loaa ana he wahi pono iki no kakou a pau ; Aka me ka naau lokoino o ko ʻ u mau hoa, ua hoole lakou no ko lakou lilo e ana i ke ake oihana.
Nou e Kona Akau, na wahio au imua oia Hale ina Hoololi Kuukanawai, a oukou i waiho mai ai na ʻ u e lawelawe, a hookahi wale no oia mea i hooponoia.
Nou e Kona Akau, ua kue ikaika au ina olelo hooholo, a me na kanawai e kokua ana i ke Kuikahi Panailike. Ua akaka lea i ko ʻ u manao; he oi aku na pono e loaa ana ia kakou, mamua o na pomaikai e loaa ana. A ua hiki io mai no e like me na mea a oukou i lohe mua ai mai ia ʻ u aku.
No oukou au, a no ka oukou kauoha no hoi, ua kupaa loa au a me ko ʻ u mau hoa i ka hooemi ana i ka Bila Haawina ; aka, no ka kokahi like ole mai o na hoa, ua ea ino mai la ka Bila Haawina a nui hewahewa.
No oukou au e Kona Akau, ua ae au e paio wiwo ole imua o ia Hale. Ua koele waha pu me na Kuhina o ka Moi, na ʻ Lii hoi a me na Lunamakaainana kue mai ia kakou.
Auwe ! Ina paha iloko o ia Hale oukou iloko o ia Kau o 1876, ina paha ua haule ko oukou mau waimaka no ka oukou kauwa, e like me ka ʻ u i ike ai i ko ʻ u ehaeha no ko kakou kulana ; ina no hoi na wela oukou me he Liona hae la, e like me ko ʻ u ike ana i ko ʻ u wela iho, me ka ike ole i ka eha i ka wa a ʻ u e kui ana me ko ʻ u lima i ke pakaukau. He nui loa na mea i koe a ʻ u e hoalaula aku no ka ʻ u mau hana o ia kau, aka, o oukou no ko ʻ u mau Lunakanawai e hooholo ai no keia mau mea.
"E Kona kai opua i ka lai,
Opua hinano ua malie,
Hiolo na waina owaha ke ke hau,"
Eia au na makaukau no oukou e lawelawe i na hana, me ke kulana luli ole, o like me kau a oukou i hooano mai ai ia ʻ u no na kau eha i hala ae nei ; a ke ea nei ao e auamo papalua hou aku i ka "Leo Kalaunu o ke kanaka kuokoa." A ea auamo hoi i na kipapa kaumaha no ko kakou aina, eia la na koo ke anu i kuu houpo.
Eia wale no ka ʻ u-Eia au ua makaukau no ka hana, a e na mau ana au e lawe i ka haawina a oukou e hoouna ai naʻu. O ko oukou mea pono koho, paa ia a paa, a e koho e like me ka oukou i manao ai.
Ina e ala like ka aina mai o a o e koho i 28 L M Kuokoa no ke Kau o 1878. O kou ola no ia e Hawaii.
E kupaa e Kona Akau. E hoohalike e na Apana koho a pau. Owau me ke aloha. G. W. Pilipo. Lunamakaainana o Kona Akau.
Hoonipo i ka malu a ke ao.
I ka puuwai mo ni a ke aloha Hon Joseph U. Kawainui : }
Aohe nui oe---Ma koʻu ike anai kou leo walohia, e kuu makamaka, nona ka puuwai mo ni a kuu maka peni i lia mau ai i na la i au wale aku la, a me keia mau la hoi e kuewa hele nei, me ka mau no oka lia ana no ka M H 1878 e hiki mai ana, a he hale kipa hoi no kuu maka peni, no ka makahiki 1878, me kuu manaolana, na kou ahonui ia e hoolaha aku ma kela a me keia pea o ka aina kulaiwi, i eha ai ka ili o na kupuna i ka ihe a me ka hewa. Aoha no.
I kuu ike ana i kou leo aloha, aia hoi : "Hone ana ka leo o ke Kolohala i ka po lai," me ka waiho pu aku ou i ka hookele ana i ke Kilohana Pookela o kou oiwi ponoi, nolaila, he mea ehaeha i koʻu puuwai ka hoonipo mao ole a ke aloha i kuu nui kino, me ka lana o ka manao e pau ana la, aka, aole e hiki, ua loli ae la ke au o ka manawa.
Eia no me aʻu kekahi Moolelo Walohia, ke hoolawa nei au a ua lawe, no ka pihapono o ka M H 1878 e hiki mai ana, aka, no ka oni ana o na hiohiooa o ka manawa, nolaila, ke waiho nei au ia moolelo walohia, me ka malama no nae. E ke aloha, o maliu ! He nui ke aloha o ka lahui nou, no kou kaawale ana mai ke oihana au i hoomanawanui ai no na makahiki he nui i hele ia e kou mau kapuai pauaho ole, iwaena o na kuahiwi, na kualono a me na nahele paoa i ke ala a me ke onaona, ka ua loku i ka ili a me ka makani anu hoi o ka hooilo ; na ale hanupanupa o ka moana, na kai holoholohoi iwaena o na Ailana o ke Aupuni Hawaii, mamuli o kou hoomanawanui ana no na makahiki he umikumamalua, ma ia oihana kiekie o ke ao nei, i loaa ai i ka Hawaii Ponoi ke kulana e wiwo ole ai ma ka lawe ana mai a hookahua ia oihana, me ka wiwo hopo ole. A e kuokoa hoi oe e Hawaii Ponoi, a hookele nou iho. "Alike no alike, me ke kalukalu o Puna." Nolaila, kenoi nei au i kou puuwai aloha lahui, E lawe! E lawe !! a hookele e Hawaii Ponoi nou iho. Owau pu kekahi ilaila, me ka hooikaika no na hana kaulana au e ka pulakaumaka o ka Lahui. Aloha nui oe, no ka mea,
"Ua mau ke ea o ka aina i ka Pono." Me ke aloha nui ia oe. George W. Kalohai. Kawa, Honolulu, Dek 17, 1877.
Like ole ke kumu me ka haumana. - Ma ka po halawai iho nei o ka Poakolu, ma Kawaiahao, ua hoike mai la kekahi haumana kula kahuna. He mea wahahee ka anaana, hoopiopio, a pelaʻku. Hooia mai ke kahu, he mea oiaio no, aka, aole nae mai ke Akua mai. Pehea? Like anei ke kumu me ka haumana? JS Kekukahiko
Aole lawa hookahi nupepa-e Mr. Hookele o ke Kuokoa : E ahonui mai oe e kuu ae i ke akea i keia mau ninau malalo iho nai. Aole anei he me i pono e akuaulu hou ia ona nupepa no kakou Hawaii ponoi iho? Aole anei he pono i ko kakou kuhina waiwai a me ke Kiaaina o na Hono o Piilani a me kekahi mau keonimana Hawaii kupono e ae e kokua mai ikeia hana mikiala o loko o ka aina nei ma ka hoopaa ana ia lakou iho i mau hope no keia hana? Ina hookahi wale iho no nupepa a na lakou la ae hoi ka hookele ana, aole aenei e puoukoia ana na kanaka manao kuokoa o ka aina? D L. R. Lawe mea hou.
Niupaipai Honolulu.