Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 52, 29 December 1877 — Hawaii Oiaio. [ARTICLE]

Hawaii Oiaio.

I iia MakaaiiiHnu o ku Apana koho o ilonoiulu, Mokupuni o Oahu : ! Ke kau hoaka mai nei ke Kau Aha- ! olelo o ka makahiki 1878, no ka wa a ' oukou e koho ni i ku oukou Luuumukaj uinaim no ka Eale Ahaololo o hiki uiui aua, ii ho wa kupono keia 110 oukou a | pau o noono pono ai me ke akahele a j me ka hoohakalia i ka pulalo ana i ka ! oukou mea e koho ai. | Ona kumumauuo a oukou i kauoha ; mei hi, i k«mu hana un'o o hana «i, o liooko no au mo ka ikaika, a e alakai a j kuhikuhi i ke alauui kahi e ko ai keia : mau makemako a pau. | Uukuhikuhi uiua aku au ia oukou i ! ke kau Ahaololo o ka uiakaiiiki 1876 i . hala ae Liei, o ke Kuikahi Panai Like, he kumu \a e (loowAiwai a e hooponiai- ! kai aoa ia Huwaii uei a <ue na j naiia holookoa mai Oawaii a Kauai. A ' | pela io no. Ke ike makaia nei ua uiea ' i i hooakakaia aku ia oukou ia kau, a o | ka poo a pau i kue mai ia'u, a i holno 1 I mai ia'u, a i uuku mai ia J u, me ka lele j • mui e hoehu i kuu kino ; aia lakou i \ hea ? "Aia ilokoo ke*hy o»e he moi U. n "£a! i ka ai ka poe i waha <i/ ? a i ho* ! inoiuo mai ia'u* no ko oukou pono e [ Hawaii. A ia hkou e paeli ana i ka hoJ nua f i ka lepo o ka niua o ke "Kuikahi j panailike ? ' e lioowaiwai aku «i, aia hoi, | ke olelo ae la ka lepo, ke olelo ae la ka •| houaa. ke olelo ae U ka nahelehele i ka (maka O ka 00, "ael owau keia au i hoina »i i ke Kau Ahaolelo oka uakahiki | 1876/'

ii -VA Makaat.\axa ! Ke ike maka nei oukmi i n» wanana i olelo ia uo ke ' Kulkahi pwlike," ai« l»oi oke kokua ame ka in>»i oka ai, oia ka . Aie ! .*Milioxa Dala!! i Ko tnaa(o aku nei no wau imoa o ooj kou me ka wiwo ole, no kein kuma h?<i ua mua i hoHkaknia, ia oukon i keia kau : i hala ae nei, a e lawe m-ti au i na kumu i hana, a oukou i waiho mai ai ia'u, e hoa- | kaka aku peuei : Kumu}i;»na 1. n E noi hoi ika Moi,e holo i Berii'»nia n me na Aupuui e ae e Kuikahi pHU;»ilike." Wehewehe 1. Mai hea sie la ke kiipu aua ae o keia m uiuo iwa&na ooukou nu makaaiuana. He hoike kiekieloa keia, aia ko oukou naauao iluua Io«. Oi ae mumua ona kau i halu ae nei. He naauao kiekie loa keia nooukou. He ola nui a a he waiwai, na keia Kumuhan i aoukou i waiho mai ai. 0 keia Kuinuhan». He haua uui. Ahe hana walo no, e pv»no ai i ka poe i ike kuhohonu i na knnaw«i e hookumu ia ai, na.loiua oka Oihana : Kalepa mo.ina mawaena o ua Aupuui j nui oka Honua nei. Oia hoi ke kanaj wai o.ka pono ke hookuu ia Dute o na j waiwai, a me ke kanawai o ke kuponoo ka hoopaa ana in i Dute o na w>m\*;ii me ko na aina e. No ke kahiko o ke Aupuj īii o Berit tnia, a i maaa iloko [o ke kalni>iinH ana. A oia ke aupuni ! mna i kuu ina auhau o na waiwai maka | a pau, oia hoi na waiwai i hoohana o!e ia •'* maikai, o laa na puiunuln, ko, hu- ! luhipa, a me na waiwai e ne i liookomo wale ia me ka dute ole. Oke kumu o keia hana ana, i loaa ui ka hana a kona mau makaainana,- A iloko o kona noho ana aupuni aua, ua hoomahuahua ia ka pii ana o kona waiwai a liiki i ka pa haneri ana o ka pomnikai i lo »a ia ia noia kalaiaina ana. Oi>n Kuiuulmn.i hoi ;i kalaiwaiwai ana o ka aina, o Berit'-mia, ua komohia ae ia manao hookahi iioko o Atnerika Huipuia. Ua mahele na aoao a elua iwaena ona makaainana oia aupuni no keia Kumuhana aupuni malaila; «ia ma keia oi« )»oi, ka hooknu ana i na waiwai me ka Dute ole ia; aia malaila ka pakele o ke Kuikahi Pauuilike o kakou. Q Amerika Huipnia e noho nei i keiu w'a, ua mahele elua aowo, He aoao e hookuu, a he aoao hoopaa. 0 ka aoao hookuu, oia kai lanakila i keia wa, iloko o ka hapanui o na hoa e noho aua iloko o ka fl-ile Ahaolelo o Amerika Huipuia. I keia wa, ua haule hi» loa ka Oihana Kalepa Aina me ke kalepa moana o Amerika ; aua manao ka poe o ae ana e hookuu ia oa Dute, alaila, 0 ala hou mai aua ka pomaikai. Aua manao hoi ka poe hoopaa iua Dute, ina e ae ia ka hookuu, alaih», e lmu!o :>im he mau miliona o na loaaoke aupuni, a me ke komo mai o na waiwai o ko na aina e, e hooemi ana ike Kumukuai oua waiwai Kalepa Kuloko iho o Amerika. Ma keia wahi hipuu uuku, fce ike 010 uei kakou mahea hi o keia man »oao e hina ai ke Kau Ahaolelo o Amerika. Aka, e manao laua ae no hor kakou, aole paha e hana koke ia keia mea, oui, e haawi i» a e hoikeia m>»i ana no kakou i ka ulanawa, e hooko ia ai na kana* vvai oia ano ke kau ia mulaiU. Oi.i hoi, e loaa aua iā kakou ka manawn, e like paha me Ehiku makahiki e hiki mai ana, ! e hoopouopono ai o Auierika i kahi e ! pani ai ka hakaka ona miliona i wehe 'ia k«* Dute. Aia malaila e hopohopo ; ole ai kakou iko kakou kumu waiwai, | oia no ke j Kuikahi Panai Like, A malalo ona hiohiona o keia maa loioa, kuhohouu, ke noi nei oukou, e hoomahuahua ae i ko Kuikahi Panailike me Beritania. Ke olelo uei uu, ua hiki uo, oiai he nui no na waiwa 1 koe o kakou i komo ole a i ae oie ia e ke kuikahi o Amerika Huipuia, a he kumu waiwai no hoi e hoomahuahua hou aku ai i ka waiwai o Hawaii uei, a i kona hiki ana i ka pa haneri, o kona nui. Eia nae o keia Kuikahi Pauailike ihe Beritania, aole wale me Bentauia ponoi, aka, me konu mau Pa. alaau ma ka

j Moana Pakipika : a maiaiia e loaa hou | ai ua Q}īiU makeke h >u o IlaWaii uei,; l kahi e puka aku ai v. \ waiwai o Hawaii, ! me ka hoihoi paumi m ii i ka pomaikai. i j Aka, eia ka ninau, Qe ae anei oukoo e ; 1 nku i na lilo no ko ka Moi holo ana? : JHe poe makee oukou i ke dala. E ninau au, E manawaleu hou aha anei oui kon i daU, e like me ko oukou mana- : walea ana i ke kau i hala ae nei ? Aia \ oukou a ae, alaila, muUiia pu \ Kumuhaiia 2. 4 'E hau ua i kanawai, i e hoopuka ke aupuui i ra»u Bona Dala \ hou. e hiki atia i ka $10,000,000, i mea 1 e hooulu ai i na oihana mahiai, na wili-| ko, na kuln, na halemai, a dala lioola Lahui a me ka lawe aua i ka wai ma na kula panoa, i hiki ai ke mahi i pomaikai no ka lahui. Wehewehe 2. 0 ke ano o keia, oia ko ka Aie Milioua Dala, i hoonohonoho ia na kumuhana o ia mau dala, a oia no keia: ' 1 No ka Oihana Maluai. 2 " Wiīiko. 3 " Kula (Hoonauao). 4 " H>lemai. 5 " Hoola Lahui. G " Wai hoomau ma na j kula panon. j Malalo o keia fnau knmu, i ko'u mai nao he nui lo* ka $10,000,000, oiai aole I oukou i hoouoiionoho i o na dala •| e hookaawaleia ai no kela.a me keia Oi- | hana. Ehia o ka Oiinina Mahiai o pono i j ai ? E kau kakou i hua helu ma ka manao'wale ana, penei : 1 No ka oihana mahiai, $300,000 2 " wiliko, 600,000 3 No na Kula, 1,000,000 4 4t Halemai, 250,000 5 u Hoola Lahni, 500,000 • 1 6 " wai hoomau i na ! kula panoa, 1.000.000 Huina, $3,050,000 Ua lawa keia muu dala, no ka hooulu j hou aua i na mea e ulu hou ui na waiwai a,pau o ka aina. O k<fcia mau miliona dala, e lu ia koua kuinu waiwai, e hoohana aku i kahi i hana ole ia, alaila, e hoihoi paumiia mai no kona kumu waiwai. Eia ka ninau nni, Pehea la e kaa ai keia ma.u dala ? E lawe hou mai au i na hoike manao ana i kela koho balota mua ana ; a penei no ia : Loaa o ka lua wai o K «hoakane no ka makahiki hookahi, he $70,000. a hoonui me 20 makahiki, loaa he $1,400,000.00 Loaa Hale Dnte no ka makahiki hookahi, he $80,000, a ina he 20 makahiki, he $1,600,000.00 loaa. Aia hoi, iloko no o keia m;\u w«hi loaa a i elua o ko aupuni, no ka lua wai a me ka Hale Dute, ke hookaawaleia keia mi'U loaa no ka hookaa ana i ua Aie Mīiiona Dula fiei, aiu hoi, ua kaa he $3,000/ 000, a koe wale aku no he $650,000. O ka ukuhoopanee o na $3,650.000, ua li. ke me $571,000, a hui me $650,000 koena o kela mau loaa i hoikeia malnua, ua iike me $1,161,000. Peliea e hoi ai keia mau dala ? Eia uo ia : 0 na loaa o ka h»we ana mai i na wai a ua kula p'a"noa e like mo ke kanawai i hooholoia i ka makahiki 1876, he $2.00 uo ka eka ; u peuei ka hoouohonoho ana e iike me ka nuio na wahi i hoohanaia : Kalua waio Kula, Kamaoa & īFailuku. Kka- Mak. 50ō0xfi.00u-?3?O.COO leo Walloku ma. SOCH> " S,000x:0- liO/iOO KO K«.HU4»PJOI. ;0(W •' H,»» •< ko Lītju« oahu. 60C<0 " •• an Mahlnauli, KaaaL tfdoy •• Ie.POŪ '• no SI»oa. 1000 " »• no Honouliaii. i Huiiia, Ekoolaweia $1,320.000 ka nkupanee, oia hoi he $1,160,000 koe i ke aupuni i j ka pau aua o na makahiki he iwakalua, I he 160,000 da!a, Aia hoi, aole ao i he--1 lu ae uei i na loaa e ae o ke aupuui ilo~ l ko o ia mau wakahiki he 20 i hala ae. i E hoomaopopo lea ia ao, ipa ua nui mai I na wiliko ma na wahi'he lehalehu. o na ; kula i weh*?u na mahiko—he mao wiii- | ko kekahi i kukuluia, u o ka anhau o ke i aupuui mAiuna o ia mnu waiw«i, e maj huah*ia ana no. A i mea e hoomaepopo ; ai i ka nui o ua loaa maw<iho ae o na i loaa i hoike mua ia ae nei t e lawe mai 1 uu i ka loaa o ua wahi i kukula ia na lua wai t e hoom&'a ana i ua kula panoa,

t»dA Ac!iaa Aapeui no na wiluo ao > •« •• •• «> •» •*■ »• ? ■> 21.' » • *♦ •* I.V--vO «• •» •• *• •* « •• r.-. Huliaa Loie, no ka makahiki hookahi. E haawiia he 4 mai ka makahiki i STS, e hookuiaai na haua a pau, a o ka auhau keia i loaa i ke aupuni i ka 1532 e hiki jnai aua, he $09,000, aUihr, e hoonuiia keia ioaa ine ka 16 mr,kahiki e hiki mai ana, aiaiU. ua loaa i ke ailpuui na dala no ka auhau aua i na wiliko i hoikeia ae nei maluua, na dala he SUoS4.OOO, a hui me $160,000, like me §1,744,000 ioaa kuokoa uiawaho O na loaa e ae o ke aupuni. E hoomaOpepo iho uo hoi kakou-, aole i heluia ka uui o na loaa o na wiliko i ulu ae iloko o keia mau la e ku mau uei, aka, e waiho au ia 'mau loaa mawaho o keia hoouohoiioho an», i mea e hooholo ai ī na hnna o ke aupuni e ku nei, a e ikeia noauanei, he koeua no ko ia mau daia ma ka waihoua d *Ia o ke aupuui, penei : Loaa aupuni 1577 <fc 1878 $1,500.000Liio " " 1.000,000 Koena ma ka waihona aupuni $500,000 E hoonui i keia koeua me 20 makahiki, alaila, e hiki ank na loaa o ke aupuni i ka £10,000,000. Ua mahua.hua no keia loaa no ke nupuui i ka pau aua 0 ua makahiki he 20 e hiki inai ana, alaila, peuei kn Piipa Hoike o ka makahiki IS9B : Koena ma ka waihona an* puui, he $10,000.000 LOOO 000 . Huina. $11,744,t)00 Iloko o keia mau makahiki he iwakalua e hiki m d ana, e hiki mu ana ka waea telegalapa iwaena o kakou ; a, aia iloko o ia mea, he waiwai nui ko ke au* 1 . puni, ma ka hoomahuahua ana ae i ua I ioaa oke aupuni. Ia manawa e moku ana ka puali o Panama. Aia a moku ia puali o Amerika, alaila, e hiolo mai aua na moku i piha i ka waiwai o na aina e mai a auei e lu ai, a lawe aku i koonei i na aina e ; a oioi ua loaa ia kakou ke kuik.*hi panailike me Berit»nia, alaila, e oi inahuahua loa ana ka loaa o ke aupunL E hiki mai aua ke kaa ahi maanei, kekahi kumu e hoomahuahua loa ai i ka loaa o ke aupuni ; a ma kahi o ke koeua, he haneri tanK !iii dala i keia wa, aia hoi he helu miliona i na makahiki he iwakalua e hiki mai aua. He oiaio, ke hoike aku nei hoi au i ke kii hoohalike o ka loaa a me ka pomaikai, aka, aole e nele ana ka hiki mai o na poino. Aka, o ka kakou hana, o ka makaala alui i ua mau poino la e hiki mai aua ; a i hiki ai ia kakou ke ahuai i ka pomaikai a me ko ola, no keia mau makahiki he hookahi haneri hou e hiki mai ana. Oia hoi ha ! Noi ia ae na Kuhina,e holo ka. Moi i BdriUnia, i K'iikahi Panailike hou, a e Aie i ka Miliona Dala. Alaila, E na Makaai.va.va, e oi-loa aku ana ko dalu o ke aupuni, a e haalele ka.hao kopala ana, no ka uuku o ke kopala, aka, e hanaia i mekini e like'me ko Kaulu mea kope awa o Honolulu, a na na kaābipi a me na kaa kikane e lawe i ka Hale Aupuni. Kumuhaua 3. '*E weheia ka auhau kino o ke poo." Wehewehe 3. Ua hooikaika no au no keia Kumuhaoa, a ua puka no ika Hale Ahaolelo, a ua hoole ia nae e ka Moi, aka, ke waiho hou mai oej no oukou i keia Kumuhana na'u e auamo, a ke hii nei au i ko oukou makemake, a e hooikaika hoa no au i keia- kau Ahaolelo ae e hiki mai ana. Kumuhana i. U E weheia ka auhan kinoona Makai mai Hawaii a Kanai, elna lio hookuu/'' > Wehewehe 4. Ae! o kakou keia e na Makai o Honoiulu nei, i uku no ko oukou malama pono ana i ka oukoo oihana. E pono e hookuuia ko oukou auhau, oiai he hana nui ka oukou, a o oukon ke luhi nei i na kau a kan ; a ina he mau haua nui ka ke aupuni, alaiia, ua hiki uo ke hoounannaia ua mau lio Ume ka nku ole. Eia nae, e loaa ana ka makaukau ia Oihana Aupuni i loaa o e mamua. Ao na Mak 4 hoi mai Ha-

waii a Kiuai, oiai e uui uiai aua ua h na o ke aupuui ma ia mau apnua mawa* ho. ma nei hope akn. Nolaila, e hoo* ka auhuu o na līo elua o lukou. Knmuhana 5. *'E weheia eba lio e ua Puaii Koa Puaiu a pau, hele waw-ae a kaua lio hoi kekahi.''* Wehewehe 5. Ae, he pono loa keia, oiai na na kaua lio no e liio nei ao ko lakou mau lio ponoi. Kumnhana 6. "E hooemiia ka auhiu ilio i 90 keneU no ka ilie haoie, a i 50 ; kenela uo na ilio kupa o Hawaii nei, oiai' he mea ai no ia na kanaka.*' i Wehewehe 6. Eia ka\i, i 00 keneta ka auhau ilio, o na koko haole kiekio, | aka, o na iiio a koko ole a kanaka', e i hookuu loa ia no ko lakou auhau, oiai he mea ai n.o ia. Kumuhana- 7. "E hoopania ka noho ana o na rnai lepera ma Kalawao, a e hoihoiia mai, a na kela a me keia mokupuni e malama i kona poe mai lepera iho.-' Wehewehe 1. Ae, E hooikaika loa ana «u i keia kumn haim a oukou, oiai he mea nui keia e ulu uei iwaena o ka Lahui H;twaii. A ua hewa ka laweia o na mai ma Kalawao, uka, e kaanaia no lakou ma na mokupuni kahi i lawe i.i mai ui lakoii. Aka, e puka hou ana'no keia ninau, Auhea ke dala e hiki ai ke kukuiuia na Halemiii ma kela a me keia mokupuni. Aohe a oukou wahi o ae e kuhikuhi e ae āi, e ko ai keia uiakem*ke a me keia Kumuhamra oukou i waiho mai ai, o ka Aie Miliona Dala wale no. Kumuhana S. " Na ke Aupnni ke ao ana i n:i keiki ma Ua olelo haole." Wehewehe 8. K.umub<ioa nuanao k»ekie hou keia a oukou e oa makaaioana. Ho aku kakou i ka naauao piha. A oīai ke hele aku oei ko kaKou oihana kalepa me ko na A«na e, me ka mahuahoa loe, a e pouo e hele pu kakpu me fee ano o ke au o ka inanawa. A m.-i ia na*uao hou, e poiio ai ka uoho ana o ka kakou mau keiki a pooo pu me ke aupuni. AlaiU, e ko aua keia makemake nui ou o Hawaii, o ka ooho o na kiiuaka Hawaii Ponoi, iloko o n* 0 hiiua a pau o ke Aupuni Hawaii. No kakoo iho no ko kakou make a kakou e homo Dei i na Mo', " i ka puoi haole, a i ko puui aole nao o kakou īki ae, o ua Alii a pau i noho Alii kokoke iho nei, he poe waie uo iakou i ao i ka olelo haole, a i ike ole aha ia e komo ui i ka O/haua Kuhtua, e luhi ai ke Ahi i ka uuuLi ana mai i na oielo a ke Kuhiua ike olr. He ponō auei keia ? E olelo paha auanei oukou, *'Ka J He kanaka Ilawaii no hoi ka Moi, a he ike no hoi i ka olelo Hawaii, a e pono no i poe Hawati wale no ua Ku* hina o ka Moi." Auhea oukou, i na wa »e oei i hal*, ua hiki ia, aka, i keia wa, « waiho i na welu i lu-i a i kahiko, a e Uwe mii i na oiea hou, a ma o na uiea hou la ke kulana o ko kakou aupuni e ku ai. Oia I 1 Kula Ehaole a pau mai liawaii a K;*uai. Kumuhana 9. "E hooemiia ua lilo o ke Kanaw*i Oni Alare.*' Wehewehe 9. Ae ! E hooemiia oa koina o ka Aha a me na oko Loio oo oa hihia oki. Pooo oe e lefa»i I Kumuhaoa 10. "£ Loopaoia ke kaoawai moekolohe, a e hoopiua oa hihia o ia aoo ma ke aoo KiviU. v Wehewehe 10. Ae ! Kumuhaua il. "£ hoonoaia ke kanawai e papa aoa i na haole/ aole e Laawi i ka wti ooa i ea kanak» H*wai>, a e hoo* poaopoooia na degere o ke k ekie o ka ikaika o ka Alekahola, i iou ei na kaoaka, aole ho» e like aie keia wa e aei, i ōo ke kue oo hoi o ii kanawai i pooo kaolike o ke kaoaka, a kue oo hoi i ke Kumakauawai." Wcbetr<*be 11. Eia hoo oo keia manao kiekie o na kanaka Hawaii. Ke koi nei oukoo o% cnaka&in«Q3 t e hoono»U ka h*awi tot i oa kaoaka Hawaii i ks wai.ikaik» i oa kaoaka Hawaii oei. He oiaio, ua pao ko kakou aao huoo loa. ke hoohahk» ae me na ao i baU j & e pono e loaa keia po oiaikai o ka ooho koo&oa «n» o ke kanaka H*waii aalaaa o kooa ooe hanau pooo». | lle oiaio, aole an he kanaka ina r«ma, ao. ! le n> bo» o J o mike-nake i ka ike ako i ka j ona mai o al kaoaka Hawaii ; ska i koo * wae ike aku ai, e haawīīa ana kt r«oi« mi

;ke u&a maiu ui*foko oua h»le l:o } ma ke | kua q k;i hale iuu r uiu a me ka waihoia | ma na wahi ioo a pt> f Apeh), aUiU, p>i »e U |ke koko o ke k*«akē Hiwau, a oUIo iho | la, 4 *Feia īho la eoei oe e haaai» ai e Ha- | waii Pouoi ? Aii aoei iloko ona hale lit- | iii hoopaiiua oe e hookipaia ai, qo kahi | mea hoaikaikii kmo, a me kahi lealea no ( kt\ iDau3\Vd pokok\ E peku aku i keia ka- | nawai» a hoihoi hou iXu Enelaoi. i kooa > wahi i heio m«i ai, 11 e haawi mai i ke ku--1 oko-i okc kanaka, i hiki ole iaia ke ooho i ? maUU> ona hook iumaha hoopilihna wale ' ! is. NoUila, e hoonoaia nt>, a e iioopono- * i p moia no ua dogere o na wai ona, e like jme kti niakeiuake o ka oukou Kumuhan •, ]a e hooponopouo hou ta ko kanawai no ia i | inea. ; Kirnobana*32 4, 8 malama i kt» la 1 o ■ ka pule, e hke me ka manao o ka lunaīHe- ! hala c> keia ame kei», e like mo ka Pnuku 3 o ke Kua»nk4nawai. n I Wehew.eae 12. Na \c Kau Ahuoklo uo e hoop onopono i keia mea. Kumnhani 1.3. "K hoonoa sna ika inu | ana o ua kauaka H*wui ika Aw», ae ' hooemina ko ka Uikini no ka aw.i." j 13. t£ hooko ia no keia ke | komo au. ' | 14. "E hoopauia ka laikini ! o «3 waapa." » ; Wehewehe 14. E hooikaika no au no heia. ! Kumnhana 15. "E hoopauia ka laikini ! oua kaa iio holo lealea o Honolulu nei, ; oiiii ua kiekie ko Ukon mau auhau, e uku . ia nei i k« Aupuni i keia wa, 1 ' j Wehewehe 15. Aia a koeno ao, e hoo- | koia no kom. • j Ku.muhana IG. "E hoopauia ka auhau papalua i na nnhau." Wehewehe 16. Ae \ Kumuhana 17. "E hnopao ike kan»- j woi .75 kennta no ka 300 auhau waiwai, a j e hooomi i 50 kenela ma kabi o ke 75 ko- ! net<»." j Wohewehe 17. Ae ! j Kumnhana 18. M Na hoololi Kumuka- | nawai, Pauku 20 a me ka Pauku 61." I Wehewehe 18. Ae! I Komuhana 19. "E hooemiia na lilo o I na Rumi a me ka poe kiu i-a o ka Make- . ke o Ulakoheo." ! Wehewehe 19 Ae .' E hookoia no ke- j ia me kn ikaika loa. j Kumuhann 20. ' Ē hoomahaehuaia ka ; uku o na Koa Ponoi." I Wehewehe 20. Ile p«koi no keia a me na keiki Puhi Ohe. Kumnhana 21. E hookomo ako hoi au 1 keia wahi Kumuhana. E hooko hou ia na kuleana.o ka poe i haule ko )ak«u m»u kuleana. Oia hoi, e wehe hou Uke kuhana aina iloko o na aina Aupuni a me na Aina Leitl»i. Mamua oka haaw<ia ana aku o keia man aina i na lima hana o ko na aina, he noi na koleaoa i kaloheia e na ! Kakauoleio- o ka P«pa H/)ona KoUana < mua, a na lilo wale a hmle U mau kule- | ana aole i hookoia. Oka wa kupooo keia ' e hapai hou ai. | E naMakiainana. | 0 ka Apnna koho o Honolulu, na kupa f hei oke one anapanapa o Kakuihewa. O i ka'u wahi olina iho ia ia, ia ookou, a raa ' oko oukon paolele hon ana mai ia'n, e au- * amo an ika oukou mau Kumnhnna, e hoo- ! ko no wao ia mau mea, "a hsule mai oa \ Lani." I welina no ka onkou mohai, ke : aUna aku nei au i keia mau wahi kmaeoae. ! "Paa k« lili a ka ua ka paahoa, ' K'k» koele i kauki o K ihana, 1 Ua ku ae a ilnna i ka waipaoa. ; Aohe an noho iho i Waimea, | Ua hehna mai la e Kawaiahulo, ! H*ab* la k% waihona aka makani, ; Ona pou makaoi kahea o Pnna, I? hea wale aoa no i kola Auhuhu, Hele a nalo ae Aahoaka, Hahnholi laai la i ka laola, Ua lilo aku makoa i ke Kalokilu, Aia kahi m->e i o Al'o—e, Wa?iwali ka iwi aoao o ka maoo, Napo ke hooholi mii i Mailehoni, Halau k« poli o ka oko i ka mnkani, Kienie iho ka nk« o Kaipuhaa, Aia i kuo makaka wehi o Palehona.a. O ka huina o ke aloha ka i o'o nei, O ka poe kai hik) mai ia'u a law£-e f —Ua hik»~e— * I EnwAKo KAMAKAU Lilikalaki. J ; .i