Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 3, 19 January 1878 — Page 2
| This text was transcribed by: | Arnold Hori |
| This work is dedicated to: | Hawaiian Collection; University of Hawaii Library |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
UA oluolu i ke Alii ka Moi ka hookoho ana aku ia Simon K Kaai i Hoa no ka Ahakukamalo o ke aupuni.
UA hookohuia o R F Bickerton i keia la i @ no ka Papa Koho i ka waiwai io o na aina no ka mokupuni o Oahu, ma kahi o J W Makalena i make.
J MOTT SMITH.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Dec. 11, 1877 827
UA hookohuia ka poe na inoa malalo iho i mau Komihina no na Pa:
Dec. 1, J W Smith. Kona Hema, Hawaii.
Dec. 10, D Kahanu. Kona, Oahu, ma kahi o J W Makalena i make.
J MOTT SMITH.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dec. 14, 1877 827
Ma ka Poaono, la 23 o Dekemaba 1877, i ka hora 12 auina la, e kuaiia aku ana ma ke kudala, ma ke ala komo o ka aoao mauka o Aliiolaniai Hale, Eono (6) @, e waiho la ma Auaukai. Waikiki i a penei ka nui o na eka o keia a me keia @ eka, @ eka, @ eka. 154-1000 eka, 66-1000 eka, 78-1000 eka.
O ke kii a me ka Palapala Anaaina o na aina i oleloia maluna, a ike ia no ina ke Keena Kalaiaina.
J. MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Novemaba 3, 1877. 332 3t
UA hoopaneeia ke kuai o na Loi Kalo i hoikeia maluna ae a hiki i ka manawa e hoolaha hou ia aku ai.
J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Dec. 11, 1877. 837
Hoolaha.
O na Bona Aupuni Hawaii ma na puu dala he $100, $300, $500, $1,000 a me $3,000. e oku ako ke Aupuni he 7 keneta no ka makahiki, a e ukuia iloko o aoie e emi malalo o umi makahiki. e hiki no ke loaa ma ka puu dala e kau palenaia ai, a hiki i ka wa e hoike hou ia ae ai. ke noi mai i keia Keena.
JOHN M. KAPENA. Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Aug. 27, 1877. 825 tf
Hoolahn.
O na Kahu Malama Keiki, na Lunahooponopono Waiwai, na Lunahooko Kauoha a Koho Malama Waiwai o au paha e makemake aua e hoopikapika, ke hoike ia'ku nei ka lohe ia lakou, e hoopuka'a no na Bona Aupuni Hawaii, na puu dala he $100, $300, $500, $1,000 a $5,000 paha, ma ka ukupauee ma ka 6 keneta no ka makahiki, ke noi mai i keia Keena. a e kau palenaia no nae ka noi o ke dala e hoopuka'i.
JOHN M. KAPENA. Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Aug. 27, 1877. 628 tf
HE HOOLOLI i manaoia no ka Pauku 20 o ke Kumukanawai i haawaiia ma ka la 20 o Augate, M H 1864, e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 20, ma ke kapae ana i ka huaolelo "Ahakakau" mamua iho o na huaolelo, "iloko o ka Hale Ahaolelo," a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:
Pauku 20. E maheleia ka Mana Nui o ke Aupani i ekolu Apana okoa, oia hoi ka Mana Hooko, ka Mana Kau Kanawai, ka Mana Hookolokolo.
E ku kaawale ia mau mahele okoa ; aole hoi e noho kekahi Lunakanawai iloko o ka Hale Ahaolelo.
Aponoia i keia la--o-----M H 1876.
HE HOOLOLI i manaoia no ka Pauku 6 o ke Kumukanawai i haawiia ma ka la 20 o Augate. M H 1864, e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoolohia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 1 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia ai ua Pauku la;
Pauku 61. Aole no e kohoia kekahi i Lunamakaainana i na he pupule a he hupo paha, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakaluakumainakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia Aupuni i ekolu makahiki, mamua iho o kona kohoia ana ; a ke ole hoi ona waiwai paa, a waiwai lewa paha i maopopo i hihia ole iloko o keia Aupuni e like me elima haneri dala.
Aponoia i ka la--- o-------M H 1876.
Hape Nuia ke Aloha.
E ka Nupepa Kuokoa ; Aloha oe :
Ma keia la i hookoia ai na iini ana a me ka loku ana a na puuwai, no ka hoiloli ana i na aahu, i na bipi, na puaa, na ia. na poi a me na ano meu ai a pau no keia la 1 o Ianuari 1878, e ko "Pukauna," mai Waiea a hiki i Kealia.
NA HANA O KA LA.
Mamua o ka weheia ana o na hana, ua heluheluia mai ka Himeni 538 e ka Lunahoomalu, a ua mele ia ka pauku 1 a me 2. 1. Weheia na hana o ka la, ma ka pule ana a ka Lunahoomalu. 2. Himeni na keiki lalawai o Waiea, C W P Kaeo. 3. Haiolelo a ka mea kaulana D H Nahinu, e pili ana i na pono a me na pomaikai o ka lahui a me na ohana iloko o keia makahiki, a he mau pomaikai ukaka loa wahi ana ; a o ka lua, he mau poino a me na pilikia e kau maiana maluna o keia lahui a me ka ohana Ma ka weheweheia ana mai e ke kanaka ike a naauao, i hele a limua ka noonoo, a he haiolelo no hoi i maa ia makou i na makahiki i hala aku nei, o ka hoike ana i na me@ i ike maka ia o ka makahiki i pau, no na pomaikai a me na poino, a he mea hou no hoi keia i ko makou lohe ana. 4. He lulu dala no na pilikia o ka ekalesia, a no ka poe lawelawe i na hana a me kekahi mau hemahema e pili ana, a no ka Halekula Kaikamahine ma Kohala kekahi aie, a no ia mau pilikia keia mau dala i luluiu. Eia malalo iho ka nui o na dala i luluia no na Apana mai. No ka apana o
Kalahiki he . $12 00
Hookena . 40 15
Kealia . . 11 00
--------
$63 15
5. Himeni lulu dala ua poe keiki lalawai la, a he $6.65 i loaa ma ia lulu ana, a no lakou no ia mau pono.
Ua hookuuia ke anaina e hoi "e hoonuu i na kohi kelekele a ka Puukolu," a o kekahi poe hoi mikoi wahi inamona wale no, a o kekahi poe he holoholo kuaua wale iho no, "He ua ia." Mahalo i ka Lunahooponopono me kou lima paahana.
M. KEOMAU
Lunahoomalu o ka la.
Kauhako Kona Hema. Jan. 2, 1878.
MA ka huakai hope loa mai nei a ke ku na Ka Moi mai Kahului mai, oiai oia mawaho ae o Waihee ma, aia hoi, ua haule aku la o Mr. Aberahama P. Fernandez mai luna aku o kona oneki a kuho ana iloko o ka opu o ka moana. No ka pehu malie loa ua manao ia he lele auau maoli keia, aka, i kona opu hou ana ae, ike ia aku la ua piha loa ia oia i ka makau, a he ulia ano poniuniu poluea ke kumu o ka haule ana. Pakele nae, ua hala paha o mano ma i kela huli.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Oka
1 HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
IANUARI 19, 1878.
KO HAWAII CENETENIELA.
MA ka la 18 o Ianuari 1778, ike mua na maka o ko na aina e i ke one o Kakuihewa. Ma ka la inehinei, Ianuari 18, i piha ai ke Keneturia mua o ka ikea ana o ko kakou Pae Aina imua o na maka o na lahui naauao ma o Kapena Kuke la i kapaia o Lono. O Oahu ka aina i ike mua ia, aka, no ka haule loa ana o ka moku ilalo, hooiho aku la ke Kapena a ku aku la i Waimea, Kauai, i ka po o ia la. Ua mauao ia ua ike mua ia no keia Pae Aina he elua haneri makahiki mamua iho o ko Kapena Kuke ku ana mai e ko Sepania poe holo moku, a ua kaha ia ma kekahi palapala aina kahiko o lakou ; aka nae, aole i hoike ia ma ke akea ; o ka Lono i ke ana ka mea i kaulana. A o Waimea, i Kauai, kahi ana i ku mua ai, ko kakou apana i hoao mua i ka pono a me ka hewa o ko kakou hoolauna ana me ko na aina e. A ma ka ike maka ana o kakou ka poe o keia au, ua oi loa ka pono mamua o ka hewa.
Mai Waimea aku holo o Lono i Amerika Akau, a hoi mai no nae iloko o Novemaba o ia makahiki, a ma ka la 26 o ia mahina ike oia ia Maui. Mawaho ae o Hamakua kahi i hoea ae ai ka moku. E kaua ana o Kalaniopuu me Kahekili ia wa. Ma ka la 30 o ia mahina hele o Kalaniopuu a me Kamehameha a me na ukali maluna o ka moku, a i ko lakou hoi ana mai i ke ahiahi, ua hoike ae o Kamehameha i kona ano koa wiwo ole ma kona a-a ana e noho hookahi me na haole maluna o ka moku a ao ia po, oiai e hoopiipii ana ka moku mai ka aina aku. I ke ao ana ae hoopae ia oia iuka, a holo loa aku la o Lono, a ma ka la 19 o Ianuari, 1779, iwaena o ka hooho ana o na tausani kanaka e ku paapu mai ana ma kahakai, hookomo aku la ia i kona mau moku i ke awa o Kealakekua. Malaila kahi i pepehi ia ai o Lono iaia a me kona poe e hakaka ana me kanaka no kekahi waapa i ainue ia.
He haole Beritania o Lono, a o James Cook kona inoa haole. Ma Enelani kona wahi i hanau ai, iloko o ka makahiki 1728. Ua hoopaa ia e na makua e noho ma ka halekuai, aka no ka oluolu ole o kona manao ua hookuu e ia mamua o ka pau ana o kona manawa. A o kona hele koke no ia i ka holomoku, oiai he keiki opiopio wale no. Ua pii hakalia ole no oia ma kona kulana hou. Oia no kekahi o na Kapena moku kaulana loa o ke Keneturia i hala ae no ka holo poai ana i ka honua.
Mai ka la i ike mua ai o Kapena Kuke i ko kakou mau aina a hiki i ka hookomo ia ana mai o ka malamalama i o kakou nei he kanaha a keu na makahiki, aohe auo nui o ka moolelo o ia kowa, ke hoohalike ia me na makahiki mahope mai o ia wa. He mea ano nui io no ka ikea mua aua a me ka hoolauna mua ana o ka lahui i ike ole ia mamua me na lahui nui o ka honua holookona. O ka wehe ana ae ia o ka pawa o ke ao ; o ko Hawaii wanaao ia. Aka, ma ke kowa manawa mahope mai o ka makahiki 1820, aia malaila ke auhulihia ana o ka lahui a me ka aina mai o a o ; a he auhulihia ana no hoi keia i hiki ole ke hooko ia me ka maka o ka pahikaua. He hana keia i hiki ole ma ka lima ikaika o na paahana kaua. He hookahi wale no maua i hiki ke hooko i na hana kupanaha i ike ia iwaena o kakou mai waena mai o ke au ia Kamehameha a hiki i keia wa, a oia ka mana o ka Malamalama.
A ia oe e Hawaii, i lulu lima aloha ai me ko na lahui malamalama ma o Kapena Kuke la, a pau holehole oe i na iwi o Kuke ma na pali o Kaawaloa me ke kau pu ana aku i kou ohe nana e kilo i ko na aina e, a e kali no na mea e hiki mai ana, o ka wehe ana ia o ka pawa o ke ao nou, e ke kaikamahiue alii hanau mua o ka Pakifika. No ka powehiwehi o ka ike o kou wauaao, nolaila poino ia oe ke keiki o Beritania, aka ua eha no oe. I ke komo ana mai o ka malamalama iloko o kou mau palena, iloko o 1820, hoomaka iho la kou hanu io, a nalo aku la ka Hokuloa iloko o ke alaula o ka La. Iloko hoi o 1844, ku kilakila oe iluna o kou kahua ponoi a kui lima pu me na ohana aupuni o keia honua. A ano ia oe e komo aku ana iloko o ke Keneturia alua o kou noho ana he aina i ike ia, nawai ia e hoole i kou kulana : Nawai hoi e olelo akahi no a moku ka pawa ? Ua ao kahiko oe, ma ke awakea ae nei kou la.
Ma ko kakou lawe ana i ke kulana o ka lahui naauaa, a me ko kakou e @ ana e lawelawe pu ma na hana i pili na lahui naauao, ua lawe pu mai kakou i kekahi mau haawe koihi maluna o ko kakou mau hokua A i mea a mau ai ka pono o ka noho kuokoa ana a me ka holomua ana o ko kakou lahui kanaka, he pono ke hapai pu ka lahui i keia mau haawe me ka hookanaka a e hooko pono i na haawina a pau i hookau ia maluna o na aina naauao. O ka noho kuokoa ana, o ka inoa maikai o ka lahui, o ka holo pono o na haua o ke aupuni, o ka paa ana o na pono Kristiano, aia ka hoopono ana o ia mau mea a pau iloko o na lima o na makaainana o kela a me keia lahui. A o ka malama pono ia kela mau pono e na makaainana mamuli o na kanawai o ka aina, oia ke ola lahui a me ka holomua o ka aina. Pomaikai o Hawaii, ke noonoo pono kona lahui i keia a hooko aku ma la pono a me ka pololei. A o ka makou e kalokalo ae nei, aia a ikea ke Ceneteniela alua o ko kakou Pae Aina ke ike ia o Hawaii he home o ka lahui oi aku ka pomaikai i ko na lahui e ae a pau malalo o ka la.
KE KANAWAI.
HELU 1.
O KE Kanawai oia ka rula paa i hoopukaia e ka Mana Kiekie ma kekahi aupuni, no ka hooponopono ana o ka noho ana a me ka hana ana o na kanaka, kekahi me kekahi.
Nui no na ano o na Kanawai.
1 Na Kanawai o ke Akua, i hoakakaia ma ka Buke Hemolele.
2 Na Kunawai i ike ia iloko o ke ano o na kanaka a pau. Na ka lunaikehala ia e kuhikuhi peni : ua akaka iwaena o na lahuikanaka a pau o ka honua, o ka pepehi kanaka he hewa ia.
3 Na Kanawai o ka honua. O na mea ulu a me na mea ola, holoholona, mau ia &e.
4 Na Kanawai o na aupuni, e hooponopono ana i ka noho a launa ana o kekahi aupuni me kekahi aupuni ; ka mana o na Kuhina, na Kanikela, na Kuikahi &e.
5 Na Kanawai Ekalesia, ma kela a me keia ano hoomana.
6 Na Kanawai o ke kaua, no ka oe pio, no ka maluhia o na waiwai o ka poe noho kuokoa &e.
7 Na Kanawai o ka Oihana Kalepa oia hoi na mea i maa iwaena oia poe.
8 Na Kanawai i hooholo ia e ka Mana hana Kanawai, a i kakauia.
9 Na Kanawai i kakau ole ia, oia hoi na olelo hooholo o na Lunakananawai naauao a me ua Aha Kiekie o kela a me keia aupuni, a mamuli o ka hahai ana o ka poe mahope i keia mau olelo, ua lilo lakou i mea paa.
Ma keia mau pepa, ua manao ka mea e kakau nei e noonoo oia i na ano Kanawai i hoakakaia maluna ma na mahele 8 a me 9, oia hoi na Kanawai i kakauia a me na Kanawai i kakau ole ia.
Malalo o keia haawina, he mahele hou penei : na Kanawai Kivila a me na Kanawai Karaima.
NA AHA.
I mea e holopono ai ka hana o ka hoakaka ana a me ka hooko ana o na Kanawai, ua kukuluia na Aha Hookolokolo ma na aupuni naauao a pau.
Ma ka Pae Aina Hawaii, elua ano nui o na Aha. (1) Na Aha Kakau, (2) Na Aha Kakau ole.
O ka Aha Kiekie a me na Aha Kaapuni, na Aha Kakau, no ka mea, he Sila a he Kakauolelo ko lakou ; a ua kakauia na palapala hoopii a me na palapala hoahewa, na olelo hooholo a me ka moolelo o na hihia.
AHA KIEKIE
O ka Aha Kiekie, he nui no kona ano : no ka mea ua haawiia ma ke Kanawai i na Lunakanawai oia Aha, e noho ma ke keena, ma ke ano (1) Aha Kaulike, (2) Aha Hooko Kauoha, (3) Aha Hookolokolo Moana, (4) Aha Oki.
O ka noho pu ana o na Lunakanawai elua a ekolu paha no ka hoolohe ana i kekahi hihia naiau Kanawai ; oia ka Aha Kiekie ma ka Baneko.
Ma na hihia imua oia Aha, aole e kukuluia na hoike, aka e lawe ka Aha i ka moolelo i kakauia e ka Aha nana i hoouna mai ka hihia. Aole Jure ma keia Aha, no ka mea, he ninau Kanawai wale no. Pela no ia "ma ke keena" e noho ana ka Lunakanawai, aole Jure malaila.
(Aole i pau.)
Ka Anuu Kiekie o ka Naauao.
HE HIHIO OIAIO.
Hoko hoi o kekahi la make o ka makahiki, ka manawa hoi a na aouli i hoike mai ai i ka nani molale, a ua auhee aku la hoi na okai ao uakea nana e hoomamalu ae i ka o ana mai o na kukona olino o ka ia. E luluu mai ana hoi na hua ai ua hele wale a pala memele, a o ka lau hoi o na laau, e hoike mai ana i ko lakou waihooluu uliuli, a ua hoopihaia mai la kuu puuwai me na manao hauoli, i hiki ole hoi ke anaia ke kiekie a me ka hohonu. a o ka Mana wale no i oi ae i ko keia honua, ke hiki e ana aku ia mau mea.
Iloko oia la, aia wau e hele makaikai ana ma kekahi aina nani owau hookahi wale no, e hoolei pau ana hoi i na onina a ko'u mau kiionohi maluna o na hiona a pau, i pahola ia mai imua o'u, a hiki i ka manawa a ka uiha i hookokok mai ai ma ko'u mau lala.
Noho iho la wau maluna o kekahi pohaku i uluia e ka limu, a o na lau laau hoi maluna ae o'u, e nehe ana ko lakou mau leo, ka owe hoi a na wai lele maopu e kahe ana ana malalo ae, o keia na mea nana i hoonanea mai ia'u, a hoomaka mai la na kapuai o ka hiamoe e keahi iho maluna o kuu mau lihilihi, a kaili kokeia aku la wau. iloko o ka aina o na mea hoopahaohao.
Ike iho la wau maloko o kuu hihio, aia wau e uaue ana ma kekahi kula akea launa ole, i hiki ole ke hoomaopopoia aku kona mau palena, aia hoi me ke kikowaena o ua kula nei, hoea ae la kekahi kuahiwi nui ano puoa a ua oni ae la oia iluna, a naio aku ia kona welau mai ka ike a kou mau maka.
Aia hoi ma ke kumu o ua kuahiwi nei, aole i kanamai na kanaka me na helehelena opiopio, a o lakou a pau e hooikaika nui ana me na helehelena hoihoi e pii aku iluna, aka he nihinihi loa no alahele ma na wahi a pau, a he nui hoi na pilikia o ka pii ana aku iluna. Hoomaopopo koke iho la wau, o ka poe e hoomaka aku ana e pii, ua manao lakou, aole e emo a hiki aku lakou i ka piko o luna o ua kuahiwi la.
Oiai lakou e pii la me na manaolana no ka hiki iluna, oni hou mai la he mau puu kinikini mamua o lakou, a o ka welau o ka puu kiekie loa a lakou i ike mua aku ai, he kahua ka ia no lalo o kekahi puu hou aku, pela i hoea mau mai ai na puu he nui wale, a hiki i ke komo loa ana aku o ka piko o ua kuahiwi nei, a naowale iloko o na ao.
Iau e nana ana i keia mau ouli me ka kahaha nui. ku mai la ko'u akakai ponoi imua o'u a i mai la. O keia kuahiwi nui e ku nei ma kou alo, oia no ke " Kiekiena o Naauao. " Aia maluna o kona piko, kahi i ku ai o ka luakini o "Oiaio, " a o kona welau hoi ua kela aku ia maluna o na ao, a ua paluluia aku kona mau hoina e ka uhimaka o ka malamalama lilelile.
DILLINGHAM & CO
HARDWARE & GENERAL MERCHANDISE
KE NONOI AKU NEI NA MEA NONA NA inoa malalo iho i ko lakou mau makamaka Hawaii, e naue mai e kuai i na mea kuai hou i loaa mai nei i aeia mau pule i hale, a e hiki mai ana ma na moku e ku mai ana, oia na
Palau Pipi Hou Palika!
A me ka Pahi Pokaakaa,
Ka Palau Molina Nui a Liilii,
Ka Palau Lio Kila,
no Lio pa kahi a pa lua,)
Ka Palau Lio Aeko,
(no ka Lio pa kahi a palua,)
HE EONO DALA WALE NO!
Ka Palau Pipi Aeko,
(Helu 2 a 20.)
Ka Hapuku,
Maile Pipi
Kua Pipi,
Ho a me ka O-o,
O-o Kopala,
O-o Kope manamana,
Kipikua, a me
Na mea a pau e pili ana i ka waele aina,
Na Kaa Liilii, hao a me laau,
Pahi Oki Ko, Pahi Oki Laiki,
Pahi Kila Nui, Pahi Kila Liilii,
Koi Lipi, Koi Kalai,
Koi Hamare, Koi Kahi,
Au Koi, Ho, O-o, Kipikua, &c.,
Laka Puka, Pahu, Holoaa, &c.,
Pahiolo, Hamare, Kila, a me
Na mea a pau e pili ana i ka oihana kamana,
Na Pahi Umiumi a me na
Pahi Maoli o na ano a pau,
Na Ipukakui Aniani,
Me na Aniani makepono loa.
Na Pa-palai me na 1pu-ti,
Aiana Lole, a me
NA PENA O KELA A ME KEIA ANO!
Aila Vaniki,
Hulu Pena o na ano a pau,
Ahikoe Kaleponi
Ekolu Pena i ka Hapaha!
Pauda, Lu, Kukaepele Pu,
&c., &c., &c.
Nui Loa ke helu aku
DILLINGHAM & CO.
2 6 ma] Alanui Alii, Helu 96 me 97.
Auwe! Ua Wela Ka Hale.
E ka NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:--;
Me ka minamina. aloha, luuluu kaumana wau e hoike aku nei ia oe, a nau ia e hai aku ma ke akea mai Hawaii nei a Kauai o Mano. i ike iho ai na hoa paaua o ka pono Karistiano iloko o Iesu. i kela mau hua e kau ae la maluna o keia kululu manao. "Auwe ua wela ka Hale."
I ka auina la Poakahi nei la 7 o Ianuari A. D. 1878, ua wela i ke ahi ka Halepule o Waiohinu nei ka Luakioi i kapaia o "Kauahaao." aole ia ma kona wahi i keia manawa, ua hoomaka ka-u ana o ke ahi maloko o ka Halepule, a hala he mau minute, puka aela ke ahi a a aku la me kona ikaika nui, a pau mua o luna o ka Hale i ka-a ia e ke ahi, ua komo aku o John. Searle a me Mr. Bum, e lawe mai i ka Piano a ua hemo ia iwaho, a me kahi mau noho oloko. A ua manao ia o ka mea nana ke ahi o Akai Pake, ua ikeia kana hoopahupahu ana mamua iho o ka Hale Kuai o Ahona Pake.
Ia manawa no i hopu ia'i o Akai a hoopaa ia i ka Hale makamaka ole, he Hale paahao a ke noho nei oia me ka-u ina hoi nana keia ahi-a e moe kau a moe hooilo ana o "Kauahaao." Aloha ka haku o ka poe manaoio. Nona keia mau lalani mele.
Kuu Haku i ka ua Haao o Kau,
Ke lele aela mauka o Auaulele,
Lele ka Ua Lele ka makani,
E lele poo ana ka wai o ka ha,
Kuu Haku, Kuu Haku i ka wai,
Kuu Haku, Kuu Haku i ka wai nauke poo-e.
LIAIKEANU.
Waiohinu Rain, Ian 10. 1878.
OLELO HOOLAHA.
S. B. DOLE,
HE LOIO A HE KOKUA no na KANAKA ma ke Kanawai. E hiki no iaia kelawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.
Keena hana ma Alanui Papu. maluna ae o ka Halekuai o Likikini.
Honolulu, Oahu. Januari 19, 1878. 3 1y
Castle a me Hatch.
O KAKELA OPIO HE KEIKI HAWAII, a me F. M. HATCH he keiki na Hailaki, ka Lunakanawai Kiekie. Ua hoi laua ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio.
Ua hiki ia lana ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma ua hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i'na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana.
W. R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.
Keena Hana, ma Alanui Kalepa, Honolulu, 3 puka manae aku o Alanui Papu.
3 6ms
Hoolaha a ka Lunahooponopono.
UA hookohu ponoia mai ka meu nona ka inoa malalo i Lunahooponopono no ka waiwai o G W. D. HALEMANU, no Waipio, Hamakua, Hawaii, i make, a ke hoike ia aku nei ka lohe i ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai; a o ka poe a pau a ka mea make i aie aku ai e waiho mai me na hoike oiaio, iloko o na malama eono mai keia la aku, o nele loa auanei lakou; a o na waiwai hoi a pau o ka mea make e paa nei ma ka poho lima o kekahi poe e ae, e hoihoi kokeia mai i ka mea nona ka inoa malalo.
D. F. SANDFORD,
Lunahooponopono o ka waiwai o G. W. D. Halemanu. 3 3t
OLELO HOOLAHA.
OIAI UA HOOKOHU IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo iho i Luna Hooko Kauoha, no ka palapala kauoha hope loa a Joseph Morris i make. Nulaila ke hoolaha ia aku nei, o ka poe a pau a ka mea make i aie aku ai ina ua hoopaaia ma ka moraki a ma kekahi ano e ae paha, e @ mau koina pololei, me na hoike oiaio, ma ke keena o ka Luna Hooko @ Honolulu, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoonele loa ia aku lakou. A o ka poe hoi a pau i aie i ka mea i make, ke kauohaia aku nei e hooka i koe mai.
Honolulu, Januari 11, 1878.
ALEX J. CARTWRIGHT,
Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Kauoha Hope Loa a Joe Morris.
3 3ts
OLELO HOOLAHA
O MAUA O NA MEA NONA NA INOA malalo nei, na mea kuleana i ka waiwai o Kaumu k., o Kamaoa, Kau, Hawaii, i make aku nei. Ke papa aku nei maua me ka oialo, aole kuleana o kekahi mea e kii ai iloko o ka Hale Hoona o ke aupuni i Sila nona, ma ke ano kolohe a hoopunipuni. Oiai eia no ia maua ke oila o ua aina 'la nona ka Helu 9.155. A ina ua kii kekahi mea e lawe nona iho, e hoopii ana maua ma ke Kanawai no keia imua o ka Lunakanawai o ko Hawaii Paeaina F. S. Lyman, Esq.
L. KALA, k
1t Mrs. PILEMENE.
OLELO HOOLAHA
E KUAI KUDALA ia auu uu LIO 5 ma ka Pa Aupuni, ma Waiwai Ewa, ke hiki aku i ka la 24, hora 10 o Ianuari, 1876. I lio k keokeo kuapuka, hao V, uh hop ak; 1 lio w puakea hou, kapuai keokeo hop hem, hao nuo e uh hop hem; 1 lio k eleele laekeu kuapuka, hao MA uh hop ak; 1 lio w ahinahina laekea, 1 kap keokeo mua hem. hao K uh hop ak; 1 lio k lokia hou, 4 kapuai keokeo hao UT uh hop ak. E kii koke mai oiai ka wa pono.
J S KAANAANA,
Ian 17, 1878. 1t* L P A Ewa & Waianae
Kuai a ka Ilamuku.
MAMULI o ka mana o ka olelo hooholo i hoopukala e ka Aha Hoomalu, o Honolulu, no ka pono o J. G. Dickson, kue ia Solomon Thompson, no na dala Hookaha Haneri me Umikumamahiku a me 46-100, na lawe mai au a e kuaiia aku ana ma ke kuai kudala ma ke akea, ma ka hora 12 awakea, o ka la 13 o Feberuari, A. D. 1878, ma ka pahale e waiho la ma ke awawa o Pauoa, i na pono apau, ke kuleana a me na pomaikai o ua o Solomon Thompson, maloko a me ka Halelaau Hookahi.
Aka, ina e hookaa e ia mai ka hoopai ka nku panee na koina mamua ae ka manawa alila e koe no.
W. C. PARKE, Hamuku.
Honolulu, Jan. 12, 1878. 842. 4ts
AHA KIEKIE o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai ma ka mea e pili ana i ke Kahu malama o Alapai Hairama, he hupo, a me Luka Pili Lauhiwa (w) a me Rebeka (w) he mau keiki oo oie. Kauoha e hoike i ke kumu ma ke noi o ke Kahu.. i mena e kuai i ka waiwai paa. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai i ka palapala noi a Kekoanui (w) ke Kahu o ke kino a me ka waiwai o Alapai Hairama he hupo, Luka Pili Lauhiwa Hairama (w) a me Rebeka Hairama (w) he mau keiki oo ole e noi ana, e haawiia ka mana e kuai i kekahi waiwai paa o ua mau keiki oo oie nei, a e hoike ana i kekahi mau kumu kupono ma ke Kanawai, e kualia ai ua waiwai paa ia.
Ma keia ke kauohaia nei, e hele mai ka poe i pili i ua mau keiki oo ole nei, a me na mea a pau i kuleana iloko o ka waiwai i oleloia, imua o keia Aha ma ka Poalima ia 1 o Feberuari 1878, ma ka hora 10 a. m. ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, ma ia manawa a ma ia wahi, e hoike mai ai i ke kumu e haawi ole ia ai ka mana e kuai i ka waiwai i oleloia.
A ua kanaoha hou ia e hoolahala ke kope o keia kanoka, aole emi malalo o na pule ekolu ; mamua o ka ia i oleioia e hoolohe ia ai keia noi ma ke Kuokoa, he nupepa, i palia ma Honolulu i oleloia. Kakania ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dekemaba 27, 1877.
A. FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakanolela. 841 3ts
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hoopnopono waiwai ma ka waiwai o KALELE w o Kaneohe, Oahu i make kauoha ole. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai. Imua o ka Lunakanawa A. F. Judd, ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala noi a Makea o Kaneohe e hoike mai ana o KALELE w no Kaneohe, Oahu, ua make kauoha ole ma Kaneohe ma ka la 15 o Maraki 1877, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Makea.
Ua kauoha ia o ka Poalua ka la 22 o Ianuari, m. h. 1878, hora 10 a. m., oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe aua i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kanoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa nupepa ma Honolulu.
Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dekemaba 29 m. h. 1877.
A. FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakanolelo. 840 3t
E IKE auanei na kanaka a pau, ua lilo mai la'u ma ke kuai ka aina o Kaimiloloa, waiho ia ma Molokai, nolaila, ke papa ia'ku nei na mea pipi, lio, hoi. miuia a hipa, aole e hookuu wale maluna o na aina la. A e ka mea hookuli a loaa aku na holoholona i papa ia maluna, e hoouku ia no lakou me ka $5.00 ke poo.
LOUIS RICHARDS,
Honolulu, Dec 24, 1877. 839 4ts*
OLELO HOOLAHA.
MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu ka Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o P@ i make
Ua heluhelu ia a waihola mai ka palapala noi a Kauahi w. e noi ana e honoho ia i Lunahooponopono no ka waiwai o P@ no Kau. Hawaii i make kauoha ole. Nolaila, ua kauohaia ka poe a pau i pili, o ka Poaha. ma ka la 14 o Feberuari m. h. 1878, i ka hora eiwa o kakahiaka ma ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii. oia ka manawa a me kahi i koho na no ka hoolohe ana ia noi, me na mea kue ke hoikeia.
880 3t 442 F S LYMAN
Dek. 24, 1877. Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu
MA KE KEENA o ka Lunakanawa. Kaapuni Apana Ekolu, ke Hawaii Pae Aina
E ike auanei na mea a pau, ke pili, e noho ana ka Lunakanawai Kaapuni ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, i ka POALUA hope o Januari, M. H. 1878, ma ka hora eiwa kakahiaka, e hoolohe i na hihia i hoopii mai ka Aha Hoomalu o Hilo, me ka Aha Apana o Puna, Hawaii.
Nolaila, ua kauoha ia ka poe a pau nona na hoopii mai ia mau Aha mai e makaala mai ma ia la, me ka makaukau. a honeleia ka hoopii.
F S LYMAN.
(340 3t) Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o AMO (Pake) . no Hilo, Hawaii i make.
Ua heluheluia a na waiho ia mai ka palapala noi a Ahuna. e nei ana e hoonohoia o @ me Aiai, i mau Lunahooponopono no ka waiwai o Aha, no Hilo, Hawaii, H. P. A. i make kauoha ole; Nolaila, ua kauoohaia ka poe a pau i pili o ka POALIMA oia ka la mua o Feberuari, M. H. 1878, i ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ma noi ia, me na mea kue ke hoike la
F. S. LYMAN,
Dek. 24, 1877 Lunakanawai Kaapeni Apana Ekolu
840 3t
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o HIO (k) ne Hilo, Hawaii, i make
Ua heluheluia a ua a aiko ia mai ka palapala noi a Kakui (k) a nei ana e hoonohoia i Lunahooponopono no ia waiwai o Hio (k), no Hilo, Hawaii. H P. A. i make kauoha ole. Nolaila ua kauohaia ka poe a pau i pili, o ka POALIMA. oia ka la mea o Feberuari, M H 1874, i ka hora 10 o kakahiaka. ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa, me kahi i kohoia no ka hoolohe ana ia noi. me na mea kue ke hoike ia
F S. LYMAN.
Dek. 24, 1877. Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu
840 3t
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Honolulu (w). no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a na waihoia mai ka palapala nei a Pakeokeo (k), e noi ana e hoonoho ia ka Palapala Kauoha hope loa o Honolulu (w), no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii, H. P. A. i make, a e hoonohoia i Lunahooponopono malalo o ia palapala kauoha nolaila, ma kauoha ia ka poe a pau i pili, o ka Poalima, oia ka le mua o Feberuari. M. H. 1878, i ka hora 10 o kakahiaka. ma ka hale hookolokolo ma Hilo Hawaii, eia ka manawa ma kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nei la. me na mea kue ke hoike ia.
F. S LYMAN.
Dek. 24, 1877. Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
840 3t
MA KA KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina Ma ka waiwai o Makahuhu (w), no Kihalani, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waho ia mai ka palapala noi a Kaioa (k), e noi ana e hoeiaio ia i a Palapala Kauoha hope loa o Makahuhu (w), no Kihalani, Hilo, Hawaii, H P. A. i make. a e hoonoho ia i Lunahooponopono malalo o ka palapala kauoha i Nolaila, na kauoha ia ka poe a pau i pili, o ka POALIMA, oia ka la mua o Feberuari, M. H. 1878, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa me kahi i kohoia no ka hooloke ana i ua nei la, me na mea kue ke hoike ia
F S LYMAN.
Dek. 24, 1877. Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
840 3t
MA KE KEENA o ka Iunakanawai kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Umiumi (k), no Opea, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluhelu ia a ua waiho ia mai ka palapala noi a Kaia (k), e noi ana e hoonohoia ma i Luna hooponopono no ka waiwai o Umiumi (k), no Hilo, Hawaii. H. P. A. i make kauoka ole, Nolaila, ua kauoha ia ka poe a pau i pili. o ka POALIMA, oia ka la mua o Feberuari. M. H. 1878, i ka ora 10 o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana ia noi. me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMANA.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Dek. 24, 1877. 840 3t
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o C A AKAU (k), no Hilo, Hawaii, i make
Ua heluheluia a ua waiho ia mai ka palapala noi a C J LYONS, e noi ana e hoonohoia o a i kahu malama no Charles a me Iaukea, na keiki opio a C A Akau, no Hilo, Hawaii. H P A , i make, a me ko laua waiwai, Nolaila ua kauohaia ka poe a pau i pili. o ka Poalima, oia ka la mua o Feberuari, M H 1878, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, eia ka manawa me kahi i kuhoia no ka hoolohe ana i ua nei la, me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Ap Ekolu.
Dek 24, 1378. 840 3t
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Kawelo w, no Makaka, Kau, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Uha Kahamo, ka Lunahooponopono malalo o ka palapala kauoha hope a Kawelo w, no Makaka, Kau, Hawaii, H P A . i make e noi ana @ hooholoia ka waiwai i na hooilina, a e hookuuia oia mai ka ohiana lunahooponopono waiwai; nolaila. ua kauohaia ka poe a pau i pili, o ka Poaha. oia ka la 14 o Feberuari, M H 878, i ka hora 9 o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii oia ka manawa me kahi i koho ia no ka hoolohe ana ia noi, me na mea kue ke hoike la.
F. S LYMAN.
Lunakanawai Kaapani Apana Ekolu.
Dek 24, 1877 840 3t
MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Welehu k. no Waiohinu, Kau, Hawaii, i make
Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala nola W T Martin. ka Lunahooponopono no ka waiwai o Welehu (k) no Waiohinu, Kau, Hawaii. H P A . i make, e noi ana e aponoia kona hoike hope, a e hooholoia ka waiwai i na hoolina, a e hookuuia oia mai ka oihana lunahooponowaiwai. Nolaila, ua kauohaia ka poe a pau i pili, o ka Poaha. oia ka la 14 o Feberuari, M H 878, i ka hora 9 o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii oia ka manawa me kahi i koho ia no ka hoolohe ana ia noi, me na mea kue ke hoike la..
F S LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu
Dek 24, 1877. 840 3t
NO KA MEA, ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo nei e ka Mea Hanohano Abr Fornande,r Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Pae Aina. Lunahooponopono no ka waiwai o Kaiw@ o Olowalu, Maui i make. Nolaila, o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai a me ka poe ana i aie aku @ e hoike koke mai me na koina oialo, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hooleia. A ina he waiwai ma ka lima o kekahi mea, e hoihoikoke mai ma kuu lima. E loaa no au ma Olowalu.
JOS R KAAOAO
Lunahooponopono Waiwai o K
Olowau, Dek. 11, 1877. 879 4ts*
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai
OIAI, ua hookohu mai, e ka Mea Hanohano A F. Judd, Lunakanawai Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ka mea nona ka inoa malalo nei, i Lunahooponopono no ka waiwai o Opunui (k) o Kamoiliili i make. Nolaila, o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hooka mai, a me ka poe ana i ae aku ai, e hoike mai i na koina oiaio iioko o na malama eono mai keia ia aku, o hooleia. Ina he waiwai ma ka lima o kekaki mea e paa nei, e hoihoi mai ma kuu lima E loaa no au ma Waikiki, a ole ma ka hale kula o Makiki.
G K NOHOUA.
Waikiki, Jan. 7, 1878. 851 4t
OLELO HOOLAHA AKEA.
OWAU o ka mea mona ka inoa malalo nei, ka wahine make a Pioi (k) o Punaluu, Koolauloa. Ua mare ia maua ma Waialua e Emekona, a na noho po maua a hiki i ka 1869. Haalele kela ia'u me ke kumu ole a hiki a keia ia, aole malama i kou ola a me ko mana wahi moe, nolaila ua hoopii maua e hookaawale i ke mana mare ia ana mua o ka Aha Kiekie no keia kumu. Nolaila e ike na mea a pau i keia kumuhana e noho ana ma na palena o Koolauloa nei. Owau me ka mahalo
HOOPALE w
January 10, 1879. 841 3t* @
WAIWAI HOU LOA!
MA KA HALE KUAI O
WALAKAHAUKI!
ma Alanui Moiwahine
KUAI MAKEPONO LOA IA!
Ano i loaa mai ai na waiwai hou, oia na
KUAINA LAWAIA,
ILI NO HO LIO,
LOLE SILIKA ulaula me uliuli,
Na Hainaka, na Kihei
Weluwelu Huluhipa keokeo.
AHINA PELEKANE,
Na ahikoe, Kaula a me na
LOLE KALAKOA
WAIHOOLUU ANO HOU, NA ALAPIA,
o na ano a pau!
Aila mahu, na Lole Kane,
Na Palule Lilina Keokeo,
Na le Manoanoa,
Na Palule Kalakoe.
Na Lole Nani Iliwai hou loa!
Kupono no ka aahu (840 1m