Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 3, 19 January 1878 — KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO ABEONA KE KEIKI ALII O KO KE AUPUNI TEROGINA, KA MEA I HANAUIA ME KA UMAUMA AHI LAPALAPA O KA WIWO OLE, KA WALI WAIPAHE Nana i kaili ka Puuwai Kupaa o ke KAMA ALIIWAHINE MARIADANE. KA OPUU PUNAHELE LUA OLE A KA MOI MINOSA, O KE AUPUNI KUPUA O KARETE. [ARTICLE]
KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO ABEONA KE KEIKI ALII O KO KE AUPUNI TEROGINA, KA MEA I HANAUIA ME KA UMAUMA AHI LAPALAPA O KA WIWO OLE, KA WALI WAIPAHE Nana i kaili ka Puuwai Kupaa o ke KAMA ALIIWAHINE MARIADANE. KA OPUU PUNAHELE LUA OLE A KA MOI MINOSA, O KE AUPUNI KUPUA O KARETE.
MOKUNA I^Hklu kahaha koa nnau e ke kanaka Wmm opio no keia mau mea, oini, he men'hiki wale no ia'u «%u i kou pohihihi; wahi aka Piiikua. 11 He mea kahaha io no keia mau mea a'u i ike iho nei, ako, ke one hiki aku nei no nae ia'u ke hoomaopopo. O keia k& inoa o ko'u makuakaue a'u e imi nei, a o kana kauoha keia no ko'u malama ia e ka Pilikua Ganeha, a me he le, o oe no ia. J ' * '• Ae, owau nb ia, a o ke kauoha kōtia a kou tnakuakune la'u. Ua hauoli nui loa au no ka loaa ana o keia pomaikai o ke kokua on§ i kav»4 kaikima kana mau taea e imi ai, oiai, o kaoa piau kauoha, uo lawe hoohiki paa ia e a'u e hooko. NoUila, eka mamo a ka puuwai koa, ano ua makaukau *u e kokua la oe ma kau mea e makemake ai. " Hoihoi aku la o Abeona i na maka o ua Pilikua nei, e pau ae la kona mau monao ino i kona hoa paio o na. minute pokole mamua iho.
" Hookihi wa!e no a'u kauoha ia oe„ " wahi a Aheona, li e hoihoi hou aku ia'u mai kahi au i iawe mai nei ia'u, a e imi aku i ko u mau kanaka a e boakoakot , mai ia iakou, i hiki ai ia'u ke hoomaa aku ma ka'u huakai imi i ko'u makuakane." '• E kuu makamaka, e noeko koke no ; au 1 kau kauolia, aka, e ae mai nae ee ia u e kamailio pokole aku no na mea e ; pili ana i koo makoa. O koii makuakane, ua aoo loa ia kona kino, a ua nawaliwali na ami. Aia mamua 0 kona alo i na keiki a ke kupua Meelea, ka mea nai na e hoonawaliwali nei i kou makua me i ke ake nui e make koke oia a liio ke auIpuni i kanaieiki mua 103. O kou kauI lana, ua mama ks hele ana mamua ou, i j no ka mee, i kou one hanau no oe, lohe i I e ia ma keia mau Paemoku. Ua lohe ia : : no hoi ke , ano o kau huakai, nolaila ua I i piha ke kupua me kana mau keiki i ka ! | inaina ia oe, a ke imi ia la kahi ou e ma-1 I ke ai, ma ka hoaoia ana e hoohewahewa ! ! mai ko makuakane ia oe. Noluila, e he- J | le oe me ka 00 keia mea, me ; | ka nialama paa loa i ka pahikaua, no ka j mea, milaila no e ike mai ai ko makua- j kane ia oe. " j No keia mau olelo a ka Pilikua, ua hoomaikai aku ia 0 Abeona iaia, me ka j ae aku e hoolohe i kona mau olelo. | Mahope iho o ka akonkoa ana mai o j na kanaka 0 Abeona, a me ka lohe ana | i na mea kupanaha i halawai mai me I Abeona, ua kau hou aku la 4 iakou malu-1 na o na moku a holo aku la. i He mau la lehulehu wale ko lakou nei | holo ana me ka maikai 0 na mea a pau, | a hiki wa!e i ka ike ia ana 0 na puu hauliuli o ka aina a lokou e imi nei. I ko Aboona nana ana aku ia uka o ka aina, aku kona aina hanau. Hookomo aku la na aumoku 0 Abeona ma ke awa a kuu ia iho la na heleuma ma kiihi ku 0 na moku, a ua il\e ia mai la e ka poe 0 uka ko welo aku 0 ka hae olii o Abeona a kona kupuna i ma* kana mai ai iaio. I ka lohe ia ana iuka o ka aina 0 Abeona keia i hele mai e imi i kona makuakane, aia hoj, ua piha mai la na waiii a pau i ka poe (nakoikai, me ke ake nui e J ike mai i ke ki.no o ka mea nona ke kau- j lana i lohe mua ia mai kahi pea o ka ai- | na a boea i kahi pea. | Ua lohe ia e na mea a pau ko Abcona j | liiki ana mai, koe wale no kona makua- ; i kane, aole loa oia i lohe iki, no ka mea, | uu huna )<A ia mai i&ia mai e. na keiki a ! ke kupua, oia hoi kona mau luna aupu-1 ni imua 0 kona alo. j j I ka mokaukau ana ona mea apau, ao-1 1 le no i h.oolohilolii iho q Abeona, aka,! ! lele mai la oia iiika maluna 0 kona waa- j ! pa alii, i ukali ia me ka hanohano nui e | j kona mau hoa aiokai. I ka lele ana mai i I iuka, ua hiki ole i na kanuka ke umi iho ! 1 i ko lakou mahalo a me ka hauoii. Ua |hoike aku la ko Abeona kulana a me ; I kona mau hiohiona imua o lakou i ka loiaiooka mea i lohe mua ia oona, he j koo ikaika, a he ui nani 0 ka oi loa. * Lohe aku la ka īMoi e noho ana j maluna o kona noho alii » ka ne o na leo, | me he !a e haehae ia ana na ao o ka lewa- 1 , luna i kau a mea o ka nui 0 ka hauoli | 0 na kanaka i ka ike ana'ku i ka ui o ke !aopuni' a i>rogina f ninau &e la ia. ; " Heaha keia paiakuli i pae mai nei a |ano naueue na paiapaa o keia halealii • " | t{ He powa e ka Moi, uu holo mH» nei ; ma ka moana mai tue ka manao ino e la- ! we ae i kou ola a lilo iaia kou kalaunu," ,; wahi a na keiki a ke kupua. [ No keia rohu olelo, ua piha !oa*e la ke ' alii i ka inaina, a ua kauoha ia'ku la e j hoomakaukau ia na mea apau no ka pef pehi ana 1 keia kanaka ino nui wale. ! I keia manawa, ua hiki mai la 0 Abe- . { ona i ka ipuka 0 ka pa aiii, a me ka enaa- ! lea nui loa, ua miki e aku la no ua mau . i keiki nei a ke kupua a halawai aku la i tne Aheona. Me ka mimo aka a me na : wali, lalau aku la i ka lima 0 Abeooa •; a aloha aku la. 1» u E ka haku alii 0 makou, " wahi a la- * ua, " ua hauoli nui kou makuakane i ka > i iohe ana 00 kou hele aua mai nei ma kau 1 j iiuakai, e hoike ana t ka nui o kou aloha ; j iaia, a nolaila, i heie mai nei maua e haa- ; wi ako ia oe i ka hookipa aloha ana. Aka,
mamua o kou he!e ana'ku e ik.e iaia. ke noi eku nei maua ia ce e huna oe ia oe iho, mai kamaUio aku ma ke ano he keiki nana. i hoomaopopo la aku ai ka mau 1 o kona hoomanao no kana keiki mamuli o na hiona la. M No ko Abeona maoao ote oo na hana inoakeia mau kanaka, ua ae aku la ia | me ka manao maikai. ? Hoi hou aku Ia laua a h&i aku la i ka 1 Moi i na olelo hoopunipuni, i hakuepa ia ' ! me ka nui o ka inaina ia Abeona. i | " I aha la uanei ka'u hoopai e kaa aku ! ai maluna o keia kanaka manao ino ia'u, v j I wahi aka Moi, i{ oiai, oke kipi o keia | i kanaka he hewa rui loa ia. " ■ " E hookipa mai jaia, me ka maikai a ] sme ka oluolu, " wahi a ka luahine ku- j | pua } "ae noi aku iaia e inu i ka waina j . 0 ke kioha a'u e haawi aku ai, a e pau I fno auanei kona mau manao ino ia oe, e I i• - i poina ana oia i na mea a pau oia ano, a | e hoi mai na manao maikai a aloha." Puni aky la ka Moi i neia mau huaolelo maalea nui w?le a ka luahine, a kii lia aku la o Abeona a hookipa ia mai la imua ona. Maluna oke pakaukau imua o ke alo o ke alii e ku ana ke kiaha wainaI ke komo ana mai o Abeona iloko o ka rumi alii, hookahi wale no mea imua 0 kona noonoo, oia hoi ka Moi aoo me | kona lauoho hina. Ike aku la keia e noho j mai ana ua Moi nei maluna o kona noho alii kiekie, ke kalaunu elaimana ma kona poo, a ma kona lima akau e paa Ike kookoo hailona oka mana alii. Ike |aku la no hoi o Abeona me s ke kaumaj ha o kona manao i ke ano nawaliwali o i kona makua, me he la ua kau ia aku I enaluna ona na aumaka kaumuha ; me he !la o kela a me keia makahiki o kona ola | ana he mau tausani paona ke ka«vtiaha, , r tiau\e frra^.i. tīa waimaKa oKe Kauma- * ha i awiii pu ia me ka hauoh ma na pa- : palina o Abeona, no ka mea, ulu ae la i ka manao iuuiuu iloko o kona puuwai no ka ike nua aku i kona makua ua ,hele a palupalu ; a me ka manaolana e lilo oia i kokua no kona mau la hope o ke ola ana, i hilinai mai ai kona kino palupalu iluna ona, a nana e kaupale ae i na piiikia e kau aku ana maluna ona, a e hoohauoli aku i kona manao mamuli o kana mau liamailio ana aku iaia. He mea i maopopo a i paa hoi i ko Abeona manao, o lawe ana mai o ke keiki i ke. afoha o | kona makua a komo iloko o ka puuwai, |he mea ia e hoolilo hou ia ai ka manao ; kahiko o ka makua i mea opiopio, a pela oia i manao ai e hana aku i kona maI kua. 1 Me ke kapuai maloeloe ame na maka | e haka pono aku ana i kona makua i helle mua aku ai o Abeona a ku iho la ma- | iaio o ka nohoalii, me ka manao e pane j aku, aka, ua ulu mai la ke aloha, a moni | ho\i ia aku la na huaolelo ana i manao ai i e pane aku. i Ike uiai la ke kupua i keia mau ono e 0 Abeona, a pane koke ae la i ke aiii, | me ka leo hawanawana i lohe ole ia 'ku ai. 41 Ano e ka Moi, ke ike aku nei anei ioeikeano pioo o keia kipi ? No kona ! ike iho iloko ona no kona hewa, ua piha - ioa ia ae la kona kino me ka haalulu a |ua haalele mai la kona ieo a hiki ole ke ■ pane mai. Heaha !& kou mea e ae aku ' nei e ola loihi oia ? £ wiki ! e haawi 'ku 1 ka waina ! n Aole nae i hoolohe aku ka Moi i keia ; mau huaoleio, no ka mea, ua hoomaopopo aku (a ia i ke kulana o keia kanaika opio, a me he la ma kona ano a pau, | ;he mamo oia na kekahi alii. Aia ma na | i hiona o keia alii opio, he nanaina kiekie, I ' a ma kona mau ano a pau> ua hiki ole i! ! ua alii nei ke ae aku e lawe i ke ola o ka ; ; opuu akahi no a mohala ae. Hoomaopopo mai la ke kupua i ke ano nawaliwali oka manao oka Moi, a | paipai hou mai ta no me na olelo akamai , a pih& ika maaiea; a no ka ikaika loa o kana mau koi ana, ua punia ia aku la ka manao oua Mot nei. Nana mai la oia me ka hiohiona i piha i ka inaina, no ka ' mea, ua puni io aku la kona manao he kipi io o Abeooa, a pane mai la me na . huaolelo maalea a ke kupua. u £ ka kanaka opio, ke haawi aku nei au i na hookipa manawalea ana ia , He mea nui i ko'u k» ! h«ke ana aku imua o kekabi op<6 fcla e I like la me oe i na hookipa aloha ana o
14! 'ko'u haieaiii net. E oluoiu oe no'u e ;|nu i k ia waina, oiai, o ka hoike piha pieia o ka maoawalea o ko'u aupuni : a \lole no hoi he Josa wale, no ka mea, he inkaikahi loa ka poe e pomaikaj ma ka iioaa ana o leīa waina ia lakou. " Haawi ma» la oia i ke kiaha, a hlau aku T |a o Abcona. Mino aka iho la ke kupua s«ie kana mau keiki manao ino, me ka Tjnanaoiafia e inu ana 0 Abeona, a e makoke iho ia. ! " Imua ou e ke alii ka Moi, ke lawe mai j pi au i kau mau hookipa manawalea ana nie ka hiipoi ana, aka, o ka mea a makuahine aloha i papa hope loa mai ao l p e hoopa i ko'u waha, eka Moi, e ; ||ala mai ia'u, aole loa e hiki la'u ke ae ' * ' | |ku, aole loa a haulehia mai kou inaina < j īnaluna 0 kau kauwa nei, a pau hoi; rio'u hanu ana i ke ea maikai o kou aina • l'iei. n ; i No keia mau huaolelo a Aheona, ua ! *komo hou mai ia na olelo a ke kupua | jloko oka pepeino o ka Moi, a piha ioa { fe J e la ia me ka inaina. j " E inu oe ano! " wahi a ua Moi nei I ka inaina. I j (i E kono mai ana anei oe ia*u e inu j aku i keia waina me kou iohe mua ole i | |a'u mau olelo ? Eae ana anei oe eke 4lii e uhai au i ka hoohiki paa a'u i lawe ai malalo 0 na hoomaikai piha ana a ko'u aioha ? E makemake ana anei i 6e e hana. au ika mea a J u i makemake | ole ai e hana ? Pehea ia oe e oieio ai !lie hookipa aloha ana keia ? " I * Ia manawa kauoha ae la ua Moi nei i na koa e l;dau mai ia Abeona a e lawe |okeaku iaia a e pepehi a make. Ika (phe ana ona keiki a ke kupua, huki koke ae la luua i ka laua mau pahikaua a in>o ana o ka maka o ke tiga leie kuahiwi, a me ka hulali anapa 0 ka uwila o ka inaina ona onohi 0 ka iiona 0 na waoakua oßenegola, pelu no ko Abeona hiona ia manawa. ! Huki ae lu ia i kana pahikaua a wili aku la imua 0 lakou me ka pane ana'ku. " O ka mea mua o oukou e hoopa mai ana ia'u, e lawe koke 110 oia i ka hua 0 ka make a na ke aloha lani e kokua mai i ko oukou hopena. " Huli ae la ia a kamaiiio aku la i ka Moi. E ka Moi, ano ke kala aku nei au no kau mau oieio ia'u, oiai, he mau kumu nana i aiakai ia oe e hana i ka mea au i ike ole. Ano, e kauoha aku oe i kou mau koa e malama i ka maluhia 0 kou alo, a e hoolohe mai i ka'u mau olelo. Piha loa ae la na meo a pau ike kahaa, a pioloke ka manao 0 ka Moi. No ke ano paa loa oko Abeona manno, a no ka oolea o kona mau maka, ua ae iioke mai ia ka Moi i ke noi a Abeona ; a i ka maluhia ana 0 na mea apau, ua ku aku Ia 0 Abeona ā pane aku la imua 0 ka Moi. j <( He mau ia iehuiehu i haia ae nei, j ua haaleie aku la au i na aekai nani o j kuu aina aloha, a me ko'u makuahine a me ko'u kupunakane 000, no ka hooko ana i ka huakai a kuu manao i iini ai mai na la opio mai o ko'u ola ana.- Me ka puuwai kaumaha au i haaiele aku ai j i ka makua aioha nana au i hiipoi, aka, j no ka nui 0 ko'u monoo no ka'u mea i; manao ai, ua pale ae ou i na kaumaha a | me na pilihua o ko'u manao. Ua maa,lahi ka*u huakai, oole no i ulu mai na I kumu e hookuemi hope ai i ko'u mau i manaoiana, a hiki waie no i ko'u kipa ! ana mai ma na aekai o kou aupuni nei. j O keia kahi a'u i manao ai e maha, o : keia ka'u wahi i manno ai e lanakila, a i ianei hoi au i iini oi e loaa ka'u mea i • imi ai, ke kumu hoi o ko'u haaiele ana j aku i kuu makua alohu. Aka, ua kaha-i ;ha wau i ka loaa ana mai ona hookipa , kupanaha mai ia oe mai, ua hoomanawaS wanui no nae au. Oka mea nana i hoo-! ! piha i kou naau me ka wahahee a me ka i inaina, ka mea nana i hookaumaha i kou | mau )a aoo, a o ka mea hoi e ake nui nei j e make oe, oia kela luahine e noho mai ;la me ka hookamani nui, a aoo* e mal.e 1 • oia ia'u, no ka mea, owau no keia o kau ! keiki o Aheona, ka mea au i hOoiiina ai | i keia pahikaua. " i Lele aku la 0 Abeona me ka manao e | uhau aku a make ka luahine, aka, lohe laku ia nae ia i ka leo o kooa makua i ke I I kahea ana mai. ': U E kuu keiki, e kuu Abeona, e kali '; la inaina, a e haawi mai i ke aloha, " a , owe leo nui ae la ua Moi nei me ka piha I»ke aloha. ( Aole \ pau.)