Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 5, 2 February 1878 — Page 3

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Sean Rodan
This work is dedicated to:  Pokini Robinson

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

OLELO HOOLAHA.

 

I KA

Poe Koho Balota o

HONOLULU.

            Ke aneane mai nei i ka hoea ana o ka manawa no ke koho ana i na Wahaolelo no oukou no ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana.

            Ua kono ia mai maua e waiho aku ia maua iho no ke koho ia mai, me ka hilinai nui ana, mamuli o ko oukou kamaaina ia maua, aole e komo ana ka manao iloko o oukou, ua kupono ole maua no ia kulana.

            He mea hiki ole ia maua ke hooia mua aku no ka hooko ana i na mea nui, aka, ina e koho ia mai, e haawi no maua i ko mana ikaika a pau, ma ka hooholomua ana i na pomaikai o ka aina a me na makaainana, a e malama ia hoi na oihana o ke aupuni me ka lawa pono i ka makaukau malalo o ke kahua hoemi i na lilo. Aka, oiai e nalu ana no keia mea, aole no e hiki ia maua ke hooia aku no ka hiki ke hookahuli ae i ke ano hookele aupuni mai ko na au i hala e, mamuli o ka hooikaika ana o kekahi mau hoa kakaikahi wale no, ke ole e hopu lokahi na makaainana koho, a noonoo hookanaka iho, ma na mea pili i na ninau e holomua'i ka aina, aole hoi e hoohalike me ko na manawa i hala'e nei ke koho noonoo ole: alaila, e loaa no auanei ke kahua paa e hilinai ai ko oukou mau Lunamakaainana; a ke ole ia, alaila he mea nawaliwali loa ke kalaimanao naauao, a lilo ke kuokoa o ke kanaka kupaa i mea hohe wale.

            E kamailio aku no mauo imua o oukou ma kekahi manawa kupono e hiki mai ana, a e kuupau aku hoi ma ka wehewehe ana ia "loko" a me "waho" o na ninau nui a pau i pili i ko kakou aina, ka hana nui hoi a ko ou kou mau makamaka e kilo nei, e kau aku ana maluna o keia kou Ahaolelo ae ka noonoo ana; a ano, ke kono ia aku nei ko oukou mau hooikaika ana ma ko maua aoao.

            EDWARD PRESTON, (Loio Pelekane.)

            CECIL BROWN, (Kekila Balaunu.)

            SAM L PANIANI, JAMES KEAU.

            Honolulu, Ianuari 1, 1878. 840 4t

 

A. McWAYNE,

Hale kuai laau lapaau, a me na waiala o na ano a pau, me na SOPA ALA o na ano he nui wale. Ma ke kihi o Alanui Papu me Kalepa. 840 1y

 

HENE IKI KA AKA I KA OLU.

OLU O KE AHA?

Olu ke Kumukuai o na Lole Hou o

KA HALEKUAI

GOO KIM.

Maluna mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike" a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."

            E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela @@@@@@ Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ke mea a ko iini e ha ai, kiola iho i ka ala a mau ala paha o Kaualeau, a e loaa no na holoku poni a uliuli halila, a @ne na kalakoa hou loa i ike ole la mamua ma Hawaii nei, na alu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ike ia, na makalena lau liilii, kakau loloa ulaula, hinahina uliuli a me ka poni, na Mamalu liilii, na Lakeke keiki a me ua koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo. GOO KIM.

            Alanui Nuuanu, ma ka aono ma Ewa o ka hale Polapola. 211

 

S. B. DOLE,

He loio a he koku no na Kanaka ma ke Kanawai. E hiki no iaia ke lawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.

            Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikini.

            Honolulu, Oahu, Januari 16, 1878. 3 ly

 

Castle a me Hatch.

O kakela opio a me F. M. Hatch, ua hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio.

            Ua hiki la laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana. W. R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.

            Keena Hana, ma Alanui Kalepa, Honolulu, 3 puka manae aku o Alanui Papu. 3 6ms

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A he agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

Hele 8, Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 3y

 

WM. O. SMITH,

LOIO.

WAILUKU, MAUI.

Ua waiho oia i na Oihana Aupuni a pau a ua makaukau e lawelawe i ka Oihana

Loio me ke kuokoa. 840 6m

 

WAIWAI HOU LOA!

MA KA HALE KUAI O

WALAKAHAUKI!

ma Alanui Moiwahine

KUAI MAKEPONO LOA IA!

Ano i loaa mai ai na waiwai hou, oia na

KUAINA LAWAIA,

ILI NOHO LIO,

LOLE SILIKA ulaula me uliuli,

Na Hainaka, na Kihei

Weluwelu Huluhipa keokeo.

AHINA PELEKANE

Na ahikoe, Kaula a me na

LOLE KALAKOA

WAIHOOLUU ANO HOU, NA ALAPIA,

o na ano a pau!

Aila mahu, na Lole Kane,

Na Palule Lilina Keokeo,

Na le Manoanoa,

Na Palule Kalakoa,

Na Lole Nani Iliwai hou loa!

Kupono @o ka @ahu. 840 1m

 

OLELO HOOLAHA.

Ma ka waiwai o Mahiili, o na mea a pau he kuleana ko lakou e koi ai i ka waiwai i hoikeia maluna, ke kanohaia aku nei lakou e waiho mai ia mau mea imua o ka Lunahooponopono Waiwai, no ka hooponopono ana ia mau mea iloko o na mahina eono mai kela la aku, a i ole e @@@@ no lakou; a ka poe a pau i aie i keia waiwai e hookaa koke mai lakou ia W. R. CASTLE, (Kakeia Opio.) Lunahooponopono Waiwai.

            Honolulu Jan. 28, 1878 (4 4t)

 

OLELO HOOLAHA.

Ma ka waiwai o J. W. MAKALENA. O na mea a pau he kuleana ko lakou e koi ai i ka waiwai i hoikeia maluna, ke kauoha ia aku nei lakou e waiho mai imua o ka Lunahooponopono Waiwai, no ka hooponopono ana ia mea iloko o na mahina eono mai kela la aku, a i ole e @@@ no lakou. A o ka poe a pau i aie i keia waiwai e hookaa koke mai, J. W. KELIIKIPI, Lunahooponopono Waiwai.

            Honolulu, Jan. 26, 1878. (4 4t)

 

Ke nonoi aku nei na mea nona na inoa malalo @@ i ko lakou @@@@ Hawaii, e naue mai e kuai i na mea kuai @@@@ a e hiki mai ana ma na @@@ e ku mai ana, oia na

Palau Pipi Hou Palika!

A me ka Pahi Pokaakaa,

Ka Palau Molina Nui a Liilii,

Ka Palau Lio Kila,

(no Lio pa kahi a pa lua,)

Ka Palau Lio Aeko,

(no ka Lio pa kahi a palua,)

HE EONO DALA WALE NO!

Ka Palau Pipi Aeko,

(Helu 2 a 20.)

Ka Hapuku,

Maile Pipi,

Kua Pipi,

Ho a me ka O-o,

O-o Kopala,

O-o Kope manamana,

Kipikua, a me

Na mea a pau e pili ana i ka waele uina,

Na Kaa Liilii, hao a me laau,

Pahi Oki Ko, Pahi Oki Laiki,

Pahi Kila Nui, Pahi Kila Liilii,

Koi Lipi, Koi Kalai,

Koi Hamare, Koi Kahi,

Au Koi, Ho, O-o, Kipikua, &c.,

Laka Puka, Pahu, Holoaa, &c.,

Pahiolo, Hamare, Kila, a me

Na mea a pau e pili ana i ka oihana kamana,

Na Pahi Umiumi a me na

Pahi Maoli o na ano a pau,

Na Ipukukui Aniani,

Me na Aniani makepono loa.

Na Pa-palai me na Ipu-ti,

Aiana Lole, a me

NA PENA O KELA A ME KEIA ANO!

Aila Vaniki,

Hulu Pena o na ano a pau,

Ahikoe Kaleponi

Ekolu Pena i ka Hapaha!

Pauda, &c., Lu, &c., Kukaepele Pu, &c.

Nui loa ke uaku.

DILLINGHAM & CO.

Alanui Alii, Helu 96 me 97.

2 6ms

 

KOPA KUKAEPELE

A

GLENN!

AOLE LUA NO KA HOOMAE–

MAE I KA ILI!

He mea hoopau i na eha,

Na Ili Puupuu,

A he hoomaemae i na mea ino,

A he hoopau Lumatika,

A he kopa auau no hoi

O keia Kopa ka oi aku o ka mea maika

I waihoia mai imua o kanaka.

Aole wale no ka Hoopau ana i ka Huehue

Ili Poha, Wela la, Luluaina, a me

na mea e ae o ka Ili;

A ma ia holoi ana, o ka hoopalupalu pu kekahi i ka Ili, a keia

Laau Hoomaemae lua ole e hana ai.

O ka hoemi ana iho i na mai o ka Ili, a o

ke pale aku i ka mai mai na lole e na

Mai Lele, oia kekahi. O na ohana

ame na poe makaikai, ina

e hoolako lakou

i keia

KOPA HOOMAEMAE LUA OLE!

ALAILA, UA LANAKILA LAKOU.

He hoopau i ka leha o ke poo,

A he Kopa no hoi e kaohi mai ai

I ka lauoho mai ka hina ana.

Ua hooia nui mai na Kauka no ka maikai o keia Kopa!

E loaa no ma kahi o M. McINERNY.

Kihi o na Alanui Papu a me Kalepa. 640 3m

 

Oiai ua hookohu ia mai ka mea @@@ ka mea malalo iho i Luna Hooko Kauoha, no ka pa @@@@ kauoha hope loa a Joseph Morris i make. Nolaila ke @@@@@@ o ka @@ a @@ a ka mea make i aie aku ai ina @@@@ ma ka @@ na kekahi ano e ae paha, e waiho mai i ko kakou mau @@@@@ me na hoike oiaio, ma @@@@ o ka Luna Hooko Kauoha, ma Alanui Moiwahine, Honolulu@@@@@ mai keia la aku, @ @@@@@ A @ ka poe @@ a pau i aie i ka mea i make, ke kauoha ia aku nei e hookaa koke mai.

            Honolulu Januari 11, 1878. ALEX J. CARTWRIGHT.

@@@@

 

Aha kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Oahu, @@ I ke Kau o January. M. H. 1878. Kiwaha (k) ka mea hoopii no ke oki mare, @@ ia @@@@ (w), mea hoopiia. Ianuari @@ M. H. 1878.

            Ma ka hoopii @@, male i oleloia maluna, no kauohaia o ka olelo hooh@@@ e oki ana mai ka @@@ mare ana e hoo@@@@ia ma ke moolelo o ke Aha, mamuli o ka @@@@ o Kiwaha (k) ka mea hoopii ka pono, no ke kumu no ka m@@koloho a no ka haalele mau a haalele loa o @@@@@ (w) i oleloia, e lilo i mau paa mahope o na malama eono mai ka la i hoopuka @@ kea olelo hooholo ke kauoha e like me na olelo maloko nei, ke ole nae i ike la ke kome kupono e hoole ai.

            A ua kauohaia ka mea hoopii e hooiaha i ke kope i hooia@@ia o keia olelo kauoha iloko o na nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa no na hebedoma eono; o ka hooiaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka la aku i hoopuka @a'i keia olelo kauoha; i mea e hiki ai i na mea a pau i pili ke hoike mai Hoko o na malama eono, ina he kumu ko lakou e hooko ole la'i ia olelo hooholo a lilo i mea ole.

            NA KA AHA: A. Ross, Hope Kakauolelo.

            Ke hoike aku nei au me ka oiaio o na olelo a pau maluna ae, oia no ke kope oiaio, a pololei o ka olelo hooholo o ka hihia maluna ae, a e waiho nei ma ke keena o ke Kakauolelo o ka Ahahookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina.

            Hoikeia e ko'u lima i keia la 7 o Ianuari, M. H. 1878.

            A. Ross, Hope Kakauolelo.

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai

Oiai. ua hookohu mai. e ka Mea Hanohano A. P. Judd, Lunakanawai Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ka mea nona ka inoa malalo nei, i Lunahooponopono no ka waiwai o Opunui (k) o Kamoiliili i make. Nolaila, o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hooka mai, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike mai i na koina oiaio iloko o na malama eono mai keia la aku, o hooleia. Ina he waiwai ma ka lima o kekahi mea e paa nei, e hoihoi mai ma kuu lima. E loaa no au ma Waikiki, a i ole ma ka hale kula o Makiki. G. K. NOHOUA.

            Waikiki, Jan. 7, 1878. 841 4t

 

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau o kuu kane mare o MOSE, na haalele kumu ole mai oia ia'u no na makahiki he iwakalua-kumamalima, me ka malama pono ole ia o ko'u ola kino, na h@i e malama nei ko'u ola, a no ia kumu, ke kauoha aku nei au iaia e hoi mai e malama ia'u, a i hoi ole mai oe ma ka'u kauoha, e oki no au i ka pelita male mawaena o kaua. Owau no o kau Ewa, MRS. NAKAHUAHALE.

            Kalaoa, Ianuari, 1, 1878. (4 3t*)

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

MOKUAHI HAWAII

LIKELIKE!

KAPENA, : : : : SHEPHERD.

Poalua, Ian 22, 5 p m………………………………….Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Ian 29, 5 p m………………………………….Kaalualu

Poalua, Feb 5, 5 p m………………………………….Hilo

Poalua, Feb 12, 5 p m………………………………….Kaalualu

Poalua, Feb 19, 5 p m………………………………….Kawaihae

Poalima, Feb 22, 5 p m………………………………….Nawiliwili

Poalua, Feb 26, 5 p m………………………………….Hilo

Poalua, Mar 5, 5 p m………………………………….Kaalualu

Poalua, Mar 12, 5 p m………………………………….Hilo

Poalua, Mar 19, 5 p m………………………………….Kaalualu

Poalua, Mar 26, 5 p m………………………………….Kawaihae

Poalima, Mar 29, 5 p m………………………………….Nawiliwili

AOLE AIE NO NA UKU OHUA?

Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.

            Aole kena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai. E h okaaia ka uku ukana i ka wa e nolia aku ai.

            SAMUEL G. WILDER, (WALIA) Agena.

            Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila Ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 840 2ms

 

AINA KUAI KUDALA

MA KA

HALEKUAI O ADAMU,

Feberuari 2, 1878

I KA

Hora 12 Awakea!

He Apana Aina

Kupono no ke kanu KALO a me ka RAIKI, ma Palolo, Oahu, e kokoke ana ma ke kahawai, e pili la me ke kuleana o Kamanu. O kona Ili he 24-100 o ka eka, a he Lele o Kapahulu.

He Apana Aina

Kupono no ke kanu KALO a me ka RAIKI, ma Palolo, Oahu, e pili ana me ke kuleana o Kuahiwa. O kona Ili he 11-100 o ka eka, a he Lele o Kapahulu.

He Apana Aina

Kupono no ke kanu KALO a me ka RAIKI, ma Palolo, Oahu, e pili ana me ke kuleana o Nahele. O kona Ili he 15-100 o ka eka, a he Lele o Kapahulu.

He Apana Aina

Kupono no ke kanu KALO a me ka RAIKI, ma Palolo, Oahu, e pili ana me ke kuleana o Kanae. O kona Ili he 12-100 o ka eka, a he Lele o Kapahulu.

He Apana Aina

Kupono no ke kanu KALO a me ka RAIKI, ma Palolo, Oahu, e pili ana me ke kuleana o Kanae ma ka noao mauka. O kona Ili he 7-100 o ka eka, a he Lele o Kapahulu.

He Apana Aina Kula

Ma Palolo, Oahu, ua hoopuniia me ka pa pohaku a me ka pali, a e komo pu ana hoi kekahi mau kuleana liilii. O kona Ili he 40 9-10 eka,–he hapa o ka Lele o Kapahulu.

He Apana Aina

Kanu KALO, a me ke Kula, ma Palolo, Oahu, e pili ana me ka aina i hoakaka hopeia ae nei, ma ka aoao hikina. O kona Ili he 2 52-100 eka,–he hapa o ka Lele o Kapahulu.

He Apana Aina

Kanu KALO, a me ke Kula, ma Palolo, Oahu, e pili ana me ka apana aina i hoike hopeia ma ka aoao makai. O kona Ili he 3 19-100 eka,–he hapa o ka Lele o Kapahulu.

E. P. ADAMU, Mea Kudala.

Jan. 5, 1878-5t

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoe

I HUIIA.

No ka Makahiki, 82. Eono Mahina, 81.

Dala Kuike ka Rula.

 

FEBERUARI 2, 1878.

Hoolaha Mau.

E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Po@ha i ole e @@@kai @ aku @ kekahi pule ae.

 

NU HOU KULOKO.

            HOOKOHUIA.–Ua hookohuia mai la e ka Moi, ka Hon. L. Makale, i hoa hou no ka Aha Kukakukamalu o keia Aupuni.

            Ma keia Poakahi ae Feb. 4, e hookahakaha ana ka Oihana Kinaiahi ma na alanui o ke kulanakauhale nei.

            Mai poina ka lehulehu i ka nana ana ae i ka hoolaha kudala o ka aina o W. C. Lunalilo e waiho la ma Palolo, i ka hora 12 o ke awakea o keia la ma ka hale kudala o E. P. Adamu.

            HAPANUIA.–Ua loaa mai he leta ia makou na J. W. Kahelehookahi o Waimanu Hamakua Hawaii, e hoike mai ana o kekahi ahaaina hoomanao no ka la makahiki hou maloko o ko lakou luakini Hoole Poe, me ka maikai a me ka maluhia o na hana a pau. Eleu no oukou e ko ia awawa, i ka hoomanao ana ia la.

            MAKAMAKA I KAMAAINA.–Ma ke ku ana mai nei o ka Mokuahi Kulanakauhale o Kikane, ua ike iho makou i ke kaikamahine hiapo a Bitimana oia hoi hoi o Kinoole, ua hoi mai nei oia mai Amerika mai, mahope iho o kona haalele ana i Kauakanilehua no na makahiki he 17.

            KI PU IAIA IHO.–I loko o kekahi manawa i hala aku nei, ua holo aku o Gulika o ka mahiko o Keaahala, Kaneohe, Oahu, i Kaleponi e lapaau ia ai kona mai lepela; aka i ka noho ana mai nei i laila, aohe ola, nolaila ua uluhua loa oia, a o ke ki no ia iaia iho i ka pu a make loa. Aloha wale oia.

            MAKE MA KA MOANA.–Mawaho ae o Hiiakanoholae, Kona Akau, Hawaii, ua hulihia iho la kawaapa, a make aku la o Kahaialii, he kamaaina oia no Kekaha i Makalawena. Ua pakele mai kana wahine a me ka laua keiki. Heaha akula la ka makani i make ai, oiai ua kaulana,

"O Kona kai opua i ka lai,

Opua hinano ua malie."

            KAI HOKE MA MAUI:–Ma ka po Sabati iho nei, ua pahola ae ke kai ma ka aoao hikina o Maui, ma Halehaku, 2 hale laau hou, i lilo i ke kai me ko laua mau pono a pau, a 2 hoi i ulupa ia iho; 8 hale pili i pau i ka nahaha a me 2 waa. Ma Honomanu, nui na kaupapaloi i paha pu i ke kai a pau ka ai i ka make. Ola mahunahuna ke kuna Wailele.

            MOKU ILI A POINO.–O kela moku kalepa Harriett N. Carleton i lawe mai nei i na pake he 400 ka nui, me ka manao e hookomo maalahi mai iloko nei o ko kakou awa, ua kaualupeia ia aku la oia a ili ma Puhikani ka lae o Kalaau i Molokai ma ka po Poakahi iho nei. Ma ka huli hoi ana mai nei o ke kuna Kinau i ka Poalua, mailaila mai ua kau maila he 107 mau puke a hiki ianei, a o ka poe i koe aku, ua haiia mai ia makou, ua pau nui aku la i ka inana hele, ma ka loa a me ka laula o ka aina. Laukanaka aku la ka moku o Hina!

            PIHA E.–Oiai o keia ka la "Hape Nu Ia" o ko kakou poe makamaka pake, ua manao makou e pahola aku imua o na makamaka he moolelo e pili ana no ia mea, aka, ua piha e ko makou mau kolamu i na mea eae. A keia pule ae e puka aku ana no. Pele no me kekahi moolelo waiwai no ka la Ceneteniela ma Lahaina. Pele no hoi me na kumumanao o na makua Rev. T. Koana a me Rev L. Laiana. E hoao no makou e hoopuka ia mau mea a pau ma keia pule ae.

            HOOUNAIA.–Ma ka Poaha nei, i holo aku ai ka moku kaua Adimarala Pensacola, no kahi o ka moku poino Harriett N. Carleton, ma ka Lae o Kalaau, Molokai, me ka manao e hoopakele mai i ka moku ina he mea hiki, a e hoihoi pu mai hoi i na koena pake. Ua hoouna pu ia aku o Kapena Babcock, i mea nana e lawe i ka moku a hiki i Molokai. a o Kapena Ahuihala ke pailata, nana e kuhikuhi pololei i ke awa o ka moku e ku ai.

            HE ULUAOA.–Ma ke Alanui Emma, i ka Poakahi iho nei, he uluaoa ka i ala ae mawaena o kekahi mau kama o ka aoao palupalu, me ka puana ana mai o na lehelehe i na mamala olelo i kaa loa aku mawaho o na palena hiki i na noonoo kanaka ke apo aku. Ua lalau maoli na lima maluna o na kino, e hoike ana i na kulana o ke keikikane. Ua ala mai no keia mau hana hoomaewaewa, mamuli o ka hooponiuniuia ana e ka wai hoanoe i na noonoo ao-kanaka, a hookahuaia iho la ka poeleele ma kahi o ka noonoo malamalama. O ka leo o na ilio hae o ka po a me na tau@ani wi o na leo mele popoki e himeni mau nei o na wehe kai@o ana, aole loa e hiki ke hoolihi aku mahope o keia mau manu kaka kino kanaka–he pahee maoli no hoi, oia no oe o ke kakalaioa la, ka mania o na huaolelo nani i piha i ka lepo haumia. Ua ninauia ka makai, aka, ua nalo nae, aole oia malaila, a lanakila iho la keia mau kii hoohilahila. E ka makai o ia huina, i hea oe? Ma ka pono o na makaainana malama maluhia, ke hai aku nei makou ia oe, e malama oe ia maluhia me ka lalau ole.

            MAWAENA o na @@@@ Poaha iho nei ka makuahonowai a ka Hon. A. F. Judd a me kana wahine me ke kaikamahine.

            SAMOA.–O ka moolelo no na haunaele ma Samoa, ua unuhi ia mai e makou mai loko ae o ka nupepa Alta California, he nupepa no Kalefoni.

            Ua hooneenee ae nei o kauka Tisdale i kona wahi hou ma alanui Beritania, ma e@a iho o ka luahini o Kaukeano, a malaila oia e loaa ai i ka poe a pau, he mau hana ka lakou i kupono i kana laina.

            PEPE I KE KAA:–Ma ka la 26 iho nei o keia malama ma Kohala Akau Hawaii haule iho la o Keoholaumaewa (w), malalo o ke kaa pipi ana i kau ai a pepe iho la oia i ka huila o ke kaa a make loa iho la. Aloha ino.

            MA KA LA 30 o Ianuari nei, ua noho ae he Aha Halawai nui ma kahi o Samuel Paniani, no na Luna e hooikaika ana mahope o lakou. Ua nui no na hoopaapaa ana, a mamuli o ke noi a D. Kaheokoumaha, e hoohikiia na Luna e hooikaika ana i ka baleta o D. Malo, S. Paniani, J. Keau a me P. Moanauli

            – A ua makemakeia no hoi na Hoa a pau o ka Hui Poola, e akeakoa ae ma kahi o S. Paniani, ma ka hora 6 o ke ahiahi Poalua, oia ka la 5 o Februari, no ka noonoo ana i na hana o ka la koho balota.

            Ua lohe mai makou e hooholo ia ana he laina makuahi mawaena o Kina a me Peru. O ka moku Perusia ka mua o keia laina; ua manao ia e haalele ana ia Honokaona iloko o na la mua o Ianuari, a e ku ana i Honolulu; he mau la ku wale no keia. O Burua ma na agena.

            HALAA HOU HE MAKUA.–Ua hiki mai ka lono, ma ka la 8 o Dekemaba 1877, ma Kobe, Iapana, ua hookuu mai la i keia ola ana o Rev. J. P. Kulika makua, kekahi o na kumu kahiko i hooikaika nui ma ka hoolaha ana i ka pono iwaena o keia lahui. He anoe kona mai i make ai, a no ka hopena kanikoo no hoi paha kekahi. Aloha no ia makua.

            E APO I KA HANA MAIKAI.–Ua lohe mai makou, ma kekahi la o keia pule ae, e kaukoo aku ana o Rev. George Morris, ma na apana kua aku nei o kakou, no kana hana nui i hoouna ia mai ai e ka Ahahui Nui Hoole Waiona o Kalefoni, e kukulu i na Ahahui oia ano i waena o kakou nei. Ma Kaneohe paha oia e hoomaka mua ai, a pela aku a puni keia moku.

            Ua hiki mai he palapala ia makou mai ka moku mai o Kama, e hoike ana, ma ka po Sabati la 20 o keia malama, hoea mai la kekahi kai hoee nui ma ka ae kai o Hauola. Lahain. a he mea ku i ka hooweliweli ke nana aku i na hana a ke kai, aole nae he mau mea i poino olaila ma Honolua Kaanapali hoi ua komo ia kekahi mau hale olaila e ke kai, a me na pohaku, a ua hoopoino ia kekahi mau mea kanu e ke kai. Ma Honokohau hoi, ua hoopoino ia na loi ai, a ma Honokawai halana ia na alanui e ke kai a komo aku la iloko o ka mahiko a H. Turton ma Kaanapali. He weliweli io kela kai, ke hele laa "Ku ke ko'a iuka."

            PAU I KE AHI.–Ma ka hora 1 hoi a ka wanaao o ka po la Sabati i hala, ua hoike mai la na leo wawalo o na bele, no ka hale pau ahi ma alanui Kula ma ewa aku o Kauluwela e kokoke aku la i ke alanui Liliha, no Mr. Waihowale ua hale la, ua lilo ka hale a me na pono oloko a pau i puu lehu. Ua hpuia kekahi kanaka i manao ia nana i lawelawe i keia hana hoopoino, mamuli o ka loaa ana aku ma kona kino kekahi eke a a ka mea nona ka hale me na dala he $19.50 maloko. Ma ka hoike ana mai a ka mea nona ka hale, he aneane $200 maloko o ka pahu ma kekahi keena. Ma kahi e ka mea nona ka hale a me kona wahine i hiamoe ia po me ka hoomaopopo ole hoi e, he poino kekahi e loohia mai ana, a i ikeia i ka lapalapa ana o ke ahi.

            HAULE A MAKE LOA.–Ma ka auina la Poakahi iho nei, ua haule a make loa kekahi haole, mai luna iho o kela hale kiekie e noho ia nei e David Dayton, ko kakou hape Hamuku, maanei mai o ka uwapo a Hooliliamau, ma alanui moi. O ke kumu o keia poino ana, ua hele aku la ua haole nei e holoi i kona hilinai ana aku i ka hulili, a i ka wa i pau ai ka holoi maka ana, ua hopu iho la oia i ke pa wai holoi maka e ninini aku, a no kona kalele ikaika loa ana, ua hemo pu aku la ka hulili, a wala aku la oia a haule ana i lalo me ke kuia mua ana o kona poo i ka honua, a hai pu ka ai. Ua kii ia ke kauka e hele mai e nana, a ma ka ke kauka ike aole e ole. Ua kamao iki no kona wahi hanu no kekahi wa a haalele loa mai la. Nolaila ke ao mai nei keia ia kakou e noho me ka maka@la, no ka mea he wa ko na mea a pau.

            MAI KAHI KA NEO.–Ma ka hora 11 o ka po Poaono i hala, ua pakele kekahi hale ma Kepohoni pulumi ia e ke ahi, maloko o ke keena o Mr. Kalolii a me kona kokolua e hiolani ana. Mamuli hoi o na lono i hoike ia mai ia makou, ua kukulu hoohemahema ia kekahi ihoiho kukui me ka hoopili kokoke loa ia ma ka paia o ka hale me ke kinai ole ia, i ka wa i pauhia ia ai ko ka hale e ka hiamoe. Ua hoomaka ke ahi e a ia loko o ke keena, a e aneane ae ana e puka mawaho o ka hale i ka wa i ikena ai e ka lehulehu a ua hoopio kokeia. Ina o ka puka o kela ahi a hele i ka loa a me ka laula, aohe nao ai i ka paapaa, no ka mea oia kekahi wahi o ke kulanakauhale nei i @e a papa iho a papa ae na hale. Hookahi nae paha mea e pakele ai o ka laik'u, aole mau kololi makani @@@

            Ua hoike mai nei ke alakai o ka nupepa Observer penei: Ua hoole ke aupuni o Rusia i ka hooholo ana i ke Kuikahi me Tureke, e ae aku ana no oia ia Enelani e huikau mai iloko o ke kaua.

            Ua hoopuka ae la ka Emepera o Rusia i kana olelo kaukaua, no ka ohi hou ana i 480,000 na koa no ka makahiki 1878.

            Ke lawelawe ia nei ka hoomakaukau ana i na aumoku laua o Rusia me ka eleu loa.

            Ua hoouna aku nei na Kuhina Beritania i na kauoha, i kona mau luna ma na aina e, e hoi koke mai no ka wa e weheia ai o ka Ahaolelo.

            Mahope iho o ka hoouka kaua ana o na Serevia me na puali kaua Tureke no na la elua, ua lilo pio i na koa Serevia, kahi i ka paia o Pirota.

            Ua hala aku la hoi o Muketara Pasha i Eresunegiana, a ua kaa iho la ia Isemaela Pasha ka hoomalu ana o na koa Tureke.

            Ua aneane loa hoi o Ezerouma e kupilikii i ka hoopuni ia aku e na Rukini.

            Ua malamaia kekahi halawai nui a ka poe kue Rukini ma Terafalegara, a ua ala koke mai la ka haunaele. Ua lele hakaka aku la hoi ka poe pili Rukini, me ka huka ana i ka hae Tureke ilalo, hoopuehu pu ku la hoi i ka h@lawai ana o ka poe pili Tureke.

            Ua nonoi hoohaahaa aku nei ke Suletana i ke aupuni o Beritania, e hui kukakuka aku me ka Emepera o Rusia, a ua ae aku o Beritania i keia uwalo a Tureke.

            Ua hanee mai nei ke alahaka o na Rukini e moe la maluna o ka muliwai Danube, a ua kapae ikiia na launa olelo ana mawaena o Bulegaria a me Roumania.

            O ka alihikaua Tureke nana e hoomalu la ia Nissa, ua hoolala mai nei oia i kona mau manao no ka haawi pio aku i na Rukini.

            Ua halakau aku la ka puali kaua o Karoviteka maluna o ka muliwai o Loma, a pela auanei e oki pu ia aku ai na hui kukakuka ana mawaena o na puali kaua Tureke o Rusetaka a me Varena.

            Ke hoohahana aku nei na puali kaua o Rusia a me na Serevia ma Widina.

            O ka nui o ka hau a me ke anu ka mea nana i hookaulua iki mai i na hana hoouka kaua. O ke alahao mawaena o Varena a me Rusetaka, ua uhi puia e ka hau.

            Ke mau mai nei no ka hoole ana o na Mana Tureke no ka nohoalii o ke Keiki Alii Milana, aka, ua hoolako aku nei ke Aupuni Rukini i hookahi miliona Roubela (dala Rukini) no ke Aupuni o Serevia.

            O ka poe pio Tureke oloko o Pelevena, ke pau mai nei i ka make wale iho no, a pehea la na hana e hiki ai ke haawiia na hoopakele ana mai ia lakou.

NU HOPE LOA!

            Ua lilo pio mai la ke kulanakauhale o Tureke Anetivali malalo o ka mana o na koa monetenegarina.

            Ua hiki mai na lono he nui wale e hoike ana, ua haawi pioia mai la ke kulanakauhale o Niseka, na pakaua, 8,000 na koa, he 12,000 na pukaupoohiwi, he 90 na pu kuniahi, a me na hae he lehulehu wale, malalo o ka mana o na koa Serevia. He elima na la o ke kaua ana, a ua kaiehuia mai la mamuli o ka lele ana aku o na Serevia me ka ikaika o na lima.

            I keia wa, ke nee aku nei ke kino nui o ka puali koa monetenegarina, no ka hoehu kaua ana aku maluna o Sekutari. Ua oloio aela hoi he elua mau kolamu e na koa Rukini malaila, mai Kekanelika ae. Ua hooweliweliia aku la ke alahele ma Iameboli, e na Rukini, a ua kauohaia aku la hoi na kamaaina e haalele iho i ke kulanakauhale o Aderinopole, a he 8,000 na kamaaina Tureke i hele aku la i keia wa.

            He lono kuikawa mai Konatinopela mai e hoike ana, ua noho mana aela na Rukini maluna o Eseki Segahara a me Ieni Segahara, me ke oki pu i na puali Tureke olaila. Ua lilo hoi ia he mea pioloke loa ma Konatinopelu.

            Ua loaa mai kekahi mau hoike mai Bukareseta mai, he hoouka kaua moana ko kekahi mau moku mahu mawaena o Siminateza a me Sisetova.

            Ma ka hoouka ana o na puali kaua lio o na aoao mokomoko ma kahi e kokoke ana i Boibureta, ua hooauhee inoia na pualikoa lio Tureke a hiki i Kapedaga.

            Ua telegarapa aku la ke Duke Nui Nikola i Sana Peteroboro mai Gaberova aku penei: Ua hiki mai au maanei, a ke kakali aku nei, no na lono mai au maanei, a ke kakali aku nei, no na lono mai a Kanela Rakedeti mai, e pinana aku ona wau maluna o na mauna o ka Balekana. He 10,000 hoi o na Tureke pio i hiki mai, a e hoounaia aku ana lakou ma na wahi lehulehu e malamaia ai.

            E hoike mai ana ka mea kakau nupepa o Vienna, he ano nawaliwali loa na kulana hoopale o Aderinopela, a ua hoomaopopoia e lilo pio koke ana no ia kulanakauhale.

            A ke kau aku nei na manaolana hope loa, maluna o na pakaua o Konatinopela, aka aia no nae oia ma ke kulana ano mauleule, elike me Aderinopela. Aia o Tureke iloko o ka poino kupilikii ma na wahi apau.

            E olelo ana ka mea kakau o ka nupepe "Hae" o Konatinopela penei: Ua pane aku la ke Keiki Alii Reuss o Geremania a me Kauna Cortie ka Elele Italia, imua o na mana Tureke, ina e ae ia ke komo ana mai o na aumoku kaua o Beritania i Konatinopela, alaila e koi mai no auanei o Geremania a me Italia, e ae ia aku ko laua mau aumoku kaua e komo mai ma ke kowa o Dadanela.

            Ua hoopuka ae nei ke Aupuni o Rusia i ke kauoha, e hana koke ia i 40 mau moku i hoopiha ia me ke Torpedo, (mea pahu) @ paa iloko o ka hapa o Aperila.