Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 6, 9 February 1878 — Page 4

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Shaun Kamakea-young
This work is dedicated to:  Hawaiʻinuiākea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2, Eono mahina, $1

Dala Kuike ka Rula.

 

FEBERUARI 9, 1878.

OLELO HOOLAHA.

 

            E halawai ana ka Aha Euanelio o Hawaii Akau ma Waimea, Kohala Hema, ma ka la 6 o Maraki.  Ua hoololiia ka hoolaha mua ana. 

            MA KE KAUOHA.

 

Haawina Kula Sabati.

 

HELU 7. SABATI FEB. 17, 1878.

 

KUMUHANA:

 

Ko Ioasa hana hou ana i ka luakini. Pauku

Baibala, II OIh. Lii 24; 4-13.

 

            4 Mahope iho, komo iho la iloko o ka naau o Ioasa e hoomaikai hou i ka hale o Iehova.

            5 Hoakoakoa ae la oia i ka poe kahuna, a me na Levi a ole o aku la ia lakou,  E hele oukou i na kulanakauhale o Iuda, a e houluulu i kahi kala a ka Iseraela a pau i mea e hoomaikai hou ai i ka hale o ko oukou Akua i kela makahiki keia makahiki; e wikiwiki oukou i keia hana.  Aka, aole i hana wawe na Levi.

            6 Kahea aku la ke alii ia Iehoiada ka luna, a olelo aku la iaia, No ke aha la i hoeueue ole aku ai oe i na Levi e lawe mai, mailoko mai o Iuda a me Ierusalema i ka auhau a Mose ke kauwa a Iehova i kau aku ai maluna o ka ahakanaka o ka Iseraela, no ka halelewa o ke kanawai?

            7 No ka mea, o Atalia, ua wahine ino la, a o kana mau keiki kekahi, wawahi iho la lakou i ka hale o ke Akua, a hoolilo lakou i na mea laa a pau o ka hale o Iehova na Baala.

            8 Olelo ke alii, a hana lakou i pahu, a waiho iho la ia mea mawaho ma ka puka o ka hale o Iehova.

            9 A kukala aku la lakou ma Iuda, a ma Ierusalema. E lawe mai na Iehova i ka auhau a Mose ke kauwa a ke Akua i kau aku ai maluna o ka Isarela ma ka waonahele.

            10 A hauoli iho la na kaukaualii a pau a me na kanaka a pau, a lawe mai lakou a hahao iloko o ka pahu, a hoopau ae la.

            11 A i ka wa i laweia mai ai ka pahu imua o na luna o ke alii e na Levi,  a ike lakou ua nui ke kala, alaila hele mai ka lunakakau o ke alii, a me ka luna o ke kahuna nui, a hoohuli lakou i ka pahu, a lawe ae ia mea, a hoihoi aku i kona wahi; pela lakou i hana'i i kela la i keia la, a hoiliili lakou i ke kala he nui loa.

            12 A o ke alii a me Iehoiada, haawi laua i keia mea i ka poe ia lakou ka hana ma ka hale o iehova, a hoolimalima lakou i ka poe kalai pohaku, a i ka poe kamana, e hoomaikai hou i ka hale o Iehova, a i ka poe kui hao a me ke keleawe, e hoopaa hou i ka hale o Iehova.

            13 A hana iho la ka poe paahana, a paa ia hana ia lakou, a kukulu lakou i ka hale o ke Akua, e like me kona ano mamua, hana hoi lakou  apau.

            Pauku Gula, p. 4. Hoopaanaau.

            Na Mahele.  1 Ko Ioasa manao e hoomaikai hou i ka hale o Iehova, p4.

            2 Kana kauoha i na kahuna me na Levi e ohi i ke dala no ia hana.  Hoololohi nae lakou, p5.

            3 Kona hoahewa ana i keia hoololohi, p 6. 

            4 Ke kumu o keia hana hou ana i ka luakini, p7.

            5 Ka imi hou ana i ka mea e loaa'i ke dala, p 8.

            6 Ka loaa ana o ke dala ma keia hana hou, p 9-11.

            7 Ka haawi ana i ke dala i na paahana, p 12.

            8 Ka hana ana a pau ka hale, p 13.

                        Mele. Mele hou. 8-7.

1

Ino lepo, hakahaka

Ko Iehova mau heiau,

Nahaha na aniani,

Kulukulu, anu no.

Ala, ala,e na hoa,

Imi e i puu dala,

Imi no i na paahana,

Hana, hana mau i paa.

2

Hana no i pahu iki,

Me ka puka iki no;

Hahao i na hapawalu,

Hapaha a dala pu.

Hahao no a lawa pono;

Hana me ka awiwi;

Hana me ka olioli,

Hana no a paa maikai.

 

            Pule i ala na hoa a hoomaikai i na luakini i na keena Kula Sabati, me na keena o ka naau.

           

Na ninau a na kumu.

 

            I ka puka ana o Iehosapata ma i kahi o na enemi, aia hoi, ua pau lakou i ka make.  Make ia lakou iho no.  Mai ke Akua mai ia.   Ka ae ana no ia o Iehosapata e lawe na kanaka i ka waiwai pio.  Ekolu la i lilo ilaila no ka nui loa. Mahope iho, hoi lakou a pau i Ierusalema me ka hauoli a me ka hoomaikai aku ia Iehova.  Kau ka weliweli maluna o na aupuni.  Makau i ke ala kue mai ia Iehosapata.   Maluhia kona aupuni.  Nui na makana iaia no na aupuni e mai.

            Make oia mahope o ke alii ana, 25 makahiki, a lilo ke aupuni ia Iehosama kana keiki hiapo, 32 makahiki ona, iaia i hoomaka ai, a alii oia 8 mak.  Alaila ke kaikamahine a Ahaba, oia kana wahine.  He wahine hoolalau iaia a hookonokono iaia e hoala hou ka hoomana ia Baala ma Iuda.  aia mai no ke Akua huhu, e hoolaia ke kipi o ka Edoma.   A hiki mai he palapala na Eli mai e hoahewa ana iaia no kona pepehi wale ana i kona mau hoahanau a no kona hoala ana i ka hoomanakii.  A hai i na hopai e hiki mai ana maluna o kona poe kanaka, o kona ohana, a me ka make mainoino e hiki mai ana maluna ona.  E pahu ana kona naau iwaho. Ua hookoia.  Ua healaia ko Pilisetia me ko Arabia a hana ino loa lakou iaia, a lawe pio aku i na wahine me na keiki.  Koe hookahi keiki ka pokii o Iehoazi, a o Ahazia kekahi inoa.  Make mainoino iehosama me ka makemake ole ia; a lilo ke aupuni ia Ahazia ka pokii.  42 makahiki ona ia ia i hoomaka ai, a alii oia i hookahi wale no makahiki.  Hele oia mamuli o ka hoomanakii.  A hele pu me Iehosama ke lii o ka Iseraela e kaua aku ia Hazaela ke lii o Tasia, a loaa ka eha ia Iehosama, a laweia i kahi e lapaauia ai.  A hele Ahazia ilaila e ike iaia, a pepehi ia e Iehu. 

            A lilo ke aupuni ia Atalia ka makuahine o Ahazia ma kona pepehi ana i na keiki alii a pau.  Koe nae ke keiki uuku loa, Ioasa ka inoa.  Ua hoopakele malu ia oia i ka make ma ka lima o Iehosapata, ke kaikamahine a Iehosama.

            Alii ino o Atalia eono mak. oiai ua malama malu ia Ioasa iloko o ka luakini.

            Ma ka mak. 7 lilo ke aupuni ia Ioasa ma ke kokua nui ana o Iehaida ke kahuna nui, ke kane a Iehosebeata. A pepehi ia Atalia a hoopau ia ka hoomana ia Baala, a hoohiki ke lii me na kanaka, e malama pono ia Iehova.  Ua hooponopono ia ka oihana kahuna, oihana himeni, me ka oihana koa, maluhia ka aina, 2 Oih Lii 20:23-37. 21:1-20. 22:1-12. 23:1-21.

            Mok. 24: P. 4. Ehia mak. o Ioasa a lilo ke aupuni ia ia:

            Ehia mak. i alii ai?  A hana pehea i kinohi?  p 1-3.  heaha ka manao maikai i komo iloko ona? p4.

            P. 5.  Heaha kana kauoha no ka ohi dala?  Hana koke anei lakou.

            P. 6. Pehea kana no keia hoololohi ana?  Heaha ka auhau a Mose?  Puk. 30:12, 13, 14, 16.

            P. 7. No ke aha keia hana hou ana i ka luakini.

            P. 8. Heaha ka i hana ia, ua waiho ia mahea?

            P. 9-11.  Heaha ke kukulu ana?  A haa hoi na kauakaulii me na kanaka?  Heaha kai hahao ia iloko o ka pahu?  a piha ka pahu, ua lawe ia, a wehe ia imua owai?  A aha hou i ka pahu?  Pehea ka loihi o ka hana ana pela?

            P. 12.  A lawa ke dala, ua haawi ai'ku ia wai?  A pehea na paahana i hana'i?

            P. 13.  hana lakou a aha ka hale o ke  Akua?  Ma ka mak. ehia o ka Ioasa alii ana i paa ai ka hale?  2 Na Lii. 12:6.

            Mele. Mele hou, 8.

            Kekahi luakini e,

            Ka naau ia o kainalii,

            Ua komo nae na enemi,

            Ua piha wale i na kii.

           

            Kipaku e a, a hoomaemae,

            Hoolako i na mea maikai,

            I komo mai a launa pu

            Ke Hoa aloha, o Iesu.

           

Na ninau a ke Kahu

 

            Na makua.  Ma ke aha i lanakila ai o Iehosapata maluna o na enemi?  Ehia la i ohi ai ka Iuda i ka waiwai pio?  A hoi lakou i Ierusalema, aha lakou ia Iehova?  Ehia makahiki i alii ai Iehosapata?  Make oia, a lilo ke aupuni ia wai?  Ehia makahiki i alii ai oia?  Heaha kona ano?  A make oia lilo ke aupuni ia wai?  Ehia mak. i alii ai oia?  Heaha hoi kona ano?  A make Ahazia, lilo ke aupuni ia wai?  Ma ke aha?  Pau loa anei na keiki i ka pepehi ia e Atalia?  Owai kai hoopakeleia?  Ma ke aha?  e wai?  Ehia makahiki i alii ai Atalia?  Ma ke aha kona make ana.  A lilo ke aupuni ia wai?

            Na Keiki. Owai ke lii i pepehi i kona mau hoahanau?  Owai ka wahine i pepehi i na keiki alii?  Hookahi nae keiki i hoopakeleia, owai ia keiki? Ehia makahiki i malama maluia'i oia maka luakini?  Owai kona mau kahu?  Ehia makahiki o Ioasa a hoomaka kona alii ana?  He alii uuku ea! owai kekahi alii keiki mahope iho?

            Owai kekahi keiki maikai ma mua aku i hua ia iloko o ka hale?  owai keiki ali i mahalo nui ia mahope loa mai? Heaha kekahi hana maikai a Ioasa no ka luakini?  hai mai i ka pahu dala uuku.  He pahu dala kokua uuku anei ko oukou?  Heaha ko oukou naau?  He luakini ea, ua piha i ke aha?  Heaha ka pono?  Hai mai i ka himeni maluna.

            Ke kula a pau.  Ehia alii iloko o keia Haawina?  Owai ke lii maikai?  Owai ke lii ino a make mainoino?  E lua alii, no ka Iuda kekahi, no ka Isaraela kekahi, ua like nae ka  inoa.  Owai laua?  Owai ke lii i holo apee a imiia a loaa, pepehia Iehu?  Owai ke lii i aoia, a hoahewaia e Elia?  Owai ke lii i alakai hewaia e kana wahine?  Owai ka wahine ino?  Owai ka wahine maikai?  Owai ke kahuna nui maikai?  Owai kana wahine?  Pehea i loaa ai kedala no ka hoomaikai aa i ka luakini?  heaha kekahi hewa hou o Iehosapata?  heaha ka hope o kona hui hou ana me ka poe hewa?

Na manao pili.  1 E makau i ka hui pu me ka poe hewa ma na hana kalepa &e.

            2 E makau i ka pepehi ana i na pili kino.

            3 E koho i ka poe maikai i poe hoakuka.

            4 E hoolohe i na olelo ao, i na olelo maikai a na kahuna.

            5 E imi i ka mea e loaa i ke dala kokua.

            6 E hoomaemae i na luakini,

            7 E hoomaemae i ka naau.

            Mele. Him. 167. 7.

            E ka uhane kumu ao &e.

                        Pauku ekahi me ka lua.

            Pule i hiki mai ka uhane e hoomaemae i na naau &e.

Haawina no Feb 24. 2 Oih Lii 26;16-23

 

Ka Hoike Kula Aupuni ma

Waimea Hawaii.

 

E KA NUPEPA KUOKOA. Aloha oe:--

            Ma ke ahonui o kou mau Lunahooponopono, e ae mai ia'u, i kekahi o kou mau keena hookipa mea hou nona na huaolelo e kau kehakeha ae la maluna.

            Ua hoomakaia ka hoike o na Kula Aupuni o keia Apana, ma ka poalua la 18 o Dek nei, ma ka Hale Hookolokolo o waimea hora 9 AM kula maoli, C.K. Pa ke kumuao, ame ke kula haole a Miss Jane K. Davis, he kula hou loa iho nei keia, ma ka malama mua no o keia makahiki.

            Ua kai huakai mai ke Kula Aupuni ma ka Hale Kula Aupuni malalo o ko lakou alakai C.K. Pa, ma ke ano paikau koa, me ka pahu nui, pahu liilii e kani lopolopolo ana, me akahi puhi ole e kani wi-wi ana, ma ke kua-ua nui e iliki pono aku ana ma ke alo, o ua huakai nei nona ka huina i oi ole aku mamua o iwakalua haumana.

            Ua hoomakaia na hana me ka himeni hoalohaloha i na makua.  Pule o S H Mahuka.  Heluhelu ma ka A. me ka hookui, Helukamalii Buke Ao Heluhelu, na kula elua.

            Himeni, kula haole, Helu naau papa 2.  Kula Aupuni, Helu naau papa 1 kula haole.

            Himeni Kula Aupuni.  Leo Bana Paa, Helunaau kula a, mok. 1-15 hookani pahu paikau koa na kula elua.

            Arimatika, Kula Aupuni mok.1-5 ma ka Buka Honua.

            Na ke kula elua.  Hoike kakau lima, mahalo nui ia ke akamai o na kula ma ke kakau lima.

            Na manao paipai o na hoa o ka Papa kula manao mua ia J.H. Nahiwa, manao elua Z. Paakii, manao ekolu S. H. Mahuka.  Himeni hope, "Ka makua mana loa."

            Pule hookuu ia S. H. Mahuka, mahope iho o ka hookuu ana, he mau ahaaina i hoomakaukauia e na kumu kula C. H. Pa, me Miss J. K. Davis, me na mea ai i kupono i ka anoi a ka maka, no na makua a me na Kamalii, nolaila, ua kono pu ia mai au e uniki pu aku ma ka Papa aina a Miss J.K. Davis, ke haawi nei aui ka mahalo iaia, me na lulu lima puana.

            Ma keia la hoike, nuika ua me ka makani, nolaila aole i hiki mai kekahi mau kula e ae oia ke kula o Waiakea.  Aole no hoi i hui pu mai ka makua Rev. L Lyons ma keia la hoike; me he la, o ka mua keia o na hoike kula i haule iaia, iloko o na makahiki loihi i kaa hope ae nei; mamuli o ke ano nawaliwali o kona kino kekahi.

            Me na keiki oniu poahi ke aloha me L. H. ko'u kui lima pu ana.

            JOS. HENRY KALIOKEALA.

 

He kanawai no ka Haneri Ma

kahikii Hala.

 

            Ua loaa i ka Luna hoopuka o ka Nupepa "Kanawai" o Alebani, mai ka buke moolelo mai a Mr. Hono o Veremoneta Hikina, he mau kanawai i hana ia no ka haneri na makahiki i hala kau nei penei:  O ka hoopai no ka wawahi hale i ka po, e kuniia ka lae i ka haokuni me ka hua palapala B, e kakia ia hoi kekahi pepeiao i ke kui a paa i kekahi poulaau, a ooki aku ia pepeiao i ka pahu a moku loa, me ka hahauia i ke kaula; no ka hanaelu ana ia hewa hookahi, e kuniia no i ka hao,kakia hou ia ka pepeiao i koe, me ke oki houia a moku loa ia pepeiao; no ka hewa ekolu , he make wale no ka hoopai.

            O ka hoopai hoi no ka hewa a puka, e okiia ka pepeiao akau, e kuniia i ka hao me kahua palapala C, a e hoopaahaoia a pau ke ola.  No ka hewa "hoohiki wahahee," e hoopaiia he 50£, me ka hoopaahaoia e eno mahina, aka, ina i hiki ole ke ukuia ka hoopai ma ke dala, e kukluia kalawehala maloko o kekahi umii no na hora 2, a e kakiaia na pepeiao a elu i ke kui, a e okiia a moku loa.  No na olelo hoopunipuni i mea e poino ai ka lehulehu a o ke kanaka hookahi paha, a me na hoike oiaioole a pau imua o na kanaka, e hookauia aku no ka hoopai i ka mea hana pela, ma ka hoopaa ana i kona mau wawae, a hahau puia i ke kaula, a elike me ka nui o ka hoopunipuni ana, pela no e hoonuiia aku ai ka hahauia ana.

            No ka hewa aihue hoi alaila e panai hou aku ka lawehala elike me ka nui o ka waiwai ana i aihue ai,  a he uku hoopai hou iho elike me ka nui o ka waiwai i aihueia, ame ka hookauwa kuapaaia no kekahi manawa i hooholoia e ka aha hookolokolo, a he mana ko ka aoao hoopii e hoohana aku i ka lawehala ma kana hana ponoi, a ma ka hai hana paha, a pau ka manawa hookauwa kuapaaia.

            Na ka hele po oia hoi mahope aku o ka hora 9, ua hookapuia; a ua pili ikaika hoi keia kanawai maluna o ka poe opiopio, e noho aa malalo o ka malu o na makua, na kahu a me na haku, ke ikeia e hele wale ana mahope aku oia wa kupono ole o ka po..  No ka hoohaunaele ma na haleaina, e hoopaiia ka mea a mau mea hana pela, ma ke kau ana kau i na inoa mawaho o kela a me keia haleaina, ae hookapuia hoi ka ka hookipa me ka hanai ana mai o ka poe malama haleaina i na kanaka kolohe oia ano.

            Ua hookapu loaia hoi kekamailio leo nui ana, ka uwa ana,ke kahea wale ana aku, ka hooho ana, ka holo wawae ana me ka mama, ka holo lio, hula, lelele,auau, a me ka hookani wale ana i kekahi mea kani ma ke ano lealea ma ka la Sabati. Ua kapu hoi ke ki@i aa a me ka hoolohe ana aku i kekahi mea mawaho o ka luakini i ka manawa haipule.  O keia mau hewa aela a pau e hoopaiia ka poe kue ma ka uku dala, ke kupeeia o na wawae i ka hao a me ka hahauia i ke kaula.       Nupepa o na Aain e.

 

Rev. D. Makuakane.

 

            Ua make oia i ka la 10, a ua hoolewaia ka la 11 o Ianuari 1878.

HE KANAKAMAIKAI IA.

            I kona wa kamalii, ua noho ia me kona mau makua ma Opea, Hilo Akau.

            Ua hookomoia iloko o ka ekalesia o Hilo, i ka la 4 o Aperila M. H. 1840.  ua 14 kona mau makahiki i kona komo ana, a ua noho paa loa ma ka pono me a hihia ole a hiki i kona la i hele ai i kona Home Lani; oia hoi na makahiki he 37, na mahina 9 a me na la keu 6.

            Ua komo i ke Kulahanai i kona wa opiopio, a ua noho hihia ole malaila.

            Ua hookaunaia, a ua hoonohoia i Kahu no ka Ekalesia o Opihikao, Puna, Hawaii. i ka la 13 o Maraki M. H. 1868, a ua hooikaika mau malaila me ka molowa ole a me a hihia ole a hiki i ka wa i pau ai kana hana malaila.

            Eia na mea e maopopo ai "He kanaka maikai oia:"

1 HE KANAKA OLELO OIAIO IA.

            Aole au i ike, aole hou au i lohe ua wahahee, ua hoopunipuni  ahiki i kona wa i make ai.

2 UA LAKA, UA LAUNA OLUOLU A UA HOOLOHE.

            Aole ia i hihiu.  Aole ia i hoowahawaha i kana mau kumu.  Aole kue, aole hookiekie, aole hookuli, ua akahai maoli imua o ka mea nana i ao iaia.

3 HE KANAKA PULE NUI OIA.

            Ua maopopo kona pulemau i ka pule ohana ame ka haipule hoi me na hoa, a ma ka halawai pule.  A i kuu ninau ana, ua hooiaio ia, ua pule mau ia ma kahi mehameha; aole poina, aole palaka, aole la pule ole ma kahi mehameha.

4 HE KANAKA HULI NUI IA I KA PALAPA

LA HEMOLELE.

            Ua lako mau, a ua lako loa i na Baibala a me na Kauoha Hou; a ua heluhelu i kela a i keia la, e like me ka olelo ma Ha. 1:2, "Ma ke kanawai o Iehova kona olioli; a ma kona kanawai oia i mano ai i ke ao a me ka po."

UA MALAMA MAU IA I KA "LA O KA HAKU."

            5 Ua hele mau ia i ka pule, a ua launa mau hoi ma na halawai pule e ae a pau.  e like me Iesu a me kana mau haumana, a me na haipule ola pano i na aina a me na hanauna a pau.

            Aole ona molowa, aole hoi hiamoe wale i ka la o ka Haku, aole hoi ia i haalele i na halawai kakahiaka,a me na halawai pule e ae.  Ua like kana olelo me ka Davia ma Halelu 26:8. "E Iehova, ua makemake au i ka noho ana o kou hale a me kahi e noho ai kou nani;"  Oia hoi o ko ke Akua Luakini.

            "Ua hoowahawaha i ke anaina o ka poe hana ino, aole hoi e noho pu me ka poe hewa."  Hal. 26:5.

 

6 MA KONA ANO KANE MARE A ME KE ANO MAKUAKANE UA MAIKAI IA.

            Mai kona mare ana i wahine nana, aole au i ike, aole hoi i lohe ua hana ino, a ua olelo ino hoi i kana wahine.  Aole hoi loheia ua haalele iki i kana wahine, a ua launa pono ole me kekahi wahine, aole lohe au i ka haohao o kekahi mea nona.

            A i kona mare ana i wahine maikai, ua loa mai na keiki eiwa na laua, ua make elua a ke ola nei ehiku.

            A ma ke ao ana a me ka imi ana i na mea e pono ai na kino, ua hooikaika pono loa.  Aole molowa i na hana lima, me ka noonoo, a me ka hoomanawanui, a ua lako lakou i ka lole, ka ai, ka ia, a me na palapala, no kona lawelawe mau ana me ka makaala, a ua ao pono maila ia ia lakou ma na mea e pono ai ko lakou mau uhane, ma ka Baibala, ma ka pule, ma ka malama ana i na olelo a pau a Iehova, a me ka nana mau ia Iesu, ka mea e ola'i.  Nolaila, ina i hele hewa, a make paha kekahi o lakou ilaila, no lakou ka hewa me ka poino no ka hookuli.

7. HE PUUKU MALAMA PONO I NA WAIWAI O KA HAKU.

            Ina ia ia ke dala mahina hou, ka la no ka luakini a o na hale e ae paha no ka Ekalesia, aole ia i ai wale, aole hoi ia i lalau a hoonalo a hoopunipuni paha, ua malama pono.

8 UA KUE IA A UA HOOPAILUA I NA MEA HANA INO, NA MEA AWAAWA A ME NA MEA ONA APAU.

            Aole au i loha ua nau baka, aole hoi i kanu a kuai paha, a inu hoi i ka awa, aole hoi inu uwala, okolehao, rama, a me kela a me keia mea awaawa, a mea ona paha.  ua hookaawale ia mau mea mai hana ole aku.

9 UA IKAIKA HOI IA I KE AO AKU I NA MEA HANA HEWA.

Aole ia i makau, aole hoi i molowa i ka paipai, a i ke ao aku no ka mea, ua minamina i na uhane o ka poe hana hewa ana.  Aole ia i malimali, a uhi hoi i ka hewa e like me ka hana a kekahi poe hookamani

10 UA MAA NO IA NO KA HOOKIPA LOKOMAIKAI.

            I kona wa e noho kuonoono ana ma Puna ua lilo kona hale he hale hookipa nui no na kanaka o ka Haku, a no na malihini.

11 UA LOKOMAIKAI IA NO NAMEA O KE AUPUNI O KA HAKU.

            Ua haawi mau i ka mahina hou, a ua kokua mau i ka hemahema o ka Luakini o ke Akua, a ua makaukau nona hana maikai a pau.

12 UA NUI KONA MAKEMAKEE HELE I KA AINA E A E HAI AKU I KA OLELO MAIKAI I NA PEGANA.

            Oia kona iini mau, a ua nonoi pinepine mai i ka Aha Euanelio o Hawaii, e hoouna'ku iaia me kana wahine i ka aina e, a ua ae no keia Aha, aka, ua kanalua ka Papa Hawaii, no ka nui o kona mau makahiki, a a no ka lohe hewa ana o ka manao o kekahi poe kuhihewa.

13 UA HOOMANAWANUI A HIKI I KA HOPENA.

            Aole paupauaho,aole kanalua, aole hookuakeeo, aole hoi i hoopaialeha a hoomolowa i na hana maikai.

            i kona noho ana ma Puna, ua pii i ke kumu niu, a ua haule a eha nui aole nae i make i na malama eha paha.  Ua hele hoomanawanui mai i Hilo nei me ka pehu a me ke kino kaumaha. Aole nae i pohala a ua make iloko o ka Haku me ka pomaikai.

            Aole oia i kanalua, aole kaumaha no ka make ana. Ua ao pono i na keiki, ua pule i ka & iku, ua honi i kana wahine me na keiki, ua haawi i kona aloha ia lakou, ua olelo ia lakou, "Ua hiki mai kuu hora, a ke hele nei au," a o kona hiamoe no ia.  A i kona hele ana ua waiho ia i hookahi kala ma ka ima o kana wahine no kana kokua hope loa no ka mahinahou. "Pomaikai ka poe make ke make lakou iloko o ka Haku." Aloea kakou i ko kakou hoa.  T. COAN.

            Hilo, Hawaii. Jan. 15, 1878.

 

Na Hoike Hui o na Kula Sabati.

 

KA HOLO, KA HOLO OLE, KA WAIWAI KA WAIWAI OLE.

 

            He mea mau ma ke kauwahi ka hui ana o kekahi mau Kula Sabati no ka hoike, hoike hapaha paha, hoike makahiki paha.  Pela ma na aina e, a pela no hoi ma keia Pae Aina.

            Ma na aina e, ma Amerika, ma Beritania, ua holo pono ia mau hoike hui.  Ua waiwai io no.

            Pela paha kekahi mau hoike hui ma Hawaii nei.

            He mau hoike Kula Sabati hui ma ka mokupuni o Hawaii iloko o keia mau hebedoma.  Ma Kona Akau kekahi.  A ma ka lohe ana, ua maikai ia.  Ua waiwai hoi.

            Ma Waimea kekahi hoike hui ma ka la 25 o Dekemaba.  No na Kula Sabati o Kohala Hema ia.  Eha ka nui o na Kula Sabati.  Ua hoolaha kahikoia ia hoike ma na nupepa.  Loihi ka hoomakaukau ana.  Malie hoi ka la hoike.  Elua wale no nae kula i hui pu ma Imiola, ko Waimea, me ko Kawaihae-kai.  He  mau keiki wale no no Kawaihae lakou me ko lakou kahu, J.B. Kahoohuli, oia hoi ke kumu o ke kula aupuni.  Maikai ko lakou hoike ana.  Maikai na mele.

            O ko Waimea Kula Sabati he mau keiki no kai hui mai.  Aka, hookahi wale o keiki no ke kula aupuni.  No ke kula haole kuokoa na keiki, a no ko Laiana ohana.  he mau ui uuku, a he mau kanaka makua wahine makua kekahi.

            Maikai nae ka hoike, ke mele ana ka hookani pahu a puhi ohe ana. Ikaika na kahu S. H. Mahuka, me kana wahine me na kokua himeni, me Laina wahine i ka hoomakaukau ana no keia hoike hui.  Ma ka nana'ku nae, aole i holo pono, aole nui ka waiwai.   Ane poho ka luhi nui o ke kahu malalo, a me ke kahu maluna, oia hoi J.W. Mio.  Malaila no oia; a ia ia no kekahi manao paipai.  Ka hemahema o keia hoike oia ka hapa o na keiki, ke ala ole o kekahi mau kula, ke komo ole o na keiki o na kula aupuni.  Kakaikahi wale no ia poe.

            Ma lole ma ka Lahikiola, Kohala Akau, kekahi hoike hui ma ka la 1 o Ianuari nei.  Ma ka lohe ana, ua maikai ia hoike.  Nui na keiki. Aole nae i hui mai kekahi mau kula no ka lohe hewa no ka manawa.  Ke mele ana o ke kula kaikamahine hanai kai mahalo nui ia.  Maikai no hoi ke mele ana o kekahi mau kula e ae.

            Ua holo pono paha ia hoike hui, a ua waiwai io hoi, e hoomau ia.

            Ma Haili ma Hilo kekahi hoike hui ma ka la 1 o Ianuari nei.  Ehia la kula i hui pu malaila?  Ma ka lohe ana, nani wale ia hoike nui na keiki me na makua.  Nani ka huakai he 1-4 mile ka loa.  Nani na lole, na hae, ka puali koa hookani pahu a puhi ohe.

            Nani ke mele ana.  Ua holo pono paha ia hoike hui.  Ua waiwai io hoi paha, e hoomau ia.

            Ma Sana Paulo, ma Waipio, Hamakua, kekahi hoike hui ma ka la 18 o Januari nei.  ua hoaka'ka kahikoia, e hui na kula Sabati apau o Hamakua, mai Waimanu a Kaala, ma Waipio no ka hoike kula Sabati.  Ka la 28 o Novemaba, ka mua i hoolahaia e hui ai.  Haule ia la, no ka nui loa o ka ua.  He la e ae i hoolahaia e hui.  Haule hoi ia no ka ua.  Alaila hoopaneeia ka hui ana a i ka la 18 o Januari, ka la i piha'i ke keneturia mai ka la i ike mua ia ai o Kapena Kuke ia Kauai a hiki ia la, hookahi haneri makahiki.  Nui a loihi ka hoomakaukau ana no keia hoike.

            A pehea ke ko ana?  Ua hoea mai ia la, he la malie, a maikai.  Ehia kula Sabati i hui malaila?  Aohe kula Sabati i hui pu, ko Waipio kula Sabati wale no.  He mau kahu. he mau kumu wale no na wahi e ae.  Ua piha nae ka luakini i na keiki me na makua o Waipio, kakaikahi na mea o kahi e.  Maikai no ka hoike, maikai na mele, nui ka puali himeni.  Nani ka pualikoa, ka hukai hele, me na hae, na pahu, na ohe.

            Maikai hoi ka ahaaina, lawa ka ai, ka ia.  Maikai hoi ke mele Keneturia no Kapena Kuke ma.  Aka, aole i holo ka hoike hui o na kula Sabati ma Waipio, aole waiwai. No Waipio wale no na pono, na pomaikai, aole no na wahi e ae.  Ikaika kekahu George Kaluna o ko Waipio kula Sabati ikaika hoi J.W. Mio, ke kahu nui i ka hoomakaukau ana.  Ikaika pu na keiki me namakua o Waipio.  Aka, auhea Waimanu, Elelo, Kapulena, Kawela, Honokaa.  Maunahoano Kaala?  Hiamoe ea, ala ole, makemake ole i keia hana maikai ka hoike kula Sabati hui.  E hoopauia.  Aole make e hoolaha houia he hoike kula Sabati hui ma Waipio, a ma kahi e no na kula Sabati o Hamakua.

            (Aole i pau.)

            Ua hopu pio ia mai nei e kekahi mau moku kaua Rukini, na aumoku lawe pono kaua o ke Aupuni Turke, me na koa he 875.

 

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!

 

             E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano Liliha a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

            Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.

            Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

            E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

            Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole.       840 1y

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike.

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE!

E LAA NA

Ahinahina, Kalakoa,

Keokeo, Leponalo,

Pena, Aila, Aniani,

NA MEA PIULA!

KOPA, AILA HONUA,

AILA HOOMALOO.

 

Kui Kakia, Pakeke,

Tabu, Kaula, Noho Lio,

Hulu Palaki, na Pulumi

 

A HE

 

AGENA NO HOI NO NA MOKUPUNI O HA

WAII NEI NO NA

 

Lainakini-nao,

Laina kini Maoli,

Palule Kalakoa,

Alapia, Kelepa, Klika,

 

Na lole kupono i ka wawae,

Palule Huluhulu,

Na Lole Huluhulu,

Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipini, LIhilihi, &c.

 

LIPINE, LIHILIHI, % E.

 

A ME NA

 

Mikini Humuhumu MakeponoLoa!

 

A HE

 

MAU MEA AI KANI

 

Ka Palaoa, Kopaa,

Raiki, Pia, Hoohu,

Paakai, Huaala,

Pia Kulina, &e.

 

A he Laau Lapaau Kaulana Loa

 

A DR. JAYNES.

 

Laau Kunu,

Laau Hoomaemae Koko,

Laau Hoopau Naio,

Penikila, Huaale.

 

A ME NA LAAU HAMO, A PELA'KU!

827 3 m 839

 

PAPA! PAPA!

 

NO

 

ALLEN & ROBINSON

 

UA WEHE AE NEI MAUA I

PA KUAI PAPA

MA

KA UWAPO O PAKAKA!

 

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

Na Pili Hale Ulaula.

Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale,

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

 

NA KUIO NA ANO A PAU.

 

NA PANI PUKA a me

NA PANI PUKA ANIANI.

 

NA PANI PUKA a me

NA OLEPELEPE.

 

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU!

 

E KUAIIA MA KE

 

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

 

O keia Makeke.

 

ALLEN & ROBINSON.

Honolulu, Ian. 1, 1878.           840 3m

 

E KA POE MAI

 

E KA POE PILIKIA!

 

E NANA MAI OUKOU I KEIA.  UA LOAA HOU MA

Ka Laau Lapaau Kaulana!

 

No ka hoomaikai ana i ke koko,

 A me na mai a pau.

 

E hele a ike, aia ma kahi o

A.L. KAMIKA, Opio.

 

Helu 44, Alanui Papu.             840 3ms