Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 7, 16 February 1878 — KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO ABEONA KE KEIKI ALII O KO KE AUPUNI TEROGINA, KA MEA I HANAUIA ME KA UMAUMA AHI LAPALAPA O KA WIWO OLE, KA WALI WAIPAHE Nana i kaili ka Puuwai Kupaa o ke KAMA ALIIWAHINE MARIADANE. KA OPUU PUNAHELE LUA OLE A KA MOI MINOSA, O KE AUPUNI KUPUA O KARETE. [ARTICLE]

KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO ABEONA KE KEIKI ALII O KO KE AUPUNI TEROGINA, KA MEA I HANAUIA ME KA UMAUMA AHI LAPALAPA O KA WIWO OLE, KA WALI WAIPAHE Nana i kaili ka Puuwai Kupaa o ke KAMA ALIIWAHINE MARIADANE. KA OPUU PUNAHELE LUA OLE A KA MOI MINOSA, O KE AUPUNI KUPUA O KARETE.

MOKUNA f—llelu 7. % NO, ua n»oo oe la na oo eleele o ka luuluu nmi ka houpo ue o ke koa opio, ua haule iho la kona enemi, ka mea hoi ana 1 aa oi e paio, ke kumu nui o kona haaiele nna'ku i na aekai o ka aina nona na m&kaainnna i na e ukali aiai mahope ona, a i pale ae ai hoi i na kalokalo hoo'lohaloha a kona makua. Waiho iho la ke kino oni ole o ua kupua nei i ka houua me kona hopenn weliweli, a ku iho la o Abeona me konn hiona koe a pau, e hauoli ann iloko iho ona no ke ko ana o koua mau iini, a n»lo ke kumu hoomainoino nui o ka lahui kanaka o kooa makua. Kalele iho la ia maluna 0 kana pahikouu, kulou iho la kona man maka maluna o ka hopena o kona hoa paio a pane iho la me na huaolelo i maa 1 ke kakna o ka poe koa, peoei. Aloha \ aloha ke kino, aloha ka hanu, a aloha ka uhane ina he uhane 10 kou. Ua nahalo 10 ka Mana Lani no knna mau hana a pau, a e hoomaikai ia oia no ka b<XK9ak&ukau ana i keia ilihonua nui a pakhalaha no La hoolawa ana i ua uiakeaiake o kela a me keia uiea a koua ma* nao i hooko ai. He oiaio, ua hanau ia paha oo e ka honua i hio ai i mea lia makau no kahi poe, a i ka ike ana o ka Haku i kon hehi ana mawaho aku o na poai o ki aiea pono ia oe e hana, aia hoi, oa olaohi i kona lokoiuaikai e hooulu ae ia Abeona, a e lilo oia i pahu hopuna no kati unau huna, i kumu 110 kou hopena, a i laaakiU hala oie maluna ou, E na mana kiekie, ke kukuH iho nei kau kauwa • ke hahu aku uei kana mau hoomaikai piha aua malalo aku o ka ooho lamaku hc»oleie. M liaule ihu la ia maluna o kona mau kuh, haliu ae la kona mau maka iluna, a me ka leo eehia i haawi ae ai i na mapuoa leo pule o ka manaoio a me ka hihnai kaoo i ke kokua hookahi nana i hoolanakiU iaia maluna o keia kupua ioo. I ka pau ana o keia mau hoomiikai

808, 813 hoi, hukī hoo ako ia no ka ui Menaelane i ka lopi si(>ka, holo ae ia ke anuano maeele hoomēnan ana iloko o na aa koni o ke keiki ui onohi {a, a huii tjoi aka le oia me ka owili ana i ka lopi a me ka ukali pa ana e like me ka Mariadane mea i kauoha mua ai iaia. Ukali aku la keia o hoea ana ī kahi ena i haaiele aku ai ia Mariadane, a malalo o ka awihi hoolu ana iho a ka malamalama o ke aiii wnhine mahina o ka po. hoomaopopo loa ako la no keia i ka hoio , ana mai o Mariadane nie na maka i piha i i na kulu wai liula o ka hauoli, apo mai i la kona inau lima i ko ia nei a-i, a hoopa j mai la i kona mau lehelehe meii momona i i ko ia nei papalina pua rose iani palo- | palo, a hoomaopopo mua loa ihl> la o j Abeona i ke ano e mawaena o ka nohea i o ka honi a kona makuahiue a me ka | mau ouaona o ka honi a kekahi kaika- ! mahine opuu opiopio. • "He oiaio onei ka'u e ike nei, ahe j oiaio hoi ua haule pio ke kupua maialo |ou eke alii?" wahi a Marindane, me ika hiki ole ke hooiaio koke iho i ka ike | a kona mau maka. ' • " Aole kau h,e moeuhane e ka ui nani ! o Karete, oka he oiaio kau e ike mai nei, | a ua liala oie hoi ka oi o ka'u makakila i Ika hooko ana i ka wanana u ko'u mau 1 iini i lia mua ai. A ano ke hoomaikai | palena ole aku nei au imua mi, oiai, ma«nuli o kau inau kokua, uu hiki ia'u ke ! pane ae, ua lanukila keia oiwi muluna o | ke kupua i wiwo mau ia'i." ! 14 Aohe au mau hoomaikai ia'u eke koa j opio, aka, owau a me ka luhui kanaka I kai aie nui ia oe no ka hoopakele ia ana niai na weliweli a keia kupua. Aka, auhea oe, Ippakila ae laoe malunn okeia ; hoi a'u i oJe aiia, keia o ka hopena. Aole : keia o kou lanakila ioa ana, nkn, eia aku 1 no ua make ou. ike kakahiaka okala | |e hiki mai ;>na, muhope koke ilto okeia | wehewehekaiao a kaua e kamailio nei, e hoea aku an» ka lohe imua o kuu makuakane no ka make o kana punahele, alilila e piha ioa ana oia i ka inaiini, a aole lua e pau, aia wale no a he'loaa no ka mea ; nana i pepeM, a kaii ia ka iioopai maiu-! na ona, aiaila pau kona inaina. A nolaila, oiui ua ko iho ia kou innkemake, aiailn, ke noi aku nei au ia oe e hele nku | kaua a e houla i kq hiamoe o kou poo alo kai, a e hele aku oukou a kau muluna o ka moku, a e huli hoi aku i ko oukou home. E wiki; e awiwi, oiai ua hoomaka na ouii kai ao o ka iewa e nalo, a okuku mai na i omaka o ka maiamalama o na kukuna o ka la," o keia iho ia ka Manaelane inau oleio. E ka mea iieiuhelu, ua h.ki no paha ia oe me ka mea kakau ke hoomaopopo iho, ua punia ia na aakoko palupaiu a pau 0 ko Mariidane oiwi nahi me ke aloha no j Abeona. No ka inea ua haaieie oia ika | manao una no ka punaiielea kona makua j oia hoi ke kupua, a ua kokua oia ia Abeiona i ka imi ana i wahi nona e ianakiia ai. A uole no hoi oiu i makemake iki ia Abeona e noho iho maiuna oka lepo o &arcte i hookahi sekoha, no ka meaf, ua j maopopo iaia, e kau mai ana maluoa o \ keia koa opio ka hopena poino. > Aka, iloko oka Mariadane mau noi ; hooikaika ana a me kana mau kamaiiio I hoaiohaioha ana, ua lawe mai no ka Ka- ! kou koa me ka oiu uawe malie, a e ike [ kakou i kana pane »o ka Manaelane mau 1 kamaiHo ana, a ke noi e ae nei au i na | makamaka, mai makahehi i»ia no ka mea, ; ua hoao mua i? e ka mea kakau mooielo | o ke Kuokoa, a ua lilo he ipo ma ke ano i hoaloha oiaio. i " E ka mea i Haoaui* he momi, mai ae i kou mau ieiielehe e hoo|>uka mai i na ; kamailio aha o keia and. ' No ka mea ua ; ike au i kekahi momi niak/imae, » pehea |e hiki ai ia'u ke hele aku me ka haaieie > iho ia nani mahope o'u? E ke kaikaoia- | hine opio, ina e iilo ka po i maiamaiama, 11 oka malamaiama hoi i pouli, aoie loa e ae ka puuwai o Abeona i hanauia me ; ka anoano o ka wiwo oie e huii hoi maiu aku mai ke kahua kaua mahope iho o ; kooa lanakila ana mnluua o kona hoapaio. "; A oiai ua ianakila au maluna o ka mea 1 i weiiweli i wiwo ia, me he ma ke pana ' \ ana a n« iso a me na aa o ko'u kino mai- ; luna a laio, e i ae ana, he mau hoike oiail io mikou, e lanakila ana oe maluna on«

hoapaio »psu e ku mat ana ioau« o koo alo, a e h>iAheo aku hoi t-fet moeni 0 Karete » poa hoonaoi no »• aupuni o kou makoa a me kou kopuna i hooilioa ia ia oe. Nolaila ke a» nei au e noho, a na ka ia apopo e hoea m:»i me kana mau hana hou. A mamua o ko kaua kaawale ana, ke ha» aku nei'au ia ue i ko'u makemake, one ke noi aku r kou oluolu e hooko ako ke hiki mai ka manawa. Ina e i oinau kou makoa i ka mea nana i pepehi 1 ke kupaa, e hai aku no oe, na ka lims tkaika o Abeona mamuh o ka oi hala ole 0 kana makakilo. A i kau maika pilikia ; maluna ou, e hoomanao oe, eia mau au malalo o kau mau kauoha i uq wa apau, : a 6 ae hoi e hauie malalo o na kapuai o i ka make ina he kumu hoopakele ia i kou ; ola. E hoi oe, a e ukaii aku na mōeuha- . ne hiolani ia oe a e hooluolu mnluna o i i kou wahi moe o ka po, a e kiai maluhia j ia oe. E iioomanao no na lono e hoea aku !ana imua ou, a'mai poina ia Aheona." E ninau iho oe e ka mea heluhelu, he-1 aha iho la la ko ManiHlane ono ia mana-1 ; wa, a pehea hoi na pana ana a kona ! houpo. He mea hiki ole paha ke hai ia. 1 kona lohe ana i neia mau huaolelo koa I ; i nwili ia me ka waipahe! » kona ike ana I \ aku hoi a iioomuopopo i ke kulaoa o ka j • mt*a imua o kona moka, ua haalulu iho ! la kona mau ami a puni, holopani ae la ka mneele a ano nae iki keaho i kau u inea ! o ka ia o loko e na kuikele hoelia I ; puuwai. | Ike iho la o Mariadane he mea mnke- ; ! hewa wale no ke koi ana mai ia Abeona, I nolaila, ua hoopau ae la ia. Mahope iho | o ko I&ua aloha ana, huli hoī aku la ia i | ka hale nlii me ka naau kaumaha, no ka ! meo, ua paa iho la kona mauao e pilikia ( ;0 ka inaiim o «a Moi. U Aoeona ho»; 1 luili hoi uku ia ia i kahi a kona mau hoa ; | e hioiani ana. | | I kona hiki ana'ku i ka ipuka o ua ru- j mi nei, ike nku lu ia i ke koa kiai ua pauhia loa iu i ka hiamoe, noiaiia, heie nihi malie aku la ia a hiki i kahi a ua koa nei e moe ana, wehe malie ae ia i kana I mau mea make a pnu, a kaei ae ia ma ; kona puhaka. I keia manawa, ua nele ! iho la ua koa kiai nei me na pono kaua j a ua pau mai la i ka lilo i ke koa opio. | Hoala nku la o Abeona iaia ma ka hoo{iuliluli ana'ku, a puoiio ae la ke kiai me I ka hikilele nui a ku ae la iluna, a pane i mai ia me ka leo kalakala. " Owai ke j | komohewa o oe ?" me ka hapapa koke ! | ana iho o na iima i kana pahikaua, aka, | hoomaopopo koke iho la nae ia ua neo I . kona kino, a e ku oiohelohe ana imuia o i i kekahi kanaka kulana ikaika. Pane aku i la o Abeona me ka leo mama me ka hoo- ; hene iki o kana nka. " O ka mea nana i hoonele aku neila i oe me kou mau pono kaua, nona hoi ka j maoao aloha o ka hoaia ana'ku nei ia oe a pakele ai mai ka hoopai a na alii kiai | o ka po. Ano, e kaii ae kou mau lima | iluna a e hooiohe mai i keia ine ka pahe ; leo ole mai a me ka oni ole." | Huki ae la o Abeona i kana pahikaua i a paa iho ia me ka makaukau. " Ua ike au ua maluhiiuhi oe, a ua kau aku na ehe.u o ka makahiamoe maluna ou, noiai- ; la, ua oluolu au e hookuu aku ia oe mai kau hana aku, a e hoi aku oe a moema ko'u wahi mawaena o ka poe i hoopaahao ia, a e loaa ia oe ka hanohano o ka lilo ana i pani no Abeona, ka mea i hanauia me • kau wahi kuiu ole o ka hopo ; a o Abeona ; nei hoi, e lilo oia i kauwa nau, a e kiai i i makaala oo ko oukou maluhia." ? j Ua noke mai la ke koa i ke kamaiiio me • ka mihi ana, e noi mai ana e kala ia'ku , oia, no ka mea aia wale no oia malaio < o aa kauoha a ka Moi, a aoie hoi ūo ko- , ■ na makemake wate iho, a ke lohe aku ka ~ Moi oo keia mea, o kona make ana no ka ; hopena. Aka, ua liooia aku o Aheooai 1 nana e iioopakeie iaia mai na hoopai ae, a o ka hoolohe wale no kana i na kauoha. , Ua maopopo i ua wahi koa nei «ohe ana { i wahi pala i koe, hookahi wale no wahi i ,; koe ana e hana aku ai oia ka hoelohe ana i na kauoha a ka mea iaia ka ikaika , 8 me ka mana ia manawa. Nolaila, ui t hooko aku !a oia i ke kauoha a Abeooit. Wehe ae la o Aheono i kona aahu a . haawi aku )a i ke koa kiai, a o ka aahu i koa o ua kiai nei komo iho )• keia, a fce

! aaoa aku wi Uua, ua hio ae ln ke koa ma oa |no a pay o Abeona r a o Abeona hoi ke loa kiai. ga hooaianawanui o Abeona i ke ata ao« Ui po ka pihale o kooa oiau hhihhi, rae ka maiuhiluhk uui.o*Wni k>Bo i ka pan? pu ana a ianakiia hoi uuiuua o ka iknka o ke kopua ; uo ka mea, ua maopofīo iaia aia ma ka hoomanawanui a»a e ai lakou. ? o ka hora 5 o ke kakahia|« } inahope iki iho hoi o ko la nei ia- ' aku i ka puka o ka rumi paahao ■ a p|ii na mea 8 pau iioko, aia hoi> ua lo- ; he,|ku la ia i ka owe aua mai o na kapu■ai jawae o kekahi mea e heie mai ona i Aoie no i huiiu ko;ia oei kaii ; ana me ka makaukau a ku aua kekahi ' ont aiii koa kiai imua ona. Ua uahu ia , oir|ne na aahu hanohano piha o ke (*6a, e ana ka iiulu hoailona koa o ke ; kab?ja kaua maiuua o kona papale, a e kaei ana kekahi pahikaua nui ma kekahi j aosii o kona puhaka. O kona oiwi mai-; |iui|ia laio, ua oi oe ka nui puipui maj.must o a ui o Terogina, a e hoike mai ant|ikooo mau ami ua hoonoho ka ikaika mft»una o kona hokua. Aka, o ke kila- | kili a me ka hanohano o ke kulana, aole | : loae hiki ke hoopa aku ma na hiia o ke j ! k<miaa o ka kakou miliiani. | %o ke ano pouiiuli iki no, aoie e hiki i 1 uj» olii koa nei ke hoomaopopo iea mai i l o ke kanaka e ku aku nei ; imiia ona, a ua pwa ihb la no ia o ; ! kiai no. Pane mai la oia o iike | ano mau o nn aiii koa. kfe kiai, heaha knu hoike no ka po ' i hiila'e »tn nu mea pili i kau oiiiana r" | { Ua hnuoh ke kiai i ka hai ana'ku ua na hana a pau o ka pu ine ka ' r Via ; 'Lwahw* Aheoim.i hai aku ai. r ;iap ka mukemake oke alii ka Moi. 1 < ; ka||omaka ann'e o na kukuna |a muiuna jo na pae kuahiwi ma ka lnkioa, ua oluoiu ka Moi e lawe ia'ku na pio imua o kana punahele no konaama lukahiaka. " Wahi a ke kiai. ; " I ka omaka ana'e o na kukuna la ma- i iuna o n>> pae kuahiwi ma ka hikina, e ! hooko liala ole ni ke kuuwa nei i ka ma- , kemoke o ke ulii ka Moi." wnhi a Abeona.! " E hoolohe a e malama i ke kauoha o kau ka hoopai o ka make maluna ou, " a puka aku la ua aiii koa neialiele. No keia mau mea, iiu wale ae ia no |ka aka iioko o Abeona, me ke kahaha iana iho. Ina io o keia ke ano ona koa kiai o ke aio o ka Moi o Karete alaila,;me he la he mau ouii iiiki mua keia e i hooia mai ana r i keia la e hinukila hoiooj koa'i ka mamo o na aekai o Terogina maluna o keia pukoa lae aa." Wili ae la ia me ka oniu ana i kana | pahikauo, a honi iho lu, a me he la, o ka j piha mua ioa ana ia o kona mau na me jka m&hu wela o ku puuwai wiwo ole, a o ka pii ikaika ana hoi a ka ula wena ahi j lapaiapa oka manao koa iloko o kona i puuwai. j "Ekuu hoa uio make, " wahi ana i kaukau iho ai i kana pahikaua. u Ua hooikaika pu kaua i na piiikia i hala'e, a ua : hooiaio ia kou kupaa mahope o'u a me : ko'u kupaa hoi mahope ou. Ke noi nei !au ia kaua, e hooi loa ia ka piii paa oia kulaoa mawaena o kaua, a e heie mui i ;ke alo o na enemi a inu i ke koko o ka lanakila & i oie e moni i ka hua o ka ma--1 ke. I keia ia e loaa'i ko kaua hopena no :ka wa pau ole, oia ka Lanakiia, a i oie oke JHO. Noiaila. ke aa nei ko J u mau aa 1 e paio aku uie ka poe o pau e kue mai iana i» Abeona, ka mea i heie mai e pe- ! pehi i ke kupua ino a hoopakele ae i na kanaka hewa ole, a o ka Mana Lani ko kakou aiakai a me ko kakou palekaua." (Aoie i pau.)