Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 8, 23 February 1878 — Page 4

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Terry Ledford
This work is dedicated to:  Liko Rogers

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            KA NUPEPA

 

Kuokoa me ke Au Okoa

            I HUHA.

 

No ka Makahiki, $2.  Eono Mahina, $1

            Dala Kuike ka Rula.

 

            Feberuari 23, 1878

 

            OLELO HOOLAHA.

 

E halawai ana ka Aha Euanelio o

Hawaii Akau ma Waimea, Kohala

Hema, ma ka la 6 o Maraki.  Ua hoololiia

ka hoolaha mua ana.

            Ma ke kauoha.

 

Haawina Kula Sabati.

 

HELU 9, SABATI MAR, 3, 1878.

 

            KUMUHANA:

 

Ko Ahaza ikaika ma ka hewa.  Pauku Baibala,

II Oih. Lii 28; 19-27

 

19 No ka mea, hoohaahaa loa o Iehova i

ka lula no ka hewa o Ahaza, ke alii o ka

Iseraela; no ka mea, ua hookuu aku oia i

ka Iuda i lawehala loa ia Iehova.

 

20. A hele mai loa io na la o Tilegata-pilenesera,

ke alii o Asuria, a hoopilikia ia ia,

aole hoi i kokua ia ia.

 

21. No ka mea, ua mahelo o Ahaza i na

mea iloko o ka hale o Iehova, a me ka hale

o ke alii, a o na alii iho, a haawi aku na

ke alii o Asuria; aole nae ia i kokua mai

ia ia.

 

22 A i kona wa popilikia, hoonui ia i

kona lawehala ana ia Iehova.  Oia no ua

alii la, o Ahaza.

 

23 Ua mohai ia i na akua o Damaseko,

na mea i pepehi mai ia ia; a olelo iho la ia,

No ka mea, o na akua o na'lii o Suria, ua

kokua ia mau mea ia lakou, no ia mea, e

mohai aku wau ia lakou, i kokua mai lakou

ia'u.  Aka, ua lilo lakou i mea e make ai

ia, a me ka Iseraela a pau.

 

24. A houluulu o Ahaza i na kiaha o ka

hale o ke Akua, a okioki oia ia mau kiaha

o ka hale o ke Akua, a pani ia i na puka o

ka hale o Iehova, a hana iho la nona i mau

kuahu ma na huina a pau o Ierusalema.

 

25 A ma kela kulanakauhale, keia kulanakauhale

o Iuda, hana iho la ia i na wahi

kiekie e kuni i ka mea ala i na akua e, a

hoonaukiuki iho la oia ia Iehova i ke Akua

a kona poe kupuna.

 

26 A o ke koena o kana mau hana, a o

kona aoao a pau, ka mua a me ka hope, aia

hoi, ua kakauia iloko o ka buke no na'lii o

ka Iuda a me ka Iseraela.

 

27 A hiamoe iho la o Ahaza me kona

poe kupuna, a ua kanu lakou ia ia iloko o

ke kulanakauhale ma Ierusalema; aka, aole

lakou i waiho ia ia  ma na wahi e kanu ai o

na'lii o Iseraela; a noho alii iho la o Hezekia

kana keiki mahope ona.

 

Pauku Gula. p 22 hoopaanaau.

Topika. Ka hoomau ana i ka hewa.

Na Mahele. I Ka hoolohe ole ana i ka

hahauia, p 19-21.

2 ka hoonui ana i ka hewa. p 22-25.

3 Ka hope hanohano ole o ka hewa. p 26

-27.

Mele. -8-7-Leo Beatley.

 

            1

Hewa no a mau ke hewa,

Hilihila ole no;

Aa Ahaza, oolea no,

Kue ia Iehova mau.

 

            2

Pela na'lii o Hawaii,

Me na kanaka pu no,

Na keiki, man na ui,

Hana hewa, hewa mau.

 

            3

Mihi ea, o wela mai la

Ko Iehova inaina e,

A o mai la kona lima

E hahau a luku mai.

 

Pule no ka poe ikaika me ka hewa, e mihi,

a huli a ikaika ma ka pono.

 

            Na ninau a na kumu

Make no Uzia ke'lii lepera, a kanu kaawaleia,

a lilo ke aupunu ia Iotama kana keiki.

Alii oia he 16 makahiki.  He alii maikai

no oia.  Aole akaka, ua pili kekahi hewa

ia ia.  Eia nae, ua nawaliwali oia i ke

kinai ana i ka hewa o kona poe kanaka.

Hoomana kii no lakou ma na wahi kiekie.

Ikaika nae oia i ka hooponopono ana i kona

aupuni, i ka hana ana i na mea e pale aku

ai i na enemi, a e malu ai kona aupuni.

 

Ua kaua aku oia i ka Amona, no ko lakou

hoole ana i ka auhau hookupu a kona

makua i kau aku ai maluna o lakou. Make

oia me ke aloha nui ia, a mahaloia, a kanu

hanohano ia no.  A lilo ke aupuni ia

Ahaza kana keiki.  II Oih. Lii 27.

 

Ma ka mak. 20 ona, lilo oia i alii. Ua

hewa wale no ko Ahaza alii ana.  Ua like

oia me Ahaba ke'lii o ka Iseraela.

 

Hai mai i na hewa o Ahaza. 1 Hana

oia i na kii no Baala.  2 Kuni i ka mea

ala ma ke awawa o ke keiki a Hinoma no

ke kii keleawe o Moloka. 3 Phi oia i kana

keiki i ke ahi, mohai aku ia ia no Moloka.

4. Mohai oia a kuni i ka mea ala ma

na wahi kiekie.  II Oih. Lii 28; 1-4.

 

Ko ke Akua hoopai ana ia Ahaza no keia

mau hewa, heaha? Ua hoala mai ke Akua

i na enaemi, i ko Suria, i ko ka Iseraela, e

kaua ia Ahaza ma.  Ua kaua mai ka Iseraela,

e kaua ia Ahaza ma.  Ua lawe pio

ia kekahi poe i Dameseko.  Ua kaua mai

ka Iseraela, a lawepio i 200,000 kanaka o

Iuda i Samaria.  Ma ke aoia nae e ke kaula

Odeda ua hoihoi ia mai na pio me ka hana

maikai ia mahope iho, ala kue mai ka

Edoma me ka Pilisetia, a pepehi, a lawepio

i kekahi poe o ka Iuda.  Nolaila, kii aku

Ahaza i ko Suria e hele mai e kokua ia ia

p 5-18.

 

p 19-21. Ka hoolohe ole ana i ka hahauia.

Hahau mai ke Akua ia Ahaza ma ke aha?

Mai owai la? ma na kaua hea? I mea aha?

I mea hoohaahaa a mihi lakou.  Ua mihi

anei? A hookuu ke Akua ia lakou e aha?

 

No ke aha? E like me kana hookuu ana

ia Parao e aha? i hoike oia i kona ano hewa

apau a hoopaiia mahope.

 

Owai kai kii ia e Ahaza e helo mai e kokua?

Owai ia alii?  Ua hele mai oia, ua aha nae?

Aole ka i kokua! Ua kokua no ke lii o Asuria

ia Ahaza ma ke kaua ana i ko Suria, a

a lewepio ia Dameseko, a lawepio i n kanaka

a pepehi ia Resina ke lii o Suria.  Aka,

ua lilo keia kokua ana i mea hoopilikia ia

Ahaza.  ma ka hookupu makahiki nona, ma

ka wawahi ana i na mea dala, na mea gula

o ka luakini, a o kona hale iho, a haawi aku

na ke lii o Asuria, a ma ke alakai ana ia ia

i ka hoomana kii.

 

P22-25 Ka hoonui ana i ka hewa.  Iloko

o keia mau pilikia, pehea Ahaza?  Hoonui i

ke aha?  Mohai aku i na Akua hea? I aha

lakou! Kupanaha! hiki anei i na akua kii

ke kokua mai?  Halelu 115,4-9.

 

Ua lilo ia mau akua i mea aha?  Nana hoi

Ier. 44;17-18.  Heaha kekahi mau hewa o

Ahaza? 1 Okioki hana ino i na kiaha o

ka luakini.  2 Pani i na puka o ka luakini i

ole e komo na kahuna e mohai na Iehova. 3

Hana i mau kuahu hoomanakii ma na kihi

apau o Ierusalema. 4 Hana i mau wahi kiekie

no ka hoomanakii ma na kulanakauhale

apau. A pehea oia ia Iehova ma ia mau hewa?

P 26-27 Ka hope hanohano ole o ka hewa.

Mahea i kokua ia'i ke koena hana a Ahaza?

Ehia makahiki i alii ai oia? Make oia, a

heaha ke mea hanohano i hooleia no kona

kanuia'na?  Kanu kaawale ia e like me ke lii

lepera.  No ka nui of ka hewa ea.  A pehea

na lii hewa o Hawaii ke make a kunu ia

lakou?  Heaha ka olelo ao ma Sol. 1;27-29?

            Mele. S. Leo.

            1

He lii maikai Iotama e,

Ua aloha nui ia mai.

Hewa no nae Ahaza e

Ke keiki a ke lii maikai.

            2

He mau makua a maikai

Ka oukou nei, na kamalii,

Pehea oukou?  maikai anei?

A hana me ka pololei?

            3

Me keia 'lii Ahaza anei

Oukou e noho hewa e?

Makou, haalele, huli mai,

A noho olu a maikai.

 

            Na ninau a ke Kahu.

 

Na makua.  Owai le lii lepera? Owai

kana keiki maikai?  Ikaika ia alii? ke eha?

Na waliwali nae ma ke aha? Pela anei

kekahi poe kahu, a kumu, a luna, nawaliwali

i ke kinai ana i ka hewa?

 

Ehia mak. i alii ai Iotama?  Heaha hoi

ke ano maikai o kona make ana a kanu

ia'na? Owai kekahi poe alii i kanu hanohano

ia?  Owai ka i kanu ia e na anela?

  Make Iotama, lilo ke aupuni ia wai?  Alii

Ahaza i ehia mak ? He alii aha oia ? Maikai

ka makua Iotama, hewa nae ke keiki!

Pela anei i keia manawa ?

 

  Na keiki.  Mai mai i mau hewa eha o

Ahaza.  Owai ka inoa o ke Akua kii nana

i puhi ai Ahaza i kana keiki i ke ahi? Hewa

loa e! haawi ia ke keiki ola e puhi ia i

ke ahi i mohai hooluolu ia Akua! Pehea

ka hana?  He mau lima a umauma keleawe,

hakahaka o loko. He ipuhao ahi malalo.

Hoowela ia a enaena.  Hoolei i ke

keiki ola ma na lima a umauma wela a umi

ia a make i ka wela enaena  Aloha ino!

Pehea na makua kahiko o Hawaii nei?  Pehea

hoi na makua hoomana kii ma Hinedu

i keia wa? A ma Kina hoi?  Hoolei aku

iloko o na muliwai i mau mohai na na

Kerokodilo, na ia ale wale i ua keiki.  No ke

aha ka hana ino ole o na makua Hawaii i

na keiki i keia wa?  Pehea la e hiki aku ai

ka Baibala i na aina naaupo?

 

Ke kula a pau Hai mai i ka pauku gula.

Hai mai i na hewa i koe o Ahaza.  Heaha

kana i ike ai ma Dameseko a mahalo, a

kauoha e hana ia i mea like me Ierusalema

no ka hoomana kii ana? 2 Na lii 16;10-13

Heaha hoi kana i hana ino ai i ke kuahu

keleawe nui a Solomona is hana'i? p 14-15.

Heaha kana hana ino ana i na ipu gula o

ka luakini?  A aha i na puka o ka luakini?

Heaha kekahi mea maikai ana i hana'i e

pili ana i ka hoike manawa? Isaia 38; 8.

Heaha ka hoailona a Isaia i haawi ai ia

Ahaza?  Isa 7;14.

 

No ke aha ko Ahaza hoihoi ana i na pio

ana i lawe ai no ka Iseraela?

 

Na manao pili. 1 Like ole na keiki me na

makua.

2. Pili na hewa o na kupuna i na mamo.

3. Hoomanao i kou hewa ponoi, aole i

kohai.

4. Hewa na lii, hewa pu na kanaka, na

kahuna.

5. Mai hana ino i ke dala laa; mai hoohaumia

i ka luakini; mai pani i na puka o

ka luakini. &c.

 

            Mele 7-6 Leo.

            1

Ua hana ino ia,

Ka luakini e,

Na ipuka dala gula,

Na mea makamae;

Ua paniia na puka,

Hoopauia na mohai.

Ke lii Ahaza keia,

Lalau, hoomanakii.

 

            2

Puhi i kana keiki,

I mohai na ke kii,

Ua hewa lua ole,

A hoopai ia mai,

Mai ae e hoohalike,

E hana pono e;

Hoomana ia Iehova,

Hoolea, hoomaikai.

 

Pule no na aina e, &c-

Haawina no Maraki 10, 2 Oih'Lii 29;

1-11

 

Palapala a W. N. Lono

 

Maiana. Kilibati,

Sept. 13. 1877.

 

Rev H. Bingham -

  Aloha oe a me ko ka hale ou.  Nau e

puunaue like aku i keia haawina i na haipule

a pau loa ma ko Hawaii Pae Aina a

koe ole aku kekahi.

 

  Ua hiki mai ne ka "Hoku Ao" ma Maiana

nei i keia la 13 o September nei, a e

holo ana no i kakahiaka, nolaila, ke kakau

wikiwiki ne au i keia wahi leta ia oe me ka

pupuahola, aole no paha e pau pono ana na

mea apau i ke kakau ia.

 

  Ua manao iho nei la he halawai ko ka

misiona Kilibati i keia makahiki, nolaila, ua

kali iki ke kaka ana a loaa mai na leta

mai a oukou mai, alaila la, pane pono aku,

ua poho nae ia manaolana, ke kakau nei au

i keia leta ia oe, maanei pu hoi ka'u hoike

no keia Kihapai oiai aia hoi oe ma ka noho

o ke kakau leta no ka papa Hawaii.

 

  Ua halawai pu iho nei makou me ke kapena

o Hoku Ao a me Dr. Pease a me na

hoa o'u S. P. Kaaia, a me S. P.  K. Nawaa

a me na wahine pu, a me na sela hoi, me ke

aloha nui, me ka hoomanao ana i ko ke

Akua lokomaikai nui.

 

            Hoike Kihapai o Maiana.

 

  O kiea hoike, mai ka malama ia o Augate

A. D 1876, a Hoku Ao i haalele ai ia

Maiana nei a hiki i keia la.

 

            Ka Hana a ka Haku.

 

  Ua nee maikai no ka hana ma keia Kihapai

i kahi manawa, aka, no na mea keakea,

ua ku malie i kekahi manawa.  Mahope

iho o ko Hoku Ao haalele ana ia makou i

kela Augate 1876.  Ua nee iki ka hana i

mua, aka, ma ka malama o Novemaba 1876

ua ku malie aole nee i mua, aole hoi emi i

hope, a ma ka malama o March 1876.  Ua

nee hou ka hana i mua, a ke mau nei a hiki

i keia la, aole nae me ka lanakila wale no,

aka, me na mea keakea no he nui wale o ka

po.

 

            Ka Ekaesia.

 

  Ua hookumu ia he Ekalesia ma keia Kihapai

o kakou.  He 11 wale no mau hoahanau

e kupaa nei, aia ma ka Papa Hoike

helu oukou e ike ai.

 

            Poe imi (tau ukeuke.)

 

  He 22 ka huina pau o ka poe imi i keia

manawa, ke kali nei no me ke akahele i ka

hookomo ana.

 

            Kula la.

 

  Aole a makou kula la iloko o keia mau

malama mai Julai mai oiai, paa ka aina iloko

o ke kaua (buaka.)

  Ua helu ia nae i ka malama o Mei 47 na

haumana hele mau i ke kula.

 

            Kuai Buke.

 

  Ua kuai ia no ke kau mau wahi buke ua

pau loa na buke Kauoha Hou a me

na himeni i ke kuai ia, aole nae i lawa pono

na wahi haumana.  Ua makemake makou

e hooili mai oukou i mau buke Kauoha Hou

a me na himeni, aia ma ka'u hoike kuai

buke oukou e ike ai i na mea e pili ana ilaila.

 

            Mahina Hou.

 

  Ua loaa no he mau wahi eke lauhala ia

makou no keia haawina, aole hoi emi ino

loa elike me ko na makahiki mua i hala ae

nei, aia no ma ka Papa Hoike helu oukou e

ike ai i na mea e pili ana i keia.

 

            Na Luakini.

 

 Ekolu no mau wahi luakini ma keia Kihapai,

o Ierusalema ka inoa o ka mua, o

Mauna Oliweta ka lua, a o Mauna Tinai ke

kolu, ma keia mau wahi makou e kaapuni

mai nei i na Sabati a pau, a me na la halawai

e ae, me ka piha o ka naau i ka olioli

me he mea la o ko ke Akua Uhane pu me

makou.

 

            Ola Kino.

 

  Ke ola maikai nei makou i keia mau la,

aole o makou mea nawaliwali, Na ke Akua

no e malama ahonui mai nei, nui kona

lokomaikai, Iloko o keia mau la pilikia, aole oia

i haalele ia makou.

 

            He Kaua.

 

  Ua hai aku wai ia oukou ma ka'u mau

leta o ka makahiki i hala.  He kaua ko keia

aina me ko Abemama, aole nae i ko ia

makemake o lakou, ma ka malama o

Nov. 20 A. D. 1876 ua'la ae he kaua kuloko

ma keia aina iho no.  Ua paa ka aina holookoa

iloko o ke kaua mai ia manawa mai, a

hiki i Feb. 7, 1877, akahi no a hui kuikahi.

Ma keia au kaua, e noho ana makou mawaenakonu

o na kahua hoomoana o ke kaua, he

hapalua mile wale no ke kaawale mai ko

makou home aku, a hiki i ka waha o na pu

kuniahi o kela aoao, a me ko keia aoao e

hamama mai ana.  He mea mau no hoi ka

lele ana'e o na poka e kani hokiokio ae ana

mauka, a maluna, a makai ae o makou i ka

po a me ke ao, aole nae i ku ae a holo, aka,

hoomau aku la no i ke noi ia lakou e hoopau

i ke kaua, a ua pau ke kaua ma Feb. 7 1877

eia ka hope i loaa ma ia kaua ana.

 

            He Wi.

 

  Nui ka wi ma ia malama mai.  Ua make

wale iho ka poe palupalu, a ua nui na auwaa

i make i ka moana, me ka manao e

holo i Tarawa, a i Abaian, a i Marakei e

noi ai ai na lakou, aole nae i pae i ka aina,

o makou pu no hoi kekahi i komo iloko o

pilikia nui, oiai, aole na ai mau o keia pae

aina iloko o ia mau la, a makou e hoomaa

mau nei i ka ai ana i hala ae hoi kahi ai

ana i kahi hua raiki, a me kahi miki-poi.

Iloko hoi o ia au pilikia, ai pu no makou

me na pegana i ka ai a na puaa ma keia

pae aina.  oia no hoi ka ai a na peelua ma

ko kakou Pae Aina Hawaii oia hoi ke

akulkuli (te miea.)

 

            Kaua hou no.

 

  Eha malama mahope mai o kela kaua i

kamailio iaela oia ma July 19 ua hoomaka

hou no ke kaua, a eia no ke hoomoana nei

lakou ma na kahua kaua i keia hora a'u e

kakau nei i keia leta.  Ua lanakila nae

kekahi aoao, ioa hoi ko Aberehama Beru

aoao.  E hai iki aku au i ke ano o keia kanaka

A. Beru.  Oia no kahi mea nui, kahi i

hoonoho ia ai o ka misionari ma keia mokupuni.

He kanaka haahaa, he manao maikai,

he aloha i ka lehulehu, he tia raoi.  Ua huli

mua oia i ka pono o Kristo mamua o ko W.

N. Lono pai mua ana ia nei, he krissiano

oiaio, a he hua hoi no ka Ekalesia ma

Maiana ne.

 

  Ua lele mai la kona Enemi e kaua ia ia

aka, ua loaa i keia A. Beru ka lanakila nui

mao Iehova la.  He hoomana pegana ma kela

aoao kaua, aka, o A. Beru, me kona poe e

hoomana mai ana lakou ia Iehova ma ko

lakou mau kahua kaua.  Ke lohe nei no au

ma ka waha o na pegana, "aia a pau ae keia

kaua, alaila, pau aku kakou i ka huli ma

ka olelo a ke Akua."

 

  Ke kokoke mai nei ke Aupuni o ka Haku

e ikaika, e koa, a e hoomanawanui na paahana

o Kristo, me ke kanalua ole.

 

            Wi hou no.

 

  O ka hua ia o keia kaua e noho nei i keia

mau la, ma ko'u hoomaopo ana he oi aku

keia wi i ko kela kau wi i hala, pilikia loa

iho nei makou i ka pololi i keia mau la,

kala kahiko i pau ai ka makou wahi mana i

ka malama no o Mei, aka, he wahi kenikeni

no nae hoi ko kahi hipuu, aolo nae e hiki ke

mama iho i kona oolea, nolaila haawi i na

kanaka, i na he wahi ai ka lakou, aole nae

makemake o kanaka, oia no ka lakoula he

baka, nolaila, haawi akula hoi i na haole

kalepa, oia nele ano no, aia no hoi ko lakou

wahi ola i ka baka.  Pilikia loa ihola makou,

me ka hoomanawanui wale ana, kau wale

aku la na maka o ka hoea mai o ka Hokuao,

ua hala kahiko nae kona manawa e hiki mai

ai i anei.

 

            Ona rama wai niu.

 

  Ke mau nei no ka ona ma keia kihapai,

kupaa no nae na haumana.  Ua ike pono iho

nei o S. P. Kaaia ma i kekahi kanaka ona

maloko o ko makou hale me ka manao e lele

aku e pepehi i ka poe kela o Hokuao, aka,

ua lele maila kekahi haumana a makou e

koku mamuli o na sela.

 

 Ke ike mai nei oukou, ke ulu nei no ka

pono me ka hewa, ke koe nei no na mole ino

a hooulu ana i ka hewa.  Nolaila, e na hoa

haipule.  Ke kauoha mua aku nei au imua

ka pule ana a me ka hoomana ana, a me ka

nonoi ana, a me ka hoomaikai ana no na

kanaka a pau loa, no na alii hoi, a me na luna

i malu ko lakou ola ana me ka noho malie,

a me ka pono no hoi, ka Paul I Timoteo

2:1-2.

 

  Ke hooki nei au i keia kakau ana me ke

noi aku.  E hoomanao mau ia makou ma ka

oukou pule.

 

  E Aloha ia mai kakou e ka Haku.  Amene.

            Owau no o      W. N. Lono.

 

 

            Palapala a G. Leleo.

 

            Apaiang, Sept. 18, 1877.

 

  Hoike  o na hana a ka Haku ma ke kihapai

hana ka mokupuni o Apaiang: Aole

paha makahiki e ae e hauoli ai ka manao

no na mea e pili ana i ka hana a ka Haku

e like me na hana o keia makahiki.  Ua

nui ka poe i huli mai ma ka pono me ka

makemake e imi i ke ola ma o Iesu la.

  Hele mau mai la na kanaka manaoio i na

halawai Poakolu a me na Sabati e hoopiha

mau ana i ka luakina o Iehova me ka makemake

e lohe mau i ka olelo no ke ola mau.

He nui ka poe i mihi i ko lakou hewa, a

haalele i na hana ino.

  O ka nui o ka poe i hookomo ia mai ka

hoomaka ana o keia ekalesia a hiki i Iulai

nei 158; he 108 ka nui o na hoahanau mai

ka hookumu ana o ka ekalesia, a hiki i ka

pau ana o ka makahiki 1876.  A mai Ianuari

o keia makahiki a hiki iho nei Iulai he

50 ka nui o ka poe i hookomo ia iloko o ka

ekalesia, a he nui wale ka poe i kali ia no

ka manawa kupono.  Ua malu loa ka aina

i keia makahiki, aole haunaele iki. O kekahi

poe nae ua manao no e hoonaunaele i

ka maluhia, aole nae hiki, no ka mea ua

mau ke ana o ka pono.  I ka noonoo ana

i na hana e mau ai ka ulu ana o ka oiaio a

me ka maluhia, aole no hiki pono; aka ua

paipai wau i ke alii e hooikaika e imi i na

mea e malu ai o ka noho ana o na kanaka.

   I ka malama o Mar. 20, ua hana ia na

kanawai o ka aina a ua kakau ia ma ka pepa

e like me na mea i hooholoia e ka alii

a me na kanaka a pau i akoakoa mai.  Ke

kukuluia nei ka aha hookolokolo i kela a me

keia Poalua, ina e loaa ka hihia iwaena o na

kanaka.  I ka hookolokolo ana ua noho mai

no ke alii a me kekahi mau elemakule, e like

ka nui me ka manao o ke alii; a ua kahea

mai ia o Mr. Randoli kela haole kuai

aila e ke alii e kokua i ka hookolokolo ana,

a o wai kekahi i kahea ia, e noonoo i kekahi

mau hihia.  Ua kapu loa ka lawe ana o kekahi

kanaka i ke kaikaina o kana wahine i

wahine nana e like me ka wa mamua ke

makemake ole ke kaikaina o ka wahine. O

ka make ka hoopai o ka mea pepehi kanaka.

Ua hoopaiia ke kanaka ke lawe pu i na mea

kaua i ka wa e hele ai ma ke alanui.  O ka

poe i mare ia aole hiki e mare hou me kekahi

mea e ke ole e loaa ka hewa moekolohe,

aole hoi e hiki i kekahi e hoohaumia aku

i ua wahine nei i haalele ia me he wahine

kane ole'ia; o ka mea hana pela e hoopaiia

no oia.  O ka mea ona i ka rama e hoopaiia.

Ua ao ia kekahi poe i koa i poe malama

i na kanawai a kokua pu i ka malu o

 

 ke'lii. I ka la 14 o Apr. ua hoohikiia ua

poe nei maluna iho o ke kahua mau o ka

oiaio oia ka Baibala e malama lakou i ke

alii a me ka maluhia o na kanawai, a me ka

pono o na mea a pau; Ua kukulu ia hoi he

hale no na koa.  O ka hale pule ua hooponopono

hou ia, a ohi hou ia i ke pili hou a

ua hoomaemae hou ia o loko a me na aoao

a me waho o ke kahua.  He nui ka poe makemake

i ke kula, aka aole mau ko maua

kula no ka nawaliwali o ka ohana, no ka

mea eia @ ko ke Akua lima maluna o maua.

Kula no nae i kahi wa; a kula ole i kahi wa.

 

  Ua mau ke kula ana o na kumu kamaaina

aka aole hele mau mai na keiki liilii i

kahi wa, nolaila, aole kula i kahi wa. Aole

au kaapuni nui i ka aina i keia wa no ka

mea ua malama mau maua i na hana ma

kahi a maua e hana nei.

  Elua o maua holo ana i Tarawa i keia

makahiki e malama i ka ahaaina a ka Haku

i ka malama o Ianuari a me Aperila, a no

ka nui loa o ka ino i ka malama o Iulai aole

maua i holo hou i Tarawa.  Ina o ke Akua

pu me makou ma keia hana alaila e wehe

ia auanei ka puka no ka malamalama ma

Apaian nei; a e lilo ka hana a na kumu

nana i kukulu mua i ke kahua o ka pono i

mau ai ko lakou inoa ia hanauna aia hanauna

aku; e like me ka mau o ka hoomanao

ana o ko Hawaii no Binamu makua, pela no

auanei ko Kilibati no Rev. H. Binamu ka

lakou kumu aloha.  Ua kanu mua ia ke koko

o ko kakou hoa'loha J. H. Mahoe maluna

o keia kahua hana o kakou a e lilo ana

ia i mea e hooulu ai i na hana pono.  ua

hookomo ia iho nei ke alii o Apaiang nei

iloko o ka ekalesia, a ke hoomau nei ma ka

pono oia a me kana wahine.  Ua pau,

            Owau no. G. Leleo

 

            Olelo Hoalohaloha.

 

  Ua noi ia mai makou e Rev. H. Binamu,

e hoolaha aku i na olelo hoalohaloha malalo

nei e pili ana ia Rev Ioane F. Pogue,

mamuli o ke kauoha o ka Papa hawaii, ma ka

la 12 o keia malama.

  A no ka mea, o ko kakou kaikuaana o

Rev. Ioane F. Pogue, he hoa lawe hana i

lawelawe loihi me makou ma ka oihana

Euanelio a ko kakou Haku Iesu Kristo, a mamua

aku nei, ua lawe ia aku la oia e na lima

o ka make, oiai oia ma ke kulanakauhale o

Laramie, i kona huli hou ana mai i Hawaii nei;

 

  Nolaila, o kona mau hoa o loko o ka Papa

Hoa Euanelio Hawaii, kahi ana i lawelawe

ai no kekahi mau makahiki ma ke ano he

kakauolelo no ka Papa, ke makemake nei e

hoopaa ia maloko o ka moolelo o ka makou

mau hana, i mea na makou e hoomanao ai i

kona ano a me na hana.

 

  Ua komo ko makou kaikuana i kono oihana

misionari ma keia Pae Aina m ka A.

D. 1844, a he 33 na makahiki o kona lawelawe

ana i ka oihana me ka pono a me ke

kupaa.  He 14 na makahiki o kona noho kumuao

ana a Peresidena hoi no ke kula nui o

Lahainaluna, a he 7 hoi makahiki o ka noho

kakauolelo ana no keia Papa.

  Ua waiho iho oia maluna o kona mau

haumana i kona hoailona pai, ma kona ano

he kumu ike piha a ikaika hoi ma ke ao ana

i ka noeau a me ke ano haipule oiaio.

  A e hoomanao loihi ia oia ma na Ekalesia

o ka aina, ma ka ikaika i ka hoohuli ma kana

haiolelo ana. Ka hala ole o kona lawelawe

ana i kana oihana laa, ke aloha a me ke

kupaa o kona manao i ke Akua a me ka

ikaika o kona iini e hoola i na uhane, a e

holo mua hoi na Ekalesia o Kristo iloko o

ka hemolele ua akaka keia i ka lehulehu,

ma kona maemae, ka oiaio a me ke aloha

hoalauna.

 

  Ke hoomanao aloha nei makou i na hana

mikioi a ko makou kaikuaana no ka Papa

Hawaii a me na misiona i malama ia e keia

Papa elike me kona manaoio hana no ka

ulu ana o na Ekalesia Hawaii.  Pau ka lawelawe

ana i keia mau hana, a ua waiho mai

nie oia i ke kaumaha kulipolipo.  A ke kulou

hoomaikai ne makou i ka makemake o ka

Haku ka mea nana i kahea mai iaia e hoi i

ka home Lani.

  A ke hoike aku nei makou i ko makou

aloha oiaio i ko makou kaikuahine e kanemake,

ka mea i lawelawe pu no ka wa loihi i

kana hana, a ke noi nei i ka Haku e haawi

mai i ka oluolu nui a me ke aloha a pela hoi

i na keiki iwaena o makou, he poe keiki

i hoomaikai nui ia ma ka moolelo maikai o

ka oihana laahia a ko lakou makuakane.

 

  Ke ikeia aku nei na kiu o na puali kaua

Rukini, mawaho o Aderianopole, a ke

manaoia aku nei, aohe o lakou wa hiki ole ke

komo mai iloko o ke kulanakauhale.  Ke

pau nui la na koa Tureke o na pakaua i ka

emi hope a pilipu aku i Konatinopela, me ka

lawe pu ana i ko laakou mau lako a pau.  Ke

a ia la ke kulanakauhale o Seragelio kahiko

e ke ahi, a ke auhee nui la hoi na Mugulemana.

Na ka Bihopa Helene a me ke Kumu

Iudaio e malama la i ka maluhia.

  Penei ka hoike ana mai a ka Nupepa Manawa

Kuikawa o Guiregero: He mea manaonao

na poino a ka make mawaena o na koa

Tureke pio ma Feratesiti.  O ka poe e kaahele

ana mawaena o Bukareseta, a me ke

Danube, he mea makau-@ no lakou ke ike

aku i na hiona o na wahi noho ma Feratesiti..

Ina no aohe ino i oi ae mamua o kahi

mai nalulu i maa mau, aka, o ka nui o ka poino

o na ola he lehulehu wale a puni na wahi

hoomoana o na koa Tureke pio, oi ka mea

nana e hooia mai i ka weli o na poe kaahele.

Ike aku la wau i na koa Rukina e eli ana i

na lua nunui, a aia hoi he 50 mau kino make

o na Tureke e ahu mokaki koke mai ana

me ka huikau, i ka wa no i luia ai mai na

kaa mai.

 

RICHARD F. BICKERTON,

            [PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !

 

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO

a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma

Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

  Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili

kanawai o kela a me keia ano.

  Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina

aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

  E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

  Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o

ka hale kauka o Kauka Minutecle.                  340 1y

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike.

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE!

E LAA NA

Ahinahina, Kalakoa,

 Keokeo, Leponalo,

  Pena, Aila, Aniani,

 

NA MEA PIULA!

KOPA, AILA HONUA,

            AILA HOOMALOO

 

Kui Kakia, Pakeke,

Tabu, Kaula, Noho Lio,

Hulu Palaki, na Puluma.

 

            A HE

AGENA NO HOI NO NA MOKUPUNI O

            HAWAIII NEI NO KA

 

Lainakini-nao,

Lainakini Maoli,

Palule Kalakoa,

Alapia, Kelepa, Kilika,

 

Na lole kupon i ka wawae,

Palule Huluhulu,

Na Lole Huluhulu,

Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipini, Lihilihi, &c.

 

LIPINE, LIHILIHI, &c.

 

A ME NA

 

Mikini Humuhumu MakeponoLoa!

 

A HE

 

MAU MEA AI  KAHI

Ka Palaoa, Kopaa

 Raiki, Pia, Hoohu,

   Paakai, Huaala,

    Pia Kulina. &c.

 

A he Laau Lapaau Kaulana Loa

            a DR. JAYNES,

 

Laau Kunu,

  Laau Hoomaemae Koko

  Laau Hoopau Naio,

   Penikila, Huaale,

 

A ME NA LAAU HAMO, A PELA'KU !

            S273 m 839

 

PAPA! PAPA!

 NO

ALLEN & ROBINSON

UA WEHE AE NEI MAUA I

PA KUAI PAPA

 MA

KA UWAPO O PAKAKA !

 

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

  Na Pili Hale Ulaula.

  Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale,

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena !

 

NA KUI O NA ANO A PAU.

 

NA PANI PUKA a me

NA PANI PUKA ANIANI.

  NA PANI PUKA a me

  NA OLEPLEPE

 

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU !

 

E KUAHA MA KE

 

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

 O keia Makeke.

  ALLEN & ROBINSON.

Honolulu, Ian 1, 1878             840 3m

 

E KA POE MAI

 

E KA POE PILIKIA !

 

E NANA MAI OUKOU I KEIA.  UA LOAA HOU Ma

Ka Laau Lapaau Kaulana !

No ka hoomaikai ana i ke koko

  a me na mai a pau.

 

E hele a ike, aia ma kahi o

            A. L. KAMIKA, Opio.

Helu 44, Alanui Papu              840 3m