Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 11, 16 March 1878 — KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO ABEONA KE KEIKI ALII O KO KE AUPUNI TEROGINA, KA MEA I HANAUIA ME KA UMAUMA AHI LAPALAPA O KA WIWO OLE, KA WALI WAIPAHE Nana i kaili ka Puuwai Kupaa o ke KAMA ALIIWAHINE MARIADANE. KA OPUU PUNAHELE LUA OLE A KA MOI MINOSA, O KE AUPUNI KUPUA O KARETE. [ARTICLE]

KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO ABEONA KE KEIKI ALII O KO KE AUPUNI TEROGINA, KA MEA I HANAUIA ME KA UMAUMA AHI LAPALAPA O KA WIWO OLE, KA WALI WAIPAHE Nana i kaili ka Puuwai Kupaa o ke KAMA ALIIWAHINE MARIADANE. KA OPUU PUNAHELE LUA OLE A KA MOI MINOSA, O KE AUPUNI KUPUA O KARETE.

MOKUNA lll—Helu 11. ae la o Aheona i ke kohaha, Wb me ka ike ole i kana mea e hana aku ai. Hopohopo iho la ia nona iho, oiai, ua ano kahe kona hou mamuli ona lealea ana, a o ku hele ana'ku iwaiio he kumu ia e loaa mai ai i ke anu; noonoo iho ia ia ina he mea pono e noi aku i kona oluolu e hoi mai iloko o ka hale, a ilaila e hai mai ai i kona manao, aka, hoomanao ae la nae ia i na huaolelo hope loa a Mariadane e olelo ana ma kana leta u a ke hoole oe i keia, alaila, aloha, oloha, eloha, o na ka make e honi i keia mau papalina," a hopu koke aku la ia i kona papale me ka hulu nani e puleio ana a heino aku h iwaho. Ua maopopo iaia nei, o ke ann o kela mau olelo oia no keia, ina keia e hele ote aku, alaila o kona hele no ia a kaawe. He mea hiki ole ke ahewa aku ia Mariadane t no ka mea, ua kau'ku Ja konamau inoka maluua o ka ui, ka nani, a me ka niomi, a owui U ka puuwai e malule 010 ana ? A nawe iki paupauaho ka hoi ko Kahikina nei ma ka hui kaunu kamailio wale ana no tne ia ma ka wai inika, pehea hoi e ole ai ka haimalule o Mariadane, no ka inea ua ike maka, a ua hooi i ke onaona. Aole no nae he mea e hilahila ai, no ka mea, oka onohi imoimo o na hoku o na po lailai o ka hooilo o Mariadane ua like. "Ua molale kona oiwi paii ke kua mahina ke alo, aohe pou aohe kee, " wahi a ke keiki o kuaaina ke ike aku i kekahi kaikamahine ui. Hele aku la o Abeona a hiki i kahi a Mariadaoe i hai mai ai iai«, t ike aku la ia laia e noho mai ana, me kooa nani a

pau. Pa rnai )a ke ahe kehau oiu o ka po, a hoope iho ia i keia mau iwa me ke onaona o na pua ala nani. Me he la, ua koho ia e ka mana iaia ka hookele ana i . keia ililionua o ko laua manawa ia e bui mehaoieha ai, a e wehe ae ai hoi i ka : ukana aioha o ko laua mau puuwai a hoike aku kahi i kahi. Uaule iho la o Manaeiane maluna o 1 kona mau kuli, kau ae ia i kona mau lima nam i koha umau na, a me kona mau onohi maka e ooi mai ana malaio o na hhihhi uliuli, pane mai la: ; u He tausmi na hoomaikai ana'ku ia oe, no keia oluolu e ke koa ! ; •' E ku mai kou kukuli ana, a mai ae ■ ia oe iho e hoohaahaa ia ik> ke kamailio I Mia ia Abeona wahi a ke koo. Lalau iiio la la ia Nhnaelane a hapai ae Sa a ku iluna. Leie inai ia a apo ae la i kona mau limi ma ka ai o Abeona, a kuiu iho ia na omaka wai liula o ke aloha. O ka la apopo kou la e haaleie iho ai j ; ia Karete nei, a i kou hele ana'ku, e la-1 | we aku ana oe i ke aho, ke ola a me ka j j noonoo ana o kekahi kino mahope nei. " ! j Wahi n Mariadane me ka uwe haaioulou ana o ke ano i maa mau i ka poe hooi • . | ipoipo. j : Ua kahaha o Abeona a pane koke aku j | (a, " aole loa au e ae e make hekahi mea ; | mamuli o ka hoio ana o ko'u moku, a ina | he mea e pakeie ai, aiaila e noho no au ! i hookahi la hou aku. " ! " Ina oe e noho i hookahi la, iumi la ! a i hanen la, aole loa ia he mea e pau ai, j no ka meo, ua lilo nau, nau a pau a aoie | na hai, a ke hoi oku oe, e lawe aku ana ' no oe me oe. Ua aihue aku oe i keia | puuwai, a ua neie au me ia mea i keia j maoawa nolakla, e aemai oe la'u e hai aku ia oe i ko'u manao. Ke noi aku nei au ia oe e )awe pu aku i keia kino, oiai, o ka noho ana iho mahope nei, oia no ka waiho ana iho i ke kino me ke ola ole j u i ole ia, nlaila e ae mai oe e noho, a e iilo keia aina i aina nou. " Piha loa'e lu ke koa opio me na ma- j nao pioo. " O ka lawe ana'ku ia oe me j au, he mea hiki ole paha ia no ka men, | uole paliu e ue mai ana kou makua ; aka, j 0 ka ae ana e kuai ia ? u iho a haaiele aku | 1 ko'u aina hanau, he mtn hiki ole ioa | ia. Aole ioa he mana knhi ma ka ho- j | nua nei e iiiki ai ke kauo iu'u e hana ia j Imea," wuhi a Abeona i pane aku ai. i | Ua maopopo no ia Abeona ko Maria- | |danemanao me kona makemake, a ua maopopo no iaia na kumu o keia mau 1 mea. G kn inen heluheiu, ao!e no paha oe | e kahaha ana ke hai aku au, ua lawe mai | | o Abeona i na olelo a Mariadane a hiiI poi, no ka meu, e like me ko Mariodane | manao nui iaia pela no kona makemake iaia. Ua kaulikeia keia haawina mawoena o laua, a ua like ko Aheona aloha me ko Marmdane, aka, aole nae oia i ae | aku e hlo kona kino i kauwa na ia aloha.! Kamniiio iho la laua ma keia wahi no laua iho, e hoomaopopo ana kahi i kahii. i a e hoomaka ana hoi ke knhe ana o ka-1 J hi kahawai o ko laua inau puuwai ma kahi hookahi. Ua paa loa ko Mariad ine manao, a elike me ko Abeona hooikaika ana e hoonalonaio iho, pela no ka oi ana aku o ka ikaika o ko Mariadane mau koi ana. No ka hoopaakiki loa o Msriadane ; | nolaila, ua ae aku la o Aheona e noi aku I i ka Moi e ae mai e holo pu kana kaika- • mahine me ia i kona aupuni. Ua liuhu | iki no ko laua nanea pu ana ma keia wahi kuono malumalu, me he la ua hoomakaukau mua ia e ka lima o ka tnea nana e hooponopono i na mea uiu, a loaa keia wahi e hui mua loa'i a kukakuka pu na | puuwai o keia mau opio nani o na la i īau wale ka manawa. £ pa kolonahe 1 aheahe mai ana ke ahe iau kehau iniki hooiu o ke kolu aumoe, a maluua o kona mau eheu, ua aihue pu mai la oia i ke ala oaaona o na poa nani makimae o ka aina mai na kihapai pua a ke kanaka mahiai a hoea loa'ku i na opuu a ke kanaka kaiai wahie o ke kuahiwi a me na awaawa. O keia mau nani wailiula, a me na onaona anuhea, e hoopulu ana t ka manawa maikai o ka halawai pokole a keia mau alii opio. O ka mahina a noo oa hoku, e iao aloha xho aoa lakou, i e «r«ijio kalae ana ka lewa me ka mo- , laelae. O ka ilihooua, aa haule iho la

iloko o ka hia noe malie, aon mea ! a pau, me he ia r ia manana pokole ua ; uhi ia e na eheu o ka hihio moeuhane. O na pua, ua koii mai ia me he !a ua p> ha i ka hauoii, a o na rnanu.rnele ieo len, ua meha, nie he la e houiohe mai ana na huaoieio i puka aku niai na lehelehe| 0 Abeona, i iike me he wai meii momo-' na la :mua o ka ui Mariadane ! o kon% hoike mua ioa ana hoi i kona manaoE r me kona aloha, penei: i u E Mariadane ; ano me he la ua hau- | le aku nei na mea a pau mawoena o ka ihhouna a me na ao kalae o ka lewa īloko o kekalii hihio. a o kaua wale no na ' mea i ae ia e nanea, oiai, no kaua keia ;manav*a. Ke lawe mai nei ke anu mai eele a ke komkom ae nei iloko o'u, e ; koi ae aua e hai aku, e wehe ae, a e hoi- | ke i ka ukana e waiho la iioko. Ua'hele mai ou mai ka aina mnmao, a ua halawai me ka make i manaoia, aka, ua kaalo ae : ia make, mamuli o kau mau kokua ana ; ae, e Mariadane, i koe keia aho ia oe. ; Ina i nele ka Moi Mtnosi me kekahi kai- | kamahine e like me oe, ina la paha ua, ! nalo mua aku la o Abeona, a pau ka welo | ana o kona hae imua o na maka o na aupuni o keia ao; aka, aole pela ka make--1 mako o ka mana lani. Ua hanau ia o | Abeona i innke no ke kupua, a ua maka- ! na ia mai oe e Moriadane nani i puuho- | nua no Aheona. ! A o\tai la ka puuwai e pani ae ana i : kona ipuka, a e nana maka hoi me ka | hookipa ole ann mai i kou aloha ? Aoj le o Aheona ! Aole ! E ke kaikamahiI ne o keia mau kapakai o ka moana kai | lipoiipo, ka ui makamae hoi a neia meu : onohi maka e hoonuu aku nei, ke aeaku ; nei au i kau noi. Ke ae aku nei au e lawe ia oe me ka maluhia a me ke maemae a hiki i na kapa o ko'u one oiwi, a e haawi aku ia oe i na hoomaikai ana a pau i hiki ia'u, a e like me ka malama makee ano o ka manu aeko o ka waoakun i kairi jnau keiki, pela no o Abeona e kiai makaala ni ia oe. Nolaiia, e hooj makaukau oe, ua paa kuu manao e iilo | or. i koolua no keia kino, a aohe mana ! maloko mai o na kapakai o Karete e | hoole i ko'u mnkemake. Lele aku la : ia n honi aku ia ia Mariadane, a ine he | la o ka hui ann ia o ka pio o na kahaj wni o ke aloha mawuena o laua a lilo i ! hookahi. j E ka inea heluhelu, o ko Abeona ma- | nao maoli iho la oo keia, aka, e iike me , ke ano mau o ka poe koa, peia no oia i iiuna ai, aole oia i paukiki, n aole hoi i iioike wale aku, aka, ua kali oia no ka ; manawn, a ua loaa ia manawa. Maopo--1 po iho lu ia kakou o ko Abeona manao no ka ia e lawe no ia Mariodane, oole nae ia i hoike iki. O ke ano ana e lawe ai i ke kaikamahine a ke alii aole i maopopo ia kakou, he aihue maoli paha, a i | ole, he noi i ka Moi, aka, e kali iki kakou. ! No ka Abeona mau kamailio imua o i Mariadane, he mea makehewa ke hai ae | i kana mau hana, no ka mea, ua pau poo , a pau hiu holookoa oia mamuli o kona ! aioha ia Abeone; a o ka hauoli ka mea i nui iaia. Nolaila, i ka pau ana o ka la- ( ua mau kamailio a me na hoonanea ana, ! ua huli hoi aku laua, me ka manao e hoi (aku iloko o ka Halealii, oka, oiai iaua i | komo aku ai malalo o ka malumaio pouli | o na lanai, i hihi ia e na lau a me na pua, aia hoi.ua kuia mai la laua me kekahi 1 ' mau kanaka elua, me na aahu koa a me ī | na paie huna maka, mamua o ko laua , mau helehelena. Huki ae laua i na pa- | hikaua a kau mai la imua o na alii opio, ; a pane mai la : j- " E ku ! O ka olua mau ohumu, ua j lohe ia !" Ku iho la o Abeona me kona ano hii kilele, a o Mariadane hoi, puliki mai la ia | a paa ma ka puhaka o kana aloha. ! « Ua hanauii o Abeona e heie imua, i | o ka make ka mea nana e hooki mai!" j wahi • Abeona, me ka huki ana ae i ka--1 na pahikaua, a haka pono aku la kona \ mau maka imua. j " E ku! o halawai o Abeona me ka t i make ! J ' wahi hou a na ieo. .; « o ke kanaka koa, e halawai ana oia , me ka make, me na mino aka oaaluna o , | kona enau papaiina. Ano! e oluoio olua e hai mai i ko olua makemake, a ina he , 1 mea hiki ia'u ke hooko, e hookoia no." t ! u Aiaila e lohe oe. Ua komo ako la

> kflßpha iluko o ka puuwai o ke Duke : Hn Monata o ua kuahiwi hikina no na uHhiki i hab ee m> M>«rmdsue, a ua w|Kona manao e UIo keia momi makapWpiana. Ua loheia na hana o keia po pW||Bfc paia o ka waonahele, a ua manao innu.)«)i ūmikai kt-ia n>> ke kn |#«Bmai a houko i ka makemake o ko ! pnou liaku. hoopomaikaiia ka mapH|huakai, ma ku h»aa ana inai nei iwaho ■ aka, ua kau nae ka inaina maiuna o j ; mlua, no ka oiua mnu ohuau. Ano, e h(Skuu ae oe i kn maua pio, a e iawe i aku maua me ka ianakila." | \ ! I*eie mai ia laua imua, me ka manao e hina mai ia M«riadane t aka, ua hap9, nae mama, no ka mea, e like me ka mamto ka liuna, peia no o Abeona ī lele aku ; aiinawaena o iaua me Mariadane. a pane ' alii ia me ka leo weia i ka inaina, "Ma o ka mona la o na Lani, e iawe mua la Abeona a liUHpio, alaiU, e lilo pio aku ke kaikamahine'lAiii o Karete." faole no i pau pono na huaolelo mai ka wwia aku o Aheona, a ua halawai e aku la j kjroi o na makakiln, he elua mai na koa po-1 w$ ahe hookahi wale nolke pukonakona o i i T<arogina. i u.i haule maule aku ia o | Mariadane, a e waiho ana kona kino ma ka j ho'nua, a o Aheona hoi, e ku ana no oia ma> j iuna iho, me ka hoomau no i ka paio ana'ku ! me na powa. Aohe no he ike maopopo ioa j ia aku o na kino o na powa, aka, aia nae j ma ka o\fca ona ae o ka u!a o ke ahi o na I nwkakila a malamalama, a ia wa i ike nku ! ai o Aheona, he inau powa io no laua no ke ; kuahiwi mai. Pehea kou manao e ka mea heiuhelu ? : Mai wiwo, no ka mea, ua hauie aku ia ka I mua o na powa mn kn ili honua, a e inu ana i i ka hopena o kana mau hana, a e ale ani i | Mha koko ponoi. He pahi hala ole ka ke j o Terogk»a, a he mau amV hoi il haaauia me ka ikaika o ke Tiga o Bene- J gala. | " Na Abeona ka inakann, a o oe kekahi e j make," wahi ana i pane ae ai, a halawai | aku la ka oi wini o kam pahi, me ka iua o na powa, holo aku la ka maeele i kona umauma,a he sekona ma i.i hope iho, e waiho iike ana na kino make o m powa i ka honua ; ua pau ka oni ana, no ka mea, ua halawai me ka pahikaua o k. puhaka o Abe. ona. [ I ka pau ana o keia, huii aku la o Abeona ; no Mariadane, me ka pihoihoi nui, aole nae | i liuliu, pohaia ae ia oia maiioko ae o kona | hihio maule an«. (Aoleipau). j I