Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 12, 23 March 1878 — Page 4

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Ruth S. Goldstein
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ka Au Okoa

I HUHA.

No ka Makahiki, $2.                                                   Eono Mahina, $1

Dala Kuike ka Rula

            Aha Euanalio o Hawaii Hikina--.E halawai ana keia Aha ma Hilo, ma ka la 10 o Aperila, M. H. 1878.

 

            OLELO HOOLAHA.

 

            E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuai o Oahu, ma Waikane, ke hiki aku i ka Poalua elua o Aperila, o keia M. K. oia ka la 9 o Aperila, No laila, ke paipai ia aku nei na hoa a me na lala a pau, e akoakoa pau ae i ka ma nawa i olelo ia.                          J. Kekahuna.

                                                                                                            Lunahoomalu.

 

Kaawina Kula Sabati.

 

KA HAPAHA ELUA.

HELU I. SABATI, APERILA 7.

 

KUMUHANA;

 

Ko losia ano haipule ma kona wa opio.

Pauka Baibala II Oih. Lii 34; 1—8.

 

EWALU makahiki o Iosia i kona wa i alii ai; a noho alii iho la ia ma lerusalema i na makahiki he kanakolukamamakahi.

 

            2 Hana oia ma ka pololei imua o Iehova, hele no hoi ia ma na aoao o Davida, kona kupuna, aole ia i huli ae ma ka lima akau, aole hoi ma ka lima hema.

 

            3 ¶ I ka makahiki ewalu o kona ahi ana, i kona wa opiopio no, hoomaka iho la ia e imi i ke Akua o Davida, o kona kupuna; a i ka makahiki umikumamalua, hoomaka iho la ia e hookaawale, mai ka Iuda a me ko lerusalema aku, i na wahi kiekie, a me na kii o Asetarot, a me na kii i kalatia, a me na kii i hooheheeia.

 

            4 A wawahi lakou imua ona i na kuaju o Baala, a kua oia ilalo i ke kii maluna iho oia mau mea, a me na kii no Asetarota, a me na kii i kalaiia, a me na kii i hooheheia, wawahi iho la oia, kuipalu iho la, a lulu iho la oia ia mea maluna o na ilina o ka poe i mohai aku ia mau mea.

 

            5 A puhi oia i na iwi o na kahuna maluna o na kuahu, pela oia i hoomaemae ai ia luda, a me ierusalema;

 

            6 A ma na kulanakauhale o Manase, a me Eperiama, a me Simeona, a hiki i Napetali, a me ko lakou wahi e pili ana ilaila a puni.

 

            7 A wawahi ia i na kuahu, a me na kii no Asetarota, oki liilii oia a kuipalu iho la no hoi i na kii i kalaiia, a kua ilalo oia i na i na kii a pau ma ka aina a pau o ka Iseraela, alaila, hoi mai la ia i Ierusalema.

 

            8 ¶ A i ka makahiki umikumamawalu o kona noho alii ana, i kona hoomaemae ana i ka aina, a me ka hale, hoouna aku la oia ia Sapana i ke kaieki a Azalia, a me Aaaseia ka iuna o ke kulanakauhale, a me Ioa ke keiki a Iohaza ka Iunakakau, e hoomaikai hou i ka hale o Iehova kona Akua.

 

            Pauku Gula.  “E hoomanao oe i ka Mea nana oe i hana, i na la o kou noho opiopio ana.”  Kekahuna 1;1.

           

            Mele hou.  7—5 Leo. Hosana

 

Kamalii.

 

1

 

He keiki no Iosia,

            He keiki maikai nae,

Kii ia a poniia,

            A hooaliiia’e.

Ua hewa nu makau,

            Ua hele a lalau;

Okoa nae ke keiki,

            He keiki naauao.

 

Cho.    Menei oukou, na meiki,

                        E hoomanao maikai

            I ke Akua io,

                        A malama mau ae.

Pule no ka poe opiopio i hoomanao lakou i ke Akua, a malama mau ia ia.

Na Ninau a na kumu

 

            Make no Manase.  Lilo ke aupuni ia Amona kana keiki.  Oia wale no paha ke keiki kane i koe  Ua mohai e ia paha na keiki kane e ae na Moleka ma ke ahi.  Ua kapaia keia keiki o Amona memuli paha o Amona kekahi akua o Aigupita.  Elua wale no makahiki i alii ai Amona.  Hana ino oia.  Hoala hou i ka hoomanakii.  Hoohalike oia me na hana mua a Manase, kona makua, aole me na hana hope ana.  No ka lilo loa i ka hoomanakii, nolaila paha, hui pu na kauwa ana, a pepehi ia ia.  A no ko lakou manao paha e haawi i ke aupuni ia hai,, aole i ka ohana o Amona.  Ua hoohokaia nae lakou ma ke ala koke ana o na kanaka aloha i ka ohana o Amona, a pepehi i keia mau kauwa lokoino, a hooalii ia Iosia ke keiki opiopio a Amona.  II Oih. Lii 33; 20—25

 

            Mok. 34.  P 1.  Ehia makahiki o losia a hoomaka kona alii ana?  Ehia makahiki i alii ai!  Owai kekahi keiki alii opiopio loa mamua aku?  Mahea kekahi moolelo no losia?  II Na Lii 22.

 

            P 2.  Hana oia pehea imua o lehova?  A hele oia ma na aoao owai?  Aole oia i huli pehea?  Pehea ke kauoha ma Sol. 4; 26; 27.

 

            P 3.  Ehia ona mau makahiki a hoomaka oia e imi ia lehora?  Owai la kana kumu?  Pilipia paha ke kahuua nui, pauku 14 me Zepania paha ke kaula.  Zep. 1;2.  Ma ke aha ka like ole o keia keiki me na makua? A ma ka 12 o kona mau makahiki hoomaka oia e aha?  Ua hoopauia keia mau kii mamua, nawai i hoala hou?  No ko aha ka huli koke hou ana o kanaka i ka hoomanakii?  No ka huli kino no mamua, aole huli me ka naau.  Huli makau, huli alii.  Aole aa, aole mole iloko.  Hina wale.  Nana Mat. 13;20;21.

 

            P 4.  Pehea losia i hana i i na kuahu o Baala me kona kii, me na kii e ae?  wawahi a aha?  a lulu mahea?  Pehea Mose i hana ai i ke keiki pipi gula hoomaoa?  Puk. 32;20.

 

            P 5.  Pehea oia i na iwi o na kahuna?  Owai keia mau kahuna?  Na kahuna o Baala paha.

 

            P. 6.  Ma lerusalema, a ma lude wale no anei keia hana hoomaemae a losia?  Aia mahea kekahi?  Aole anei i lawepio ia ’ku na ohana o Manase, o Eperaima, a o Napetali i Asuria ma mua aku?  Pela no oa lawe pio ia‘ku ka hapa nui paha, i ka wa ia Hezekia, aka, ua koe no kekahi poe.  A oa kii ia lakou e na luna o Hezekia e hoi mai a hui pu me ko Iuda i ka hoomaoa ia Iehova.  A hui pu no kekahi hapa.  Paakiki nae ka hapa nui ma ka hoomana kue.

 

            P 7.  A pehea ka hana a na luna ma ia mau aina?

 

            P 8.  I ka makahiki 18 o ko losia alii ana, heaha ka hana a losia?  Heaha kana kauoha no ka luakini?  Nana. II Na Lii. 22;3—7.

           

            Ka hoomaemae ehia keia o ka luakini?  Imi a hai mai Owai na ‘lii nana i hoomaemae?

 

            1 Asa. 2 Iehosepata. 3 Ioasa. 4 Hezekia. 5. Manase. 6 Iosia.

 

            Mele.                           Mele hou.----7. Leo.

 

                        1

            He alil opio nei,

            Hana nae a pololei.

            Imi ia lehova mau

            Me ka hana maikai pu.

 

                        2

            Hana me losia e,

            Oukou, na Opio nei;

            Kuipalu i na kii,

            Pule, mihi, himeni.

 

                        3

            Lilo loa no Iesu,

            Hana nona, nona mau,

            I loaa ko luna lei,

            Lei alii mae ole nei.

 

Na ninau a ke Kahu.

 

            Na makua.  Owai ke lii o ka luda i oi aku na makahiki o kona alii ana?

 

            Na hana mua ana me na hana hope, ua like pu anei?  Hewa ka hana mua, maikai ka hana hopa, pela anei kekahi poe alii?  Pehea na alii Hawaii?  Make Manase lilo ke aupuni ia wai?  Heaha ke ano o Amana mai ke kumu a ka hope?  Heaha kona hope ino?  Heaha ka hope o ka poe i pepehi ia Amona?  A kii na kanaka ia wai i alii, i pani no Amona?

 

            Na Keiki.  Owai keia alii opio?  Ehia ona mau makahiki a lilo oia i alii?  He alii opiopio loa ea.  Owai ke keiki mamua aku i hoalii ia malalo ae o kona makahiki ewalu?  Maikai no ka hapa mua o ko loasa alii ana, ehea nae ka hapa hope?  A o keia alii opio o Iosia, heaha kona hana?  Imi oia ia wai i kona wa opio?  A loaa ka mak. 12, heaha kana hana?  Heaha ka hana a Iesu ma kona mak. 12?  Heaha ka Solomona kauoha ma Sol. 4; 26,27?  Pehea ko oukou hele ana?  Imua anei?  I hope?  I ka akau?  I ka hema?  Pehea ke ala o ke ola?  Owai ka poe hiki aku i ke ola?

 

            A hele kekee, a lauwili, hiki anei i ka lani?  Ma ka mak. 18 o ko Iosia alii ana, heaha kana hana nui?  Ka hoomaemae i ke aha?  i ka luakini me na aina e hoopau ana i na kii?  Me ke aha oukou e hoohalike ai me Iosia?  Hai mai i ka himeni maluna.

 

            Ke Kula ap@@.  Ehia alii mai Rehoboana a Iosia?  Owai na inoa?  Owai na lii i hookaumia i ka luakini me na aina ma ka hoala ana i ka hoomanakii?  Owai na @i i hoomaemae i ka luakini, me na aina ma ka hoopau ana i na k@i me ka hoomenakii?  Owai na ‘lii i nele loa i ka hana pono mai ke kumu a ka hope?  Owai na’lii, ua maikai kekahi hapa, a hewa kekahi hapa o ka hana ana?  Owai na’lii i hana hewa mamua, a ma hope, mihi?  Owai ke’lii hookahi i hana hewa ole mai ka mua a ka hope?  Owai kona makua, a me ka hewa o kona makua?

 

            Hoomaka losia i kona ali ana i ehia mak, mamua o ko Iesu hiki ana mai?  Owai ke ka huna nui; a me na kaula i ko losia alii ana?  Huli ikaika i loaa, a loaa ole, hoopanee.

 

            Hai like mai i ka pauku gula, me I Ioane 5;21. me I Io. 2;1,18.

 

            Mele.  Him, 163.  Leo.  Sweetly Sing.

Pauku 1 me ke kolu.

Pule no na kamalii, na ui &c.

Haawina no Ap 14.  II Oih. Lii 34;15—22.

 

Kumumanao.

 

            Ua malamaia anei ka la Sabati ma kinohi?

 

            Haina.  Ae.

 

            “Hoomaikai mai la ke Akua i ka hiku o ka la, a hoano iho la, no ka mea, hoomaha iho la oia ia la i kana hana a pau ana i hana’i.”  Kin. 2:3.

 

            Ua akaka ma keia pauku, ua malama ke Akua ma kinohi i ka hiku o ka la, oia hoi ka la Sabati.  Ua hana oia i kana mau hana, na hana kupono ke hanaia ma na la noa eono.  Ma ka pau ana ae o ka la eono, hooki ke Akua i kana hana, a hoano i ka hiku o ka la, oia hoi ka hoolaa ana ia la, a hoomaha iho la oia.

 

           Ka hana hope a ke Akua ma ka la eono, oia no ka hana ana i ke kanaka me ka wahine.  Hoonoho oia ia laua ma ka mala o Edena, a haawi mai i ka hana, me kekahi mau kauoha, no na mea ai, no na mea kupu, no ka mare, no ka hoohua ana, a hoolaha ana a hoopiha ana i ka honua, no ke alii ana maluna o na holoholona &c.

 

            Ma ka nana ‘ku, nui ka hana a ke Akua ma ka la eono’ nui hoi ka hana a ke kanaka a Adamu.  A o keia hana nui a Adamu, ma ke ahiahiia o !@ la eono.

 

            Ma ka olelo a Iesu, ua hanaia ka la Sabati no ke kanaka, aole ke kanaka no ka la Sabati.  Nolaila, ua hana ke kanaka i ka hiku o ka la, a hoano ia la i ka la Sabati, oia hoi, i la hoomaha, no Adamu ma, a no ko laua ko laua mamo.

             

            Aole ke Akua i luhi i ka hana, o ke kanaka ka i luhi, a pono ke hoomaha, hooki i na hana hooluhi no kekahi manawa.

 

            Pehea la e maopopo ai ia ia ia manawa, me kona loihi?  Hoohaahaa ke Akua ia ia iho, a hoohalike me ke kanaka i luhi i ka hana a pono ke hoomaha.

 

            Nolaila, hoomaha ke Akua ma ka pau ana o na hana ana i hana’i ma na la eono, a lawe oia ia Adamu laua me Ewa, a hoomaha pu me laua me hiku o ka la.

 

            Ka la mua no ia o laua.  Ua lohe kakou ua nui ka Adamuj hana ma ke ahiahi o ka la eono.  Me hela, ua lahi oia, a i ole oia i luhi ia wa, e luhi ana no mahope.

 

            Lilo ke Akua i kumu hoohalike.  Hoomaha pu oia me Adamu ma, launa pu me laua ma ia Sabati mua, hoomaikai ia la, hoano, kuhikuhi oia ia laua i ke ano o ia la, oia hoomaha ana, ko ke kino kekahi, no ka uhane kekahi, no ka hoomanao ana, hoomana ana, hoomaikai ana i ke Akua, me ka hai ana, aia hoi hou mai ka hiku o ka la, e waiho no i na hana i hanaia ma na la eono, a e hoomaha, a hana e like me ia ma ka la ehiku mua, oia hoi ka la Sabati.  Aole paha ke Akua i hoomaopopo loa aku ia Adamu ma ia manawa i ke ano a pau loa o ka la Sabati.  Hahope iho ia.

 

            Ua hemolele laua ma ia Sabati mua, ua hanaia laua ma ke ano o ke Akua, he ike, he maikai, he hemolele.  Ua hoomaha ke Akua, ua malama i ka la Sabati mua, Pela hoi laua, ua malama i ka la Sabati ma kinohi.

 

            Ua hewa no laua mahope, a kipokuia mawaho o Edena, malama, ua mihi laua mahope, a hoomau no i ka hoomaha ana ma ka biku o ka la, me ka malama ia la.

 

            He keiki maikai o Abela, ua manaoio i ke Akua, ua hana maikai, ua hoaponoia e ke Akua.  Pela o Enosa a me Noa.  Aole paha ke Akua i hoapono ia lakou, ina aole lakou i hoomaha a malama i ka hiku o ka la, e like me kno ke Akua kuhikuhi mua ana.

 

            O ka lehulehu nae, ua hoopoina lakou i ke Akua, a hoohalikeia na la a pau he mau la noa, aole he la kapu, he la hoomanao, hoomana, homaikai i ke Akua, a lilo lakou i poe hehi mau i ke Sabati, Noa ma wale no i koe, nolaila pau lakou i ka make.

 

            Ua hoomaluia nae o Noa ma iloko o ka halelana.  Ua launa pu ke Akua me lakou malaila.  Ua malama hoi lakou i ka hiku o ka la, ka la Sabati.  Oia paha ke ono o kela mau la ehiku e koe ana, a hiki mai ke kaiakahinalii.  Oia ke ano o ka la ehiku i kaliai o Noa, a hookuu aku i ka manu nunu awaho o ka halelana, a kali hou ehiku la, a hookuu hou aku i ka manu nunu iwaho.

 

            Aberahama, Isaaka, Iakoba, Iosepa, Mose, ua oleloia he poe manaoio lakou nei, he poe hooluolu i ke Akua, hoapono i ke Akua.  Ina pela, he poe hoohalike lakou me ke Akua, ma ka hoomaha ana i ka hiku o ka la me ka malama ia la.

 

            I mea nae e maopopo ai, ua ike ia ka la Sabati, me ka malamaia hoi paha e kekahi poe, mamua o ke kau ana o ke kanawai Sabati ma Sinai, e nana kakou i na olelo a Mose ma Puk. 1616; Aia ka poe Iseraela ma ka waonahele, Ua pilikia lakou i ka ai ole.  Ma ka Mose noi ana i ke Akua, ua haawi mai oia i ka mane.  A kauoha ia lakou e ohi i ka mane i lawa no ka la hookahi no na la elima.

 

            A ma ke ono o ka la, e ohi a mahuahua i lawa no na la elua, no ka la eono, a no ka ia ehiku, oia hoi ka la Sabati.

 

            Ma ka pauku 23, ua hana pela kekahi poe me ke kauoha ole ia e Mose, ua hoiliili lakou a papalua ka mane ma ke ono o ka la, me he la, ua akaka ia lakou he la Sabati ka la ehiku.  Pono ke hoomaha.  E ohi ma ka poaono i mane no ia la, a no ke Sabati, he pee manaoio lakou.  Ua maa mamua ma Aigupita i ka malama ana i ka la Sabati.  O ka hapa nui nae, aole paha i maopopo, he la Sabati kekahi.

 

           

            A hele lakou a hai aku ia Mose, ea, ke ohi papalua nei kekahi poe i ka mane.  No ke aha keia?  He poe naaopo io paha lakou.  Olelo Mose, he poe hoohalike keia me ka poe pono kahiko, he poe hoomaha ma ka hiku o ka la, aole hana; hoiliili lakou ma keia la eono, i mane no ka la apopo, ka la Sabati ia, he la laa no Iehova.  O ka mea a kou e kalua ai, e kalua, a o ka mea a oukou e hoolapalapa ai, e hoolapalapa; a o ke koeoa a pau e hoana e oukou, i malama ia mea na oukou no ke kakahiaka, oia hoi no ka la Sabati.  A kakahiaka ae, olelo olelo Mose, “E ai oukou i keia, oia hoi ke koena ai o ka Poaono, no ka mea, eia ka Sabati no Iehova; i keia la, aole e loaa ia mea ma ke kula.  Eono o oukou la e houluulu ai, a o ka hiku o ka la, o ka Sabati ia, ia la, aole.”  Ua akaka no ia la i kekahi poe.  Ua malamaia no e lakou.  Aka, he poe hoomaloka kekahi.  Pohihihi keia hookapu ana.  A manao he oiaio ole.  A aa no e hana ma ka hiku o ka la.  A heahewaia e ke Akua.  Olelo Mose, ua haawi mai ke Akua ia oukou i ka Sabati.  Ua haawi mai hoi ma ka Po ono i ai no na la elua.  E noho oukou, o kela kanaka o keia kanaka ina kona wahi iho.  Mai hele ke kanaka mai kona wahi aku i ka la Sabati.  A hoomaha iho la na kanaka ma ka hiku o ka la.  Ua akaka ma keia mau kuhikuhi, ua malamaia ka Sabati ma kinohi, oia hoi mamua aku o ka haawi ana mai o ke kanawai Sabati ma ka mauna Sinai.

 

            Ua akaka hoi, aole no na Iudaio wale no ka la Sabati.  Ua haawiia mai ka Sabati ia Adamu ma iloko o Edena.  Ua malamaia e kekahi poe mai laila mai a hiki i ka wa a Mose i pii aku ai i ka mauna o Sinai.  Ma ia manawa, ua haawi hou ia ke kanawai Sabati, me ka hoomaopopo lea ana i ke ano, me ke kau ana i ka hoopai, ke malama ole ia.  Ama keia haawi hou ana, aole ia i like me ka kanawai hou, akahi no a hoolahaia, aole, aka, ua like ia me ke kanawai i haawi mua ia mai.  E hoomanao i ka la Sabati, me he la, he la Sabati manua, ua malama kekahi poe, ua hoopoina kekahi poe.  Aka, mai keia hope aku, mai hoopoina, e hoomanao, e malama mau, a i ole, e hoopaiia no.

 

            Ina na haawiia mai ka Sabati ma Edena, me kae kauoha e malamaia, a ua malamaiaia no e kekahi poe, mailaila a i ka wa i komo ai ka poe Iseraela iloko o ka waonahele, a ai i ka mane, ua akaka, ua haawiia mai ka Sabati no na kanaka a pau, aole no na Iudaio wale no.  Pau kahiko na Iudaio i ka hoopuehuia.  Pau ko lakou ma oihana.  Ke mau nei nae ka Sabati, a e mau aku ana no a hiki i ka hopena o keia ao, a komo aku no iloko o ka Sabati mau loa.  L. Lyons.

 

Ua like anei ka ino o ka kulahula haole me ka hula Hawaii!

 

            O ka hula Hawai a me ka hulahula haole, he mau mehoe laua.  Hookahi o laua makuakane, hookahi makuahine.  Aneane hiki ole ke olelo iho, ua oi aku ka ino o kekahi i ko kekahi.  He pauku laau kahi ole ia ka hula Haaii; o ka hulahula heole, oia pauku hookahi no ia i vanikiia a hinahiou.  He kupapau olohelohe ka hula Hawaii; o ka hulahula haole, he kupapau ia i wahiia i na kapa naoi.  He lealea ka hulahula haole i pili i ka lahuikanaka malamalama; a o ka hula Hawaii, he lealea ia i pili i ka lahui hapa o ka malamalama.  Ua like nae ko laua mole.  He mau naheaa laua a elua.

 

            I hoike no ka ino o ka hula Hawaii, ke lawe mai nei au i ka olelo hoolaha a ka Nupepa Kuokoa no ka makahiki i hala’e nei.  Penei ka hoolaha a ke Kuokoa:

“He Ahi nui ina Waialae—Ma ka la 29 o Augate i hala aku nei, ma Waialae, ua hoaia he ahi nui ma ka hale noho o Puamana, e na kumuhula Keonepahu no Waialae iho, e Uma no Waikiki waena, a me Pehea no Palolo aku, me na haumana o na pa hula pakahi, ma ka hoike ana i ka lakou mau hana hilahila.  Ma ia la, aohe kanaka naauao e kapa aku i na hana i hoikeia ma ia la he maikai, no ka mea, aia maloko o ia aluka na makaleho, na koi ana e hooipoipo, a e hana hewa maoli me ka hoopailua.”

 

            He oiaio keia hoike a ke Kuokoa no ka ino a ka hula.  Aole hiki i kekahi mea ke hoole iho.

 

            Oka ino o ka hulahula haole, ua haiia no ia maloko o kekahi buke i hoolahaia ma Kapalakiko i ka makahiki 1877 i hala’e nei, a i kapaia ma keia inoa weliweli.  “Ka Huahula o ka make.”

 

            Ua kakauia ua buke nei e kekahi Keonimana naauao i komo hohonu iloko o ka hulahula a ua haalele.

 

            He nui na mea ino i haiia ma ia buke e pili ana i ka hulahula poepoe, (Waltz).  O keia wahi hakina wale no ka’u i unuhi iho:

 

            “O ka hulahula poepoe ke alanui e hele nei kekahi poe lehulehu i ka make; kekahi keia o na hoike oiaio i kuniia iloko o ka puuwai eha o na tausani makuakane a me na makuahine; a he legeona no na kane e e hiki ke nana iho i na ipuka hale a me na home i hooneoneoia e na wahine a me na kaikamahine no ko lakou lawepio ia ana e keia hana kau lima.”

 

            “Ke kaua nei ka hulahula i ka home; ke kaua nei i ke ola kino, ke kaua nei no i ka pono uhane o ke kanaka.  Ke alanui palahalaha keia e lulumi nei na tausani @iloko o ka moekolohe.”

 

            “O ke keena hulahula, he keena hanai ia no ka Aha Oki Mare, he moku ao no ka hookamakama, he kula no ka ino.”

 

            “Wahi a Olaus Magnus, ua hulahula ka poe opiopio o ka Akau mawaena o na pahikaua a me na mea ooi i lu ia maluna o ka honua; o ko kakou poe opiopio nae, ke hulalula nei lakou mawaena o na mea hoopoino i oi aku ka weliweli i ko keia.”

 

            He buke mahaloia keia e na nupepa a me kekahi poe maikai o Kapalakiko.  Penei ka olelo hoomaikai a Keoki Howard ka Peresidena o kekahi Ahahui hoouluulu buke o Kapalakiko.

 

“Ua maopopo ia’u he buke kupono loa keia.  Ua hakilo pinepine au i na hulahula pono ole au e hoakaka mai nei me ka noeau.  Ua noho au i kekahi mau makahiki ma ka Pae Aina Hawaii, a ua maopopo ia’u he hapa wale no ka ino o ka hula a na kanaka i ko ka hulahula poepoe o keia wa.”

 

            Ina manao o Hawaii nei e haalele i ka hula, a e koho i ka hulahula haole, ua like ia hana me ka lawe ana o ke kanaka i ka puakala i panihakahaka no ke kakalaioa, mai hoopa, mai hoao, mai lawelawe i keia mau mea ino.  E kapae loa ia laua ka pono.                               J. Bicknell.

 

He Iini na ka Makemake.

 

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:--

 

            Ka ipo moe poli a ka manao, e anoi puuwai nei, e inu walohia nei, me ka iini nui, e puili pu i ka poli nahenahe o Liiliiwai-Mokihana, e ike mai ia kaua hookanaka, o kipa hewa aunei ke aloha i ka home Lauahihi.

 

            Ua ike a ma kou Helu 10; aoao mua oia pepa, hapalua o ke kolamu 4.  “He Nuhoa hanohano, mai Haiku mai a hiki i Wailuku,” a J. Haole o Hiilei Home, Wailuku, e hapai ana oia, no ka lilo ana o ka pauku waena, he hana oi kana, o ka uwea olelo, i hookumu ia e ko laila oe Hui.  Auhea oe e ke hoa, ua laahia like kakou ma ia hana oi au; e hoohanohano mai nei, no ka mea, eia no hoi kakou ma ke kaei hookahi, ma kau hoi, e e hii ana oe i ka pauku waena, a he neo ke poo, me ka hi-u, aole hoi pela.

 

            He wahi hana no hoi ka pauku poo, oia hoi ka ike kumaka ana i ka hana Mokuahi, e pau hoi ka olele ana, i Kaleponi ka hana ana o ka Mokuahi.  Eia i ke Aupuni Hawaii nei, ka hana Mokuahi, no kakou like ia hanohano.

 

            A i nani hoi ka lei apiki, i ka kipona ia e ka Lehua.  I nani no hoi ka ia Hilo o ka moana, i ka panioi ia o kona kino.  A oia ka’u e puana ae nei.

                        O ka Hilo moe Kahawai,

                        Nana e pani ia ma-no.

                        Laau ku hookahi

                        He Lehua no Kaala.

 

            Aole me ka manao ku-e-e, no keia kakele olelo ana a J. Haole, me ka mahalo io no.

                                                                        J. L. K. Kealakuhilina.

Laie-Maloo March 18, 1878.

 

RICHARD F. BICKERTON, [PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!

 

E HELE ANA OIA IMUA O KA AHAHOOKOLOKOLO a pua o keia Aupuni ma ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

            Ua makaukau maa oia i ka hana aana i na Palapala pili kanawai o kele a me keia ano.

            Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana i na aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

            E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka aku kaahaa.

            Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole. 549 1y

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike.

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE!

----E LAA NA----

Ahinahina, Kalakoa,

            Keokeo, Leponalo,

                        Pena, Aila, Aniani,

 

HA MEA PIULA!

 

KOPA, AILA HONUA,

 

                                                                        AILA HOOMALOO

 

                                                Kui Kakia, Pakeke,

                                                Tabu, Kaula, Noho Lio,

                                                Hulu Palaki, na Pulumi.

 

----A HE----

 

AGENA NO HOI NO NA MOKUPUNI O HAWAII NEI NO NA

 

Lainakini-nao,

Lainakini Maoli,

Palule Kalakoa,

Alapia, Kelepa, Kilika,

 

                                    Na lole kupono i ka wawae,

                                    Palule Huluhulu,

                                    Na Lole Huluhulu,

                                    Na Lole no ka hoohehelo ana

                                    Lipini, Lihilihi, &c.

 

LIPINE, LIHILIHI, &c.

 

Mikini Humuhumu MakeponoLoa!

 

----A HE----

 

MAU MEA AI KANI

 

Ka Palaoa, Kopaa,

                        Raiki, Pia, Hoohu,

                                                Paakai, Huaala,

                                                                        Pia Kulina, &c.

 

A he Laau Lapaau Kaulana Loa

 

A DR. JAYNES.

 

Laau Kunu,

            Laau Hoomaemae Koko,

                        Laau Hoopau Naio,

                                    Penikila, Hoaale,

 

A ME NA LAAU HAMO, A PELA’KU!

827 3M 930

 

PAPA! PAPA!

 

----NO----

 

ALLEN & ROBINSON

UA WEHE AE NEI MAUA I

 

PA KUAI PAPA

 

----MA----

 

KA UWAPO O PAKAKA!

 

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

            Na Pili Hale Ulaula.

            Na Pili Hal Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale,

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

 

NA KUI O NA ANO A PAU.

 

NA PANI PUKA a me

NA PANI PUKA ANIANI.

 

NA PANI PUKA a me

NA OLEPELEPE.

 

NA LAKO KUKULA HALE

 

O NA ANO A PAU!

 

 

E KUAIIA MA KE

 

 

KE KUMUKUAI HAAHAAA LOA

 

O kia makeke.

 

                        ALLEN & ROBINSON.

 

Honolulu, Ian. 1, 1878                                                840 3m

 

MEA HOU

 

NO NA KAMALII!

 

Kinipopo Laholio!

 

Kinipopo Laholio!

 

            Ua loaa mai nei ia’u he heluna nui o na kinipopo laholio ma ke kuai kudala, no ke kumukuai malalo iho o na Iilo maa, a e kuai aku aua wau ia lakou malolo iho o na kamakaai mai ka 5 lunete a hiki i ke 35 keneta o ka popo hookahi a pela aku.

            Eia no hoi ma ko’a halekuai na kuka hele na laholio, a ma na laholio omau penikala o hope.  E kuai ia aku ana lakoa me na kumukuai haahaa loa.

                                                            A. L. KAMIKA, Opio.

Hele 41, alanui Papa                                                               550 2ms

 

 

PAPA. PAPA

 

AIA MA KAHIO

 

LEWERS & DICKSON!

 

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA

 

Alanui Papu a me Moi!

 

E LOAA AI NA

 

Papa Nouaiki!

 

o kela a me keia ano.

 

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu

ana i na Hale!

 

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani,

            Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

                        Na Papa Hele.  Na Papa Ku,

                                    A me an Papa Moe nui loa.

 

NA PILI O KA HALE

 

\O NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,

            Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

                        Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

                                    Na Ami o na ano a pau,

                        Na Aila Pena, o kela me keia ano,

            Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

a Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

 

----A ME NA----

 

WAI HOOHINUHINU NANI!

 

o na ano a pau loa.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE!

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a

pau, ua makaukau keia inau makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

 

----NO KA----

 

UKU HAAHAA LOAI

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o

 

LAUA a me ka MEA KUAI.

 

E hele mai!  E na Makamaka!!

 

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845tf

 

KOPA KUKAEPELE

 

----A----

 

GLENN?

 

AOLE LUA NO KA HOOMAE-

 

MAE I KA ILI!

 

He mea hoopau i na eha,

            Na Ili Puupuu,

                        A he hoomaemae i na mea ino,

                                    A he hoopau Lumatika,

                                                A he kopa auau no hoi

 

 

O keia hopa ka oi aku o ka mea maika

 

I waihoia mai imua o kanaka.

 

Aole wale no ka Hoopau ana i ka Huehue

Ili Poha, Wela la, Luluaina, a me

na mea e ae o ka Ili;

A ma ia holoi ana, o ka hoopalupalu pu ke-

kekahi i ka Ili, a keia

Laau Moomaemae lua ole e hana ai.

 

O ka hoemi ana iho i na mai o ka Ili, a o

ke pale aku i ka mai mai na lole e na

Mai Lele, oia kekahi.  O na ohana

ame na poe makaikai, ina

e holako lakou

i keia

 

KOPA HOOMAEMAE LUA OLE!

 

ALAILA, UA LANAKILA LAKOU.

 

 

He hoopau i ka lehu o ke poo,

A he Kopa no hoi e kaohi mai ai

I ka lauoho mai ka hina ana.

 

Ua hooia nui mai na Kauka no ka maikai o

keia Kopa!

 

E loaa no ma kahi o

 

                                    M. McINERNY.

 

Kihi o na Alanui Papu o me Kalepa,                                       840 3m