Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 13, 30 March 1878 — Page 3

Page PDF (1.80 MB)

This text was transcribed by:  Mikihala Mahi
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

OLELO HOOLAHA

 

HENE IKI KA AKA I KA OLU.

OLU O KE AHA?

Olu ke Kumukuai o na Lole Hou o

KA HALEKUAI

-:o:-

GOO KIM.

            MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike" a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."

            E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela mau aku ma na Poaono a pau.  Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho i ka ala a mau ala paha o Kaualeau, a e loaa no na holoku poni a uliuli halila, a me na kalakoa hou loa i ike ole ia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o keia a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ike ia, na makalena lau liihi, kakau loloa ulaula, hinahina uliuli a me ka poni, na Mamalu liilii, na Lakeke keiki a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale.  E hele mai i ike i ka nani o Aipo

GOO KIM.    

Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa o ka hale Polapola.                   2tf

 

OLELO HOOLAHA.

            UA HOOKOHU aku maua ia AKI, no Waiau, Ewa, Oahu, i hope no maua, no ka manawa o maua i kaawale ai mai keia aina, a hiki i ko maua wa e hoi mai ai.

AMI a me AKIONA,

851 32s no Waimano, Ewa, Oahu

 

            EIA iloko o ka Pa Aupuni o Kohoialoa. Apana o Honolulu, 3 Lio e kuai kalala ia ano, ke hiki aku i ka Poaono, la 6 o Aperila, hora 12 awakea.  Lio k hauliuli 1 w keokeo mahope hem ak hao manamana hem NP Lio w keokeo wiwi ak PP Lio w ulaula wiwi hem hapaha komu kuai.  Lio k ulaula hauliuli na paa na kapuai mea i ka hao laekea iki ak SN hem F.

A B KAAUKUU,

Luna Pa Aupuni o Koholaloa.

Honolulu, Mar. 21, 1878.

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

            Helu 8.  Alanui Kaahumanu.  Honolulu, H. P. A. 2y

 

J.L. HANCHETTE

MEA HANA PIANO.

Ma ka Halekuai Buke o H.M. Wini e waiho ai i na kauoha pili ma ia hana.

Honolulu, Jan. 31, 1878. 844 tf

 

A. McWAYNE,

HALE KUAI LAAU LAPAAU A ME NA WAIALA o na ano a pau, me na SOPA ALA o na ano he nui wale. Ma ke kihi o Alanui Papu me Kalepa.

840 1y

 

Castle a me Hatch

O KAKELA OPIO A ME F.M. HATCH, na hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio. Ua hiki ia laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana.

W.R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.

Keena Hana, ma Alanui Kalepa, Honolulu. 3 puka manae aku o Alanui Papu. 3 6ms

 

WM. O. SMITH,

LOIO.

WAILUKU, MAUI

Ua waiho oia i na Oihana Aupuni a pau a ua makaukau e lawelawe i ka Oihana Loio me ke kuokoa. [840 6m

 

S.B. DOLE,

HE LOIO A HE KOKUA no na KANAKA ma ke Kanawai. E hiki no iaia ke lawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.

            Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikini.

Honolulu, Oahu, Januari 19, 1878. 3 1y

 

KE NONOI AKU NEI NA MEA NONA NA inoa malalo iho i ko lakou mau makamaka Hawaii, e naue mai e kuai i na mea kuai hou i loaa mai nei i keia mau pule i hala, a e hiki mai ana ma na moku e ku mai ana, oia na

 

Palau Pipi Hou Palika!

A me ka Pahi Pokaakaa,

 

Ka Palau Molina Nui a Liilii,

Ka Palau Lio Kila,

(no Lio pa kahi a pa lua,)

Ka Palau Lio Aeko,

(no ka Lio pa kahi a palua,)

HE EONO DALA WALE NO!!

 

Ka Palau Pipi Aeko,

(Helu 2 a 20.)

Ka Hapuku,

Maile Pipi,

Kua Pipi,

Ho a me ka Oo,

Oo Kopala

Oo Kope manamana,

Kipikua, a me

Na mea a pau e pili ana i ka waele aina,

Na Kaa Liilii, hao a me laau,

Pahi Oki Ko, Pahi Oki Laiki,

Pahi Kila Nui, Pahi Kila Liilii,

Koi Lipi, Koi Kalai,

Koi Hamare, Koi Kahi,

Au Koi, Ho, Oo, Kipikua, &c.,

Laka Puka, Pahu, Holoau, &c.,

Pahiolo, Hamare, Kila, a me

Na mea a pau e pili ana i ka oihana kamana,

Na Pahi Umiumi a me na

Pahi Maoli o na ano a pau,

Na Ipukukui Aniani,

Me na Aniani makepono loa.

Na Papalai me na Iputi,

Aiana Lole, a me

NA PENA O KELA A ME KEIA ANO!

Aila Vaniki,

Hulu Pena o na ano a pau,

Ahikoe Kaleponi

Ekolu Pena i ka Hapaha!

Pauda, Lu, Kukaepele Pu,

&c., &c., &c.

Nui loa keu aku.

DILLINGHAM & CO.

 Alanui Alii, helu 96 me 97.

 

OLELO HOOLAHA.

 

OLELO HOOLAHA.

            O KUU kane mare o Kung Sha, ua hoohaha keia ia'u ma ka nupepa Kuokoa, ua haalele au i kona wahi moe a me kona noho ana.  Ua hoopunipuni loa ia keia Kung Sha.  Oia no ka mea i haaleia mai ia'u iloko o na mahina ewalu, a hele oia ma Hawaii. ma ka malama ole i kuu ola.     LAIE w.

 

Auhau o ka Wai!

            O NA UKU WAI I HOOKAA OLE IA mai Ianuari 1 a hiki i Iulai 1, 1878 (o ka mea i olekia he uke mua), ina e hookea oie ia mamua o ke la 31 o Maraki (ka hopena o na makahiki elua). e pania no ka hakou wai me ke kaulua ole.     B. LISHMAN.

Luna Oihana Wai.

Honolulu, Mar 23, 1878.

 

            KE HOOLAHAIA AKU NEI mai keia ka aku ua weheia ka pili o Mr. H. J. AGNEW me ka Hui o DILINAHAMA ma, aole hoi he mana iaia no ke kakaa ano i ka inoa o ka Hui, a me ka lawelawe ana i kekahi hanla e ae o ua Hui nei.

Honolulu, Maraki 20, 1878.

B. F. DILLINGHAM,

S. N. CASTLE.

Na Kahu Waiwai o C. E. Castle a me kona mau keiki oo ole elua.---Ma o W. R. Castle kona loio.

 

PALAPALA HOOLAHA.

            UA HOONOHOIA ka mea nona ka inoa malalo nei.  i Lunahooko Kauoha, a Lunahooponopono no ka waiwai o Keamo k. no Kaunoia.  Lanai i make. nolaila, ke kahea ia nei na mea a pou i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai. a o ka poe ana i aie aku ai.  e hooona mai ao lakou i na Bila Hoku o na mahina eono.     KALANIWAHINE w.

Lunahooko Kauoha.

 

WAI ! WAI !

            O NA POE A PAU NO KA PIULA MAI O ka Oihana Wai o Honolulu, ko lakou pomaikai wai hooma-u mea kanu a wahi e ae paha, ke hooia haia aku nei na hora e hoomau ai mai keia la aku a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai.  oia keia, mai ka hora 6 o kakahiaka a hiki i ka S A. M. wale no.

            Ua kauohaia na Makai, e hoike mai i na poe kue i keia kauoha; a o ka mea e loaa ana ua kue i keia mau rula, e nele no oia i ka wai.

R. LISHMAN.

Luna o ka Oihana Wai.

Aponoia e J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina.

Keena Oihana Wai o Honolulu, Mar 21, 1878.

 

OLELO HOOLAHA

            UA hoonoho ia  mai au e ka mea hanohano Lawrence McCully i lunahooponopono no na waiwai a pau o Noa Keikenui k., a me Kapehe w., i make ai laua a elua ma ka A.D. 1877; nolaila, o ka poe i pili ma ka waiwai, e hoike mai imua o'u, a o ka poe i aie ia laua, a o laua hoi i kekahi poe i aie ai e hele mai me na bila kupono i kakauia e laua iloko o na malama eono mai keia la aku, a i hala ia manawa, alaila e hoole mau loa ia aku. E loaa no au ma ka Pa Alii ma Honolulu, Oahu. J. AALAIOA,

Lunahooponopono Waiwai.

Honolulu, Feb. 20, 1878. 847 2ms*

 

OLELO HOOLAHA

            E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nonoa ka inoa malalo iho, ke papa a ke ho kapu loa aku nei au i na holoholona a pau e hele wale ana maluna o kuu kuleana aina e waiho nei ma Makalina 2, i Kahakuloa, mokupuni o Maui, oia hoi ka lio, bipi, hoki, miula, kao a me ka hipa. O kela a me keia holoholona e helehewa ana maluna o kuu aina i oleloia maluna ae, e hooukuia i Hookahi Dala no ke poo hookahi. A ke hookohu aku nei au ia Aarona Pupule, i Luna, a nona ka mana e hopu ai a e hoouku ai i na holoholona komohewa a pau. A e lilo keia i kanawai paa no kuu aina mai keia la aku.

Mrs. PUPULE PAELE.

Makalina, Maui, Mar 15, 1878. 851 4t*

 

Hoolaha no ka hoopau aku i ka Moraki.

            KE HOIKE nei keia palapala, mamuli o ka mana i haawiia mai iloko o kekahi Palapala Moraki, i hanaia ma ka la 4 o Novemaba M H 1871, a me ka hookui hou Aperila 11, 1876, i hanaia e Thomas Maryano, me Maria Maryano kana wahine mare ia F.S. Lyman, i kope ia kela palapala ma ka Hale Aupuni, maloko o ka Buke Kope Helu 34, Aaoao 156 a me 157, a no ka uhaki ia ana o na mea i ae ia ma kela palapala moraki, e kuai kudala ia ana ma ke akea, i ka aina, hale a me na wa hona a pau loa, i hoikeia maloko o ia palapala moraki, mahope o ka manawa i ae ia ma ke kanawai, no ka uhakila ana o na olelo o ia palapala moraki, no ke kaa ole mai. Aia no ka waiwai i oleloia ma ia palapala, e waiho nei ma Kukuau, e pili ana me ke alanui aupuni, ma ke kaona o Hilo, Hawaii. F.S. LYMAN

Hilo, March 15, 1878. 851 3ts

 

 

Ua Kapu Loa.

            E IKE auanei na kanaka a pau ma keia. ke hookapu loa aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei, aole loa e hiki i kekahi kanaka a mau kanaka paha e komo a hoolilo i kuu pa hale ma Hauhaukoi, Kapalama e pili ala ma ke alanui Liliha, i alanui hele, oiai, ua hookaawale au i kekahi wahi o'u i ala nui no ka lehulehu, a o kahi i koe mai ia'u, ua kapu loa ka hele wale ana maloko a ma na kuauna. Ua makemake au e hooulu i ka manienie, aka, ina e hehi wale na kanaka, alaila, o ka nele no ia i ka mauu, nolaila, e malama loa i keia kauoha a i ole e malama ia, alaila, e hoopii no au no ke komohewa.

Owau no me ka mahalo, JOSEPH WEST, (Keo.)

Hauhaukoi, Mar. 4, 1878. 849 4t*

 

KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO.

            Ma ka mana o ka olelo hooholo i hoopukaia e ka mea Hanohano A. Francis Judd Lunakanawai o ka Aha Kiekie ma ka la 19 o Maraki A.D. 1878, e kuai aku no ka mea nona ka inoa malalo ma ke akea, ma ka Poaono la 20 o Aperila A.D. 1878, maluna o ka aina i na pono ke kuleana a me na pomaikai a pau o C. Kanaina i make, iloko a ma kela mau apana aina he 11 e waiho la ma Waikahalulu, a mahope koke aku no hoi o na wahi noho o Kauka Hilibarani, Walakahauki Hall, Damon a me Jones.

Apana.             Helu 1             he 0.622          Eka.

"                                2                          0.722        "

"                                3                          0.750        "

"                                4                          0.615        "

"                                5                          0.143        "

"                                6                          1.500        "

"                                7                          0.300        "

"                                8                          0.116        "

"                                9                          0.873        "

"                                10            0.390        "

"                                11           0.130        "

            He mau aina kalo ka nui, koe wale no ka apana Helu 3 he lokoia, me ka wai mapuna huahuai mau, me na pono wai kupono loa. Ua hoolimalimaia kekahi mau apana aina ma ke kumu hoolimalima maikai no ka wa pokole.

            E ikeia no ke kii o keia mau aina ma ke Keena Oihana o ka Hamuku. Ina he manao ko kekahi e pili ana no keia, e hoikeia aku no iaia.

            He kuike ke dala, a o na palapala, na ka mea kuai mai no e uku na lilo. W.C. PARKE.

Luna Hooponopono Waiwai o Kanaina i make.

Honolulu, Mar. 22, 1878. 851 4ts

 

E.O. HALL & SON.

(E.O. HOLO MA.)

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI,

Na lole, Na Pena, Na Aila, a me

Na ano Lako e ae a pau he lehulehu wale.

846 Kihi o Alanui Papu me Moi. 1y

 

E. STREHZ,

(AILUENE.)

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. (845 1y)

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA MOKUAHI HAWAII

LIKELIKE!

KAPENA, : : : : SHEPHERD.

Poakahi Aper 1, hora 5 pm..............Kaapuni ia Hawaii

Poakua, Aper 9, hora 5 pm............................Hilo

Poalua, Aper 16, hora 5 pm........................Kaalualu

Poalua, Aper 23, hora 5 pm............................Hilo

Poalua, Aper 30, hora 5 pm.......................Kawaihae

Poalima Mei 3, hora 5 pm......................Nawiliwili

Poakahi Mei 6, hora 5 pm..............Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Mei 14, hora 5 pm........................Kaalualu

Poalua, Mei 21, hora 5 pm.............................Hilo

Poalua, Mei 28, hora 5pm........................Kaalualu

Poakolu Iune 5, hora 5 pm................Kaapuni ia Kauai

Poakahi Iune 10, hora 5 pm..............Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Iune 18, hora 5 pm........................Kaalualu

Poalua, Iune 25, hora 5 pm......................Kawaihae

 

AOLE AIE NO NA UKU OHUA!

Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.

            Aole keena o hope e lilo, aia wale no a aka mua mai ka uku moku.  Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.  E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.            SAMUEL G. WILDER,

            (WAILA) Agena.                                                                  

            Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila Ma, kihi o AlanuiPapu a me Moiwahine.                                                                                                                                               848 8ms

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka makahiki, $2. Eono Mahina, $1

Dala Kuike ka Rula.

 

Maraki 30, 1878.

Hoolaha Mau.

 

            E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

 

NU HOU KULOKO.

 

            PIHA E.--He mau manao kekahi i hoomakaukau ia no keia helu, aka ua hookaulua iki ia no ka piha e o ka pepa.

 

            Ke kauohaia aku nei na lala a pau o ka Hui Hoole Waiona o Kaumakapili, e akoakoa ee ma ke Keena Halawai o Kawaiahao i keia ahiahi Poaono hora 7.

MA KE KAUOHA.

 

            E HOLO HOU MAI ANA PAHA.--Ua lonoia mai e holo hou mai ana ka mokuahi Sana Paulo no ko kakou nei awa, a ina pela alaila, e hiki mai ana oia ianei, i kekahi la o keia pule ae.

 

            Ua loohia ka Moi Humebereta o Italia i ka nawaliwali luaiakoko. Ua uliaia mai keia haawina pilikia maluna ona, mamuli o ka nui kuahewa o na hookipa malihini pili Aupuni, a no ka pau ole no hoi paha kekahi o kona manao mokumokuahua, no kona makua i hala aku.

 

            MA NA ALAHAO O MAKEKUSETA.--Iloko o na makahiki he 19 i hala ae nei, ua hiki aku ka nui o na ohua i laweia maluna o na kaamahu o Makekuseta i ka 466.000.000, a mailoko mai o keia heluna nui, he 276 wale no na ohua i make.

 

            MA ka Poalua iho nei, ua hookomoia ka ipuhao mahu, o ka mokuahi "Kilauea Hou," maloko o kona opu, a he mau la helu wale no paha koe, a hoomaka aku oia e palau i na ale, o ko kakou nei mau kai.

 

            MA ka auina la Poalua iho nei i ku mai ai ka mokuahi Kulanakauhale o Nu Ioka mai Kapalakiko mai, a haalele mai no ia ahiahi, no kona alahele moana e hiki ai i na Panalaau o ka Hema.

 

            ILOKO o kekahi mau po o kela pule aku nei a me keia pule no hoi, ua ikeia aku la ka a ana o kekahi ahi, me he mea la, aia ma na kuahiwi o Ewa. Aole anei he mea pono e makaala pono na poe pii kuahiwi, i ka hoa ana i ka lakou mau ahi ma ia mau wahi.

 

            AO KA PO:--Iloko o keia mau po i aui aku la, he ala mai ia o kane, wahine a me na keiki o Kamoiliili, Waikiki, i ke kiai wai i komo aku iloko o na wahi loi. Ina hapa ke kiai ana, alaila, lilo aka la ka wai ia hai, nolaila, o ke kiai ka pono. Eia ka mea lea, wehe kahi wahine i kona muumuu, a hoolilo i mea e pani ai i ka wai e kahe ana i kahi mana e aku. I i aku hoi ka hana, pehea hoi ka loli, eia ka ia la, "o ka ai ka mea nui."

 

            MA ka Poalua iho nei, ua malamaia ka hoike liilii o ke Kula Kahunapule, malalo o ka noho Peresidena ana a Rev. C.M. Hyde D.D. a malaila ae ka Rev. S.C. Damon, Rev. W. Frear, Rev. H. Bingham a me ke kahunapule F.B. Rose o ka moku kaua Pensacola a me Mr. Palmer o Kapunahou A ma ka hora 6:30 p.m. ua malama ae ke kumu o ke kula he papaaina imua o kana poe haumana ma kona home, a mahope iho, ua hoonanea iho la ma na himeni a hiki i na hora koliuliu o ke aumoe.

 

            MA Burukelana moku aina o Nu Ioka. ua hoao mai nei o Kapena Seteratona, i ka hele ana maluna o ka ili o ka wai, me kona kapa i hana ia mai loko mai o ka hu laau a i awili pu ia hoi me kekahi mau hana akeakamai e ae, a ua ikeia ka holopono. I kona hoomaka ana e hele, ua ku pololei no kona kino iluna, a pae wale oia ma na kapakai o ke kulanakauhale o Nu Ioka, a ua makaikai nui ia ua kapena nei.

 

            HE ULIA KAUMAHA--Ua hookaumaha ia makou a pela pu no auanei na makamaka ma ka lohe ana ua loohia o Rev. D. Dole kekahi o na makua Misionari i ka mai lolo. Ma Wailuku Maui, kahi a keia makua i noho ai no keia mau mahina iho nei, no ka lawelawe haiolelo no ka ekalesia haole ma ia wahi. I ka loaa ana mai o na lono no kona mai, ua imi ia aku la ia e kana keiki muli.

 

            O NA ohua hanohano i huli hoi mai maluna o ka mokuahi Kaleponi, oia o Mekia Wodehouse, Mons. Pernet a me J.H. Coney. Maluna mai no hoi oia mokuahi, i loaa mai ai ka hookohu maluna o Mons. Ballieu, ko Farani Kanikela ma ko kakou nei aloalii i Kanikela Nui no Melebona, Auseteralia mai kona aupuni mai; a ma ka mokuahi e ku hou mai ana mai ka hema mai, e holo aku ana oia i Farani a malaila ae paha no kona kahua hou.

 

            KULU PAKAKAHI--Iloko o na malama i hala ae nei, o ka hooneleia ana mai o ko kakou ili honua me na kuaua ole nana e hoomau iho, a i keia mau la iho nei, akahi no a kulu iki mai kekahi mau wahi pakana, aole nae hoi i ka mahuahua aku, aka he iki wale no. a i ka hoolei ana mai no o ka la i kona mua kukuna wela, ua waiho panoa hou iho la no ka ili honua. Anoai nae paha hoi o nee iho lakou la kawakawa!

 

            HUINA KULA SABATI.--Ma ka la apopo, Mar. 31, e malama ia ai ka hoike o na kula Sabati o Kawaiahao. I ka  hora umi e hoomaka ai ka hana.

 

            MAKE NA HOLOHOLONA.--Ua hai ia mai ia makou iloko o keia malama he 300 a oi ka heluna o na bipi make wale ma Koolaupoko, Oahu; a ma Ewa me na aina pili ana ua hai ia mai aia malunna aku o ke tausani ka nui o na holoholona make iloko o keia kau papaala.

 

            HE LUNAKANAWAI MA KA AWAI.--Ma ka po o ka la apopo e haiolelo ana ka Hon. A.F. Judd, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha kiekie, ma Kaumakapili. He hana keia i ku i ka mahaloia, a aole no hoi makou i ike i na kumu keakea kupono i ka wehe ia'na o na awai o na luakini i ka poe o na oihana e ae, elua ka loio, ke kauka, ke kalepa a pela aku, no ka hoonaauao ana i ka lehulehu. O ka makaukau ole, oia wale no ke kumu ku pono e pani ia ai ka awai i kekahi mea, ina he kahunapule a ina paha he mea e ae.

 

            NUHOU.--Ma ka la 25 o keia malama, oia ka Poakahi, hanau mai la kekahi kumulaupuaa i kekahi keiki anoe, i like ole kona kulana, e like me kona mau makua, oiai, o kona ano a me kona kulana he anoe loa, aole ona maka, o kona poo a me kona waha, he like me ko ke kanaka, o kona ihu, aole i piha pono loa. Ua lawe mai ke Akua i kekahi hapa o kona  ihu koe kekahi hapa iaia, o kona kino a me kona mau wawae, he ano puaa. Ua make nae ua puaa la, na Mr. S.P. Kahaawipu keia puaa, ma Waikele, Ewa, kahi i hanau ai. P.V.K.

 

            PAKELE MAI POINO.--Ua hiki mai kekahi lono kaumaha mai Kalefoni mai, no ka pakele ana mai poino ke ola o Walakahauki makua ma Kapalakiko, ia laua e holo ana maluna o ke kaalio me Hanare Daimana ma kekahi alanui oia kulanakauhale. Aia hoi kekahi kaalio e ae e holonui mai ana ma ia alanui hookahi, me ka puiwa ana o na lio, a hookui maila i ko laua kaa, a wala aku la a waiho ana i lalo. Ua loaa no kekahi eha ia Walakahauiki makua, aka, ma ka hoike a ko laila mau Kauka, aole he eha e poino ai, a e palekana ana no.

 

            HOOHAUOLI NUI.--E haawi ana na keiki eleu o ka aina kulaiwi nei i ka lua o ka lakou Aha hoohauoli Paele i keia po Poano, Maraki 30, ma ka Hale keaka Roiala, i ka hora 7 1-2. Ua ike mua ia ko lakou oioi o Kakuihewa ma keia hana e ka lehulehu, ma ka lakou hoikeike mua ana, i hele ai a piha hookeke ke anaina, a mamae na iwiaoao me ka makahehi nui ia. O ka oi aku keia hana ana, aohe lua i ike mua ia. Ona keiki kupa keia--O Hawaii Ponoi--a he aha ka makana a ka lehulehu? Eia, e ike ia kakou hookanaka, o kipa hewa ke aloha ia lakou la i heo aku la. E haawi i na kokua ana ia kakou ponoi nei, aole o ka hoolei i na malihini makilo e kipa makapehu wale mai nei a hele puolo aku. E hele nui kakou a e hoike i ko kakou kokua ana me ka hauoli i na hoikaika a ka iliulaula maka onaona o ke one oiwi.

 

I ike pono na Hoa e Hoohuoi ana.

E piha ana ka Hoike a ke Komite.

 

            Mamua ae o keia manawa, ua hapai mua na Luna me na hoahanau o ka Apana o Kamoiliili i dala no ka hoomaemae hou ana i ko lakou Luakini, a ua loaa na dala $93.90, aka nae, poino hou i ka makani nui i hala aku la, a loaa hou kona palapu, (Poino) Nolaila, ua waiho mai ka Luna Apana o Waikikikai he noi i ka Aha Luna Ekeresia o Kawaiahao, e hookaawale ia ka loaa Mahinahou o Ianuari ae nei no ka Halepule o Kamoiliili, a ua Aponoia: a ua loaa $78.25, a maia hope iho, ua koho ka aha luna ia W.H. Nailipelapela nei i Komite no ka Halepule o Kamoiliili ma o ke kukakuka ana me na hoahanau a me na luna oia apana, a ua lulu kekahi poe. Kupele $1.00 Napumaiakala $1. Rabati $1. Kaneiakama  $1. Ulu. $1. Kuamoo $1. Kamohomoho $1. Mahoe $1. Uwa k.w. $10. Kailua k.w. $10. Loaa $28.00, a ma keia wa no, ua koho kekahi poe i mau tausani pili penei. Komite, elua tausani, Apolo elua, Haumea elua, Kahuli'a hookahi, Kapolei hookahi, Paiaina 1 Kaleo w. 1. Kailua k.w. 1. Kimo 1. Kaelemakule. 1. Manuia.1. Hookaea. 1 Kaui 1. Kamakauwila. 1. Mikahala .1. Hoopii 1. Kaomealani me Pala 1. Kuailehu me Hanaloa 1. a me Holualoa. 2 Hui 23, tausani pili, a o na tausani pili e lawa a'i na ka waihona ia e hoolawa.

            Koho hou ka aha i mau Komite kokua elike me ke noi a ke Komite. I. Kekua me Kuia no na apana o Honolulu. Kamohomoho no Kapalama, Kuamoo no Kunawai o Kupele no Maemae, Kuia hou no Pauoa, Rabati no Palolo, I. Kekua hou no ma Kupele no Manoa. Makiki, a me Waikikikai na Komite, a ua lawelawe ia na kauoha ahiki i ka la i lulu ai.

            Ma keia wa nae e nee nei, ua launa mau ke Komite ma Kamoiliili me ke kuka pu ana no ka ahaaina, aponoia he 12 Pahu. Ai, a ma o ka ia hoi, ua kauoha ia ke Komite e kuai aku i na dala $93.90, me na loaa hou mai he 10.75 i huia $104.65, nolaila, ua lilo no eono Puaa $64.75, lilo ia $15.25, lilo koke pa pola $3, lilo eae $1, koena he $20.65, a i ka makaukau pono ana o na pono, ua wehe ia ka ahaaina ma ka la 7 Maraki, a ua loaa na dala ia ia, $310, elike meia i hoike ia mamua, a maia hope mai, lilo $1, no ka poino o na pola a me na pa, kokua na hoahanau, me na luna o ua apana la i kekahi hoa i hana hoomanawanui ia lakou $5, noiia ke Komite, e kuai i na papa a Rabati, kuai laau, 448 kp@papa keokeo $11 koena; $3.65. Nolaila, ka huina loaa mai mua loa mai a i keia wa $520.90, na lilo $101.00 koena $419.90. Nolaila, $419.90 me 23 tausani pili me 16 papa keokeo, e waiho nei i mea kokua no kona pilikia, a he mao dala e ae no kekahi i hoike ia $10.000 ua lilo 1. Puaa $10, koe ke koena a hana paha ka hale, aole i komo aku la keia puaa ma ke la.

            Nolaila ke koi hou ia nei no ka noonoo o na opio o Kamoiliili, e hapai liilii i kekahi hana a loaa hou ae one dala, a o ko'u mahalo noia.

            Nolaila, ke haawi ae nei au i ko''u mahalo ma o ka mea Mana loa'la, no kona hoolokahi pu ana mai ia oukou e ka aha makua o Kawaiahao, me na Komite i hoohana ia, a me na hoahanau a pau i launa mai, a me ke apana pu kahi i ku ai ka hana, a no oukou ko'u mahalo piha me ke aloha.

W.H. NAILIPELAPELA. Komite

Waikikikai, Maraki 26, 1878.

 

Nuhou o ko na Aina e!

Kaua Nui ma Europa.

 

            Ma ke ku ana mai o ka Mokuahi lawe leta Kulanakauhale o Nu Ioka, ma ka auina la Poalua nei, ua loaa mai ia makou kekahi mau hoike, e pili ana no na uluaoa kaua ma Europa, a oia mau mea ka makou e pahola akea aku nei, no ka pomaikai o na makamaka puni nu hou kaua.

            Ua waiho io aku nei hoi ke Aupuni o Auseturia i ke noi imua o kena Ahaolelo, e hookaawaleia i 3,720,700 felorina, no ka hoolako ana i na puali, a me kona mau aumoku kaua. Ua kukaia hoi kekahi bila e ka hope komite o ka Ahaolelo o Hunegeri no ka hookaawale ae ia 60,000,000 florina.

            E olelo ana kekahi lono mai Vienna mai penei: Ua mopopo loa, e kue koke aku ana o Rusia, no ko Auseturia komo ana mai a noho maloko o na Okana aina o Bosenia a me Hezagavina, a ke hoomakaukau nui nei oia, no ka haawi aku i na kokua ana ia Tureke ma ia mea. Ua mahalo nui ia keia mea, a o ka hookahua ia oia hana ka mea i makemake ia.

            He lono hou hoi mai Vienna mai e olelo ana, ua hoike aku la o Anaderase imua o ka elele Hunageri, aole loa he manao oia aupuni e noho aku a e hoohui mai paha ia Bosania a me Hazegovina, a aole no hoi i hooholo na mana e ae, no ka noho o ka Ahaolelo ma Berelina. Ua hoike mai nei hoi o Farani, o kona makemake o ke kukulu ia o ka Ahaolelo no ka ninau o ka Hikina. Ua ala mai keia manao, no ka hopohopo o koi mai auanei ka Ahaolelo, e apono ia na hoololiloli ana o na apana aina a pau o keia wa. Aole paha e hiki ke kanalua loa ia, no ka loaa mai ia Farani o ka apono ia ma kela kumu.

            Ma kekahi halawai i malama ia maloko o Haida Paka ma ke kulanakauhale o Ladana, ua akoakoa ae maloko oia halawai he mau tausani o na makaainana pelekane, o ka aoao makemake ole i ka hele ana aku e kaua me Rusia, a ua ku mai la e Baradeinu a me Habereta, a haawi mai la he mau haiolelo pokole e kokua ana i ka noho maluhia, a ua hooholo kokeia. Ia wa no hoi i hoea mai ai na puali o ke Aupuni, e hoopau i ka halawai ana, a ua ulu koke mai la ka pioloke maiwaena mai o ka poe manao hoohaunaele, a ua hahau aku a hahau mai na laau a me kekahi mau mea hoeha e ae mawaena o na aoao elua, a ua loohia na palapu ma luna o kekahi poe, a aia lakou ma na hale mai i keia wa. He hoike pohihihi ole keia no ke kuee kuloko o ka lahui pelekane. O kekahi aoao no ka hele aku e kaua me Rusia, a o kekahi hoi no ka pekihope.

            Ua hiki mai ka lono mai Malta mai, aia no na aumoku o ke Kowa o Dovera malaila i keia wa, e kakali no na kauoha. Ua kaohi ia hoi malaila ka moku lawe koa o Euperate me na koa he 1068, a pela pu hoi me ke Serapisa. Ua hala aku nei hoi he mau moku palanaiki ma ke Dadenale, a he elua hoi ma Kerete.

            Ma ka la 10 hoi o Maraki, ua hookuu ia aku la na moku kaua Euperate a me ke Serapisa. O ka moku mua, no ka huli hoi i Enelani, a o ka moku hope, no ka holo moana.

            Ma ka pane ana aku i ka ninau i waiho ia imua o ka Hale o na Lunamakaainana, ua hoike aku la o Northcote, aole loa i loaa mai ka lohe ia Enelani, no ko na Rukini hookahua ana ae i ko lakou mau laina hopale, ma ka puali o Galipoli.

            Ua loaa mai kekahi palapala mai Pera mai, e olelo ana, ua lumai ia o Suleimana Pasha a make maloko o ka wai. Maloko o kana mau palapala, aohe mea kanalua iki no kona hoolala ana i kekahi manao kipi, no ka hooauhulihia ana i ke Suletana.

            Ua telegarapa aku la ke Duke Nui Nakola i ka Emepera, e hoi aku ana oia i Sana Peteroboro, mahope iho o kona wa e hui kino ai me ke Suletana. Ua pane mai la hoi ka Emepera, e noho iki aku no ua Duke la i Konatinopela.

            Ua loaa mai kekahi lono mai Konatinopela mai, e olelo ana: Ua hookahua ae la na pualikaua o Rusia ma Wekerekevia, a me na kauhale lehulehu wale e hoopuni mai ana ia Konetinopela, a ua lilo ae la hoi malalo o ko lakou malu, kekahi lae e moe ana a hiki aku i ke kowa o Bosaporasa. A oiai hoi na pakaua e haliu ana i ka aina, ua loaa i na Rukini ka mana nui, no ka maki ana aku i kela a me keia manawa a lakou e makemake ai. a papani paa aku i ka puka o ke Kai Eleele.

            Ua hoea ae kekahi lono ma Bukareseta e olelo ana, e ae aku no o Geremania a mem Auseturia, i ka hoohui ana aku i ka Okana aina o Besarabia me Rusia, ke hookuu ia aku ane na nuku o ka muliwai Denube malalo o Roumania. Ua kauoha aku nei hoi ke Suletana i ke Keiki Alii Hasana o Aigupita, e hele mai i Konatinopela, me he mea la ua hui pu ua Keiki Alii la iloko o kela ohumu kipi me Suleimana Pasha. E hiki pu aku ana  hoi o Keherifa Pasha ma Konatinopela ma ke ano uwao.

            Ua haalele iho la hoi ka aumoku kaua o Beretania ia Tougola, a aia nui aku la ma ke kaikuono o Iaemida.

            Ua hoike ia mai o ko Rusia makemake, o ke kukakuka ia o na ninau e pili ana no ke Dadenale, a o na kumu hoi a ua o Rusia i kakau inoa mai ai, he wahi hapa iki wale no ia o kono pono, a me kana mau koina i manao ai.

            Aohe kanalua iki no ko Rusia pakui ana mai i ka manoanoa o kona kulana i keia wa, ma ke alo o Konatinopela, ma ke Kowa a me ka hoohahani pu aku no hoi i Galipoli, a me ka hookahua ana hoi no kekahi wa loihi, ke hiki mai na ulia hookuee ia mai. Aia hoi he heluna nui o ko Rusia mau moku, ke hoopae mau ae la i na lako ai a me na pono e ae ma Bouregosa, ma ke kai Eleele, me ka lawe aku hoi i na mai a me ka poe i loohia i na palapu a ke kaua, aole nae i lawe ia mai i keia wa, na koa i hiki ke lawelawe kaua.

            Ua hiki hoi na lono mai Inia mai e olelo ana penei: Aole i kaemai ka pioloke o ka lahui Mahomeda, no ke auhulihia o ke Aupuni o Tureke. E ano ala mai ana paha na uluaoa haunaele, ke ole ke Aupuni e hoala koke hou i kekahi hoouka kaua kue ia Rusia. Ua manao ia e ala koke mai ana he 200,000 kanaka o ka lahui Moselema, ma ke ano he pualikoa pualu, a hele aku e paio me na pualikaua o Rusia.

            Ua hoike aku nei hoi o Anederasa imua o ka elele o ke Aupuni Hunageria, no kana mau mea i hoomaopopo ai no na pomaikai o ke Aupuni Emepera o Auseteria, a me na hoololiloli ana i hiki ole ke apono ia aku. Ua hoomomoa malu loa ia no keia mau olelo a ua Kauna Anederasa nei, aka ua hoike ia mai i ka wa no i lono ia ae ai, ua lilo ia mea e hooulukuia ai ka manao o ka lehulehu. Ma kekahi lono hoi i hiki mai nei mai Peseta mai e olelo ana ua hooia aku la o Anederasa imua o kekahi mau hoa o ka elele, ua makaukau o Enelani a me Auseturia, no ke kukakuka ana ma kekahi mau mea e hoea mai ana.

            E olelo ana hoi ka nupepa Republique Francaise o Parisa, ua hoike aku la ka Haku Derebe o Enelani imua o ke Keiki Alii Suvalofa ka elele Rukini ma Ladana. aole no e noho aku o Enelani iloko o ka Ahaolelo, ke ole e hookuu pau ia mai ke kuikahi o Sana Setefano. Mahope iho o na ka @akamailio ana mawaena o Suvalofa a me Gotekakofa, ua haawi ia aku la ka olelo pane, e ae no o Rusia ia mea, ina o ka Ahaolelo ponoi ke noho a noonoo maikai, ma na kumu kupono i hiki ke nana ia.

            Aole no e hoopuka aku ana ke Aupuni o Geremania i na kono ana i ka Ahaolelo no ke kuikahi, aia wale no a hoopau loa ia aku na kukahalake i ike maka ia iwaena o na kanaka. O ka ouli o na hana, ua kapeke loa aku ia mawaho o na mea i hiki ke haawi aku i na hooikaika ana. Ke manao nei hoi ka lahui o Aremania e nonoi aku ia Enelani, e ae ia mai lakou e ka Ahaolelo, e hooponopono ponoi ia lakou iho, malalo nae o ka hoomalu ana mai a na mana o Europa. Aka hookahi nae mea hopohopo, o hookokono auanei o Rusia ia Tureke, e ae mai ia Rusia mamuli o kekahi kumu hoohunahuna, no ka hului pau ana i ka apana holookoa.

            Ua hoike akea ia ae kekahi lono, ina aole e apono koke ia ana ka Rusia mau kahua ma na mea e pili ana i ka noho ana maluhia, alaila ua makaukau loa o Rusia i kela a me keia imo ana a ka maka, e lele aku a umii paa ia Galipoli iloko o kona mana, me ke keehi paa iho o na kapuai maloko oia wahi.

            He mau kukakuka ano kuhohonu mawaena o Sir Heneri Elliota a me Anederasa, no ka pulua ana ae ia Enelani me Auseturia. Ina e holopono ana, e hoopuipui ia auanei ko Anederasa kulana, aka ina e haule wale ana, alaila e loaa mai ana he ulia kaumaha maluna o na lawelawe a ka Aha Kuhina, a e kaiehu maopopo aku auanei ua o Anederasa.

            Ua lolelua hou ae nei hoi ka mana o o na mana Aupuni o Tureke, a haawi hou aku la i ka ae ia Enelani e hoolele mai i kona mau koa ma ka mokupuni o Onetenedasa, a e hoouna mai hoi i mau mokukaua hou eha ma ke kai o Mamora. Ua kue aku la nae o Orenonona Deragomana ka elele Rusia i keia hana.

            Ua loaa mai hoi he telegarama mai Konatinopela mai e olelo ana: Ua puka ae la kekahi puali kaua ikaika, a hele ma na alanui i ka po a me ke ao, no ka hoomalu ana i ka haunaele i ulu ae, mamuli o ka ikeia ana o kekahi mau palapala hoinoino i pai malu ia ma na kapa alanui.

            Ua hiki ae hoi ke Kanikela Beritania o Aderianopole ma ke kulanakauhale o Beluneta, aka ua hoole nae na Rukini i ka ike ana aku i ka Aha Kanikela ma Aderianopole a me Pilipopoli.

 

E HULI HOI ANA I KA HOME.

            Ke hoomakaukau nei na pualikaua o Rukini, no ka haalele iho i ka lepo o Tureke, a huli hoi aku e ike hou i ko lakou mau home a me na ohana, me ka luuluu i na haawe hanohano o ko lakou mau lanakila. O ka puali Imiperiala ke oili mua aku ana, a hookaulua iki iho ma Kieffa no kekahi wa.

            E olelo anna hoi ka nupepa Golosa penei: Ke hoonohonoho nei na luna aupuni o Sana Peteroboro i ka inoa o ka poe i kupono ke hoonoho ia aku i mau aliikoa no na puali kaua pualu eohiia aku ana, malalo o na kauoha a ke Kuhina Nui.